Kazimierz Krajewski
Życie i śmierć dla Polski. Partyzancka epopeja Uderzeniowych Batalionów Kadrowych
IPN, Warszawa 2018, 376 s., format: 240x330 mm, oprawa twarda + płyta CD.

Tematem publikacji jest działalność jednostek partyzanckich sformowanych przez konspiracyjną organizację Konfederacja Narodu, wywodzącą się z przedwojennego Ruchu Narodowo-Radykalnego. Organizacja ta, licząca kilka tysięcy członków, została w 1943 r. włączona w skład AK, a jej oddziały partyzanckie - Uderzeniowe Bataliony Kadrowe - przeszły "na etat" KG AK. Oddziały te od 1942 r. prowadziły, ze zmiennym szczęściem, działania partyzanckie ukierunkowane na Kresy Wschodnie II RP. Operowały na Podlasiu, Białostocczyźnie, Litwie (etnicznej), w Prusach Wschodnich, na Nowogródczyźnie, Wileńszczyźnie i Polesiu, tracąc kilkuset poległych. Walcząc z niemieckimi siłami okupacyjnymi, podejmowały też działania mające na celu wyparcie z ziem polskich wrogiej partyzantki sowieckiej i band komunistyczno-rabunkowych. Autor opisuje ich szlak bojowy, a także podejmuje polemikę z przypisywanymi KN i UBK stereotypami czy też wręcz z ich "czarną legendą" powstałą jeszcze w czasach PRL.

Album „Życie i śmierć dla Polski” to dzieje trwających kilka lat walk Uderzeniowych Batalionów Kadrowych, oddziałów partyzanckich sformowanych przez Konfederację Narodu, konspiracyjną organizację wywodzącą się z przedwojennego radykalnego ruchu narodowego, scaloną w 1943 r. Konfederacja Narodu, dostrzegając zagrożenie komunistyczne nadciągające ze wschodu, już w 1942 r postulowała uruchomienie partyzantki polskiej na Kresach Wschodnich w celu wypierania z nich wrogiej partyzantki sowieckiej. Bronią zdobytą na Niemcach przepędzimy precz bolszewików – głosiło jedno z haseł konfederackich. Antykomunistyczna partyzancka akcja UBK prowadzona była przy nieżyczliwej niekiedy postawie dowódczych gremiów AK, ulegających nierealnej iluzji co do możliwości porozumienia się ze Związkiem Sowieckim – "sojusznikiem naszych sojuszników". Niezależnie od wszelkich trudności partyzanci spod znaku UBK walczyli z obydwoma wrogami wolności naszego kraju – Niemcami i Sowietami. Uderzeniowe Bataliony Kadrowe przeszły długi szlak bojowy – spod Warszawy, przez Podlasie, Białostocczyznę, Prusy Wschodnie, Litwę – na Nowogródczyznę i Wileńszczyznę. Konfederaci uczestniczyli w operacji "Ostra Brama", walczyli też w szeregach 30 Poleskiej DP AK i Powstaniu Warszawskim. Na trasie działań oddziałów UBK pozostały setki partyzanckich mogił.