historycy.org -> PTH w Szczecinie

PTH w Szczecinie, Kilka słów o szczecińskim oddziale PTH

[ Drzewo ] · Standardowy · Linearny+

Śledź ten temat | Wyślij temat na email | Wydrukuj ten temat

Aida

II ranga

Grupa: Polskie Towarzystwo Historyczne

Postów: 69

Nr użytkownika: 1.320

Stopień akademicki: mgr

Zawód: historyk

13/12/2004, 10:15

Dostałam w swoje ręce książkę Jana Macholaka "Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Szczecinie 1950 - 2000". Więc może z tej okazji kilka słów o tym oddziale.

Sam pomysł jego utworzenia pojawił się na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych. Ówczesny wiceprezes, Władysław Tomkiewicz i sekretarz generalny ZG PTH Aleksander Gieysztor, skierowali prośbę o utworzenie oddziału Towarzystwa do Tadeusza Kupczyńskiego, dyrektora Archiwum Państwowego w Szczecinie. Rozpoczęły się przygotowania formalne. W wyniku trudności jednakże, dopiero w styczniu 1952 roku odbyło się zebranie organizacyjne, podczas którego wybrano zarząd oddziału. Znaleźli się w nim : Henryk Kański, Maria Pyptiuk raz Elżbieta Dziewońska. Siedzibą oddziału pozostało Archiwum Państwowe. Praca naukowa szczecińskiego oddziału miała koncentrować się na historii Szczecina i Pomorza Zachodniego.

W ciągu pierwszych czterech lat, czyli od 1952 do 1956 roku, rozwijała się współpraca z Muzeum Pomorza Zachodniego, Polskim Towarzystwem Turystyczno – Krajoznawczym, ze Stacją Archeologiczną, etc. W 1952 roku po raz pierwszy na walnym zjeździe PTH w Kielcach pojawiła się reprezentantka oddziału szczecińskiego, Irena Okóń. W styczniu 1953 natomiast dokonano wyboru nowych władz. Do pierwszego zarządu weszli : Henryk Kański ( prezes ), Stanisław Bartnik ( wiceprezes ), Irena Okóń ( sekretarz ), Maria Pyptiuk ( skarbnik ), oraz kilka osób nie pełniących określonych funkcji. Od tego momentu zajęto się przede wszystkim inwentaryzacją i wprowadzaniem do naukowego obiegu podstawowych dla historii Pomorza Zachodniego zespołów archiwalnych, przechowywanych w Archiwum Państwowym. Wraz z początkiem roku 1953 rozpoczęto również działalność odczytową. Tematyka prelekcji dotyczyła problematyki związanej bezpośrednio z Pomorzem. Nawiązano współpracę z lokalnymi mediami – rozgłośnią radiową, “Głosem Szczecińskim” i “Kurierem Szczecińskim”. Rozpoczęto organizowanie wycieczek dla miłośników historii. Zarząd oddziału dążył do utworzenia własnej placówki naukowej zajmującej się dziejami Pomorza Zachodniego. Udało się to w roku 1955; powstała wówczas Szczecińska Pracownia Zakładu Historii Pomorza Zachodniego.
Jan Macholak wymienia szczegółowo kolejne instytucje, z którymi współpracowano. Dzięki temu czytelnik ma pełniejszy obraz owego ogromnego rozmachu, z jakim – mimo ograniczeń – przystąpiono zarówno do pracy, jak i do współpracy z lokalnymi instytucjami. Było to zatem realizowanie w praktyce zadań statutowych Polskiego Towarzystwa Historycznego.
Pozytywne zmiany w PTH w całej Polsce nastąpiły po październiku 1956 roku. Pojawiają się odtąd także i kolejne osiągnięcia oddziału szczecińskiego – m.in. pierwszy numer “Zapisków Szczecińskich”, pisma o tematyce regionalnej, w którego tworzenie zaangażowali się szczecińscy historycy. Rozwijała się współpraca z Polskim Towarzystwem Historycznym w Londynie. Rozpoczęto prace nad utworzeniem słownika biograficznego znanych Pomorzan. Badania regionalne kontynuowano przy współpracy ze Zrzeszeniem Kaszubsko – Pomorskim oraz z Muzeum Regionalnym w Szczecinku. Popularyzacja wiedzy o regionie przybierać zaczęła nowe formy – organizowano m.in. poglądowe lekcje historii dla młodzieży w Archiwum Państwowym.
Formalne odejście od marksizmu i początek rewizji nauk historycznych zbiegły się w czasie z VIII Powszechnym Zjazdem Historyków, który odbył się w Krakowie w 1958 roku. W latach następnych szczeciński oddział PTH inicjował regionalne badania naukowe, m.in. rozpoczęto prace nad monografią Szczecina. Regularnie odbywały się odczyty, w których brali udział historycy nie tylko z Polski, ale i z Niemiec. Od roku 1960 koncentrowano się już na przygotowaniach do obchodów millenium chrztu Polski, oraz na wydawaniu monografii poszczególnych miast i powiatów Pomorza Zachodniego. Działalność szczecińskiego oddziału nabierała coraz większego rozmachu. W kwietniu 1965 zorganizowana została ogólnopolska konferencja pomorzoznawcza, której owoce pozostały w postaci wielu cennych publikacji. Wznowiono cykle wykładów, zwanych “Środami Historycznymi”. W 1968 roku odbyła się konferencja naukowa poświęcona problematyce bałtyckiej od czasów średniowiecza do współczesności. Popularyzowano coraz intensywniej wiedzę o regionie, głównie poprzez współpracę z nowymi instytucjami, m.in. Szczecińskim Towarzystwem Kultury. Rozwijano działalność wydawniczą. Historycy ze szczecińskiego oddziału PTH zdobywali coraz wyższe stopnie naukowe. Kilkuletni kryzys pojawił się w roku 1969. Osłabła znacznie działalność oddziału, było to jednak spowodowane sporym obciążeniem obowiązkami nie związanymi z PTH. W 1972 roku oddział objął patronat nad olimpiadami historycznymi. Przełamano też wkrótce problemy organizacyjne.

W roku 1975 stanowisko wiceprezesa oddziału objął dyrektor Archiwum Państwowego, Kazimierz Kozłowski. Od tego momentu rozpoczyna się kolejny ważny okres w dziejach oddziału. Środowisko historyków szczecińskich stopniowo odżyło. Wznowione zostały spotkania historyczne, zwane już tradycyjnie “Środami Historycznymi”. Rozwijała się współpraca z historykami Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Dla uczniów szkół średnich przeprowadzano konkursy historyczne. Cykl imprez historycznych towarzyszył obchodom 60. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. W drugiej połowie lat 70. udało się opublikować materiały sesyjne organizowanych konferencji naukowych. Do Szczecina przyjeżdżali z odczytami znani historycy z całej Polski. W roku 1981 PTH zawiesiło swoją działalność. Na jej wznowienie w Szczecinie trzeba było czekać aż do września 1982 roku; wtedy to podjęto współpracę z Kuratorium Oświaty i Wychowania. Kolejne cykle odczytów wiązały się z obchodami rocznic historycznych – m.in. z 300. rocznicą zwycięstwa pod Wiedniem. Rozwijała się współpraca i wymiana doświadczeń z oddziałami PTH z terenu Pomorza Zachodniego. Wkrótce też wspólnie obchodzono, w uroczysty sposób, 40. rocznicę przejęcia przez Polskę Pomorza Zachodniego. Liczba osób należących do oddziału szczecińskiego rosła. Podstawą dalszej działalności stały się odczyty, organizowane już z dużą częstotliwością. Poszerzano zarazem ich tematykę. Szczególnie starannie przygotowano obchody 200. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja. W końcu lat 80., gdy pozostałe oddziały PTH przeżywały kryzys, Szczecin wyróżniał się silną aktywnością. W roku 1992 nawiązano kontakt z Uniwersytetem Szczecińskim oraz z Seminarium Duchownym; szczególnie współpracowano z Seminarium podczas przygotowań do sesji naukowej poświęconej 1000. rocznicy wystawienia dokumentu “Dagome iudex”. Nowe formy współpracy pojawiły się w kontaktach ze środowiskiem nauczycielskim, co zaowocowało dorocznymi naukowymi spotkaniami profesjonalnych historyków z nauczycielami historii pod hasłem “Regiony w dziejach Polski. Pomorze Zachodnie”. W roku 1993 Zarząd oddziału ustanowił doroczną nagrodę za twórcze upowszechnianie kultury historycznej. W następnych latach kontynuowano konferencje nauczycielskie. Wspomagano merytorycznie media i różnorakie towarzystwa kulturalne. W grudniu 1993 roku upamiętniono piewszego prezydenta Szczecina, Piotra Zarembę, poprzez utworzenie Fundacji im. Piotra Zaremby. We władzach oddziału stopniowo odbywała się rotacja. Lata następne przyniosły dalsze obchody rocznic – m.in. powstania kościuszkowskiego i powstania warszawskiego; ponadto odczyty i kontynuację tradycji Śród Historycznych; kolejne nagrody Zarządu PTH dla popularyzatorów historii Pomorza. Działaność wydawniczą wspierały lokalne instytucje i osoby prywatne, co umożliwiło wydanie kolejnych książek o tematyce regionalnej. Zarząd oddziału włączył się w promowanie “Encyklopedii Szczecina”, której inicjatorem i redaktorem jest Tadeusz Białecki. Podczas XVI Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich we Wrocławiu, kilku historyków szczecińskich wygłosiło swoje referaty. W roku 2000 dotychczasowy zarząd PTH w Szczecinie ustąpił, zarazem przekazując swoim następcom sporo cennych sugestii co do dalszego rozwoju oddziału.
Polskie Towarzystwo Historyczne w Szczecinie działało w czasie swojego 50-letniego istnienia bardzo prężnie. Warto też podkreślić ścisły związek łączący szczeciński oddział z tamtejszym Archiwum Państwowym.

Post #1