Drukowana wersja tematu

Napisany przez: superstrona 2/01/2012, 23:13

Witam.

Jest to mój pierwszy post na tym forum, niemniej uważam, że chyba tylko tutaj znajdę pomoc w problemie jaki mnie nurtuje. Otóż staram się opracować historię mojego kościoła parafialnego. Jest to wiejski kościół drewniany powstały w okresie reformacji, pierwotnie należący do innowierców, dokładnie to do Kalwinów oraz potem do "Braci czeskich" (nie wiem dokładnie czy to nie jest to samo). W późniejszym czasie krwawo odbity przez katolików i przekształcony na świątynię katolicką. Do dziś na wieży kościoła jest blaszany kurek w formie flagi z wyrytą datą 1595 oraz równoramiennym krzyżem. No i problem mam właśnie z tym krzyżem. Czy ktoś z was wie może do kogo (jakiej grupy, rychu religijnego w tamtym okresie) można go przypisać? Kto posługiwał się takim znakiem?

Jeżeli ktoś może mi pomóc i zna odpowiedź będę wdzięczny

Oto zdjęcie kurka na wieży naszego kościoła:

Napisany przez: Paweł jerzy Grabowski 3/01/2012, 19:12

Witaj .
Spróbuje ci pomóc - napisz proszę w jakiej miejscowości jest ten kościół.

W Polsce i tak i nie
W dużym skrócie - właściwa nazwa kościoła to Kościół Ewangelicko Reformowany - Braci czescy jak i Kalwini tworzyli właśnie ten kościół - pomimo pewnych różnic doktrynalnych czy liturgicznych (które zaczęły stopniowo zanikać - na rzecz kalwinizmu). W okresie świetności (czyli w II poł. XVI w.) zbory Braci czeskich były praktycznie tylko w Jednocie Wielkopolskiej (czyli na terenie obecnej Wielkopolski, Kujaw i częściowo Łódzkiego) w pozostałych rejonach Polski i WKL właściwie ich nie było.



Trudno odpowiedzieć na to pytanie - czasem zdarzało się, że protestantom zakazywano umieszczania krzyża na kościele - wtedy stosowano inne symbole - np. w Wilnie.
Z drugiej strony - rok podany na nim może oznaczać datę przejęcia kościoła przez rzymskich-katolików. Jeszcze raz proszę napisz gdzie znajduję się ten kościół - wtedy spróbuje coś na jego temat znaleźć.

Napisany przez: superstrona 5/01/2012, 17:55

Kościół znajduje się w miejscowości Bucz, gmina Przemęt, powiat Wolsztyn, województwo wielkopolskie.

Pokrótce napiszę co już wiem. W 1584 roku Jan Bronikowski kupił wieś Grobia z kościołem i wieś Bucz. Określany w aktach jako "heretyk" kościół w Grobi spustoszył. Katolicy odzyskali go dopiero w 1641 roku. W odległym o kilometr Buczu innowiercy mieli kościół, który służył nabożeństwu Braci Czeskich. W 1679 roku Bucz kupił Mielęcki. Był on wyznania kalwińskiego, który "wróciwszy na łono kościoła katolickiego w roku 1720 kościół oddał katolikom" (jest to ten kościół z kurkiem na wieży). Po tych wszystkich zawirowaniach wieś Grobia zniknęła z map, zaś kościół w Buczu stoi do dnia dzisiejszego. Nie wiem więc, czy ten kurek z krzyżem jest zrobiony przez innowierców, czy może pochodzi z dawnego kościoła w Grobi. Staram się więc ustalić, czy ten znak przypisać ówczesnym katolikom z Grobi czy innowiercom z kościoła w Buczu. Sam kościół zbudowany jest na planie krzyża równoramiennego.

Zobaczyć go z zewnątrz i wewnątrz możesz pod tym adresem -> http://www.parafiabucz.pl/panorama-bucz/

Gdyby coś nowego udało Ci się wyszukać/ustalić to będę wdzięczny.

Napisany przez: Paweł jerzy Grabowski 9/01/2012, 15:44

Kilka informacji udało mi się znaleźć, ale nie wiem czy pomogą w rozwiązaniu problemu...

Na początek jeszcze raz zaznaczę - kalwiński czy Braci czeskich, dla omawianego okresu w Polsce, nie ma większego znaczenia - oba były i są organizacyjnie częścią kościoła Ewangelicko-Reformowanego (obecna nazwa of course).

J. Nowacki, "Dzieje Archidiecezji Poznańskiej, t. 2: Archidiecezja Poznańska w granicach historycznych i jej ustrój". Poznań 1964 str. 561-562:

i str. 568:



"Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" - Tom I, strona 433:



Henryk Merczyng, "Zbory i senatorowie protestanccy w dawnej Rzeczypospolitej" str. 148:



Józef Łukaszewicz, "O kościołach Braci czeskich w dawnej Wielkopolsce" str. 273-274:
Informacji na dwie strony... Przytaczam najważniejsze:



Jolanta Dworzaczkowa "Bracia Czescy w Wielkopolsce w XVI i XVII wieku":
str. 103


Podsumowując - nie wiem z którego kościoła i co oznaczać może podana przez ciebie data...
Jak uda Ci się ustalić coś więcej - koniecznie napisz.

Pozostaje jedynie snucie hipotez takich jak ta poniżej...

Np. Oba kościoły były jakiś czas ewangelickie - ten pierwszy odebrano ewangelikom w 1641 r. a drugi w 1720 r. - ale to tylko jedna z hipotez jaka przyszła mi do głowy

Ps. Post powinien być chyba umiejscowiony w innym dziale (gdzieś w RZECZPOSPOLITA OBOJGA NARODÓW?)

Napisany przez: superstrona 13/01/2012, 20:45

Dzięki wielkie za pomoc i materiały. Doszedłem do podobnych wniosków jeśli chodzi o te dwa kościoły. Zarówno wcześniejszy (Grobia) jak i późniejszy (Bucz) były od początku świątyniami protestanckimi, zaś flaga na kościelnym kurku w Buczu oznacza datę jego wybudowania

Napisany przez: Paweł jerzy Grabowski 18/01/2012, 10:49

Jeśli uda ci się udowodnić to o czym piszesz powyżej, to:
1) Znalazłeś nowy kościół ewangelicki (o kościele w Buczu piszą wszyscy historycy - o kościele ew. w Grobi nikt...)
2) Kościół w ewangelicki w Buczu miał istnieć dopiero od ok. 1620? r. - więc twoje ustalenia mogą też zweryfikować powyższą datę.
Powodzenia i napisz kiedyś - o wynikach Twoich poszukiwań - w tej sprawie.

Ps. W sprawie łaciny - raczej nie potrafię pomóc, za słabo ją znam.

Napisany przez: Najaa 19/01/2012, 20:07

Forma krzyża raczej nic tu nie powie. Ciekawsze było by zorientowanie się, czy oba odłamy protestantyzmu umieszczały pierwotnie krzyże na budynkach sakralnych. Jeśli nie, krzyż został dosztukowany później.

Napisany przez: Paweł jerzy Grabowski 20/01/2012, 12:22

A masz co do tego jakieś wątpliwości?
Krzyży nie było tylko wtedy, gdy któryś z biskupów rzymsko-katolickich (i miał możliwości do wyegzekwowania) zażądał ich zdjęcia. Dopiero wtedy stosowano coś innego (np. w Wilnie).


No właśnie - to jest największy problem, to co poniżej krzyża raczej na pewno jest nie katolickie, a sam krzyż trudno powiedzieć - może był tam też od 1595, a może założono go po zdjęciu (no właśnie czego?) poprzedniego.

Np. Zobacz w Wikipedii jak wygląda jedyny używany do dziś kościół Braci czeskich (Ewangelicko-reformowany) w Zelowie (który nigdy nie zmieniał właściciela) - wprawdzie z 1803 r., - konstrukcja praktycznie taka sama, a na zwieńczeniu krzyż - wprawdzie trochę inny, ale jednak.
Inny kościół ew-ref. w Żychlinie (z XVII w. - a więc bliższy omawianemu okresowi) - ma krzyż w "zwyczajnej", prostej formie.
Generalnie ciężko stwierdzić, czy krzyż zamontowali ewangelicy, czy rzymscy-katolicy (dlatego trzeba właśnie ustalić historię i lata w jakich dana konfesja posiadała kościół - może to coś pomoże).