|
|
Boze stopki: relikty pogańskiego kultu Słowian?,
|
|
|
zor
|
|
|
Nowicjusz |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 9 |
|
Nr użytkownika: 20.946 |
|
|
|
Zawód: student |
|
|
|
|
W przyszłym roku minie 100 lat od opublikowania pracy M. Barucha " Boże Stopki. Archeologia i folklor kamieni z wyżłobionymi znakami" Mam wrażenie, że z niezrozumiałych dla mnie względów ten temat niemal w nauce nie istnieje ( a może się mylę i po prostu nie trafiłem na odpowiednią literaturę). Temat jest intrygujący - dotyczy kamieni z różnego rodzaju zagłębieniami (kształt stopki, kształty owalne, okrągłe, tzw miseczkowate). Kamienie te są często otoczone rozmaitymi legendami, czasem występują w pobliżu swiętych źródeł. Baruch wiązał takie kamienie z przedchrześcijańską religią Słowian, przytaczając m.in tzw przywilej Mestwina z 1281r, który o kamieniu leżącym na granicy dóbr klasztornych wyraża się jako "o pewnym kamieniu (quendam lapidem)nazywanym Bozistopka". Baruch uważa, że gdyby kamień miał związek z religią chrześcijańską słowa przywileju nie mówiłyby o jakimś kamieniu lecz "kamieniu z bożą stopką" lub "aż do bożej stopki" Stąd wywodzi wniosek że wówczas ślady na kamieniu uważano za ślady bożka pogańskiego.Kamienie takie miały mieć szczególny związek z kultem płodności. Dopiero póżniej do starej tradycji miano dorobić legendy chrześcijańskie (Matka Boska, Św. Wojciech, św. Jadwiga. Św. Andrzej a nawet Chrystus). Baruch odrzuca też inne teorie na temat pochodzenia wgłębień na kamieniach jak np średniowieczne znaki graniczne, ślady po obróbce kamieniarzy (próby jakości kamienia), czy ślady szlifowania przedmiotów krzemiennych w epoce kamienia. Wydaje się że od tego czasu na temat "bożych stopek" niewiele więcej powiedziano. T. Wróblewski w artykule "Zagadkowe ślady na ścianach kościołów w Wielkopolsce" uważa że okrągle czy owalne wgłębienia na takich kamieniach mogą być sladem niecenia tzw świętego ognia za pomocą świdra ogniowego, co wiąże się z kultem płodności. Równiez on uważa że katolickie motywy legend nawarstwiły się na wierzenia i praktyki kultowe dawniejsze, pogańskie. Uważa że takie głazy mogły być dawnymi ołtarzami o które niecono święty ogień. Uważam teorie łączące tzw boże stopki z kultem dawnych Słowian za najbardziej prawdopodobne. Będę wdzięczny za wszelkie głosy dotyczące tego tematu, proszę też o wskazówki co do nowszej literatury, a takze informacje o miejscach w których takie kamienie istnieją obecnie.
pozdr zor
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(zor @ 3/09/2006, 11:11) T. Wróblewski w artykule "Zagadkowe ślady na ścianach kościołów w Wielkopolsce" Gdzie go można przeczytać ?
|
|
|
|
|
|
|
zor
|
|
|
Nowicjusz |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 9 |
|
Nr użytkownika: 20.946 |
|
|
|
Zawód: student |
|
|
|
|
QUOTE(Kiton @ 3/09/2006, 17:20) QUOTE(zor @ 3/09/2006, 11:11) T. Wróblewski w artykule "Zagadkowe ślady na ścianach kościołów w Wielkopolsce" Gdzie go można przeczytać ?
Studia i Materiały do dziejów Wielkopolski i Pomorza tom 4 zeszyt 2 1958r s. 195-205
|
|
|
|
|
|
|
|
Rzeczywiście temat jest raczej przemilczany. Interesuję się religią i kulturą Słowian ale o książce Barucha nigdzie nie słyszałem. Co do samego pomysłu to skoro istnieją legendy o tzw. "stopkach" i dotyczą chrześcijańskich świętych to sam motyw raczej musi być przedchrześcijański. Tym bardziej, że jest poświadczony w materiałach literackich. Można się zastanawiać o kult jakiego bóstwa mogło chodzić w tym przypadku (nie wiadomo nawet męskiego czy żeńskiego) i z czym sie on wiązał.
|
|
|
|
|
|
|
|
Co do śladów na ścianach kościołów: itniał zwyczaj "wiercenia" w murach kościelnych monetami. Pył ceglany uzyskany tym sposobem dodawano do jedzenia wierząc, że chroni on przed urokami i chorobami. Takie ślady znane są m. in. z pomorskiego Trzebiatowa.
|
|
|
|
|
|
|
zor
|
|
|
Nowicjusz |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 9 |
|
Nr użytkownika: 20.946 |
|
|
|
Zawód: student |
|
|
|
|
QUOTE(Andrzej @ 4/09/2006, 8:56) Co do śladów na ścianach kościołów: itniał zwyczaj "wiercenia" w murach kościelnych monetami. Pył ceglany uzyskany tym sposobem dodawano do jedzenia wierząc, że chroni on przed urokami i chorobami. Takie ślady znane są m. in. z pomorskiego Trzebiatowa.
Mam pytanie - gdzie w literaturze można znaleźć informację o zwyczaju "wiercenia" w murach kościelnych monetami pozdr zor
|
|
|
|
|
|
|
|
Niestety nie wiem, bo dowiedziałem się tego na wykładzie z zakresu etnografii. Zajrzyj do jakichś czasopism etnograficznych albo do monografii kościołów z takimi śladami, może tam będą odsyłacze do odpowiedniej literatury.
|
|
|
|
|
|
|
Wojen
|
|
|
II ranga |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 61 |
|
Nr użytkownika: 12.565 |
|
|
|
Stopień akademicki: magister |
|
|
|
|
Polecam Bartmińskiego "Słownik stereotypów i symboli ludowych" T.1, cz. 1 - jest tam rozdzialik poświęcony bożym stopkom w literaturze ludowej, wierzeniach ludowych itp. O "stopce królowej Jadwigi" można poczytać w "Krakowie mistycznym" Michała Rożka, wspomina on tez o podobnej w Myslenicach. Oba te źródła wskazują na przechrześcijański rodowód owych kamieni.
|
|
|
|
|
|
|
zor
|
|
|
Nowicjusz |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 9 |
|
Nr użytkownika: 20.946 |
|
|
|
Zawód: student |
|
|
|
|
QUOTE(Wojen @ 6/09/2006, 21:48) Polecam Bartmińskiego "Słownik stereotypów i symboli ludowych" T.1, cz. 1 - jest tam rozdzialik poświęcony bożym stopkom w literaturze ludowej, wierzeniach ludowych itp. O "stopce królowej Jadwigi" można poczytać w "Krakowie mistycznym" Michała Rożka, wspomina on tez o podobnej w Myslenicach. Oba te źródła wskazują na przechrześcijański rodowód owych kamieni.
Dzięki za wskazówki bibliograficzne. A swoją drogą czy słyszałeś o jakichkolwiek badaniach archeologicznych przy takich kamieniach. O takim miejscu pisał Gierlach - o miejscowości Mokobody na Mazowszu (sanktuarium maryjne ze swiętym źródłem), które uznał za miejsce kultu pogańskiego, ale chyba badań wykopaliskowych tam nie prowadził.
pozdr zor
|
|
|
|
|
|
|
Wojen
|
|
|
II ranga |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 61 |
|
Nr użytkownika: 12.565 |
|
|
|
Stopień akademicki: magister |
|
|
|
|
QUOTE(zor @ 7/09/2006, 14:08) Dzięki za wskazówki bibliograficzne. A swoją drogą czy słyszałeś o jakichkolwiek badaniach archeologicznych przy takich kamieniach. O takim miejscu pisał Gierlach - o miejscowości Mokobody na Mazowszu (sanktuarium maryjne ze swiętym źródłem), które uznał za miejsce kultu pogańskiego, ale chyba badań wykopaliskowych tam nie prowadził. pozdr zor
Alez prosze bradzo, tez mnie troche interesuje ten temat, a jest traktowany nieslusznie po macoszemu. Watpie, by cos tam wykopano, bo i co? Tutaj raczej nalezy odwolac sie do badan etnograficznych. Stopka Jadwigi w Krakowie doznawala bardzo duzej czci, musiala zostac zabezpieczona krata, aby nie zostac zniszczona. Do dzis przy niej znajduje kwiaty. Zastanawiam sie nad jej pochodzeniem - czyzby pochodzila z jakiegos kamienia, ktory uwazany byl za swiety? Kamienie z zaglebieniami sa notowane jako kultowe i cudowne.
|
|
|
|
|
|
|
zor
|
|
|
Nowicjusz |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 9 |
|
Nr użytkownika: 20.946 |
|
|
|
Zawód: student |
|
|
|
|
QUOTE(welesxxi @ 4/09/2006, 4:49) Można się zastanawiać o kult jakiego bóstwa mogło chodzić w tym przypadku (nie wiadomo nawet męskiego czy żeńskiego) i z czym sie on wiązał.
na ogół przyjmuje się że boże stoki, miseczkowate zagłębienia itp związane są z kultem płodności. Na takich głazach bywają też obecne ślady świdra ogniowego czyli zabiegów magicznych również związanych z magią płodności (świdrem ogniowym rozpalano tzw święty ogień na wiosnę, aby zapewnić urodzaj) pozdr zor
|
|
|
|
|
|
|
Wojen
|
|
|
II ranga |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 61 |
|
Nr użytkownika: 12.565 |
|
|
|
Stopień akademicki: magister |
|
|
|
|
To co wklesle, dziurawe jest wiazane z kobiecoscia. Wiekszosc podan wiaze kamien z postacia Matki Boskiej, rzadziej jest to Wojciech, sporadycznie Onufry czu Jadwiga. Maja moc leczenia szczegolnie febry i oczu. Zamawianie febry zwykle odwoluje sie do ziemi, mozna zatem wiazac te dwie rzeczy. W leczeniu slepoty zwykle o ile pamietam jest pomocna woda ze zrodla, ktora rowniez ma pierwiastek zenski. Moim skromnym zdaniem stopki nalezy wiazac wlasnie z pierwiaskiem zenskim. A tu troche literatury, ktora znalazlem u Bartminskiego:
|
|
|
|
|
|
|
zor
|
|
|
Nowicjusz |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 9 |
|
Nr użytkownika: 20.946 |
|
|
|
Zawód: student |
|
|
|
|
QUOTE(Wojen @ 8/09/2006, 11:41) To co wklesle, dziurawe jest wiazane z kobiecoscia. Wiekszosc podan wiaze kamien z postacia Matki Boskiej, rzadziej jest to Wojciech, sporadycznie Onufry czu Jadwiga. Maja moc leczenia szczegolnie febry i oczu. Zamawianie febry zwykle odwoluje sie do ziemi, mozna zatem wiazac te dwie rzeczy. W leczeniu slepoty zwykle o ile pamietam jest pomocna woda ze zrodla, ktora rowniez ma pierwiastek zenski. Moim skromnym zdaniem stopki nalezy wiazac wlasnie z pierwiaskiem zenskim. A tu troche literatury, ktora znalazlem u Bartminskiego: biblografia z Bartmińskiego najdobitniej obrazuje stopień "porzucenia" przez naukę tematu głazów z zagłębieniami zwanymi bożymi stopkami. Wystarczy spojrzeć na daty większości publikacji. Myślę że winę można tu podzielić dość równo pomiędzy archeologię, etnologię i religioznawstwo. Jeśli dość prawdopodobna teza o związku takich obiektów z kultem przedchrześcijańskim jest prawdziwa, to stan taki musi budzić zdziwenie. W końcu artefaktów związanych z kultem pogańskim Słowian nie zachowało się wiele. pozdr zor
|
|
|
|
|
|
|
Wojen
|
|
|
II ranga |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 61 |
|
Nr użytkownika: 12.565 |
|
|
|
Stopień akademicki: magister |
|
|
|
|
Tak samo mnie dziwi, ze nikt jeszcze nie zainteresował się słupem z Lipnicy, wszak wydatowanie go dendrochronologicznie nie stanowiłoby wiekszego problemu.
|
|
|
|
|
|
|
glinik
|
|
|
II ranga |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 70 |
|
Nr użytkownika: 29.880 |
|
|
|
|
|
|
Z tym brakiem nowych głosów na temat kamieni, to nie do końca prawda, polecam zajrzeć do:
V. Vaitkevičius, AKMENYS SU SMAILIADUGNIAIS DUBENIMIS, "Lietuvos Archeologija", t. 28, 2005, 191-205
Pod tym linkiem skrót w j. angielskim: http://www.istorija.lt/la/vaitkevicius2005en2.html
pozdry
|
|
|
|
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:
Śledź ten temat
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym temacie dodano odpowiedź, a ty nie jesteś online na forum.
Subskrybuj to forum
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym forum tworzony jest nowy temat, a ty nie jesteś online na forum.
Ściągnij / Wydrukuj ten temat
Pobierz ten temat w innym formacie lub zobacz wersję 'do druku'.
|
|
|
|