Witaj GOŚCIU ( Zaloguj się | Rejestracja )
 
4 Strony  1 2 3 > »  
Reply to this topicStart new topicStart Poll

> Antysemityzm - jego źródła i początki
     
Bazyli
 

VII ranga
*******
Grupa: Użytkownik
Postów: 2.066
Nr użytkownika: 13.822

Stopień akademicki: jakiś jest...
Zawód: handlowiec pogl¹dami
 
 
post 28/01/2013, 14:11 Quote Post

Jednym z najbardziej nośnych tematów w dyskusjach politologów, socjologów, religioznawców, historyków i tzw. zwykłych ludzi jest niewątpliwie zagadnienie antysemityzmu. Jako że jest to niewątpliwe zagadnienie "wiecznie żywe" postanowiłem skreślić o nim przysłowiowych kilka zdań. Od razu zaznaczę, iż nie interesują mnie osobiste stanowiska Szanownych Forumowiczów wobec tej problematyki ale tylko opinie dot. początków i źródeł zjawiska.
Na jednym z portali (http://the614thcs.com/40.1131.0.0.1.0.phtml) znalazłem takie oto wyjaśnienie niechęci społeczeństw i społeczności wobec Żydów: "Antysemityzm od samego początku (od czasów starożytnych) był więc buntem przeciwko nakazom Boga, przynoszonym światu przez Żydów w imieniu nadprzyrodzonego, najwyższego autorytetu moralnego. Judaizm głosił bowiem, że Bóg, który objawił się Żydom, jest Bogiem całego świata, a to oznacza, że wszyscy inni bogowie są bogami "fałszywymi" i że Bóg ten stawia etyczne wymagania każdemu człowiekowi i każdemu ludowi, nie tylko Żydom." oraz "Antysemityzm jest więc, w swoim najistotniejszym sensie, antyjudaizmem, czyli antymonoteizmem."
Można - rzecz jasna - powyższe wyjaśnienie przyjąć za zamykające dyskusję. Można je również całkowicie odrzucić i podać inne przyczyny. Można tłumaczyć je z pozycji wyznawców mozaizmu, chrześcijan, muzułmanów lub agnostyków. Wariantów jest mnóstwo. Wszystkie one będą one jednak posiadały mniejszy lub większy ładunek emocjonalny, który z pewnością nie przysłuży się do wypracowania obiektywnego poglądu (na ile to możliwe!).
Skoro dyskutujemy na Forum o profilu historycznym wypada przyjrzeć się tematowi okiem historyka. Niewątpliwie jako jedna z najodpowiedniejszych źródeł do takiej dyskusji jawi się Biblia (Stary Testament).
Po ponownym przejrzeniu tej Księgi natrafiłem m.in. na następujące passusy:
Księga Jozuego - w czasie walk z autochtoniczną ludnością "Ziemi Obiecanej" Żydzi ...
"... wytracili wszystko, co było w mieście, męże i niewiasty, dzieci i starce; woły też i owce, i osły ostrzem miecza pobili."
"Tegoż dnia wziął Jozue Maceda, i wysiekł je ostrzem miecza, i króla ich zamordował wespół z nimi, i wszelką duszę, która była w niem; nie zostawił żadnego żywo, i uczynił królowi Maceda, jako uczynił królowi Jerycha"
"Potem ciągnął Jozue, i wszystek Izrael z nim, z Maceda do Lebny, i dobywał Lebny.
30 A podał Pan i ono w ręce Izraela, i króla jego, i wysiekł je ostrzem miecza, i wszelką duszę, która była w niem; nie zostawił w niem żadnego żywo, i uczynił królowi jego, jako uczynił królowi Jerycha.
31 Potem ciągnął Jozue, i wszystek Izrael z nim, z Lebny do Lachys, a położywszy się przy niem obozem, dobywał go.
32 I podał Pan Lachys w ręce Izraela, i wziął je dnia drugiego, i wysiekli je ostrzem miecza, i wszelką duszę, która była w niem, tak właśnie jako uczynił Lebnie.
33 Tedy przyszedł Horam, król Gazer, na ratunek Lachysowi, ale go poraził Jozue, i lud jego, tak iż nie zostawił mu żadnego żywo.
34 Potem ciągnął Jozue, i wszystek Izrael z nim, z Lachys do Eglon, i położyli się obozem przeciwko niemu, i dobywali go;
35 Które wziąwszy onegoż dnia, wysiekli je ostrzem miecza, i wszelką duszę, która była w niem, onegoż dnia zabił, tak właśnie jako uczynił Lachys.
36 Potem się ruszył Jozue, i wszystek Izrael z nim, z Eglonu do Hebronu, i dobywał go;
37 I wzięli je, a wysiekli je ostrzem miecza, i króla jego, i wszystkie miasta jego, i wszelką duszę, która była w niem; nie zostawił żadnego żywo, tak właśnie jako uczynił Eglonowi, i wytracił je, i wszelką duszę, która w niem była.
38 Stamtąd obrócił się Jozue, i wszystek Izrael z nim, do Dabir, i dobywał go.
39 I wziął je, i króla jego, i wszystkie miasta jego, i wysiekli je ostrzem miecza, i pomordował wszystkie dusze, które w niem były; nie zostawił żadnego żywo; jako uczynił Hebronowi tak uczynił Dabirowi i królowi jego, i jako uczynił Lebnie i królowi jego.
40 A tak pobił Jozue wszystkę ziemię górną, i południową, i polną, i podgórną, i wszystkie króle ich; nie zostawił żadnego żywo, ale wszystkie dusze wytracił, jako mu był przykazał Pan, Bóg Izraelski
".
Podałem dość dużo przykładów (choć jest ich w Biblii o wiele więcej) by wskazać na prawie bezwyjątkowe okrucieństwo zdobywców wobec pobitych. Ginęli wojownicy, "cywilni" mężczyźni, kobiety, starcy, dzieci ale również cały żywy inwentarz. Zapewne ówczesne ludy bliskowschodnie nie należały do nastawionych zbyt pacyfistycznie lecz takie traktowanie pokonanych nie było normą.
Podobnie w Księdze Wyjścia natrafiamy na fragment brzmiący: "Ale wypożyczy niewiasta u sąsiadki swojej, i u gospodyni domu swego, naczynia srebrnego, i naczynia złotego, i szat; i włożycie je na syny wasze, i na córki wasze, i złupicie Egipt" a dalej także "I dałem wam ziemię, w którejście nie robili, i miasta, którycheście nie budowali, w których mieszkacie, a winnic i oliwnic, którycheście nie sadzili, pożywacie.".
W świetle lektury chociażby tych fragmentów Biblii plemiona żydowskie zajmujące ziemie nad Jordanem jawią się jako niespotykanie okrutne,łamiące przymierza, posuwające się do podstępnej kradzieży (słowo "wypożyczy" tłumaczone jest czasem jako "weźmie" = "ukradnie"), korzystające z dóbr niewytworzonych przez nie i uznające obcoplemieńców za ludzi drugiej kategorii. Takie poczynania mają miejsce, gdyż sankcjonuje je religia żydowska.
W związku z powyższym rodzą się pytania:
1. Czy zjawisko antysemityzmu jest wytworem irracjonalnych i pozbawionych podstaw uprzedzeń starożytnych społeczności i społeczeństw nieżydowskich wobec wyznawców mozaizmu?
2. Czy antysemityzm narodził się na skutek wyjątkowych nawet jak na owe czasy poczynań plemion żydowskich oraz ich ekskluzywizmu etniczno-religijnego?

Ciekaw jestem Waszych opinii.

Ps Przytoczone wyjątki pochodzą z tzw. Biblii Gdańskiej (przyda się nieco archaizmów:)



 
User is offline  PMMini Profile Post #1

     
lancelot
 

Żelazna pięść
**********
Grupa: Użytkownik
Postów: 12.521
Nr użytkownika: 36.860

bogumil chruszczewski
Stopień akademicki: rebajlo
Zawód: Podstarza³y wilk
 
 
post 28/01/2013, 14:15 Quote Post

QUOTE
Judaizm głosił bowiem, że Bóg, który objawił się Żydom, jest Bogiem całego świata, a to oznacza, że wszyscy inni bogowie są bogami "fałszywymi" i że Bóg ten stawia etyczne wymagania każdemu człowiekowi i każdemu ludowi, nie tylko Żydom."
Takie stwierdzenie można by odnieść również do chrześcijaństwa czy wiary proroka...
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #2

     
konto_usuniete_28.02.16
 

Unregistered

 
 
post 28/01/2013, 16:02 Quote Post

Oczywistym ze elitarny monoteizm żydowski drażnił tych co ostali się na poziomie wielobóstwa , stąd furia Helenów bo antysemityzm to pogański wynalazek w chrześcijaństwie znalazł jedynie następców .
Pozwolę zacytować sam siebie z tematu : http://www.historycy.org/index.php?showtopic=90975&hl=
Na chwile wrócę do Hellenizmu , i przedstawię pokrótce postać Antiocha IV Epifanesa , który wybitnie sobie na miano Judenschlägera zasłużył :
..." Historyczna geneza święta Chanukki swymi początkami sięga czasów Aleksandra Wielkiego, który podbił tereny Syrii, Egiptu i Palestyny. Za jego czasów rozpoczęła się silna hellenizacja ludności podbitych terenów pod względem ogólnokulturowym. W kwestiach religijnych pozostał dość tolerancyjny, pozwalając miejscowej ludności, w tym Żydom, praktykować swe obrzędy religijne. Żydzi ulegali hellenizacji głównie w zakresie języka, ubioru i niektórych zwyczajów czy filozofii. Po śmierci Aleksandra i szeregu wojen jakie między sobą toczyli jego dowódcy wojskowi (diadochowie) o władzę nad poszczególnymi terytoriami wielkiego imperium Aleksandra, kontrolę nad Palestyną w roku 175 pne objął Antiochus IV Epifanes, wywodzący się z linii Seleukosa, jednego z diadochów. Antiochus jako cel wyznaczył sobie zhellenizowanie Żydów nie tylko pod względem kulturowym ale i religijnym. W tym celu wydał zakaz kultu Boga Jahwe i studiowania Tory. Społeczność żydowska jednak nie dostosowała się do nowych praw, Antiochus zastosował więc ostre represje i prześladowania. Ponadto wtargnął do Świątyni w Jerozolimie i zbeszcześcił ją: wyrzucił z niej żydowskich kapłanów, ustanawiając na ich miejsce greckich, sprawujących obrządek według zwyczajów pogańskich, złożył w Świątyni ofiary ze zwierząt, które Tora określała jako nieczyste i zakazywała składania ich w ofierze w Świątyni (np. świnia), a wielu Żydów zostało zamordowanych. W taki też oto sposób czasy te ustaliły na długie lata rozdźwięk i konflikt religijno-kulturowy między Żydami a Grekami (Grekami w sensie kulturowym, czyli hellenistami)...."
za : http://www.hatikvah.pl/index.php?option=co...35&limitstart=1
Warto się tu zapoznać z Księgami Machabejskimi - szczegółowo relacjonującymi zbrodnicze działania hellenistów wobec Żydów , i próby wynarodowienia Narodu Wybranego .
Z Pierwszej Księgi Machabeuszy ...."

QUOTE
Król wydał dekret dla całego państwa: «Wszyscy mają być jednym narodem 42 i niech każdy zarzuci swoje obyczaje». Wszystkie narody przyjęły ten rozkaz królewski, 43 a nawet wielu Izraelitom spodobał się ten kult przez niego nakazany. Składali więc ofiary bożkom i znieważali szabat.
44 Król posłał swoich wysłańców do Jerozolimy i do miast judzkich z pisemnym poleceniem, żeby postępowały według obyczajów, które dla kraju były obce; 45 żeby w świątyni zaprzestano składać całopalenia, ofiary krwawe, a także ofiary płynne; żeby znieważano szabat i święta 46 i żeby zbezczeszczono świątynię i świętych16, 47 żeby [natomiast] sporządzono ołtarze, święte gaje i posągi bożków oraz składano na ofiarę mięso świń i innych nieczystych zwierząt; 48 żeby synów swoich pozostawiali bez obrzezania i żeby dusze swoje brukali wszystkim, co jest nieczyste i światowe. 49 W ten sposób mieli zapomnieć o Prawie i zarzucić wszystkie jego nakazy. 50 Kto by zaś nie postąpił zgodnie z królewskim rozporządzeniem, miał być ukarany śmiercią.
51 Podobne do tego rozkazu pismo wystosował do całego swego królestwa, a nadto nad całym narodem ustanowił nadzorców. Miastom zaś judzkim polecił, aby jedno po drugim składało ofiary [bogom].
52 Spomiędzy narodu wielu przyłączyło się do nich - mianowicie ci wszyscy, którzy odpadli od Prawa. Oni to wiele złego dokonali w kraju 53 i byli powodem tego, że Izraelici musieli się kryć i chować w miejscach dostępnych tylko dla zbiegów.
54 W dniu piętnastym miesiąca Kislew sto czterdziestego piątego roku17 na ołtarzu całopalenia wybudowano "ohydę spustoszenia"17, a w okolicznych miastach judzkich pobudowano także ołtarze - 55 ofiary kadzielne składano nawet przed drzwiami domów i na ulicach. 56 Księgi Prawa18, które znaleziono, darto w strzępy i palono ogniem. 57 Wyrok królewski pozbawiał życia tego, u kogo gdziekolwiek znalazła się Księga Przymierza albo jeżeli ktoś postępował zgodnie z nakazami Prawa. 58 Tak z miesiąca na miesiąc19 stosowano przemoc przeciw Izraelowi, przeciwko każdemu, kogokolwiek udało im się pochwycić w miastach.
59 Dnia dwunastego piątego miesiąca [Kislew] składano ofiary na ołtarzu, który wzniesiono na ołtarzu całopalenia. 60 Wtedy to na mocy królewskiego dekretu20 wymordowano kobiety, które obrzezały swoje dzieci. 61 I powieszono im niemowlęta na szyjach. A także [zabito] domowników i tych, którzy dokonywali na nich obrzezania.
62 Wielu jednak spomiędzy Izraelitów postanowiło sobie i mocno trzymało się swego postanowienia, że nie będą jeść nieczystych pokarmów. 63 Woleli raczej umrzeć, aniżeli skalać się pokarmem i zbezcześcić święte przymierze. Oddali też swoje życie. 64 Wielki gniew [Boży] strasznie zaciążył nad Izraelem.

 
Post #3

     
Bazyli
 

VII ranga
*******
Grupa: Użytkownik
Postów: 2.066
Nr użytkownika: 13.822

Stopień akademicki: jakiś jest...
Zawód: handlowiec pogl¹dami
 
 
post 28/01/2013, 21:57 Quote Post

lancaster:
"Oczywistym ze elitarny monoteizm żydowski drażnił tych co ostali się na poziomie wielobóstwa..."

Problem w tym lancaster-ze, iż z tym monoteizmem ówczesnych plemion żydowskich to mamy wielki problem. Wydaje się bowiem - na podstawie lektury źródeł ale i opinii uczonych - że w pewnych okresach dominowała monolatria. Dalsza część zacytowanego przeze mnie tekstu wspomina też, że:"Judaizm głosił bowiem, że Bóg, który objawił się Żydom, jest Bogiem całego świata, a to oznacza, że wszyscy inni bogowie są bogami "fałszywymi" i że Bóg ten stawia etyczne wymagania każdemu człowiekowi i każdemu ludowi, nie tylko Żydom."
Jeśli wgłębić się w treść przekazów zawartych w źródłach to wydaje się bezspornym, iż Jahwe w żadnym razie nie był utożsamiany z Bogiem wszystkich ludzi ale tylko i wyłącznie bogiem plemion żydowskich. Ci zaś głosili swą wyjątkowość i prawo do panowania nad innymi ludami z nadania boskiego. Prawo boskie miało też usprawiedliwiać wszelkie poczynania wobec nie-mozaistów. Takie podejście, skutkujące ze strony Żydów konkretnymi poczynaniami militarnymi, gospodarczymi i kulturowymi, mogło nie podobać się ówczesnym społecznościom nieżydowskim. Co więcej, było przez nie nierozumiane i traktowane jako nieludzkie.
 
User is offline  PMMini Profile Post #4

     
lancelot
 

Żelazna pięść
**********
Grupa: Użytkownik
Postów: 12.521
Nr użytkownika: 36.860

bogumil chruszczewski
Stopień akademicki: rebajlo
Zawód: Podstarza³y wilk
 
 
post 28/01/2013, 22:02 Quote Post

QUOTE
nie był utożsamiany z Bogiem wszystkich ludzi ale tylko i wyłącznie bogiem plemion żydowskich
A inni równoczasowi bogowie (panteony) nie odgrywały dla swoich wyznawców podobnej roli?
QUOTE
Prawo boskie miało też usprawiedliwiać wszelkie poczynania wobec nie-mozaistów.
A czy nie było to praktyką powszechną w nawet bardzo odległych od siebie religiach?
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #5

     
konto_usuniete_28.02.16
 

Unregistered

 
 
post 28/01/2013, 22:07 Quote Post

To oczywiste ze pierwotny Bóg plemion israelskich był Bogiem plemiennym , Panem zazdrosnym i msciwym , stad widoczne są różnice miedzy Starym Testamentem a Nowym Testamentem .
Co więcej Israelitom nie zależało na prozelitach , Kanaanem zawładnęli zbrojnie i to przy aktywnym udziale Jahwe ( oczywista o ile wierzyć Pismu Świętemu ).
Powrócę na chwile do moich "ulubionych" Greków , IMHO antysemityzm narodził się wśród nich właśnie w Aleksandrii ( choć był znany wcześniej i w Persji jak i Babilonie ) gdzie duże i zwarte skupiska żydowskie i helleńskie wspólnie rywalizowały o wpływy polityczne i gospodarcze w tym mieście , wystarczy rzec jedno słowo : Apion ( źródło współczesnego europejskiego antysemityzmu ), a był to tylko jeden z Greków , który zapoczątkował długą linie antysemitów i morderców Żydów z tego nieszczęśliwego miasta .

Ten post był edytowany przez lancaster: 28/01/2013, 22:09
 
Post #6

     
de Ptysz
 

VII ranga
*******
Grupa: Użytkownik
Postów: 2.486
Nr użytkownika: 61.808

Zawód: Wolnomysliciel
 
 
post 28/01/2013, 22:30 Quote Post

QUOTE(lancaster @ 28/01/2013, 16:02)
Oczywistym ze elitarny monoteizm żydowski drażnił tych co ostali się na poziomie wielobóstwa

Nie tyle draznił, co był zupełnie niepasującym elementem w świecie, w którym dominował kult bóstw państwowych narzucany podbitym ludom. W stosunkach pomiędzy politeistami nie rodziło to w zasadzie konfliktów (kilku bogów w tą lub tamtą...), ale kult monoteistyczny siłą rzeczy musiał znalezć się na kursie kolizyjnym z taką polityką. Stąd właśnie casus przesladowań żydów przez Seleukidów, albo chrześcijan w Imperium Romanum.
QUOTE(Bazyli @ 28/01/2013, 14:11)
1. Czy zjawisko antysemityzmu jest wytworem irracjonalnych i pozbawionych podstaw uprzedzeń starożytnych społeczności i społeczeństw nieżydowskich wobec wyznawców mozaizmu?
2. Czy antysemityzm narodził się na skutek wyjątkowych nawet jak na owe czasy poczynań plemion żydowskich oraz ich ekskluzywizmu etniczno-religijnego?
*


Problemem był sam charakter życia żydów w diasporze (zwarte, zunifikowane gminy wyznaniowe), plus wspomniana już niemożność uczestnictwa w kulcie państwowym. Niechęć do judaizmu jako takiego była w stosunku do tych cech wtórna. Oczywiście mowa tu o czasach starożytnych, żydzi w świecie chrześcijańskim to już nieco inna para kaloszy, bo dochodzą powody ekonomiczne (żydowska lichwa), jak i przynajmniej po części stricte religijne (mordercy Chrystusa).
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #7

     
Bazyli
 

VII ranga
*******
Grupa: Użytkownik
Postów: 2.066
Nr użytkownika: 13.822

Stopień akademicki: jakiś jest...
Zawód: handlowiec pogl¹dami
 
 
post 29/01/2013, 13:46 Quote Post

W każdej poważnej dyskusji powinno uwzględniać się różne punkty widzenia. Szukałem więc i znalazłem! Na tej stronie http://www.the614thcs.com/40.1362.0.0.1.0.phtml żydowscy autorzy tak widzą omawianą w tym wątku problematykę (przepraszam za przydługi cytat, ale chyba warto):
"Istnieje pogląd, że antysemityzm* ma swoje źródło w starożytnym Egipcie. Pierwsze historyczne wzmianki dotyczące prześladowań Żydów pochodzą z III wieku p.n.e. i dotyczą wydarzeń w Aleksandrii. Egipski, zhellenizowany kapłan Maneton (Manethon), spisujący na polecenie króla Ptolemeusza I Sotera historię Egiptu, wystąpił z tezą, że Żydzi nie opuścili Egiptu dobrowolnie pod przywództwem Moszego (Mojżesza), ale zostali z niego wygnani, ponieważ byli chorzy na trąd i zarażali Egipcjan. Interesujące, że to twierdzenie, nie poparte żadnymi dowodami, powraca u rzymskiego historyka Tacyta, a po długich stuleciach powtarzają je w swoich antysemickich tekstach Voltaire i Karol Marks.

Do oskarżeń o rozprzestrzenianie trądu wkrótce potem dopisano zarzuty o ateizm, uzasadniane tym, że Żydzi wyznają wiarę w Boga, którego nikt nie może zobaczyć, co miało być dowodem na to, że Bóg ten nie istnieje, a więc ich wiara jest wiarą fałszywą, symulowaną. Najbardziej znanym przykładem anyżydowskich uprzedzeń były późniejsze rozruchy w Aleksandrii, w rezultacie których zginęły tysiące Żydów.

Niechęć a nawet nienawiść do Żydów w czasach starożytnych była niechęcią i nienawiścią do religii Żydów, ich koncepcji Boga i wynikała z odmienności judaizmu - jako monoteizmu - od religii politeistycznych. Paradoksalnie, przez następne stulecia nienawiść chrześcijaństwa do Żydów wnikała z podobieństw tej nowej religii do judaizmu. Zarówno w czasach antyku jak i w tysiącleciach po nim (aż do XIX wieku), antysemityzm (rozumiany jako postawa antyżydowska) brał się głównie z przesłanek religijnych. Dopiero wiek XIX wprowadził do antysemityzmu aspekt rasowy.

W czasach starożytnych Bóg, w którego istnienie wierzyli Żydzi, był przyczyną nienawiści do nich. Politeiści zazwyczaj odnosili się tolerancyjnie do obcych ludów i ich bóstw, lecz Bóg, którego wyznawali Żydzi, był nie tylko inny, ale postrzegano w nim zagrożenie.

Przede wszystkim, Żydzi twierdzili, że nie ma innych bogów, poza ich Bogiem, a więc wszystkie inne bóstwa uznawali za "fałszywe" i nie okazywali im szacunku, co inne ludy odbierały jako przejaw pogardy wobec nich.
Żaden inny lud, poza Żydami, nie kwestionował istnienia bóstw swoich sąsiadów.
Żadne inne ludy nie odmawiały również składania ofiar bogom. Tylko Żydom ich religijne prawo pozwalało to robić wyłącznie w Świątyni w Jerozolimie i jedynie wobec własnego Boga.
Nikt - z wyjątkiem Żydów - nie odmawiał składania darów (z przeznaczeniem dla kapłanów) w świątyniach lokalnych bogów wyznawanych przez politeistów. Słynny rzymski historyk Józef Flawiusz (Josef ben Matatiachu ben Gurion) w swojej polemice Przeciwko Apionowi podaje, że Apion tak formułował powszechne nastroje wobec Żydów: "Jeżeli są obywatelami, to dlaczego nie wierzą w tych samych bogów...?".
Idea Tory, że rolą Żydów jest zmienianie świata na lepsze (tikkun olam), powodowała, iż Żydzi stanowili wyzwanie dla wszystkich wartości ("bogów") pozostałych ludów - zarówno religijnych jak i sekularnych, bo sama ich obecność uświadamiała lub stwarzała etyczne konflikty (nawet gdy nie wyrażane wprost w imię judaizmu). Było to przyczyną stałych napięć pomiędzy Żydami i nie-Żydami.
Idea "wybrania" ludu Jisraela - błędnie rozumiana przez większość nie-Żydów - również stanowiła poważną przyczynę niechęci do wyznawców judaizmu. Odczytywana była ona jako dowód na ich poczucie wyższości wobec innych.

Szczególną nieufność wobec Żydów budziło ich programowe izolowanie się od innych, wynikające z przestrzegania reguł kaszrutu (koszerności). Odmowa jedzenia tych samych potraw, a także spożywania wspólnych posiłków w domach nieżydowskich sąsiadów, była tłumaczona nie tylko niechęcią Żydów wobec zwyczajów innych ludzi, a także wstrętem do nich. Podobnie interpretowany był zakaz małżeństw z wyznawcami innych religii, którego Żydzi powszechnie i skrupulatnie przestrzegali.

Filostratos (zwany Ateńczykiem) celnie - jak można przypuszczać - scharakteryzował opinię starożytnego świata na temat Żydów: "Żydzi od dawna są wrogami nie tylko Rzymu, ale ludzkości; to lud, który nie może dzielić z resztą ludzi radości stołu ani uczestniczyć w uroczystych libacjach, modlitwach i składaniu ofiar; który oddzielił się od nas większym morzem niż to, jakie dzieli nas od Sura i Bactra [miasta starożytnej Babilonii i obecnego Afganistanu]".

Żydzi nie byli nienawidzeni za to, że są Żydami, ale wyłącznie z powodu ich religii. Gdy bowiem porzucali ją, gdy odstępowali od przestrzegania jej praw - mogli robić kariery i nie byli prześladowani.

Jednym z najbardziej znanych przykładów kariery Żyda, który odszedł od judaizmu, jest Tyberiusz Juliusz Aleksander (ur. ok. 10 n.e.) - prokurator Judei w latach 46-48, prefekt Egiptu w latach 66-69. Był synem Aleksandra Lizymacha, alabarchy Aleksandrii, bratankiem Filona z Aleksandrii. Za panowania Tyberiusza służył jako trybun. W 42 roku został naczelnikiem okręgu Tebaidy w Górnym Egipcie. W 46 roku został mianowany przez cesarza Klaudiusza prokuratorem Judei. Jako prokurator Judei kazał ukrzyżować Jakuba i Szymona, synów Judy Galilejczyka, liderów stronnictwa zelotów. W 70 roku brał udział w oblężeniu i zdobyciu Jerozolimy. Został za to nagrodzony swoim posągiem wśród pomników rzymskich wodzów ustawionych w portyku przy Forum Augusta.

W zhellenizowanych świecie starożytnego Bliskiego Wschodu w roku 167 p.n.e. miały miejsce pierwsze prześladowania Żydów na wielką skalę, dokonywane przez władze państwowe. Władca Syrii i Palestyny, panujący w latach 175 – 163 p.n.e. - Antioch IV Epifanes, postanowił zniszczyć judaizm, który uważał za ideową podstawę żydowskiej opozycji wobec jego władzy. Antioch nakazał przymuszanie Żydów do naruszania ich tradycji i prawa religijnego, zakazując - między innymi - obchodzenia Szabatu i obrzezania oraz zmuszając Żydów do udziału w uroczystościach ku czci Dionizosa. Świątynię Jerozolimską próbował przemienić w miejsce kultu Zeusa.

Działania Antiocha Epifanesa były czymś wyjątkowym: Grecy z zasady nie ingerowali bowiem w sprawy obcych religii ani filozofii swoich poddanych, także na ziemiach okupowanych. Czasami zdarzało się, że skazywani byli na śmierć filozofowie, których poglądy stanowiły zagrożenie dla greckich bogów i tradycji. Jednym z najbardziej znanych był oczywiście Sokrates.

Judaizm okazał się jednak większym zagrożeniem, niż filozofowie. Żydzi stanowili szczególny przypadek, gdy nie filozof, grupa filozofów lub nawet "szkoła filozoficzna" ale cały naród i jego religia reprezentowały wartości przeciwstawne ideałom kultury i cywilizacji greckiej.

To właśnie Grecy jako pierwsi rozpowszechniali oszczerstwa na temat włączania przez Żydów morderstwa nie-Żydów do religijnych rytuałów (co stało się później podstawą plotek o używaniu przez Żydów "nieżydowskiej krwi" do produkcji macy - oskarżenia, które przetrwało ponad 2 tysiące lat i kosztowało życie wielu niewinnych ofiar). To Apion (20 p.n.e. - ok. 45-48 n.e.) w swojej Historii Egiptu podaje, że Antioch po zajęciu Świątyni Jerozolimskiej znalazł tam więzionego Greka, który twierdził, że Żydzi porywają nie-Żydów, tuczą ich przez rok, po czym zarzynają ich rytualnie i zjadają.

W Rzymie, sporą uwagę poświęcił Żydom w swoich dziełach Tacyt (55 -120 n.e.). I tu znów główne oskarżenia dotyczyły ich religii. Judaizm stawał się przyczyną głębokiego konfliktu moralnego pomiędzy wartościami reprezentowanymi przez kulturę rzymską, a żydowską. Tacyt był oburzony, że Żydzi "uważają za przestępstwo zabijanie nowonarodzonego dziecka". Rzymianie twierdzli, że zachowywanie przy życiu dzieci "nieudanych" jest bezsensowne i w dodatku "nieestetyczne". Wcześniej czynili to Grecy: mordowali kalekie i brzydkie dzieci (akceptował ten zwyczaj Platon, popierał Arystoteles), podczas gdy Żydzi głosili, że każdy człowiek, nawet najbardziej kaleki i brzydki, jest stworzony na podobieństwo Boga. Ta koncepcja musiała być szczególnie odrażająca dla Greków.

Żydzi odmawiali składania ofiar rzymskim bogom. Filon z Aleksandrii (10 p.n.e. - 40 n.e.) opisuje, jak oburzony był Kaligula, że Żydzi odmówili postawienia jego pomnika w Świątyni Jerozolimskiej (ok. 39 roku n.e.). Według tego historyka, Kaligula przywitał wezwanych do siebie Żydów słowami: "A, to wy - wrogowie bogów, jedyni, którzy odmówili uznania mnie za boga, a jednocześnie oddający hołd istocie, której imienia nie wolno wam nawet wymówić?!" Na wyjaśnienia Żydów, że ofiary w imieniu cesarza zostały złożone w Świątyni w Jerozolimie, Kaligula odpowiedział: "Tak, złożyliście ofiarę, ale za mnie, a nie dla mnie". Tylko nagła śmierć Kaliguli uchroniła Żydów przed prawdopodobnie tragicznymi konsekwencjami ich postawy.

Prześladowania Żydów w czasach antyku nigdy nie osiągały jednak ani skali ani form, którymi charakteryzował się antysemityzm wieków późniejszych. Trzeba pamiętać, że w Rzymie judaizm był np. w I wieku n.e. religią przyjmowaną przez wielu nie-Żydów na drodze konwersji i około 7 do 10% ludności Cesarstwa Rzymskiego wyznawało tę religię (czyli około 7 milionów ludzi). Seneka, doradca Nerona, widział nawet w popularności judaizmu zagrożenie dla Rzymu.
"

Jak wiadomo,wśród wróbli kanarek nie ma klawego życia. Nie mniej w przytoczonym tekście nic nie wspomniano o drugiej stronie swoistej wyjątkowości mozaizmu. Otóż, religia ta nie tylko posiada "nawiązania" prawne ale jest de facto swoistym prawem. Niektóre z wypływających z niej nakazów i zakazów powodują (a dawniej wśród jej wyznawców było to nieomal regułą), iż wychowani w niej ludzie posiadają odmienny stosunek do swych współwyznawców i do osób spoza kręgu mozaistów. Odmienność podejścia przejawiała się w bardzo drastycznych postaciach. Np.:
- prorok Nehemiasz doprowadził do porzucenia przez swych współplemieńców cudzoziemskich żon i dzieci, a także wykluczył ze wspólnoty kilkaset rodzin nie potrafiących udowodnić swej "żydowskości",
- pewne postępowania zabronione wobec "bliźniego" (=Żyda?) były dopuszczalne wobec nie-Żyda.
W dzisiejszych czasach takie zachowania należałoby nazwać rasistowskimi.
Co ważniejsze, dla wierzącego Żyda teoria o wyjątkowości jego plemienia i konkretne nauki dot. relacji wewnątrz-żydowskich i tych zewnętrznych prowadziły do podejmowania się zajęć oraz czynności uznawanych przez nie-Żydów za nieprzynoszących chluby. Nadgorliwość adeptów mozaizmu w realizacji planów władców pogańskich była wręcz przysłowiowa.
Nie było też tak - jak sugeruje lancaster - że ludność żydowska zwykle stanowiła napastowaną i bezlitośnie ciemiężoną część społeczeństwa świata antycznego. Sami Żydzi dawali przykłady traktowania ludności nieżydowskiej według wskazówek Tamerlana (pardon za anachronizm). Przykładowo w czasie walk Trajana z Partami w drugim dziesiątku II w. n.e. mozaiści podnoszą bunt w Cyrenajce, w Egipcie i na Cyprze. Mało tego, prowadzą antyrzymskie działania w Mezopotamii. W wyniku rebelii zginęło podobno od 200 do 500 tys. Greków i Rzymian. Okrucieństwo z jakim postępowali powstańcy/rebelianci przekraczało nawet ówczesne normy.
Sądzę zatem, że źródeł antysemityzmu należy szukać nie tylko w głowach ludzi nie potrafiących dostrzec walorów nauki zawartej w judaizmie oraz tkwiących w świecie konserwatywnych pojęć i obyczajów, ale także w samych poczynaniach i postępowaniu ludzi wyznających mozaizm.



 
User is offline  PMMini Profile Post #8

     
konto_usuniete_28.02.16
 

Unregistered

 
 
post 29/01/2013, 14:02 Quote Post

QUOTE
Sądzę zatem, że źródeł antysemityzmu należy szukać nie tylko w głowach ludzi nie potrafiących dostrzec walorów nauki zawartej w judaizmie oraz tkwiących w świecie konserwatywnych pojęć i obyczajów, ale także w samych poczynaniach i postępowaniu ludzi wyznających mozaizm.

Szanowny Bazyli zechcesz to rozwinąć ?
QUOTE
Nie było też tak - jak sugeruje lancaster - że ludność żydowska zwykle stanowiła napastowaną i bezlitośnie ciemiężoną część społeczeństwa świata antycznego. Sami Żydzi dawali przykłady traktowania ludności nieżydowskiej według wskazówek Tamerlana (pardon za anachronizm). Przykładowo w czasie walk Trajana z Partami w drugim dziesiątku II w. n.e. mozaiści podnoszą bunt w Cyrenajce, w Egipcie i na Cyprze. Mało tego, prowadzą antyrzymskie działania w Mezopotamii. W wyniku rebelii zginęło podobno od 200 do 500 tys. Greków i Rzymian. Okrucieństwo z jakim postępowali powstańcy/rebelianci przekraczało nawet ówczesne normy.

Lancaster niczego takiego nie sugeruje ( wręcz pisał o zbrojnym zajęciu Kanaanu ), poproszę o cytat z ww usera , co do reszty tego fragmentu , chyba mylisz przyczynę z skutkiem tu jest mowa o odwecie za prześladowania .
 
Post #9

     
Bazyli
 

VII ranga
*******
Grupa: Użytkownik
Postów: 2.066
Nr użytkownika: 13.822

Stopień akademicki: jakiś jest...
Zawód: handlowiec pogl¹dami
 
 
post 29/01/2013, 16:52 Quote Post

"Szanowny Bazyli zechcesz to rozwinąć ?"
lancaster-ze, postaram się. Ograniczę się jednak do jednego zjawiska. Wspomniałem w swoim poście o poczynaniach Nehemiasza, który podczas swych delegacji z Mezopotamii do Palestyny przeprowadził rasistowską wręcz akcję. Wyrzucił ze wspólnoty kobiety i dzieci, które w jego przekonaniu posiadały "skazę" nie bycia Żydami z krwi. Czyż nie przypomina to Ci działań znanych nam z XX w.? Liczni Turcy, Niemcy i Ukraińcy stosowali takie metody i właściwie na całym świecie spotkali się z ich potępieniem.
Z tej samej szafy ale innej szuflady ... W Torze, księdze Dewarim 7:3-4, czytamy o nakazanym stosunku Żydów do niektórych obcych ludów: "Nie będziesz się z nimi łączył przez małżeństwa. Nie dasz swojej córki ich synowi ani ich córki nie weźmiesz dla swojego syna, bo sprawi, że twoje dzieci zboczą z Mojej drogi i będą służyć bożkom narodów". I jeszcze to ... "Bo naród i królestwo, które tobie nie służyło, zginie. I przyjdą do ciebie, kłaniając się, synowie łych, którzy cię trapili. I będziesz ssać mleko narodów, a piersiami królów karmion będziesz" - Księga Izajasza. A na koniec fragment opinii żydowskiego autora z cytowanego przeze mnie forum na temat starożytnych relacji mozaiści - świat zewnętrzny: "Przykazania zostały więc objawione nie tylko Żydom, ale wszystkim narodom Ziemi. Żydzi przyjęli je od razu; inne ludy czynią to w przebiegu historii. Przykazania te stały się halachą (prawem religijnym) dla Żydów, ale etyką - dla pozostałych ludzi".
Przywołane przykłady pokazują - w moim przekonaniu - że istotną, jeśli nie najważniejszą przyczyną pojawienia się zachowań antysemickich (nazwa niezbyt ścisła, ale cóż!) była postawa samych Żydów. Ich warunkowana i legitymowana religijnie skrajna endogamia, uznawanie siebie za naród wybrany, relatywizm w postępowaniu wobec rodaków i obcych czy wreszcie niezwykła ruchliwość, wszędobylstwo i nadreprezentacja w środowiskach gospodarczych i rewolucyjnych stwarzały podstawy do narodzin wrogich wobec nich uczuć.
Dodam, iż podchodzę z niesmakiem do stwierdzeń nie mających poparcia w Naturze typu "Prawda leży pośrodku" lecz w omawianym przypadku jak mówią "Coś jest na rzeczy".

Jeśli chodzi o Twoje sugerowanie... Przyznam i nazwę je rzekomym. Masz rację, zapędziłem się. Przepraszam.
Nie ma jednak mojej zgody na przyjęcie Twojej drugiej uwagi, iż Żydzi przeprowadzali jedynie "odwet" za prześladowania. Zajrzyj proszę do Starego Testamentu i przypomnij sobie jakie to harce wyczyniali z plemionami sąsiednimi w dobie swej niepodległości. Wspomnienia tych wydarzeń trwały i po Aleksandrze napływowa ludność grecko-macedońska oraz zhellenizowana przejmowała te wspomnienia od tubylców uznają je z czasem za swoje. Konsekwencje znamy. Tak się po prostu działo.
 
User is offline  PMMini Profile Post #10

     
konto_usuniete_28.02.16
 

Unregistered

 
 
post 29/01/2013, 18:23 Quote Post

QUOTE
Jeśli chodzi o Twoje sugerowanie... Przyznam i nazwę je rzekomym. Masz rację, zapędziłem się. Przepraszam.
Nie ma jednak mojej zgody na przyjęcie Twojej drugiej uwagi, iż Żydzi przeprowadzali jedynie "odwet" za prześladowania. Zajrzyj proszę do Starego Testamentu i przypomnij sobie jakie to harce wyczyniali z plemionami sąsiednimi w dobie swej niepodległości. Wspomnienia tych wydarzeń trwały i po Aleksandrze napływowa ludność grecko-macedońska oraz zhellenizowana przejmowała te wspomnienia od tubylców uznają je z czasem za swoje. Konsekwencje znamy. Tak się po prostu działo.

Na początku dziękuję ze sprostowanie swoje uprzednie stwierdzenia , które to rzekomo sugerowałem , co zaś słowa "odwet " odnosiło się ono do konkretnego fragmentu Twojej wypowiedzi vide " ... Przykładowo w czasie walk Trajana z Partami w drugim dziesiątku II w. n.e. mozaiści podnoszą bunt w Cyrenajce, w Egipcie i na Cyprze. Mało tego, prowadzą antyrzymskie działania w Mezopotamii. W wyniku rebelii zginęło podobno od 200 do 500 tys. Greków i Rzymian. Okrucieństwo z jakim postępowali powstańcy/rebelianci przekraczało nawet ówczesne normy...."
Co do zas ".... przypomnij sobie jakie to harce wyczyniali z plemionami sąsiednimi w dobie swej niepodległości. Wspomnienia tych wydarzeń trwały i po Aleksandrze napływowa ludność grecko-macedońska oraz zhellenizowana przejmowała te wspomnienia od tubylców uznają je z czasem za swoje..." , nikt temu nie zaprzeczy iż Hebrajczycy w czasie podboju Kanaanu przeprowadzali politykę podboju i eksterminacji vide Jerycho , choć Twoje przypuszczenia ze napływowa ludność grecko-macedońska oraz zhellenizowana przejmowała te wspomnienia od tubylców uznając je z czasem za swoje , uważam za nadinterpretacje i proszę o umotywowanie tego twierdzenia źródłami .
QUOTE
Wspomniałem w swoim poście o poczynaniach Nehemiasza, który podczas swych delegacji z Mezopotamii do Palestyny przeprowadził rasistowską wręcz akcję. Wyrzucił ze wspólnoty kobiety i dzieci, które w jego przekonaniu posiadały "skazę" nie bycia Żydami z krwi. Czyż nie przypomina to Ci działań znanych nam z XX w.? Liczni Turcy, Niemcy i Ukraińcy stosowali takie metody i właściwie na całym świecie spotkali się z ich potępieniem.

Owszem , usunięto "obcą krew" tyle ze Hebrajczycy jako mały naród w morzu obcych mieli do wyboru asymilacje lub pozbycie się obcych wpływów religijnych ( bo i tym motywowano ww akcje ) jahwisci zwolennicy zachowania religii żydowskiej nie mogli pozostać bierni wobec mieszanych małżeństw , ktorych skutkiem byłby upadek monoteizmu , Żydzi przybyli do Kanaanu jako plemiona wędrowne pasterskie , gdy stali się ludem osiadłym , rolniczym wierzenia rodzimej ludności Ziemi Obiecanej stały się dla nich atrakcyjne , na tyle ze zagroziły istnieniu narodu , do domów poszczególnych Hebrajczyków przynosiły te wierzenia kobiety z innych plemion .
BTW- piszac ".... Czyż nie przypomina to Ci działań znanych nam z XX w.? Liczni Turcy, Niemcy i Ukraińcy stosowali takie metody i właściwie na całym świecie spotkali się z ich potępieniem..."
Nie masz racji , nie nastąpiła bowiem akcja eksterminacji mieszanych dzieci czy kobiet obcego pochodzenia lecz ich oddalenie .
QUOTE
przyczyną pojawienia się zachowań antysemickich (nazwa niezbyt ścisła, ale cóż!) była postawa samych Żydów. Ich warunkowana i legitymowana religijnie skrajna endogamia, uznawanie siebie za naród wybrany, relatywizm w postępowaniu wobec rodaków i obcych czy wreszcie niezwykła ruchliwość, wszędobylstwo i nadreprezentacja w środowiskach gospodarczych i rewolucyjnych stwarzały podstawy do narodzin wrogich wobec nich uczuć.


No , tu mamy problem rozumiem ze zdolnosci kupieckie , solidaryzm narodowy ( czy tez religijny ), ruchliwość i powstawanie sieci wzajemnych powiązań w antycznym świecie mogły drażnić , tyle iż to winienie przez tępego i leniwego głupka , za to ze inny od niego jest mądrzejszy , sprytniejszy i bogatszy sleep.gif a to niestety przewija się przez wieki od hellenizmu ( źródła antysemityzmu ) po dzisiejsze czasy dry.gif












 
Post #11

     
sargon
 

IX ranga
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 5.840
Nr użytkownika: 4.555

Stopień akademicki: mgr inz
 
 
post 29/01/2013, 19:04 Quote Post

QUOTE(lancaster)
No , tu mamy problem rozumiem ze zdolnosci kupieckie , solidaryzm narodowy ( czy tez religijny ), ruchliwość i powstawanie sieci wzajemnych powiązań w antycznym świecie mogły drażnić , tyle iż to winienie przez tępego i leniwego głupka , za to ze inny od niego jest mądrzejszy , sprytniejszy i bogatszy  a to niestety przewija się przez wieki od hellenizmu ( źródła antysemityzmu ) po dzisiejsze czasy

QUOTE
Powrócę na chwile do moich "ulubionych" Greków , IMHO antysemityzm narodził się wśród nich właśnie w Aleksandrii ( choć był znany wcześniej i w Persji jak i Babilonie ) [...]
(bold by me)
Moze się zdecyduj, czy źródłem antysemityzmu był hellenizm czy też był on "znany" wcześniej w Persji czy Babilonie.
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #12

     
de Ptysz
 

VII ranga
*******
Grupa: Użytkownik
Postów: 2.486
Nr użytkownika: 61.808

Zawód: Wolnomysliciel
 
 
post 29/01/2013, 19:08 Quote Post

QUOTE(lancaster @ 29/01/2013, 18:23)
No , tu mamy problem rozumiem ze zdolnosci kupieckie , solidaryzm narodowy ( czy tez religijny ), ruchliwość i powstawanie sieci wzajemnych powiązań w antycznym świecie mogły drażnić , tyle iż to winienie przez tępego i leniwego głupka , za to ze inny od niego jest mądrzejszy , sprytniejszy i bogatszy  sleep.gif  a to niestety przewija się przez wieki od hellenizmu ( źródła antysemityzmu ) po dzisiejsze czasy  dry.gif
*


Ocho, pewnie niedługo stwierdzisz, że socjalizm, ludobójstwo i generalnie całe zło tego świata swoje zródło ma w Grecji rolleyes.gif
QUOTE(sargon @ 29/01/2013, 19:04)
Moze się zdecyduj, czy źródłem antysemityzmu był hellenizm czy też był on "znany" wcześniej w Persji czy Babilonie.
*


Warto może dodać, że spisek perskiego wielmoży Hamana wymierzony w Żydów opisany w Ks. Estery jest jednym z pierwszych opisanych planów celowego wymordowania wszystkich Żydów.

Ten post był edytowany przez de Ptysz: 29/01/2013, 19:11
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #13

     
konto_usuniete_28.02.16
 

Unregistered

 
 
post 29/01/2013, 19:11 Quote Post

Dawno się zdecydowałem, o ile [...] sargon, uważniej by moje posty czytał znalazby taki fragment :
QUOTE
Powrócę na chwile do moich "ulubionych" Greków , IMHO antysemityzm narodził się wśród nich właśnie w Aleksandrii ( choć był znany wcześniej i w Persji jak i Babilonie ) gdzie duże i zwarte skupiska żydowskie i helleńskie wspólnie rywalizowały o wpływy polityczne i gospodarcze w tym mieście , wystarczy rzec jedno słowo : Apion ( źródło współczesnego europejskiego antysemityzmu )

bold by Lancaster
QUOTE
Ocho, pewnie niedługo stwierdzisz, że socjalizm, ludobójstwo i generalnie całe zło tego świata swoje zródło ma w Grecji

Dopiero gdy to stwierdzę zacznij używać emotek , na razie piszesz brednie i takowe mi sugerujesz .

Edycja postu. Zbędne uwagi pod adresem jakiegokolwiek moderatora następnym razem spotkają się z ostrzeżeniem.
Moderator


Ten post był edytowany przez sargon: 29/01/2013, 19:21
 
Post #14

     
sargon
 

IX ranga
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 5.840
Nr użytkownika: 4.555

Stopień akademicki: mgr inz
 
 
post 29/01/2013, 19:28 Quote Post

QUOTE(lancaster @ 29/01/2013, 19:11)
Dawno się zdecydowałem, o ile [...] sargon, uważniej by moje posty czytał znalazby taki fragment :
QUOTE
Powrócę na chwile do moich "ulubionych" Greków , IMHO antysemityzm narodził się wśród nich właśnie w Aleksandrii ( choć był znany wcześniej i w Persji jak i Babilonie ) gdzie duże i zwarte skupiska żydowskie i helleńskie wspólnie rywalizowały o wpływy polityczne i gospodarcze w tym mieście , wystarczy rzec jedno słowo : Apion ( źródło współczesnego europejskiego antysemityzmu )

bold by Lancaster
To w takim razie źródło proszę tego twierdzenia o Apionie - źródle współczesnego europejskiego antysemityzmu i o narodzinach antysemityzmu greckiego włąsnie w Aleksandrii też.
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #15

4 Strony  1 2 3 > »  
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:


Topic Options
Reply to this topicStart new topic

 

 
Copyright © 2003 - 2023 Historycy.org
historycy@historycy.org, tel: 12 346-54-06

Kolokacja serwera, łącza internetowe:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej