Witaj GOŚCIU ( Zaloguj się | Rejestracja )
 
2 Strony  1 2 > 
Reply to this topicStart new topicStart Poll

> Otton III, Jerzy Strzelczyk
     
Vapnatak
 

Od Greutungów i Terwingów zrodzony z Haliurunnae
*********
Grupa: Użytkownik
Postów: 8.441
Nr użytkownika: 26.201

 
 
post 15/06/2011, 21:31 Quote Post

Jerzy Strzelczyk, Otton III, Ossolineum, ss. 258.

Jest to jedna z najlepszych książek z dziedziny wczesnego średniowiecza jaką w ostatnim czasie miałem okazję przeczytać. Biografia cesarza Ottona III, pióra poznańskiego mediewisty Jerzego Strzelczyka, winna zostać wpisana (jeśli już nie jest) w grupę lektur obowiązkowych dla każdego miłośnika, a przede wszystkim dla osób, które w sposób ponad przeciętny zajmują się dziejami Europy X i XI w. Dlaczego? Postaram się to naświetlić w niniejszej recenzji.

Praca Jerzego Strzelczyka wydana nakładem oficyny Ossolineum z Wrocławia, w poczytnej serii biograficznej, swoją pierwszą edycję miała w 2000 r. Wybór daty nie był przypadkowy, ponieważ wiązał się z tysiącleciem zjazdu w Gnieźnie. Do drugiej edycji recenzowanej tutaj biografii doszło w 2009 r.

Podział i treść

Książka podzielona została na siedemnaście rozdziałów, zakończonych wskazówkami bibliograficznymi, wykazem przypisów, indeksem osób oraz spisem ilustracji. Całość liczy 258 stron.

W rozdziale I następuje zarysowanie panoramy dziejowej i geopolitycznej Europy, począwszy od upadku Cesarstwa Rzymskiego, poprzez wykrystalizowanie się tzw. państw sukcesyjnych, kończąc na krzepnącym układzie wpływów politycznych Europy chrześcijańskiej i muzułmanów. Rozdział ten omawia państwo Franków z podziałem na królestwo Zachodnie i Wschodnie, a także dojście do władzy dynastii Liudolfingów (Ludolfingów, Ottonów, saskiej). Kończąc rozdział, Autor omawia pokrótce okres rządów pierwszych przedstawicieli nowej dynastii rządzącej: protoplastę rodu Liudolfa z Saksonii, Ottona I i II, a także okres regencji królowej Teofano i Adelajdy w imieniu młodocianego Ottona III.

Rozdział II, baczniej przygląda się latom najbliższym Ottonowi III; małżeństwu jego rodziców, samym rodzicom, a także latom dziecięcym przyszłego cesarza. Czytelnik dowie się również o burzliwych latach regencji, buncie księcia bawarskiego Henryka II zw. Kłótnikiem, a także rywalizacji matki Ottona III, Greczynki Teofano z babką królową Adelajdą. W tym też rozdziale poruszone zostały kwestie stosunków politycznych z krajami ościennymi, zwłaszcza na wschodnich rubieżach, czyli plemionami Słowian na Połabiu, z księstwami Mieszka I i Bolesława II czeskiego, a także na zachód, gdzie po woli dochodzili do władzy Kapetyngowie.

Rozdział III, opowiada już o czasach pełnoletniości Ottona III, jego koronacji na cesarza Niemiec i króla Italii, pierwszych decyzjach politycznych, a także w kwestii Kościoła. Jerzy Strzelczyk nawiązuje również do postaci najbliższych młodemu cesarzowi, czyli Wojciecha Sławnikowica i Gerberta z Aurillac.

Rozdział IV i V, poświęcone zostały osobom Wojciecha/Adalberta (rozdz. IV) i Gerbertowi z Aurillac (rozdz. V). Budowa rozdziałów jest niemalże identyczna, czyli krótko o życiu duchownych, gdzie się kształcili, gdzie i jakie stanowiska pełnili, w czym szczególnie się wyróżniali. W rozdziale o Wojciechu czytelnik wprowadzony zostanie w szczegóły jego działalności duchowej w Europie, a także starania Ottona III o jego kanonizację po śmierci w 997 r. w trakcie misji wśród pogańskich Prusów. Zaś rozdział zarezerwowany Gerbertowi opowiada o drodze duchownego po szczeblach kariery, zakończonej na tronie papieskim, gdzie jako Sylwester II ściśle współdziałał z Ottonem III – zwłaszcza jeśli idzie o Renovatio Imperii Romanorum.

Rozdział VI, poświęcony został na omówienie spraw związanych z czasami rebelii w Rzymie, konfliktu z plemionami wieleckimi (lucickimi), a także kwestią związanym z księciem Mieszkiem I, a później Bolesławem Chrobrym.

Rozdział VII, opowiada o drugiej z kolei wyprawie Ottona III do Italii, gdzie zmuszony był tłumić bunt (Krescencjusz, antypapież Jan XVI). Rozdział ten nawiązuje do prowadzonej polityki kościelnej w Niemczech i Italii X w., opisuje synody biskupie, a także próby wyniesienia na ołtarze Wojciecha.

W rozdziale VIII Autor rozprawia się z wizerunkiem Ottona III jaki panował w XIX i na początku XX w. Nawiązuje do koncepcji wybitnego mediewisty Percy E. Schramma, który w pracy Kaiser, Rom und Renovatio z 1929 r. zrewolucjonizował wizerunek młodego cesarza. Do dziś uchwytny jest on w nauce, a sam Jerzy Strzelczyk często do niego nawiązuje. Jest to kwestia, której cały rozdział został poświęcony, czyli wspomniane wyżej Renovatio Imperii Romanorum, czyli „Odnowienie Cesarstwa Rzymskiego”, do którego dążył Otton III, w czym wspierali go Gerbert z Aurillac i Leon z Vercelli, a pośrednio również matka, Teofano.

Rozdział IX, traktuje o pielgrzymce cesarza do grobu Wojciecha w Gnieźnie w 1000 r. Jerzy Strzelczyk mierzy się tutaj z kilkoma koncepcjami, w tym przede wszystkim niemieckiego uczonego Johannesa Frieda à propos całego wydarzenia i jego ogólnego wydźwięku w źródłach historycznych (Thietmat z Merseburga, Gall zw. Anonimem) a później w nauce (J. Frieid, K. Myśliński). W rozdziale omówiono też kwestie sporu biskupa Ungera i przyszłego biskupa i brata Wojciecha, Radzima-Gaudentego.

Krótki rozdział X, poświęcony został jednemu z najciekawszych, a zarazem najbardziej tajemniczych wydarzeń w życiu Ottona III, jakim było otwarcie grobu Karola Wielkiego w 1000 r. W oparciu o relacje źródłowe, Autor przedstawia przebieg tego wydarzenia. W jego trakcie dowiadujemy się, że bezpośrednim towarzyszem cesarza był nie kto inny, jak sam Bolesław Chrobry.

Nie mniej zwięzły XI rozdział, traktuje o tzw. sprawie gandersheimskiej, gdzie prowadzono spór o klasztor kobiecy (kanoniczek) w Gandersheimie, który został założony w połowie IX w przez Liudolfa. Przy okazji czytelnik otrzymuje wiele informacji na temat działalności Kościoła lokalnego w Niemczech.

Rozdział XII, traktuje o sprawie reaktywacji biskupstwa w Merseburgu. Tak jak w poprzednim rozdziale, czytelnik otrzymuje sporą dawkę informacji o „mechanizmach funkcjonowania państwa i Kościoła niemieckiego końca X w.” (s. 152). Autor ukazuje rzeczywistość tej instytucji z wyróżniającymi się w pierwszej kolejności duchownymi, których bardziej niż sprawy kościelne interesowały sprawy polityczne (np. arcybiskup Gizyler, s. 155).

Następny rozdział XIII, omawia kwestię ostatniej wizyty Ottona III w Italii, w której najprawdopodobniej potajemnie spotyka się z dożą weneckim Piotrem Orseolo (1001 r.). Jerzy Strzelczyk nawiązuje tutaj do ciekawej koncepcji, za pomocą której porównuje spotkanie z Wenecjaninem ze spotkaniem Bolesława Chrobrego w Gnieźnie. Miała to być część projektu cesarskiego Renovatio. W rozdziale tym raz kolejny przeczytać można o buncie w Italii (Tivoli, Rzym).

Rozdział XIV, traktuje o bardzo ciekawym, ale zarazem tajemniczym dokumencie tzw. Darowiźnie Konstantyna, w którym rzekomo cesarz niemiecki i król rzymski oddaje potężne połacie ziemskie w papieskie ręce. Dodatkowo ustanawia prawnie insygnia biskupa Rzymu oraz jego tytuły. Tutaj następuje krytyka tegoż dokumentu i ostateczne zanegowanie, jakoby Otton III miałby coś wspólnego z jego wystawieniem.

Rozdział XV, to opis ostatnich miesięcy życia Otton III – zwłaszcza zwraca uwagę na życie duchowne cesarza posiłkując się tutaj relacjami Brunona z Kwerfurtu i Piotra Damianiego, którzy zapisali nawet, iż monarcha niemiecki miał w planie złożyć insygnia cesarskie i udać się na resztę życia do klasztoru. Jerzy Strzelczyk zakwestionował jednak te opinie, a jako dowód na poparcie swej tezy podaje, np. plany małżeńskie Ottona III z córka współcesarza bizantyjskiego. Rozdział ten powiada również o śmierci młodego cesarza, który w wieku prawie 22 lat, zmarł w jednym z italskich zamków w Paterno. Rozdział ten nawiązuje również do tzw. Braci Męczenników, czyli Jana i Benedykta wysłanych na prośbę Chrobrego by chrystianizować pogan, a także o koronacji Stefana I zw. Węgierskim lub Świętym.

Rozdział XVI, omawia sytuację po śmierci Ottona III i orszak pogrzebowy wiodący z Italii do Akwizgranu, gdzie miał zostać pochowany. Autor podejmuje się też kwestii wyjaśnienia walki po schedzie cesarskiej i o pretendentach do tytułu. Ostatecznie królem (nie cesarzem!) zostaje książę Bawarii Henryk II, którego sposób prowadzenia władzy został scharakteryzowany w tym samym rozdziale. W części tej Jerzy Strzelczyk opisuje kwestię kultury Niemiec doby Ottonów, z szczególnym uwzględnieniem czasów Ottona III. Nawiązuje do takich autorytetów jak Piotr Skubiszewski, Stefan Weinfurter, czy do wspomnianego wcześniej Johannesa Frieda.

W ostatni rozdział XVII zwrócono uwagę na scharakteryzowanie osoby Ottona III, gdzie w pierwszej kolejności przedstawione zostało „zdanie” Thietmara z Merseburga i Brunona z Kwerfurtu, a w następnej kolejności badaczy ściśle zajmującymi się Ottonem, czyli Percy E. Schramm, raz kolejny Johannes Fried, Gerd Althoff, Albert Hauck, Mathilde Uhlirz, czy nasz polski uczony z Warszawy, Roman Michałowski.

Pozytywne i „negatywne” strony

Po tym „krótkim” przedstawieniu treści recenzowanej pozycji, chciałbym zwrócić uwagę na jej pozytywne, jak i negatywne strony. Przede wszystkim układ samej książki nie rozczarowuje, jest przemyślany a przez to klarowny. Dotyczy to samej treści jak i wydania. Styl Autora jest bez zarzutu, rzekłbym, bardzo charakterystyczny dla prof. Strzelczyka. Rzeczą na którą zwraca się w pierwszej kolejności uwagę, to długie zdania, przedzielone licznymi znakami interpunkcyjnymi, co w końcowym rezultacie daje efekt niemalże opowieści o Ottonie III i jego czasach. Ale spokojnie, książka nie została w ten sposób zapisana. Liczne cytaty ze źródeł, fragmenty w języku oryginalnym z tłumaczeniem, przypisy, (choć nie jest ich aż tak dużo), nawiązujące do szeregu koncepcji i punktów widzenia – również Autora – powodują, że książka wpisuje się w nurt literatury naukowej, ale za to łatwo, jak myślę, przyswajalnej dla przeciętnego czytelnika. Jedno jest jednak pewne, ponieważ Jerzy Strzelczyk powołując się na autorytety badaczy, niekiedy cytuje ich wypowiedzi, dobrze jest wcześniej przeczytać kilkustronicowy esej z wykazem bibliograficznym, by zasiąść do czytania książki bogatszym o wiedzę z dziedziny literatury. Nota bene, wykaz ten jest niezwykle starannie przygotowany i pokazuje na jak obszernym materiale pracował Mediewista. Jest to znakomita baza, przy której pomocy można dokonać własnej kwerendy bibliotecznej.

Sprawą działającą jak najbardziej na korzyść pracy Jerzego Strzelczyka jest strona wizualna, gdzie w postaci trzech wkładek w środku książki, umieszczono na papierze kredowym doskonałej jakości ilustracje kolorowe i czarno-białe.

Znalazły się też sprawy, które niestety, ale działają na niekorzyść książki. Jest to przede wszystkim brak jakiejkolwiek mapy ukazującej włości jakimi władali Liudolfingowie, a w szczególności Otton III. W pierwszym rozdziale, gdzie Autor omawia kwestię „geografii” państwa wschodniofrankońskiego, koniecznie należało tam wstawić choć jedną mapę z zaznaczonymi konturami granicy Cesarstwa, sąsiadów oraz miejsc, które dość licznie występują w treści pracy. Zwracam szczególnie uwagę na tę ostatnią kwestię, gdyż pozycja nie posiada indeksu nazw miejscowych, a jedynie osób. Kolejnym minusem są przypisy na końcu książki. Co prawda Badacz nie wykazał się zbytnią hojnością w tej sprawie (i dobrze), ale jednak w niektórych częściach książki czytelnik zmuszony będzie ją wertować. Wychwyciłem też bardzo drobne niuanse, które można zaliczyć do minusów, ale w ostatecznym rozrachunku nie powinny one raczej wpływać na całościowy odbiór książki. Rozdz. IV, s. 77: „Wikingowie” od dużej litery, a powinno być od małej, ponieważ jest to nazwa zawodu, a nie nacji. Autor, powołując się za Rocznikami z Hildesheimu, informuje, że w 977 r. Saksonię najechali od północy owi „Wikingowie”, a można było wpisać, że byli to po prostu Duńczycy, którzy też szli na „viking”, czyli wyprawę łupieżczą, ewentualnie w celach handlowych. Rozdz. VII, s. 85: literówka. Rozdz. IX, s. 137 i rozdz. XV, s. 181: anachronizmy dotyczące wypowiedzi w stosunku do „wydanych niedawno” pozycji K. Myślińskiego i S. Waldorffa z 1998 r. – pierwsze wydanie książki J. Strzelczyka było z 2000 r., a więc pozycje obydwu panów mają już kilkanaście lat. To wszystko z „wpadek” w książce Otton III.

Słów kilka na koniec

Praca jest popisem erudycyjnym Jerzego Strzelczyka. Wynikiem wieloletnich badań nad historia Niemiec i Italii X–XI w., a także samej osoby cesarza Ottona III. Treść dowodzi, że poznański Mediewista jest prawdziwym znawcą tematyki. Doskonałe obeznanie w literaturze źródłowej i opracowaniach widać na przykładzie wykazu bibliograficznego.

Wszystko to sprawia, że w słowie końcowym nie mogę postąpić inaczej, jak tylko zachęcić do sięgnięcia po wybitną biografię – jedyną w języku polskim – cesarza Ottona III . Czytelnik będzie miał gwarancję, że będzie to pozycja na wysokim poziomie merytorycznym, pełna wielu interesujących kwestii, również bezpośrednio dotyczących najwcześniejszych dziejów Polski. Książka Jerzego Strzelczyka jest jak najbardziej godna polecenia!

Oryginał dostępny na portalu http://www.historia.org.pl/ w dziale recenzje.

vapnatak
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #1

     
Ryniex
 

III ranga
***
Grupa: Użytkownik
Postów: 134
Nr użytkownika: 72.457

M. R.
Zawód: student
 
 
post 24/06/2011, 17:38 Quote Post

A propos, jakby ktoś chciał ją sprzedać to zapraszam wink.gif
 
User is offline  PMMini Profile Post #2

     
Vapnatak
 

Od Greutungów i Terwingów zrodzony z Haliurunnae
*********
Grupa: Użytkownik
Postów: 8.441
Nr użytkownika: 26.201

 
 
post 25/06/2011, 11:37 Quote Post

Ja bym nie sprzedawał tej pozycji wink.gif

vapnatak
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #3

     
ku140820
 

Unregistered

 
 
post 25/06/2011, 17:01 Quote Post

Ja mógłbym - za równowartość MOJEJ wagi w złocie biggrin.gif
 
Post #4

     
Vapnatak
 

Od Greutungów i Terwingów zrodzony z Haliurunnae
*********
Grupa: Użytkownik
Postów: 8.441
Nr użytkownika: 26.201

 
 
post 25/06/2011, 17:39 Quote Post

No, taka negocjacja mi się podoba biggrin.gif

vapnatak
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #5

     
ku140820
 

Unregistered

 
 
post 26/06/2011, 12:55 Quote Post

Poza tym rzeczona książka jest do kupienia choćby w ksiegarni odkrywcy:
http://www.odk.pl/otton-iii,9487.html
 
Post #6

     
szapur II
 

X ranga
**********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 12.121
Nr użytkownika: 63.609

Stopień akademicki: magazynier:)
Zawód: student
 
 
post 26/06/2011, 13:08 Quote Post

Przed wznowieniem był problem z zakupem książki profesora Strzelczyka, zob. na stronę domową wydawnictwa. Rozprowadzali jeszcze swoje książki na allegro po promocyjnych cenach.
 
User is offline  PMMini Profile Post #7

     
Vapnatak
 

Od Greutungów i Terwingów zrodzony z Haliurunnae
*********
Grupa: Użytkownik
Postów: 8.441
Nr użytkownika: 26.201

 
 
post 26/06/2011, 14:51 Quote Post

Będę puszczał ten sam slogan, ale tę książkę naprawdę warto posiadać w swych zbiorach.
Ostatnio G. Althoff zadomowił się na polskich półkach księgarskich: "Ottonowie..." z 2009 r. i w zapowiedziach "Rytuał władzy..." - autor ten napisał biografię Ottona III, więc dobrze by było, aby alternatywnie do biografii prof. Strzelczyka, ukazało się jej polskie tłumaczenie.

vapnatak
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #8

     
Ryniex
 

III ranga
***
Grupa: Użytkownik
Postów: 134
Nr użytkownika: 72.457

M. R.
Zawód: student
 
 
post 26/06/2011, 18:10 Quote Post

Wiadomo, że można kupić. Tak tylko pytam i tak teraz nie mam czasu przeczytać sad.gif
Które ogólnie z tych biografii wydawanych przez Ossolineum uważacie za najlepsze? Najlepiej z okresu średniowiecza ale nie tylko smile.gif
Ze Strzelczyka mam na półeczce "Zapomniane Narody Europy" stąd znam autora, ale też chciałbym go bardziej zgłębić swoją drogą.
 
User is offline  PMMini Profile Post #9

     
ku140820
 

Unregistered

 
 
post 26/06/2011, 18:24 Quote Post

Prawdę mówiąc Strzelczyka warto czytać chyba wszystko, chociaż ma prace rózne, mniej lub bardziej szczegółowe. Ja np. nie mam "Iroszkotów" i "Apostołów Europy" bo to tematyka zbyt specjalistyczna jak dla mnie , ale mam sporo innych rzeczy i nie narzekam.
Książkę Althoffa mam - bardzo fajnie się uzupełnia ze Strzelczykiem właśnie.
 
Post #10

     
Vapnatak
 

Od Greutungów i Terwingów zrodzony z Haliurunnae
*********
Grupa: Użytkownik
Postów: 8.441
Nr użytkownika: 26.201

 
 
post 27/06/2011, 7:38 Quote Post

Z Ossolineum z działu biografie, to ostatnio przeczytałem "Ignacego Paderewskiego" R. Wapińskiego wink.gif oraz raz kolejny "Mieszka I" G. Labudy. Osobiście polecam wznowienie (z poprawkami) biografii Kazimierza Wielkiego pióra J. Wyrozumskiego.
Co się tyczy J. Strzelczyka, to należy On do tej grupy autorów, których powinno się znać. A zatem monografie dotyczące barbarzyńców: Goci, Wandalowie, Iroszkoci; seria dotycząca kobiet piszących, czy świetny podręcznik do średniowiecza z 2008 r.
Althoff napisał książkę o całej dynastii Ottońskiej, a na domiar tergo, Strzelczyk często powoływał się na autorytet niemieckiego mediewisty; często też polemizował z jego pomysłami. Co prawda nie jak z J. Friedem, ale jednak. rolleyes.gif

vapnatak
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #11

     
ku140820
 

Unregistered

 
 
post 27/06/2011, 10:53 Quote Post

QUOTE("Vapnatak")
Osobiście polecam wznowienie (z poprawkami) biografii Kazimierza Wielkiego pióra J. Wyrozumskiego.

A co się zmieniło? Bo ja mam biografię Kazia w wydaniu jeszcze w miękkiej oprawie.
 
Post #12

     
Ryniex
 

III ranga
***
Grupa: Użytkownik
Postów: 134
Nr użytkownika: 72.457

M. R.
Zawód: student
 
 
post 27/06/2011, 11:51 Quote Post

QUOTE(Darth Stalin @ 27/06/2011, 10:53)
QUOTE("Vapnatak")
Osobiście polecam wznowienie (z poprawkami) biografii Kazimierza Wielkiego pióra J. Wyrozumskiego.

A co się zmieniło? Bo ja mam biografię Kazia w wydaniu jeszcze w miękkiej oprawie.
*


Dokładnie o to samo miałem zapytać, ja posiadam wydanie z 1982r. czyli chyba to pierwsze w ogóle. Dużo jest zmian?
 
User is offline  PMMini Profile Post #13

     
Vapnatak
 

Od Greutungów i Terwingów zrodzony z Haliurunnae
*********
Grupa: Użytkownik
Postów: 8.441
Nr użytkownika: 26.201

 
 
post 25/07/2011, 22:45 Quote Post

Wiecie co, bo to jest taka historia z tym związana. Na studiach średniowiecze polskie i powszechne miałem z prof. Krzysztofem Ożogiem, który jest uczniem prof. Wyrozumskiego. On to właśnie wyłapał błąd merytoryczny swojego Mistrza i w nowszych wydaniach jest już z poprawką. wink.gif O co dokładnie idzie, już nie pamiętam! heh! Ale nowsze wydania tej świetnej biografii są już z "poprawkami".

vapnatak
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #14

     
Arroyo
 

III ranga
***
Grupa: Użytkownik
Postów: 211
Nr użytkownika: 99.016

 
 
post 7/07/2016, 20:30 Quote Post

Właśnie zaopatrzyłem się w wyżej wymienioną książkę (Otton III) z biblioteki uniwersyteckiej. Zapewne po Niemczy Rochali zabiorę się za te dzieło. Przy okazji mam takie pytanie - są może jakieś książki o poprzednich władcach tj. Ottonie I i II oraz Henryku I? Pytam, bo jednak okres Ottonów ciekawił mnie od gimnazjum (będzie już z 8 lat) i jednak mało dość wiem. Z góry przepraszam za odkop.
 
User is offline  PMMini Profile Post #15

2 Strony  1 2 > 
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:


Topic Options
Reply to this topicStart new topic

 

 
Copyright © 2003 - 2023 Historycy.org
historycy@historycy.org, tel: 12 346-54-06

Kolokacja serwera, łącza internetowe:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej