Witaj GOŚCIU ( Zaloguj się | Rejestracja )
 
 
Reply to this topicStart new topicStart Poll

> Między Sączem a Bieczem: zagadki Ziemi Grybowskiej, Mało znane pogranicze
     
Earendel
 

Nowicjusz
Grupa: Użytkownik
Postów: 3
Nr użytkownika: 61.989

 
 
post 8/01/2010, 1:10 Quote Post

Link: Mapa Historyczna Ziemi Grybowskiej

Niepozorne, senne małe miasteczko w "ciemnej" Galicji, usadowione nad rzeką Białą pomiędzy pierścieniem gór. Niegdyś miasto lokowane przez króla Kazimierza Wielkiego, odkąd straciło prawa powiatu po II wojnie, usunęło się w cień Nowego Sącza i Gorlic, a nawet pobliskiej Krynicy. Jednak gdy przyjrzeć się historii, zarówno tej utrwalonej na piśmie, jak i zamkniętej w nazwach miejsc, można odczytać fascynującą historię pogranicza Małopolski i Podkarpacia z Węgrami, świata rycerstwa i szlachty, pierwszych chrześcijan, kultur polskiej, ariańskiej, rusińskiej, czy też łemkowskiej oraz żydowskiej. O tym mówią stare kirkuty, bożnice i cerkwie, legendy Ciężkowic, Biecza, miejscowe podania. Wystarczy zaczytać się w mapie okolicy, aby odkryć zaskakujący fakt, że choć dziś jest to niewyobrażalne, to kiedyś w tej okolicy roiło się od grodów i zamków, już od wczesnego średniowiecza, a może i wcześniej, bo stanowiska są jeszcze nieprzebadane, a zainteresowanie nimi nikłe.
O tym, że przebiegał tędy pas granicznych strażniczych grodów, świadczą nazwy takie jak: Stróże z potokiem Grodna, Gródek, Stróżna, Stróżówka, Ostróża (dziś Ostrusza), Pstrążne k. Gorlic (niegdyś: Stróżna), Wojnarowa, liczne góry-Zamczyska. Wiąże się z nimi tzw. bronę tudzież stróżę Bolesława Chrobrego, lecz nie jest to poparte badaniami archeologicznymi. Kto wie co się kryje na tych wzgórzach?
W pobliżu, nad Dunajcem w okolicy Rożnowa i Tropia, rozłożone były liczne zamki i grody, tu też działali pierwsi Polscy święci, na czele ze św. Świeradem-Andrzejem. Tu w cieniu wielkiej polityki starosądeckie klauzurowe klaryski wpływały na dzieje tej części Europy. Ten teren nękany był w końcu napadami Tatarów, którzy mienione grody obrócili w perzynę, tak że wiele miast i zamków trzeba było zakładać na nowo. Tęże krainę upodobał sobie w końcu Kazimierz Wielki (którego matka spoczywa w klasztorze w Starym Sączu) i zakładał tu wiele miasteczek. To tu leży Krużlowa, gdzie znaleziono słynną na całym świecie uśmiechniętą Madonnę, oraz Ptaszkowa, z rewelacyjnym odkryciem dzieła Wita Stwosza, z ostatnich lat. Panowały tu słynne rody rycerskie i szlacheckie: Melsztyńskich, Gładyszów, Tarnowskich, Pieniążków, Rożnowskich. Tędy przywożono z Węgier wino. Tu działali w renesansie arianie, tu tworzył Wacław Potocki (a potem także Grottger, Wyspiański, Mehoffer...) Tu prowadzili swój proceder zbójnicy tzw. Beskidnicy. Tu odparto Szwedów w XVIIw. i tu toczyły się najkrwawsze bitwy konfederacji barskiej (z udziałem Pułaskiego), tu szalała chłopska rabacja, rozgrywały się najcięższe walki I wojny światowej (bitwa pod Gorlicami), tu działała silna partyzantka AK w czasie II wojny. Tu miał znajdować się polski Kuwejt, tu zapłonęła pierwsza lampa naftowa na świecie. Tu leży Bobowa, niegdyś światowe centrum chasydyzmu, ojczyzna cadyków. XX wiek przyniósł kres barwnej mozaice, totalitaryzm nazistowski wydarł stąd tysiące Żydów, a sowiecki - Rusinów, zwanych Łemkami. Pozostały tylko wspomnienia babć, dziadków, ślady okopów, szańców, sypiące się synagogi, zarośnięte cmentarze, przygarbione cerkwie. Nikt nie wie co kryje w sobie ziemia, ile pocisków z drugiej wojny, bagnetów z pierwszej, grodzisk średniowiecznych, a może i skarbów rzymskich (jeden już odkopano: datowany na III-IV wiek), wszak tędy prowadził również "szlak bursztynowy".

"Tych miasteczek nie ma już, okrył niepamięci kurz te uliczki, lisie czapy, kupców rój..."

Mapa jest mojego autorstwa. Opierałem się na "Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich", monografii Grybowa ("Grybów. Studia z dziejów miasta i regionu" pod red. Danuty Quirini-Popławskiej), niedawno wydanej książeczce "Sentymentalny spacer po międzywojennym Grybowie" Stanisłwa Osiki i in. (przewodnik Ossendowskiego, "Na szlakach Łemkowszczyzny" K. Pieradzkiej). Będę wdzięczny za wszelkie uwagi, poprawki, uzupełnienia smile.gif Może ktoś zechce współpracować przy mapce rolleyes.gif Na pewno można ją jeszcze bardzo ulepszyć, profesjonalna to ona nie jest wink.gif

Bardzo proszę też o wszelkie informacje nt. brony Chrobrego i grodzisk na tych terenach smile.gif Za wszelkie inne ciekawostki, rekomendacje co do literatury, linki będę wdzięczny również smile.gif jak i za wszelkie wyrazy zainteresowania biggrin.gif
 
User is offline  PMMini Profile Post #1

     
carantuhill
 

Bieskidnik
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 8.499
Nr użytkownika: 12.703

WOJCIECH
Zawód: Galileusz
 
 
post 8/01/2010, 11:40 Quote Post

QUOTE
Na szlakach Łemkowszczyzny" K. Pieradzkiej


Pani Pieradzka pisząc tę książkę w przededniu wojny była osobą młodą, dlatego miejscami trochę przesadza, czasem zbytnio uprawia propagandę, co nie zmienia faktu, że książka jest fascynująca smile.gif
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #2

     
carantuhill
 

Bieskidnik
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 8.499
Nr użytkownika: 12.703

WOJCIECH
Zawód: Galileusz
 
 
post 26/03/2018, 9:18 Quote Post

Przez sam Grybów przejeżdżam nawet często - sakramencko zawsze jest zakorkowane.

Lubię to miasteczko, ale samo w sobie wielu zabytków nie ma. Bazylika prawie nowa, zachowało się trochę zabudowy małomiasteczkowej, rozsypywała się żydowska bożnica. No i browar, ale browar jest w Siołkowej - ale piwo ma bardzo dobre, nie zwymyślane i zcudowane, ale porządne, solidne piwo w dobrej, nie przesadzonej cenie. Grybów niedawno miał pięć minut sławy za oceanem jak Leon Schering po 70 latach odnalazł kuzyna.
Grybów jest bardzo malowniczo położony, jest jedną z bram do zachodnich części Beskidu Niskiego.
Zawsze, w związku z Grybowem, bawiła mnie historia urodzonego tutaj endeckiego senatora Henryka Orlińskiego (znaczy Chiel Picela smile.gif )
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #3

     
kmat
 

Podkarpacki Rabator
**********
Grupa: Użytkownik
Postów: 10.054
Nr użytkownika: 40.110

Stopień akademicki: mgr
 
 
post 26/03/2018, 13:04 Quote Post

Skąd właściwie nazwa pochodzi? Po polsku to powinien być Grzybów, przy etymologii łemkowskiej lub słowackiej Hrybów.
 
User is offline  PMMini Profile Post #4

     
carantuhill
 

Bieskidnik
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 8.499
Nr użytkownika: 12.703

WOJCIECH
Zawód: Galileusz
 
 
post 26/03/2018, 13:08 Quote Post

QUOTE(kmat @ 26/03/2018, 14:04)
Skąd właściwie nazwa pochodzi? Po polsku to powinien być Grzybów, przy etymologii łemkowskiej lub słowackiej Hrybów.
*



Koloniści z Niemiec i Śląska. Dział grybowski kończy Doły Jasielsko Sanockie - więc Grynberg jest wiadomy. A zielona góra to pewnie Chełm.
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #5

     
poldas372
 

X ranga
**********
Grupa: Użytkownik
Postów: 11.890
Nr użytkownika: 19.336

 
 
post 26/03/2018, 14:08 Quote Post

Ad. Earendel;
QUOTE
tu działała silna partyzantka AK w czasie II wojny.

Kojarzę jedynie oddział "Sępa".
Ale ten podlegał Batalionom Chłopskim.
Niemcy się z nim w końcu rozprawili.
Czytałeś "Partyzancka idzie wiara"?

Jest cmentarz żydowski w Siołkowej.
Zarośnięty krzakami ze wszystkich stron.
Byłeś tam?

Jest jeszcze taka legenda, dlaczego zrobiono taką dziwną pętlę kolejową na trasie od Ptaszkowej do Grybowa.
Ponoć żeby z browaru w Siołkowej dostarczać bezpośrednio beczki na wagony.
 
User is offline  PMMini Profile Post #6

     
carantuhill
 

Bieskidnik
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 8.499
Nr użytkownika: 12.703

WOJCIECH
Zawód: Galileusz
 
 
post 26/03/2018, 14:26 Quote Post

CODE
Jest jeszcze taka legenda, dlaczego zrobiono taką dziwną pętlę kolejową na trasie od Ptaszkowej do Grybowa.
Ponoć żeby z browaru w Siołkowej dostarczać bezpośrednio beczki na wagony.


Kurcze, a ja myślałem żeby testować pendolino smile.gif

CODE
Kojarzę jedynie oddział "Sępa".


A Paszka i jego Żbika?

 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #7

     
szapur II
 

X ranga
**********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 12.121
Nr użytkownika: 63.609

Stopień akademicki: magazynier:)
Zawód: student
 
 
post 26/03/2018, 21:06 Quote Post

Wszystko pięknie, choć ta mapa niekoniecznie przedstawia Ziemię Grybowską, tylko trochę szerzej, trudno Sądecczyznę, ewentualnie dawny klucz muszyński zaliczać do Ziemi Grybowskiej... Niby blisko, a jednak inne dobra, w okresie galicyjskim to w ogóle odrębne powiaty.
 
User is offline  PMMini Profile Post #8

     
carantuhill
 

Bieskidnik
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 8.499
Nr użytkownika: 12.703

WOJCIECH
Zawód: Galileusz
 
 
post 27/03/2018, 8:01 Quote Post

QUOTE(szapur II @ 26/03/2018, 22:06)
Wszystko pięknie, choć ta mapa niekoniecznie przedstawia Ziemię Grybowską, tylko trochę szerzej, trudno Sądecczyznę, ewentualnie dawny klucz muszyński zaliczać do Ziemi Grybowskiej... Niby blisko, a jednak inne dobra, w okresie galicyjskim to w ogóle odrębne powiaty.
*




W ogóle Ziemia Grybowska jest dość sztucznym określeniem. To raczej ziemie pograniczne dawnej Sądecczyzny i Ziemi Bieckiej.
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #9

     
poldas372
 

X ranga
**********
Grupa: Użytkownik
Postów: 11.890
Nr użytkownika: 19.336

 
 
post 27/03/2018, 23:51 Quote Post

Ad. carantuhill;
QUOTE
A Paszka i jego Żbika?
Tę kwestię proponuję pozostawić znawcom legend.
 
User is offline  PMMini Profile Post #10

 
2 Użytkowników czyta ten temat (2 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:


Topic Options
Reply to this topicStart new topic

 

 
Copyright © 2003 - 2023 Historycy.org
historycy@historycy.org, tel: 12 346-54-06

Kolokacja serwera, łącza internetowe:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej