Witaj GOŚCIU ( Zaloguj się | Rejestracja )
 
3 Strony  1 2 3 > 
Reply to this topicStart new topicStart Poll

> 4 pulk piechoty por. Gajdzika, III Powstanie Śląskie
     
wojtek k.
 

IX ranga
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 6.666
Nr użytkownika: 47.450

wojciech kempa
 
 
post 7/11/2008, 8:46 Quote Post

W relacji dowódcy 1 kompanii 4 pułku piechoty im. „Czwartaków”, sierż. sztab. Karola Hawelki, jest taki oto fragment odnoszący się do walk I batalionu tegoż pułku toczonych w rejonie na południe od Góry św. Anny w dniu 4 czerwca 1921 roku:

„Po 6-cio godzinnym wypoczynku baon został zaalarmowany i ponownie wysiany na przerwany front. Kompania Trojaka udała się o godzinie 5-ej szosą przez Kuźniczkę na Cisową. O godzinie 6 natknęła się na czołówkę lewego skrzydła natarcia i została przywitana salwami nieprzyjaciela. Doradca pułku, który maszerował w czołówce poległ od pierwszych kuł. Zmuszeni byliśmy wycofać się do Kędzierzyna. Druga kompania pod dowództwem Rychlika wyjechała pancerówką na Raszową. Niemcy skierowali na nią silny ogień, też była zmuszona wycofać się. Ja dostałem rozkaz od podporucznika Millera odmaszerowania przez las Kużnicki i pola w kierunku Cisowej, celem umocnienia pozycji powstańczej, której jak się okazało później już nie było.”

Czy ktoś może wie, jak nazywał się ów poległy od pierwszych kul doradca techniczny (zastępca dowódcy) dowodzonego przez Karola Gajdzika 4 pułku piechoty im. „Czwartaków”?

Pozdrawiam
Wojciech Kempa
 
User is offline  PMMini Profile Post #1

     
wojtek k.
 

IX ranga
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 6.666
Nr użytkownika: 47.450

wojciech kempa
 
 
post 11/11/2008, 14:45 Quote Post

Pierwszym doradcą technicznym (zastępcą dowódcy) 4 pułku piechoty im. „Czwartaków” był Leon Dopierała ps. Leon Czempiel. Władysław Borth w ksiażce „Z walk o niepodległość na Górnym Śląsku” pisze:

Organizacja pułku królewskohuckiego została przez nas rozpoczęta w Królewskiej Hucie w miesiącu październiku 1920 r. Stałym instruktorem był Leon Dopierała, znany w Król. Hucie pod pseudonimem Czempiel, a przybyły z Leszna, z Poznańskiego.
Mając kontakt jako szef propagandy niemal ze wszystkimi Polakami w mieście, nie trudno mi ich było pozyskać dla polskiej Organizacji Wojskowej; wstępowali do niej wyłącznie robotnicy, tak że w ich rękach spoczywały kierownictwa kompanji, a nawet batalionów i samego pułku. Oficerowie zaś rezerwy z armii polskiej, przybyli na teren plebiscytowy, przyjmowali na siebie urzędy tak zwanych technicznych doradców.
I tak dowódcą pułku królewskohuckiego był robotnik Gajdzik, a jego doradcą oficer z armii polskiej, wyżej wspomniany Dopierała.


Zachowało się kilka dokumentów, na których widnieje nazwisko Leona Dopierały / Leona Czempiela. Wśród nich jest karta ewidencyjna. Dowiadujemy się z niej:

Leon Dopierała
urodz. 29.3.1890 w Swarzędzu (pow. Poznań)
żonaty, troje dzieci
ukończył 4 klasy szkoły miejskiej handlowej w Poznaniu z cenzusem naukowym, 8 klas szkoły miejskiej
zawód: drogerzysta
specjalność wojskowa – 2-miesięczny kurs karabinów maszynowych
służba wojskowa w armii niemieckiej:
12.10.1910 – 13.91912 – 12 pułk grenadierów w Frankfurcie
7.8.1914 – 28.8.1914 – front rosyjski jako kapral
28.8.1914 – 25.11.1917 – w garnizonie przy 38 pp
25.11.1915 – 15.2.1917 – przy sztabie [fragment nieczytelny] front rosyjski (Litwa, Białoruś)
15.2.1917 – 9.12.1917 – oddział zapasowy żandarmerii w Świdnicy jako instruktor
9.12.1917 – 24.3.1918 – front francuski nad Kanałem Crozat
24.3.1918 – ranny nad Kanałem Crozat
9.12.1917 – 30.8.1918 – w szpitalu
16.12.1918 – zwolniony z wojska niemieckiego
Od 1.12.1919 w Wojsku Polskim, do którego wstępuje w stopniu sierżanta, bierze udział w walkach na froncie galicyjskim i o Lwów, następnie służy w straży granicznej, gdzie dochodzi do stanowiska dowódcy kompanii [wg. karty kwalifikacyjnej – szwadronu] w III batalionie 5 pułku strzelców granicznych
20.11.1920 – skierowany na Górny Śląsk
20.11.1920 – 3.5.1921 – d-ca batalionu w Królewskiej Hucie
3.5.1921 – 29.5.1921 – zastępca dowódcy 4 pp
od 29.5.1921 – d-ca II baonu straży granicznej Górnego Śląska

Tak więc 29 maja 1921 roku Leon Dopierała został odwołany z funkcji zastępcy dowódcy 4 pułku piechoty i przeniesiony do straży granicznej. Rodzi się więc pytanie, kto go zastąpił.

Trzecim z kolei (?) zastępcą Karola Gajdzika został kpt. Franciszek Sobolta. Pośród dokumentów natrafiłem między innymi na „Spis ludzi z sztabu IV p.p. Gajdzika” /bez daty, prawdopod. ok. 5 czerwca/

oficerowie:

1. Karol Gajdzik ppor. – dow. pułku
2. Sobolta kapitan – doradca tech (z-ca d-cy pułku)
3. Hasiński ppor. – adjutant
4. Kajdan ppor. – oficer gosp.
5. Gutmański ppor. oficer organizac.
6. Siekel por. – oficer taborowy
7. Stoehr por. – officer techn.

Podoficerowie:

1. Józef Bauer sierż. – oficer informac.
2. Eugen Roszczyk – sierż. – wywiadowca
3. Błaszczyk sierż. – szef biura
4. Pluta kpr. – oficer aprow.
5. Jaeszke kpr. - ofic. mundurowy
6. Edmund Molkowski – kpr. – registrator

Do tego - 2 kancelistów, 4 kurierów, taborowy, ordynans, 2 szoferów i pomocnik szofera

Zachowały się akta osobowe kapitana Sobolty, a wśród nich karta ewidencyjna:

Sobolta Franciszek /karta ewidencyjna – 27 V 1921/
urodz. 1 IV 1896 w Krakowie
oficer zawodowy
kawaler
zam. Lwów
w Legionach Polskich od 8 VIII 1914 roku
od 8 VIII 1914 do 1 IX 1917 - w 1 p.p. Leg.
od 1 IX 1917 do 1 XI 1918 – w 13 pułku austriackim na froncie włoskim
od 1 XI 1918 w Wojsku Polskim
mianowania:
- sierpień 1919 – porucznik
- kwiecień 1920 – kapitan
od 1 XI 1918 do 1 IV 1920 – dow. komp. 1 p.p. Leg.
od 1 IV 1919 do 1 XII 1920 dow. baonu, walki o Przemyśl, Lwów, Żytomierz, Kijów, Równe, Białystok, Lida (2 razy ranny)
data przybycia na Górny Śląsk – 21 V 1921
22 – 24 V 1921 – szef sztabu dywizji
od 24 V 1921 – w pułku Cietrzew

Kolejny ciekawy dokument to Zaświadczenie służby kpt. Franciszka Sobolty; cytuję fragment:

Kpt. Franciszek Sobolta przybył na Górny Śląsk 19 maja, pełnił kolejno funkcję Szefa Sztabu 1 Dywizji Górnośląskiej oraz Szefa Sztabu Grupy „Cietrzew” w czasie walk o Górę św. Anny, następnie jako doradca techniczny 10 p.p. /B 4 p.p. Gajdzika/. W bitwie pod Kędzierzynem został dnia 6 VI 21 r. ciężko ranny w prawą nogę. ...

Dokument podpisał Szef Sztabu NKP w dniu 9 VII 1921 roku

7 czerwca 1921 roku rannego kapitana Franciszka Soboltę zastąpił na stanowisku doradcy technicznego 4 pp kpt. Roman Horoszkiewicz (legionista, żołnierz Pierwszej Kompanii Kadrowej). W swojej relacji („Z III Powstania Śląskiego”) pisze on:

„Na III Powstanie Śląskie przybyłem z Krakowa, gdzie studiowałem na Uniwersytecie Jagiellońskim, jako oficer przechodzący właśnie do rezerwy. ...
Praca sztabowa była najsłabszą stroną powstania. Wszyscy prawie powstańczy dowódcy woleli bić się na czele kompanii czy nawet plutonu, niż siedzieć nad mapą czy obliczać możliwości dostawy na czas amunicji i żywności. ...
Dnie między 28 maja a 6 czerwca spędziłem przeważnie w Rudzińcu, dokąd przeniosło się ze Sławięcic dowództwo dywizji. Początkowo przebywałem w rudzinieckim dworze, a od 2 czerwca właściwie na stacji kolejowej przy telefonie i na końcu między Rudzińcem a Sławięcicami. ...
Po 6 czerwca wreszcie walki ustały. Na skutek układów między oddziały polskie i niemieckie zaczęły wchodzić wojska alianckie. Wyjechałem wtedy do Pławniowic, a stąd, bodajże 7 czerwca, skierowany zostałem na stanowisko dowódcy taktycznego (zastępcy dowódcy pułku), do chorzowskiego pułku powstańczego, który tak dzielnie bił się w okolicach Kędzierzyna.
Dowództwo pułku osiągnąłem w jakiejś leśniczówce czy większym gospodarstwie. Po bardzo krótkim pobycie tutaj, wraz z dowódcą pułku, Karolem Gajdzikiem i dowódcami batalionów, Majętnym, Starzyńskim i Wilimem, przeprowadziliśmy pułk do Szywałdu, aby zmienić cernujący Gliwice batalion Kabicza. ...
Z Knurowa, gdzie odbyło się pożegnanie z pułkiem, odmaszerowaliśmy do Chorzowa. Tutaj pułk został rozwiązany. Wraz z powstańcami, którzy nie mogli pozostać na terenie Górnego Śląska, udałem się jeszcze do Zawiercia, skąd po zdaniu broni zostali oni odtransportowani do powstańczych obozów na terenie Polski. Działo się tu już między 2 a 5 lipca 1921 r.”


Pozdrawiam
Wojciech Kempa
 
User is offline  PMMini Profile Post #2

     
wojtek k.
 

IX ranga
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 6.666
Nr użytkownika: 47.450

wojciech kempa
 
 
post 17/11/2008, 13:55 Quote Post

Osoby zainteresowane postacią podporucznika Karola Gajdzika oraz dziejami dowodzonego przez niego pułku odsyłam do cyklu artykułów:

Część pierwsza: http://www.siemianowice.pl/isi/index.php?o...&cat=7&nid=7744

Część druga: http://www.siemianowice.pl/isi/index.php?o...&cat=7&nid=7748

Część trzecia: http://www.siemianowice.pl/isi/index.php?o...&cat=7&nid=7758

Pozdrawiam
Wojciech Kempa
 
User is offline  PMMini Profile Post #3

     
wojtek k.
 

IX ranga
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 6.666
Nr użytkownika: 47.450

wojciech kempa
 
 
post 28/11/2008, 13:22 Quote Post

Tymczasem powrócę do kwestii doradcy technicznego (zastępcy dowódcy) 4 pułku piechoty Gajdzika. Zachowały się dwa dokumenty, które informują nas o obsadzie najważniejszych funkcji w pułku:

Pierwszy dokument to: „Spis oficerów, chor., podch. i pełniących służbę ofic.” /dokument nosi datę 21 V 1921/

por. Gajdzik Karol – dowódca pułku
por. Czempiel Leon – doradca techn pułku
por. Wesołowski Walentyn – adiutant 4 pułku piechoty [dopis. – urlopowany]
ppor. Stehr Augustyn – dowódca plutonu techn.
ppor. Hasiński Jan – pomoc adiut.
ppor. Gutmański Stefan – d-ca szkoły podof.
dr. Janiczek Wilhelm – lekarz pułkowy
ppor. Podstawski
sierż Grześ Franciszek – oficer gospodarczy
sierż. Niżka Józef – oficer taborowy
sierż. Sogłowek Andrzej – oficer mundurowy
sierż. Berlik Jan – referent broni
ppor. Lenert Teodor – dowódca I baonu
wachm. Pietrasz Marcin – adiutant I baonu
plut. Szafranek Stefan – oficer ordynansowy
plut. Kudelko Adolf – dowódca 1 kompanii
kpr. Szendera Józef – dowódca 2 kompanii
st. szer. Trojok Józef – dowódca 3 kompanii
chor. Gajek Piotr – dowódca 1 kompanii karabinów maszynowych
kpr. Hawelko Karol – dowódca 1 kompanii zapasowej
sierż. Rychlik Paweł – dowódca 2 kompanii zapasowej
sierż. Gemza Paweł – dowódca 3 kompanii zapasowej
ppor. Majętny Henryk – dowódca II baonu
sierż. szt. Kopieczny Paweł – oficer ewidencyjny II baonu
sierż. Włoka Reinhold – dowódca 4 kompanii
sierż. Gambus Jan – dowódca 5 kompanii
sierż. Będkowski Bertold – dowódca 6 kompanii
sierż. Sewer Jan – dowódca 2 kompanii karabinów maszynowych
por. Wilim Jan – dowódca III batalionu
por. Kopiec Mieczysław – adiutant III baonu
szer. Stęślicki Stefan – ofic. ewidenc.
szer. [?] Benisz Wilem – dowódca 7 kompanii
sierż. Szeja Jan – dowódca 8 kompanii
sierż. Kopiec Bolesław – dowódca 9 kompanii
ppor. Morkis Józef – dowódca 3 kompanii karabinów maszynowych
podch. Konieczny Bolesław – doradca techniczny III baonu
plut. Polczyk Alojzy – dowódca kompanii karabinów maszynowych (zapasowej)
? Kasprzyk Mieczysław
? Dziembała Karol – dowódca I-go plutonu

Drugi dokument to: „Spis ludzi z sztabu IV p.p. Gajdzika” /dokument bez daty, prawdopod. 5 czerwca/

oficerowie:

1. Karol Gajdzik ppor. – dow. pułku
2. Sobolta kapitan – doradca tech (z-ca d-cy pułku)
3. Hasiński ppor. – adjutant
4. Kajdan ppor. – oficer gosp.
5. Gutmański ppor. – oficer organizac.
6. Siekel por. – oficer taborowy
7. Stoehr por. – oficer techn.

Podoficerowie:

1. Józef Bauer sierż. – oficer informac.
2. Eugen Roszczyk – sierż. – wywiadowca
3. Błaszczyk sierż. – szef biura
4. Pluta kpr. – oficer aprow.
5. Jaeszke kpr. - ofic. mundurowy
6. Edmund Molkowski – kpr. – registrator

Dalej mamy 2 kancelistów, 4 kurierów, taborowego, ordynansa, 2 szoferów i pomocnika szofera, których nazwiska w tym miejscu pominę...

Patrzmy dalej: Z ewidencji oficerów Grupy „Wschód” /obejmującej przeniesienia i przydziały/ dowiadujemy się, że do 4 pułku piechoty przydzieleni zostali w maju 1921 roku:

- 11 V 1921 – ppor. Gutmański Stefan
- 12 V 1921 – ppor. Hasiński Jan
- 27 V 1921 – ppor. Siekiel – Zdzieniecki Roman
- 29 V 1921 – ppor. Dedejczyk –Macieliński Jan
- 29 V 1921 – pchor. Serwatowski
- 30 V 1921 – ppor. Grabowski Józef
- 31 V 1921 – por. Jęczalik Stanisław Tadeusz

Przyjrzyjmy się im po kolei:

Gutmański Stefan /karta ewidencyjna/
podporucznik
urodz. 4.10.1897 w Dąbrowie Górniczej
zam. Dąbrowa Górnicza
wykształcenie – Szkoła Gospodarcza i Szkoła Lotnicza
od 15.08.1914 w Legionach
w 1916 [?] – unika internowania i ucieka do Rumunii, gdzie przebywa do 1918
w Wojsku Polskim od 1.11.1918
przez sześć miesięcy służy w 2 pułku ułanów, po czym odkomenderowany zostaje do Szkoły Gospodarczej w Warszawie; następnie trafia do wojsk lotniczych, do 7 eskadry III grupy, 3 IX 1920 zostaje ranny.

Inny ciekawy dokument /datowany - 6.VII.1921 r.:

D-two G. Wschód
l.dz. 93/adjut.

Por. Stefana Gutmańskiego /Burza/ jako G. Ślązaka przesyła się do dyspozycji N.K.W.P. Wymieniony ranny pod Sławiencicami miał urlop od 5 VI 21, którego jednakowoż nie wykorzystał, gdyż na podstawie rozkazu Naczelnej Władzy na Górnym Śląsku l. dz. 1764/21 był przydzielony jako audytor Sądu polowego i służbę objął mimo rany natychmiast.

(-) Białecki
Szef Sztabu Gr. Wschód


Hasiński Jan /karta ewidencyjna/
podporucznik /ze starszeństwem od 15 I 1921/
urodz. 11 XI 1901 – Gostyń Wielkopolski
wykszt. wojsk. – Szkoła Podchorążych i Kurs Gazowy w Warszawie
wykszt. cywilne – 7 klas gimnaz.
student
specjalne wykszt. wojsk. – kurs karabinów maszynowych i kurs gazowy
przebieg służby wojsk.:
- 10 I 1919 – 16 IV 1919 – Front Wielkopolski, grupy Lassura – Rawicz
- 16 IV 1919 – 15 V 1919 – zwolniony z frontu, chory
- 15 V 1919 – 15 XI 1919 – I baon garnizon [... - nieczyt.]
- 15 XI 1919 – 15 III 1920 – Wielkopolska Szkoła Podoficerów Piechoty
- 15 III 1920 – 21 IX 1920 – Wielkopolska Szkoła Podchorążych Piechoty
- 21 IX 1920 – 9 V 1921 – 78 p.p.

Siekiel – Zdzieniecki Roman /karta ewidencyjna/
Podporucznik
urodz. 3.8.1900 w Częstochowie
wykszt. cywilne – 8 klas gimnazjum (matura)
wykszt. wojsk.:
1. Szkoła Pchor. Jazdy
2. Szkoła Pchor. Piechoty (Warszawa)
3. Szkoła Jazdy w Przemyślu
przebieg służby wojsk.
- 11.11.1918 – 1.4.1919 – 1 p. szwoleż. (ochotnik), kampania galicyjska
- 1.4.1919 – 1.11.1919 – kampania litwsko – białoruska
- od 1.11.1919 – Szkoła Pchor. Piechoty w Warszawie i Jazdy w Przemyślu (od 1.5.1920 do 20.7.1920)
- 20.7.1920 – 1.10.1920 – na froncie bolszewickim
- następnie [?] – 5 p. szwoleżerów
dwa razy ranny (6.9.1919 i 17.8.1920)
mianowania
- 15.2.1919 – kapral
- 17.4.1920 – podchorąży
- 1.9.1920 – podporucznik

Dedejczyk – Macieliński Jan /karta ewidencyjna/
podporucznik (ze starszeństwem od 1.8.1919)
urodz. 24.2.1898 we Lwowie
wykszt. wojsk. – Szkoła Wojsk. Ofic. Leg. Pol i austr., kurs szturomowy
wykszt. cywilne – gimn. i matura fil.
zawód – oficer zawodowy
przebieg służby wojsk. do 1.11.1918:
- 1.8.1914 – 7.11.1915 – 3 p.p. II Brygada Leg. Pol.
- 7.11.1915 – 12.6.1915 – ranny w szpitalu
- 12.6.1915 – 15.7.1916 – kadra Kozienice
- 15.7.1916 – 28.9.1916 – 3 p.p. II Brygada Leg. Pol.
- 28.9.1916 – 10.12.1916 – ranny w szpitalu
- 10.12.1916 – 5.6.1917 – 3 p.p. II Brygada Leg. Pol.
- 5.6.1917 – 10.8.1917 – Kurs Wyszkol. Rekrutów Ostrów – Komorowo
- 10.8.1917 – 1.9.1917 – 16 p.p. strzel. Tyrol Kadra austr.
- 23.11.1917 – 20.2.1918 – 16 p.p. strzel. Tyrol w polu
- 1.3.1918 – 1.11.1918 – POW Zamość
przebieg służby wojsk po 1.11.1918:
- 1.11.1918 – 15.12.1918 – d-ca plut. grupa mjra Wieczorkiewicza, Rawa Ruska – Zamość
- 15.12.1918 – 21.2.1919 – d-ca plut. ppłk. Zamoyskiego Rawa Ruska (ranny, przy oddziale)
- 21.2.1919 – 15.5.1919 – d-ca plut. 8 p.p. Leg.
- 15.5.1919 – 1.8.1919 – ranny w szpitalu
- 1.8.1919 – 29.11.1919 – d-ca plut. 8 p.p. Leg. 3 Dyw. Leg., 12 komp.
- 29.11.1919 – 29.3.1920 – d-ca plut. 8 p.p. Leg. 3 Dyw. Leg., 6 komp.
- 15.5.1920 – 11.9.1920 – B. Zap. 8 p.p. Lublin
- 11.9.1920 – 1.12.1920 – d-ca komp. 8 p.p. Leg.
- 1.12.1920 – 5.5.1921 - d-ca komp. Lidzki p. sztrzel. Wojsk Litwy Środkowej
- 5.5.1921 – 18.5.1921 - d-ca komp. B. Zap. Oszmiański Wojsk Litwy Środkowej
odznaczenia – Krzyż Walecznych

Z „Listy podanych do odznaczenia Śląską Wstęgą Waleczności” dowiadujemy się, że ppor. Dedejczyk – Mikołajewski [winno być – Macieliński] w walkach pod Kędzierznem został ranny.

Dokumentów osobowych pchor. Serwatowskiego nie znalazłem...

Grabowski Józef /karta ewidencyjna, prawdopod. z końca maja 21 r./
urodz. 17 III 1921 we Lwowie
prawnik
zam. – Lwów
data wstąpienia do WP = 19 VII 1915 (6 p.p. Leg.)
mianowania – 4 VII 1920 – podporucznik
odznaczenia – Krzyż Walecznych
przebieg służby wojsk.:
- 19 VII 1915 – 30 VIII 1920 – 6 p.p. Leg.
- 1 XI 1918 – 31.1.1921 – Obrona Lwowa, 5 p.p. Leg.
data przybycia na Górny Śląsk – 29 V 1921

Inna karta ewidencyjna /z 16 VI 1921 r./
przebieg służby wojsk.:
- 19 VII 1915 – 30 IX 1917 – 6 p.p. Leg.
- 30 IX 1917 – 1 XI 1918 – armia austr. – 13 p., 54 p., 95 p.
- 3 XI 1918 – 17 XI 1918 – Obrona Lwowa
- 17 XI 1918 – 11 VII 1920 – 5 p.p. Leg.
obecna funkcja – doradca taktyczny komp. miot. min i granatów

Jęczalik Stanisław Tadeusz /kilka różnych kart ewidencyjnych/
podporucznik /ze starszeństwem od 20 IV 1920/
urodz. – 28 XII 1898 Nadbrzezie, pow. Tarnobrzeg
wykszt. wojsk.:
1. Szk. Ofic. 2 p.p. Leg. Pol w Zambrowie (1920)
2. Kurs d-ców komp. w Skierniewicach (francuski, hallerowski)
3. Kurs wyższy „B” przy Centr. Wyszk. D.O.G. Kraków (1921)
wykszt. cywilne – VI klas w VI Gimn. w Krakowie (1914)
student
przebieg służby wojsk. do 1 XI 1918:
- 16 VIII 1914 – 29 XI 1914 – 3 komp. 2 p.p. Leg. Pol. / szereg.
- 29 IX [?] 1914 – 1 I 1915 – w szpitalu / chory
- 1 I 1915 – 15 IV 1915 – Oddz. Wywiadu Kadry Leg. Pol. / szereg.
- 15 IV 1915 – 15 X 1915 – komp. sztab. Komendy Leg. Pol. / szereg.
- 15 X 1915 – 24 I 1916 – w szpitalu / chory
- 24 I 1916 – 25 IV 1917 – 3 komp. 2 p.p. Leg. Pol. / szereg.
- 25 IV 1917 – 1 III 1918 – 11 komp. 2 p.p. Leg. Pol. / d-ca plutonu
- 1 III 1918 – 11 V 1918 – 2 korpus, 14 p. strzel. / d-ca plutonu
- 11 V 1918 – 12 V 1918 – w niewoli niemieckiej / zbiegł
- 15 V 1918 – 1 VIII 1918 – w D-twie Etapu na Ukrainie / oficer rejonowy m. Kijowa
- 1 VIII 1918 – 5 IX 1918 - w D-twie Etapu w Nowoczerkasku / oficer łącznikowy
- 5 IX 1918 – 1 XI 1918 – IV Dyw. gen. Żeligowskiego, 14 p. strzel. / instruktor w szkole ofic. i d-ca plutonu
przebieg służby wojsk. po 1 XI 1918:
- 1 XI 1918 – 17 VI 1919 – IV dyw. piech. Żeligowskiego, 14 p. strzel. / d-ca plutonu
- 17 VI 1919 – 15 X 1919 – 20 p.s.p. armii gen. Hallera / d-ca komp. 12-tej
- 15 X 1919 – 7 XI 1919 – 19 p.s.p. armii gen. Hallera
- 7 XI 1919 – 12 II 1920 – 143 p.p. / d-ca komp. 10-tej
- 12 II 1920 – 30 IV 1920 – 143 p.p. / adjutant I baonu
- 30 IV 1920 – 17 VI 1920 – 143 p.p. / d-ca 3 komp.
- 17 VI 1920 – 25 VII 1920 – w szpitalu / ranny
- 25 VII 1920 – 11 IX 1920 – 4 p. strzel. podhal. / d-ca 3 komp.
- 11 IX 1920 – 12 I 1921 – w szpitalu / kontuzjowany
- 12 I 1921 – 4 II 1921 – 4 p. strzel. podhal. / adj. I baonu
- 4 II 1921 – 4 III 1921 – kurs „B” przy D.O.G. Kraków
- 4 III 1921 – 28 V 1921 – 4 p. strzel. podhal. / d-ca 3 komp.
data przybycia na Górny Śląsk – 30 V 1921

Wszystko więc wskazuje na to, że doradcą technicznym (zastępcą dowódcy) 4 pułku piechoty Gajdzika po Leonie Dopierale został por. Stanisław Tadeusz Jęczalik, ale...

Pozdrawiam
Wojciech Kempa
 
User is offline  PMMini Profile Post #4

     
wojtek k.
 

IX ranga
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 6.666
Nr użytkownika: 47.450

wojciech kempa
 
 
post 1/12/2008, 10:30 Quote Post

Porucznika Stanisława Tadeusza Jęczalika nie znalazłem w żadnym z licznych spisów żołnierzy 4 pułku piechoty (przemianowanego po walkach pod Górą św. Anny na 10 pułk piechoty). Nie ma jego nazwiska na żadnym z dokumentów tego pułku.

Jedynym śladem może być tu Lista poległych z I/10 pp. Rzeczoną listę otwiera por. Rzeczalik Stanisław Tadeusz (poległy 04.06.1921 pod Raszową), baonowy. Czy jest on tożsamy z por. Stanisławem Tadeuszem Jęczalikiem? Jest to co najmniej prawdopodobne; tym bardziej że Rzeczalika nie ma w żadnym innym dokumencie; wśród różnych ewidencji oficerów Grupy „Wschód” natrafiłem jedynie na informację o przydzieleniu por. Stanisława Tadeusza Żeczalika [sic.] do 4 pułku piechoty w dniu 31 V 1921 roku (w zasadzie nie ma wątpliwości, że chodzi tu o por. Stanisława Tadeusza Jęczalika, który tego właśnie dnia dostał przydział do 4 p.p.).

Ale kolejną moją wątpliwość budzi owa funkcja, która została przypisana owemu por. Stanisławowi Tadeuszowi Jęczalkowi vel Rzeczalikowi – mianowicie baonowy, a także wyszczególnienie go na liście poległych I baonu - gdyby był on doradcą technicznym dowódcy pułku winien raczej znaleźć się na liście strat żołnierzy sztabu pułku (aczkolwiek taki dokument się nie zachował), ale na pewno nie powinno go być na liście strat żołnierzy I baonu, na której to jego nazwisko znajdujemy.

Przypomnę, że w relacji Karola Hawełki czytamy, iż „doradca pułku, który maszerował w czołówce poległ od pierwszych kul”. Tak więc doradca pułku w chwili śmierci (w dniu 4 czerwca 1921 roku) miał towarzyszyć pododdziałom I batalionu i zginąć miał zaraz na początku bitwy. Nie upoważnia to jednak nikogo do ewentualnego zaliczenia go do żołnierzy I batalionu i nazwania go baonowym.

Proponuję teraz przyjrzeć się niektórym dokumentom I batalionu z przełomu maja i czerwca 1921 roku.

Na początek: Lista oficerów I Baonu 4 p.p. Gajdzika (dokument datowany 29 maja 1921 roku):

Podstawski Walenty ppor. – dowódca baonu
Zielonka Antoni podchor. – adiutant
Janiczek Wilhelm – lekarz pułkowy
Pietrasz Marcin wachm. – oficer ewidenc.
Hawelko Karol sierżant sztab. – dowódca komp.
Brysz Jakób sierżant sztab. – dowódca komp
Rychlik Paweł sierżant sztab. – dowódca komp.
Trojok Józef sierżant sztab. – dowódca komp.
Gemza Paweł sierżant sztab. – dowódca komp.
Gajek Piotr sierżant sztab. – dowódca komp.

Następnie: Lista oficerów I Baonu 4 p.p. Gajdzika (dokument datowany 31 maja 1921 roku):

Podstawski Walenty ppor. – dowódca baonu
Zielonka Antoni podchor. – adiutant
Janiczek Wilhelm – lekarz pułkowy
Pietrasz Marcin wachm. – oficer ewidenc.
Szafranek Stefan – oficer aprowizac.
Głogla Paweł – oficer kasowy
Bryś Jakób sierżant sztab. – dowódca komp.
Hawelko Karol sierżant sztab. – dowódca komp.
Rychlik Paweł sierżant sztab. – dowódca komp.
Trojok Józef sierżant sztab. – dowódca komp.
Gajek Piotr chor. – dowódca kompanii

Widzimy, że w okresie między 29 a 31 maja 1921 roku rozwiązana została kompania sierż. linj. Pawła Gemzy. Ale żadnych innych zmian nie odnotowano...

Na dokumentach (listach oficerów) datowanych 1 VI i 3 VI - skład identyczny jak powyżej...

Nazwisko Walentego Podstawskiego znajdujemy na wielu dokumentach (wnioskach odznaczeniowych, awansowych i innych) z tego okresu, jako dowódcy (baonowego) I batalionu 4 p.p. Gajdzika. Nie ma jednak żadnego dokumentu datowanego później niż 3 czerwca, na którym widniałoby jego nazwisko jako dowódcy batalionu.
Jedyny znany mi dokument, na którym pojawia się nazwisko Walentego Podstawskiego, datowany jest 18 czerwca 1921 r. Jest to pismo Biura Likwidacyjnego na pow. Bytomski do Wielm. Pana Asesora Dr. Potyki, Szefa departamentu Spraw Wojskowych przy Naczelnej Władzy w Szopienicach

W piśmie tym czytamy:

Listem naszem [z] dnia 27. maja nr. dz. 4659/21 prosiliśmy o zwolnienie z służby wojskowej p. Podstawskiego Walentego z Świętochłowic i p. Polaczka z Brzezowic, kasjerów biura likwidacyjnego na powiat bytomski. Gdyż pierwszego osięgniąć nie możemy, ponieważ jest zaginiony, prosimy o zwolnienie lub z urlopowianie z służby wojskowej p. Polaczka Ludwika z Brzezowic.
Powyżej wymieniony jest nam koniecznie potrzebny do ukończenia i przeprowadzenia likwidacji biura P.K.P. na powiat bytomski.
Adres p. Polaczka jest następujący:
Chorąży Polaczek Ludwik
2-gi pułk Kościuszki
Grupa Cymsa
Uprasza się o jaknajrychlejsze załatwienie sprawy.

Podpis nieczytelny


Jak widać, sprawa jest dość ciekawa i mocno tajemnicza...

Pozdrawiam
Wojciech Kempa
 
User is offline  PMMini Profile Post #5

     
wojtek k.
 

IX ranga
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 6.666
Nr użytkownika: 47.450

wojciech kempa
 
 
post 12/12/2008, 9:22 Quote Post

Niedawno pisałem, że nie jest mi znany los dowódcy I batalionu 4 pułku piechoty, ppor. Walentego Podstawskiego, którego nazwisko nie pojawia się w żadnym dokumencie tegoż pułku powstałym po 3 czerwca 1921 roku. I oto wczoraj, przeglądając mikrofilmy z dokumentami Naczelnej Komendy Wojsk Powstańczych, pośród dokumentów Oddziału II (wywiad i kontrwywiad) natrafiłem na odpis protokółu przesłuchania ppor. Walentego Podstawskiego z 27 czerwca 1921 roku:

Niezawezwany stawia się ppor. Przedstawski [winno być – Podstawski] Walenty, ur. dn. 5 II 1888 r., d-ca I Baonu 4 p.p. i zeznaje co następuje:
Jako d-ca 1/4 p.p. dostałem się 4.VI pod Kędzierzynem do niewoli niemieckiej. Ze mną razem dostało się również około 150 ludzi z mego baonu do niewoli. Dnia tego samego odstawiono nas do Kędzierzyna do Sztabu pułku Oberlanda – d-cą tegoż był kpt. Oestrreicher. Ludzi zamknięto do stodoły – mnie osobno. Podczas transportu z frontu do Kędzierzyna odebrano mi wszystkie rzeczy – jak trzewiki, zegarek, pierścionki – 900 Mk. niem i 3000 Mk. polsk.
W Kędzierzynie w sztabie pułku zostałem zaraz po przybyciu przesłuchany i to osobiście przez gen. Höfera, który się w sztabie pułku znajdował. Ponieważ byłem boso i mocno skrwawiony i podarty ( Niemcy bili mnie w najgorszy sposób ), przezywał mnie ironicznie gen. Höfer, mówiąc do mnie „Pan jest polskim oficerem i wygląda jak prawdziwy zbrodniarz”. Również pytał mnie się gen. Höfer o miejscach postoju poszczególnych sztabów i jaką funkcję ja pełniłem. Przyznałem się, że jestem d-cą baonu i ludzie, którzy się do niewoli dostali są z mego baonu. Po ukończeniu rozmowy wyprowadzono mnie do moich ludzi, którzy się w stodole znajdowali, tam się mnie pytano przez dwóch oficerów Oberlanda przed wszystkimi ludźmi co ja jestem i za kim głosowałem. Ja odpowiedziałem, że jestem Polakiem i głosowałem za Polską. Gdy to powiedziałem, zostałem przez tych oficerów i żołnierzy bawarskich tak mocno zbity, że straciłem przytomność. Po dwugodzinnej przerwie i przyjściu do przytomności zostałem ponownie wyprowadzony na podwórze. Ponieważ Niemcy koniecznie chcieli stwierdzić, czy ja d-cą baonu byłem, odprowadzono mnie pod eskortą 16 żołnierzy i jednego oficera niem. o około 300 m. w pole i kazano mi krzyczeć do moich ludzi „I Bat. 4 p.p. do mnie”. Ludzie moi, słysząc to, udawali się wszyscy do mnie, musieli jednak z rozkazu oficera niemieckiego założyć ręce na głowę. Po stwierdzeniu tej sprawy odesłano ludzi z powrotem i ja sam pod eskortą silną musiałem iść do lasu i zwoływać dalej swych ludzi /Niemcy przypuszczali, że w lesie znajdują się jeszcze ludzie z mego baonu, których ja zwoływać miałem/. Ponieważ już żadnych nie spotkałem, musiałem iść z powrotem do kwatery. W kwaterze leżałem cały czas na słomie tylko w koszuli.
Dnia 5.VI.21. wysłano nas wszystkich do Krappitz /biuro wywiadowcze/ - ludzie jechali samochodami, ja musiałem lecieć za samochodem. Po przybyciu do Krappitz zostałem przez kpt. Kesslera [przesłuchany]. Pytano mnie się zaraz kto dał Korfantemu piniądze na zakup hotelu Lomnitz w Bytomiu.
Pytano mnie się to dlatego, ponieważ uciekinierzy, którzy się w Krapkowicach znajdowali, poznali mnie, że byłem w P.K.P. w Bytomiu. Kpt. Kessler koniecznie chciał coś ze mnie wydostać i każdorazowo o ile sam nie chciałem zdradzić – sam kpt. Kessler i jego pomocnicy okropnie mnie obijali i gdzie leżałem już zupełnie nieprzytomny na ziemi w jego biurze, to jeszcze mnie kopano i rzucano z miejsca na miejsce. Każdorazowo schwycono mnie za włosy i nogi i tak mnie przerzucano. Były to wszystko osobiste czyny kpt. Kesslera, por. Schmidta i insp. policji Driedricha, por. Joachima i ofic. Apo Sędzielorza.
Na drugi dzień w biurze wywiadowczym zostałem 20 razy fotografowany i to w najrozmaitszych formach. Najpierw w mundurze hallerskim, potem w czarnem i siwem ubraniu cywilnym. Fryzura została każdorazowo odpowiednio do ubrania ucharakteryzowana. Również musiałem się kilka razy na blankietach podpisywać. Po 4-dniowym [pobycie] w Krapkowicach zostałem wysłany do Opola. Nadmieniam, że prędzej wyjechać nie mogłem, ponieważ byłem tak mocno zbity. Mundur mój hallerski, który był całkiem skrwawiony, musiałem sobie wyprać i tego samego dnia jechałem do Opola, gdzie przybyłem do jednego oficera angielskiego, który mnie się pytał, skąd ja właściwie przychodzę do tego munduru polskiego, na to odpowiedziałem, że jestem polskim oficerem Armji Hallera i dostałem go we Francji. Na to odpowiada mi oficer angielski „a to Pan także taka świnia”. Odpowiedziałem ja na to, że w Anglji i Francji została armja Hallera sformowana – walczyła dla dobra Francji i Anglji i teraz stała się „świniami”. Ów oficer jednakże ze mną nie rozmawiał więcej i kazał mnie z powrotem do Krapkowic odwieźć. Po 2 dniach wywieziono mnie do Neustadt – tamże przedstawiono mnie wszystkim uciekinierom, ażeby dowiedzieć się ktom ja jestem. Poznało mnie tylko 3. Z Neustadt wywieziono mnie ponownie do Krapkowic, gdzie zdołałem 16.VI zbiedz i przybyłem dnia 25.VI do domu.
Nadmieniam, że zachowanie się Niemców wobec jeńców polskich jest wprost brutalne, nawet w obecności gen. Höfera zostałem przez jego oficerów zbity w najgorszy sposób. Jeńców zostawiano zawsze na samopas żołnierzy bawarskich, którzy każdego bez wyjątku a zwłaszcza żołnierzy armji Hallera zabijali, jednakże nie przez rozstrzelanie, tylko kolbami i różnymi innymi instrumentami.
Ja sam widziałem, jak ludzi polskich marnowano, widziałem rannych, których Niemcy bez wszystkiego dobijali – ucinając im ręce, głowy i nogi. Ja jeszcze dziś nie mam na całym korpusie jednego miejsca, które nie jest sine i niebieskie, usta i twarz cała napuchnięta. Nadmieniam, że byłem każdorazowo przez oficerów niemieckich przysłuchiwany ale także przez nich odpowiednio zbity, co dzisiaj jeszcze odczuwam.


Dodam tylko, że 6 czerwca 1921 roku dowódcą I batalionu 4 pułku piechoty im. „Czwartaków”, został chor. Piotr Gajek, dotychczasowy dowódca 1 kompanii karabinów maszynowych.

Gajek Piotr – kwestionariusz osobowy
urodz. 6.04.1893 w Chropaczowie w rodzinie górniczej
Od 3.10.1911 – 1918 – w 22 pułku dragonów
Walczy na froncie francuskim
Trzykrotnie ranny (w 1914, 1916 i 1917)
13.12.1918 zwolniony z armii niemieckiej
Od 8.08 1919 do 27.10.1920 – w armii polskiej – 167 pułk piechoty
Bierze udział w wojnie polsko – bolszewickiej
27.10.1920 zdemobilizowany
Od 2 maja 1921 – w pułku Gajdzika

Gajek Piotr /karta ewidencyjna/
Urodz. 6.4.1893 w Chropaczowie
Ukończ. 8 klas szkoły ludowej oraz szkołę podoficerską
Podoficer zawodowy
Specjalność - karabiny maszynowe
Odznacz. Krzyżem Żelaznym I i II klasy

Dokument z 29 maja 1921 – wniosek awansowy z chorążego na podporucznika Piotra Gajka, d-cy 1 kompanii karabinów maszynowych, podpisany przez dowódcę I batalionu 4 p.p. Gajdzika, Walentego Podstawskiego.

Pozdrawiam
Wojciech Kempa
http://historyton.pl/catalog/product_info....roducts_id=7316

Załączona/e miniatura/y
Załączony obrazek
 
User is offline  PMMini Profile Post #6

     
wojtek k.
 

IX ranga
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 6.666
Nr użytkownika: 47.450

wojciech kempa
 
 
post 5/01/2009, 14:55 Quote Post

Jeśli udało mi się kogoś zainteresować dziejami dowodzonego przez Karola Gajdzika pułku "Czwartaków" oraz osobą jego dowódcy, to informuję, iż posiadam filmy na płytach DVD "Podporucznik Karol Gajdzik" (do bezpłatnego rozdania! - wystarczy przesłać mi na prive adres, na który mam posłać przesyłkę).

Pozdrawiam
Wojciech Kempa
http://historyton.pl/catalog/product_info....roducts_id=7316
*


Załączona/e miniatura/y
Załączony obrazek
 
User is offline  PMMini Profile Post #7

     
wojtek k.
 

IX ranga
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 6.666
Nr użytkownika: 47.450

wojciech kempa
 
 
post 29/06/2009, 10:41 Quote Post

Zaprezentuję skróty kilku dokumentów, prezentujących organizację 4 pułku piechoty Karola Gajdzika (są to jedynie moje notatki, a nie treść dokumentów)...

Na początek zaprezentuję I batalion (w pierwszej dekadzie maja noszący numer II):

Lista oficerów i pełniących funkcje oficerów z 21 maja 1921 roku

Lenert Teodor – dowódca I baonu
Pietrasz Marcin – adiutant I baonu
Szafranek Stefan – oficer ordynansowy
Kudelko Adolf – dowódca 1 kompanii
Szendera Józef – dowódca 2 kompanii
Trojok Józef – dowódca 3 kompanii
Gajek Piotr – dowódca 1 kompanii karabinów maszynowych
Hawelko Karol – dowódca 1 kompanii zapasowej
Rychlik Paweł – dowódca 2 kompanii zapasowej
Gemza Paweł – dowódca 3 kompanii zapasowej

Lista oficerów I Baonu 4 p.p. Gajdzika (dokument datowany 29 maja 1921 roku)

Podstawski Walenty ppor. – dowódca baonu
Zielonka Antoni podchor. – adiutant
Janiczek Wilhelm – lekarz pułkowy
Pietrasz Marcin wachm. – oficer ewidenc.
Hawelko Karol sierżant sztab. – dowódca komp.
Brysz Jakób sierżant sztab. – dowódca komp
Rychlik Paweł sierżant sztab. – dowódca komp.
Trojok Józef sierżant sztab. – dowódca komp.
Gemza Paweł sierżant sztab. – dowódca komp.
Gajek Piotr sierżant sztab. – dowódca komp.

Z powyższego dokumentu wysnuć można wniosek, że kompania łagiewnicka kpr. Józefa Szendery została zlikwidowana nie później niż 29 maja (przed sporządzeniem powyższego dokumentu).

Lista oficerów I Baonu 4 p.p. Gajdzika (dokument datowany 31 maja 1921 roku)

Podstawski Walenty ppor. – dowódca baonu
Zielonka Antoni podchor. – adiutant
Janiczek Wilhelm – lekarz pułkowy
Pietrasz Marcin wachm. – oficer ewidenc.
Szafranek Stefan – oficer aprowizac.
Głogla Paweł – oficer kasowy
Bryś Jakób sierżant sztab. – dowódca komp.
Hawelko Karol sierżant sztab. – dowódca komp.
Rychlik Paweł sierżant sztab. – dowódca komp.
Trojok Józef sierżant sztab. – dowódca komp.
Gajek Piotr chor. – dowódca kompanii

Skład identyczny jak powyżej - na dokumentach (listach oficerów) datowanych 1 VI i 3 VI

Wygląda na to, że w okresie między 29 a 31 maja 1921 roku zlikwidowana została kompania sierż. linj. Pawła Gemzy.
Jest jeszcze jeden dokument, z którego jednoznacznie wynika, że kompania ta została zlikwidowana przed 4 czerwca 1921 roku. To „Spis podoficerów dowodzących komp. i plut. IV p.p. Gajdzika”. Wymieniony jest tam sierż. linj. Gemza Paweł - jako d-ca plut. komp. 3. Tymczasem w tym samym dokumencie wymienieni są: st. szer. Trojok Józef (jako dowódca komp. 3) oraz sierż. linj. Hawelka Karol (jako dowódca komp. 1), który to 4 czerwca dostał się do niewoli i którego to kompania została tego dnia rozbita.

Ewidencja sztabu I baonu (dokument bez daty)

Jako pierwszy:
Podstawski Walenty
urodz. 5.02.1888 roku w Bykowinie, zawodowy oficer (instruktor saperów), żonaty, w armii niemieckiej od 1908 do 1920
Jako drugi
Lenert Teodor
urodz. 16.04.1893 roku w Bobrku, rzeźnik, w armii niemieckiej służył w kawalerii (fragment odnoszący się do okresu służby w armii niemieckiej – nieczytelny), od 21.07.1920 roku – w POW
Jako trzeci
Pietrasz Marcin
urodz. 11.11.1896 roku w Lipinach, górnik, w armii niemieckiej od 21.11.1915 do 15.08.1917 (w artylerii)

Można stąd wnosić, że w okresie kiedy dowództwo batalionu objął Walenty Podstawski, Teodor Lenert pozostawał (przynajmniej przez jakiś czas) członkiem jego sztabu (był zastępcą dowódcy?), a być może po prostu – jako ranny bądź chory lub urlopowany – figurował w ewidencji.

Dalej mamy pozostałe nazwiska...

Informacje o członkach sztabu baonu w oparciu o dokumenty:

Szafranek Stefan
Urodz. 19.12.1880 w Bogucicach
Maszynista, zam. – Świętochłowice
w POW od 6.01.1919
z-ca rejonowego w rejonie Świętochłowice, Bismarkhutte, Szarlociniec

W kwestionariuszu osobowym wpisał, że od 2 maja 1921 roku do 11 czerwca był oficerem aprow. I baonu, a potem adiutantem II baonu. Z kolei już w zestawieniu sztabu II baonu z 4 czerwca 1921 figuruje jako adiutant tegoż baonu...

Karol Brożyna - porucznik
(karta ewidencyjna)
urodz. 21.11.1896 w Tarnopolu, ukończył 6 klas gimnazjalnych i szkołę oficerską 5 pp. Leg.
przed wojną – w XI drużynie strzeleckiej, od 6 VIII 1914 roku - w Legionach, w 1 pułku piechoty Leg. (12 kompania), od 19 VIII 1914 roku - w V baonie I Brygady Legionów, od 1 V 1915 roku – w 2 pp Leg. (V baon, 1 komp.), od listopada 1916 roku - w 5 pp Leg., w tym czasie – od 28 XII 1916 roku – sześciomiesięczna szkoła oficerska 5 pp Leg., po kryzysie przysięgowym przejściowo w armii austriackiej (4 dni na froncie włoskim), dezerteruje i wstępuje do II Brygady Legionów, internowany w lutym na Węgrzech, ucieka z transportu (18 II 1918); od 2 XI 1918 – dowódca POW w Tarnopolu, pochwycony przez Ukraińców jest trzymany w areszcie od 10 XII 1918 do 15 V 1919; od 1 VI 1919 – w baonie etapowym III Kieleckim, od 13 XII 1919 – w 52 pułku piechoty (d-ca kompanii karabinów maszynowych), od 1 do 15 maja 1919 – na kursie oficerów sztabowych we Lwowie; 26 maja 1921 roku zostaje doradcą techniczny dowódcy I batalionu 4 p.p. Gajdzika

Zielonko Antoni /na podstawie życiorysu z 1.06.1921 r./
Urodz. 17.01.1897 w Świętochłowicach
Powołany do armii niemieckiej 24.08.1915 roku
Początkowo walczy na froncie zachodnim, w roku 1916 zostaje przerzucony do Serbii, gdzie dostaje się do niewoli; zostaje przewieziony do Francji i tam wstępuje do armii gen. Hallera (do 1 pułku artylerii polowej); w 1919 – mianowany ogniomistrzem; w 1920 zdemobilizowany; od 13.06.1920 w stopniu podchorążego zaprzysiężony zostaje do Polskiej Organizacji Wojskowej.

Marcin Pietrasz /karta ewidencyjna/

Wachmistrz
Urodz. 11.11.1896 w Lipinach
8 klas szkoły ludowej
szkoła podoficerska we Francji
górnik
specjalność wojskowa – karabiny maszynowe i artyleria ciężka
w wojsku niemieckim – od 21.11.1915
początkowo – w 35 pułku
od 19.04.1916 – w 52 pułku (kompania karabinów maszynowych)
od 24.12.1918 – w armii gen. Hallera
początkowo w 12 pułku strzelców
od 15.5.1920 – w 13 pułku artylerii ciężkiej
tam służy do czerwca 1920 roku, kiedy to zostaje zwolniony do służby plebiscytowej na Górnym Śląsku
od 27.9.1920 – w policji plebiscytowej
od 15.1.1921 – w Polskim Komitecie Plebiscytowym (w Biurze Statyst.)
od 15.4.21 0 na kursie żandarm. w Król. Hucie
od 3.5.21 w 1 komp. 4 p.p.
od 5.5. 21 – jako adj. I baonu

Dane dotyczące poszczególnych kompanii:

1 kompania

kompania lipińska

Początkowo występująca jako 5 kompania II baonu

Mamy tu kilka dokumentów, prezentujących organizację i stan osobowy kompanii. Niestety, żaden z tych dokumentów nie jest datowany.
Pierwszy z nich nosi nagłówek „5-ta kompania”. Listę powstańców otwierają tu:
1. Brysz Jakub – kompanijny
2. Kudelko Adolf – sierżant sztabowy
3. Kot Józef – sierżant sztabowy
4. Świder Augustyn - sierżant linjowy
5. Gniełko Tomasz – sierżant linjowy
6. Pietrasz Marcin – sierżant linjowy
7. Majcherczyk Robert – sierżant linjowy
W wykazie jest dziewięciu plutonowych i trzynastu kaprali. W sumie na liście widnieje 169 powstańców... Warto natomiast zwrócić uwagę na to, iż jako kompanijny występuje tu Jakub Brysz, zaś Adolf Kudelko jest – prawdopodobnie – jego zastępcą.
Kolejny dokument to „Lista ewidencyjna 5 komp.”. Otwierają go:
1. Adolf Kudelko
2. Jakób Brysz
Można stąd wnosić, że jako dowódca kompanii występuje tu Adolf Kudelko, zaś jako jego zastępca - Jakób Brysz. Większość pozostałych nazwisk się powtarza, przy czym w sumie w wykazie jest 171 powstańców.
Trzeci dokument (także bez daty) ma nagłówek „5 Komp. II Baon w Lipinach”. I znowu przyjrzyjmy się osobom otwierającym listę:
1. Brysz Jakub
2. Kudelko Adolf
3. Kot Józef
4. Gniełka Tomasz
5. Pietrasz Marcin
Dalej są znani z poprzednich wykazów: Świder Augustyn, Majcherczyk Robert, Dyga Franciszek... W wykazie odnaleźć też można dwóch Kempów – Edwarda (plutonowego) oraz Augustyna (obu nie ma na dwóch pozostałych listach). Przy Jakubie Bryszu jest adnotacja „dowódca”, która została przekreślona, zaś przy niej dopisano: „sierż. szef komp.”. Z kolei przy Adolfie Kudelce jest adnotacja „dow. komp.”. W sumie na liście znajduje się 271 powstańców (z czego dwóch jest wykreślonych). Obok różnych innych informacji na temat każdego z powstańców, przy każdym z nich jest adnotacja odnośnie daty wstąpienia do szeregów („do organizacji”) – najpóźniejsze daty to 6 maja 1921 roku. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż w wykazie tym (podobnie jak i w poprzednich) figuruje Marcin Pietrasz, który to 5 maja został adiutantem I batalionu. Z ostatniego z przywołanych dokumentów dowiadujemy się nadto, że Brysz Jakub urodził się 4 VII 1885 r. w Lipinach, że w armii pruskiej służył od 13.10.1914 do 1918, w POW – od 14.04.1919. Z kolei Kudelko Adolf urodził się 7 II 1885, w wojsku pruskim od 13.10.1909 (brak informacji do kiedy), w armii polskiej – od 28.08.1919, specjalność – karabiny maszynowe, w POW – od 14.04.1919. Obaj byli hutnikami.

Sierż. sztab. Adolf Kudelko otwiera Listę żołdu komp. sztab. [4 p.p. Gajdzika] za okres od 20 V do 30 V. Znajdujemy go też w ewidencji kompanii sztab. 4 p.p. (dokument bez daty), gdzie figuruje jako oficer ewidencyjny. Można stąd wnosić, że sierż. Adolf Kudelko został w którymś momencie przeniesiony do kompanii sztabowej. Ale kiedy? Czy stało się to jeszcze w maju, czy może dopiero w czerwcu?

Dowódcą 1 kompanii w ostatnich dniach czerwca 1921 roku został plut. Piotr Ptak, co wynika z ewidencji oficerów I batalionu 10 p.p. Wcześniej (jeszcze 18 czerwca) był on dowódcą plutonu w 1 kompanii karabinów maszynowych, a jeszcze wcześniej – dowódcą plutonu w kompanii Józefa Szendery (a następnie Pawła Rychlika, po podporządkowaniu mu komp. Szendery.

Plut. Piotr Ptak [na podstawie ewidencji oficerów I batalionu 10 p.p.] urodz. 16 II 1894 roku w Łagiewnikach, z zawodu – palacz, w armii niemieckiej - od 21 IX 1914 do 11 XI 1918, w armii polskiej – od 1 VII 1919 do 7 VIII 1920.

Podejrzewam, że pod koniec czerwca doszło do odtworzenia 1 kompanii, przy czym w jej skład (być może) weszli byli żołnierze kompanii świętochłowickiej i lipińskiej (rozbitych w dniu 4 czerwca).

Wcześniej (po walkach pod Kędzierzynem, a przed odtworzeniem kompanii pod dowództwem plut. Ptaka) jako 1 kompania występowała 1 kompania karabinów maszynowych.

Piotr Ptak /karta ewidencyjna – 15.6.21/
urodz. 16 II 1899 Łagiewniki
górnik
zam. Łagiewniki
w armii zaborczej – 21.10.1914 – 11.11.1918 /st. szereg./
w armii polskiej – 1.6.1919 – 12.8.1919 /plutonowy/
w POW /bojówka/
przydział – 1 KKM
obecna funkcja - plutonowy

2 kompania

Wcześniej jako – 6 kompania II baonu

Zachowały się trzy dokumenty zawierające spisy żołnierzy tejże kompani. Pierwszy to „Spis ludzi 6 kompanji”, kolejny ma jedynie nagłówek „6 kompanja”, zaś trzeci – „Komp. VI”. Na pierwszym z nich widnieje 113 powstańców plus 7 „sanitarnych”. Na kolejnym jest już 296 ludzi (z czego pięć nazwisk jest wykreślonych) 296 ludzi (z czego pięć nazwisk jest wykreślonych), zaś na trzecim – 254 ludzi (z czego jeden jest wykreślony).
Pierwszy spis otwierają:
1. kompanijny Szendera Józef (górnik, urodz. 18.09.1882 w Brzezince, zam. Zgorzelec)
2. sierż. sztab. Deptała Bernard (zam. Łagiewniki)
3. sierż. linj. Galos Franciszek (zam. Chropaczów)
4. plut. Paczulla Emil (zam. Łagiewniki)
Plutonowi występują jeszcze pod numerami: 53. – Klimanek Emil (zam. zam. Łagiewniki), 84. – Szołtysik Wincenty (zam. Łagiewniki), 86. – Ptak Piotr (zam. Łagiewniki) Zdecydowana większość powstańców pochodziła z Łagiewnik, była też spora grupa powstańców ze Zgorzelca, z innych miejscowości – jedynie pojedynczy powstańcy.
Ostatni ze spisów otwierają:
1. Szendera Józef – kompanijny
2. Deptała Bernard – sierż. sztab.
3. Galos Franciszek – sierż. linj.
4. Paculla Emil - plutonowy
Plutonowi występują jeszcze pod numerami: 8. Przewdzięk Karol (zam. Brzezinka), 37. – Klimanek Emil, 87. Szołtysik Wincenty, 105. – Olczyk Hugon (zam. Łagiewniki) oraz 168. - Knura Stanisław (zam. Ligota). Z kolei pod numerem 195. pojawia nam się Stanik Herman (zam. Zgorzelec) – z-ca kompanijnego. Dodajmy, że plut. Przewdzięk Karol w pierwszym ze spisów występował jako sekcyjny. Względem pierwszego z analizowanych wykazów znacząco wzrósł odsetek powstańców spoza Łagiewnik.
Trzeci z dokumentów otwierają:
1. komp. Szendera Józef
2. sierż. sztab. Deptała Bernard
3. sierż. linj. Galos Franciszek
4. plut. Paczulla Emil
Plutonowi występują jeszcze pod numerami: 55. – Klimanek Emil, 112. – Szołtysik W., 120. – Ptak Piotr, 155. – Knura, 165. – Szołtysik Winc. (po raz drugi!), 229. – Stanik Herman, 251 – Vorraiter Jan.
Żaden z dokumentów nie ma daty, jednakże po poddaniu analizie nazwisk występujących w nich powstańców i zestawiając je z listą strat kompanii w okresie walk pod Górą św. Anny, możemy dojść do wniosku, że najstarszym z dokumentów jest spis zawierający 120 powstańców (w tym 7 „sanitarnych”). Taki mniej więcej stan miała zapewne kompania na początku powstania. W kolejnych dniach, w wyniku napływu ochotników, stan kompanii rósł, dochodząc do prawie 300 ludzi, po czym spadł do ok. 250 (aczkolwiek, biorąc pod uwagę niedokładności i pomyłki, których tu nie brakuje, nie należy wykluczać, że wniosek ten jest błędny).

W ostatnim tygodniu maja 2 kompania kpr. Józefa Szendery została zlikwidowana, a większość jej żołnierzy (wszystkich?) włączono do 2 kompanii zapasowej, którą dowodził sierż. Paweł Rychlik i która to odtąd występowała jako 2 kompania.

Szendera Józef /karta ewidencyjna – 15.6.1921/
urodz. 18.9.1882 w Brzezince
górnik
żonaty, 5 dzieci
zam. Zgorzelec
w armii zaborczej – październik 1902 – 1904 (szeregowiec)
obecna funkcja – plutonowy

c.d.n.
 
User is offline  PMMini Profile Post #8

     
wojtek k.
 

IX ranga
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 6.666
Nr użytkownika: 47.450

wojciech kempa
 
 
post 29/06/2009, 10:43 Quote Post

c.d.

3 kompania

Kompania chropaczowska

Wcześniej jako - 7 kompania II baonu

Zachowało się szereg dokumentów zawierających spisy powstańców tejże kompanii. Niestety, nie zawierają one daty ich powstania, co utrudnia analizę zmian w stanie osobowym kompanii. Najstarszy z nich to prawdopodobnie „Lista imienna 7 kompanji”. Spróbuję pokrótce omówić ten dokument, wymieniając nazwiska „funkcyjnych”:
1. Trojok Józef – kompanijny
2. Kwapuliński Paweł – sierż. sztab.
3. Eichorn Paweł – aprowizacyjny
4. Czopik Piotr – plutonowy
5. Pronobis Stanisław – sekcyjny
6 – 13 – szeregowi 1 sekcji
14. Babczyk Franciszek – sekcyjny
15 – 22 – szeregowi 2 sekcji
23. Jonik Konrad – sekcyjny
24 - 31 – szeregowi 3 sekcji
32. Filla Bernard – sekcyjny
33 – 40 – szeregowi 4 sekcji
41. Czaja Josef – sekcyjny
42 – 49 – szeregowi 5 sekcji
50. Wrobel Jan – sekcyjny
51 – 58 – szeregowi – 6 sekcji
59 – Wilczek Franciszek – sekcyjny
60 – 68 – szeregowi 7 sekcji
69. Knopp Jan – sekcyjny
70 – 76 szeregowi 8 sekcji
77. Kolon Franciszek – sekcyjny
78 – 85 szeregowi 9 sekcji
86. Janta – sekcyjny
87 – 94 szeregowi 10 sekcji
95. Bulla Paul – sekcyjny
96 – 102 szeregowi 11 sekcji
Na numerze 102 kończą się powstańcy z Chropaczowa, od numeru 103 zaczynają się powstańcy z Szarlocińca:
103. Mikno Karol – plutonowy
104. Mainka Paweł – sekc. I
105. Gawlik Emanuel – sekc. II
106 – 125 – szeregowi plutonu z Szarlocińca
Dodajmy, że pluton szarlociński z czasem rozwinięty został w odrębną kompanię, na czele której stanął sierż. sztab. Paweł Gemza.
Kolejny spis (w ramach tego samego dokumentu) to „Hallerczeki”. Listę otwierają:
1. sierż. linj. Gajek Piotr
2. sierż. linj. Matulla Roman
3. plut. Lazar Aleksander
4. plut. Czyja Józef
5. kpr. Kral Wiktor
6. kpr. Pyrek Jan
7. kpr. Sobel Antoni
W sumie na liście chropaczowskich „Hallerczeków” widnieją 32 nazwiska. Dodajmy, że oddział ten, podlegający w początkowej fazie powstania Józefowi Trojokowi, z czasem rozwinięty został w 1 kompanię karabinów maszynowych. Ale wróćmy do omawianego dokumentu. Zamyka go lista „7 komp. – sanitariusze z Chropaczowa”, na której widnieje 10 osób. W sumie więc kompania Józefa Trojoka liczyła wówczas 167 ludzi, z czego na dowództwo kompanii przypadało 3 ludzi, 100 na pluton chropaczowski, 23 na pluton szarlociński, 32 na hallerczyków i 10 na oddział sanitarny.

Kolejny spis powstał zapewne pod koniec pierwszej dekady maja 1921 roku, nie wcześniej niż 8 maja – przy każdym z powstańców wpisano bowiem datę wstąpienia do szeregów, przy czym najpóźniejsza występująca tu data to właśnie 8 maja. Spis obejmuje 177 ludzi (przy czym powstaniec figurujący pod numerem 156 został wykreślony) plus kolejnych 38 w oddziale hallerczyków. W spisie nie jest już ujęty pluton powstańczy z Szarlocińca, których w międzyczasie został wydzielony jako zawiązek kolejnej kompanii. Listę otwierają:

1. Trojok Józef – komendant
2. Kwapuliński Paweł – sierż. sztab.
3. Kowalczyk Józef – plutonowy
4. Kowalczyk Jan – podoficer broni
5. Nowok Maciej – plutonowy
6. Eichorn Paweł – podoficer
7. Czopik Piotr – plutonowy
8. Babczyk Franciszek – sierżant linj.
9. Jańta Tomasz – plutonowy
10. Dudek Augustyn – sierżant linj.

Kolejny dokument, który należy omówić, to „Lista ewidencyjna 3-ej komp. I-go baonu 4-tego pułku”. Dokument najprawdopodobniej powstał w ostatnich dniach maja 1921 roku – w momencie scalania kompanii chropaczowskiej Józefa Trojoka z kompanią szarlocińska Pawła Gemzy.
Na liście figuruje 143 ludzi z kompanii chropaczowskiej (ostatni z powstańców widnieje pod numerem 144, ale numer „19” jest pusty), tyle że przy Franciszku Wilczku jest adnotacja „ranny”, a przy kilku dalszych – „29.5 do artelerii”. Do tego dochodzi 73 ludzi z kompanii szarlocińskiej, przy czym pod numerem 73 występuje Rusin Josef, przy którym podano jako datę wstąpienia do kompanii 5.06.1921 r. Listę otwierają:
1. Trojok Józef – kompanijny
2. Kwapuliński Paweł – sierż. sztab.
3. Czajnik Piotr – plutonowy (z adnotacją – „29.5 do artelerii”)
4. Rabanda Alojzy – plutonowy
Jako plutonowi występują jeszcze Grzybek Szymon (wyst. pod numerem 8), Babczyk Franciszek (numer 17) i Kolon Franciszek (numer 55).
Z kolei listę kompanii szarlocińskiej otwiera kpr. Drobik Franciszek. Ale na liście odnajdujemy też między innymi: Gemzę Pawła (d-ca komp.), Bołdę Stanisława (sierż. sztab.), Miknę Karola (sierż. linj.) oraz Wrożynę Józefa (plutonowy). Jest na niej także kpr. Wiktor Winkler, z czego należy wnosić, iż nie poległ on 24 maja (jak wynika z „Listy strat I Baonu 10 p.p. Gajdzika”), a należy dodać, że nie jest to jedyny dokument z tego okresu, z którego wynika, że zarówno Gemza Paweł jak i Winkelr Wiktor znajdowali się na stanie kompanii Trojoka – inny dokument to „Lista żonatych i kawalerów, którzy Matka swoja utrzymują z gminy Świętochłowice 3-a komp. I-go baonu 4-go pułku”.
W sumie więc 3 kompania I batalionu 4 p.p. Gajdzika po przeprowadzonej reorganizacji liczyła ok. 200 ludzi.

Jeszcze jeden dokument to „Lista ewidencyjna oficerów, pełniących służbę ofic. i plutonowych - 3-a komp. I-go baonu 4-go pułku czwar.”:

1. Trojok Józef (zam. Chropaczów) – dowódca kompanii
2. Gemza Paweł (zam. Szarlociniec) – pełn. sł. ofic.
3. Ralla Jan (zam. Chropaczów) – plutonowy
4. Rabanda Alojzy (zam. Chropaczów) – plutonowy
5. Wrożyna Józef (zam. Lipiny) – plutonowy
6. Grzybek Szymon (zam. Chropaczów) - plutonowy

Warto zwrócić uwagę, że na liście jest – jako pełniący sł. oficera – Paweł Gemza, dotychczasowy dowódca 3 kompanii zapasowej.

Warto dodać, że na zaświadczeniu z 17 czerwca 1921 roku Paweł Gemza zaświadczył, iż jest dowódcą plutonu i że w POW pełnił funkcję Okręgowego „na powiecie Prudnickiem”.

Trojok Józef
Na podstawie ewidencji oficerów I baonu 10 p.p. Gajdzika
urodz. 5 II 1890 roku w Król. Nowej Wsi (pow. Opolski), zam. Chropaczów, cieśla górniczy, żonaty, czwórka dzieci, w armii niemieckiej od 15 VII 1916 do 24 VII 1917.

Trojok Józef /karta ewidencyjna – 15 VI 1921/
urodz. 5 II 189 (Kr. Nowa Wieś)
zawód: cieśla górniczy
żonaty, 4 dzieci
zam. Chropaczów
w armii zaborczej od 15 VII 1916 do 24 VII 1917 /st. szereg., piechota/
obecna funkcja – d-ca kompanii

1 kompania zapasowa

Kompania świętochłowicka

Hawelko Karol

Wniosek o mianowanie sierżanta sztabowego Hawelko Karola na podporucznika z 1 czerwca 1921 roku
Karol Hawelko, urodzony 21.06.1884 roku w Jarząbkowicach (pow. Pszczyna), ukończył 8 klas szkoły ludowej. W armii niemieckiej w latach 1904 – 06 (podoficer rezerwy)
1914 powołany do wojska i wysłany na front rosyjski (jako vicefeldfebel), w 1915 skierowany na front francuski, gdzie pozostał do roku 1918, odznaczony krzyżem żelaznym II klasy.
W przywołanym dokumencie czytamy: „Podczas formowania POW został dowódcą komp. 1 i pełnił funkcję nadal”.

Z powyższego dokumentu, poświadczonego przez dowódcę I batalionu 4 pułku powstańczego ppor. Walentego Podstawskiego, wynika, że Karol Hawelko od początku powstania dowodził kompanią w tymże batalionie.

Pośród różnych dokumentów 8 kompanii II batalionu, która to w późniejszym czasie przemianowana została na 1 kompanię I baonu, znajduje się „Lista żołdu za 11 – 20 maja 1921 VIII komp. II baonu”. Lista ta obejmuje 191 ludzi, przy czym listę otwiera Hawelko Karol, jako drugi występuje Cielontko Ludwik.
Inny, nie datowany, ale prawdopodobnie wcześniejszy, spis żołnierzy tejże kompanii („Spis kompanji 8-mej”) obejmuje 188 ludzi. Otwierają go:
1. kompanijny – Korzonek Józef
2. zast. – Cielontko Ludwik
3. sierż. szef – Hawelka
I oto kolejny dokument – „Spis ewidencyjny komp. 8-mej” (również bez daty), którą to otwierają:
1. kompanijny – Józef Korzonek (urodz. 1.07.1887)
2. zastępca – Ludwik Cielontko (urodz. 25.05.1887)
3. szef – Baciak Franc.
Karol Hawelko występuje tu jako dowódca I plutonu, przy czym pluton ten składać się miał z czterech sekcji i w sumie liczyć miał 37 ludzi. Ogółem spis ten obejmuje 143 powstańców. II plutonem dowodził Mrowiec August.
Jako 143. figuruje (najwyraźniej dopisany nieco później, innym ołówkiem) plut. Broner Alojzy. Z tego właśnie między innymi można wnosić, iż dokument ten powstał wcześniej niźli uprzednio omówione; jako że w dokumentach opisanych wcześniej plut. Alojzy Broner występuje (aczkolwiek nie należy wykluczyć, że ktoś po prostu zapomniał go wpisać, a następnie przypomniał sobie o tym i brak uzupełnił).

Wygląda więc na to, że – wbrew temu, co napisał Karol Hawelko we wniosku awansowym na podporucznika i co poświadczył Walenty Podstawski, a także z tego co można wysnuć z lektury pracy Edwarda Brzozowskiego – Józef Korzonek objął wzgl. przejął dowodzenie kompanią, z tym że z czasem przeszło ono (wróciło?) w ręce Karola Hawelki.
Z kolei Józefa Korzonka odnalazłem w ewidencji oficerów I baonu 10 p.p. Gajdzika (a więc w dokumencie z drugiej połowy czerwca 1921 roku) jako dowódcę plutonu 2 kompanii, którą to podówczas dowodził Paweł Rychlik. Z powyższego dokumentu dowiadujemy się nadto, że sierż. linj. Józef Korzonek urodził się 1 VII 1887 roku w Król. Hucie, z zawodu – górnik, w armii niemieckiej od 18 IX 1907 do 20 II 1909 i następnie na wojnie w latach 1914 – 18, w armii polskiej – od 8 VIII 1919 do 6 X 1919.
Także w „Spisie ludzi komp. II”, powstałym pod koniec czerwca 1921 roku, Józef Korzon występuje jako dowódca plutonu w tejże kompanii.

2 kompania zapasowa

Kompania rekrutowała się spośród powstańców z Bismakhuty (Hajduk Wielkich)

Rychlik Paweł
We wniosku o mianowanie sierż. sztab. Rychlika Pawła na podporucznika z 1 czerwca 1921 roku, poświadczonego przez dowódcę I batalionu ppor. Walentego Podstawskiego, wynika, że Paweł Rychlik urodził się 16.01.1898 roku w Bismarkucie, ukończył 8 klas szkoły ludowej, powołany 1.03.1916 roku do armii niemieckiej, w której to służył do 5.05.1917 roku, uzyskując stopień st. szeregowego, 10.01.1918 roku wstąpił do WP, do armii gen. Hallera (sierżant), ukończył kurs karabinów maszynowych, wziął udział w wojnie polsko – bolszewickiej, za co odznaczony został orderem „Virtuti Militari” V klasy; zwolniony z armii polskiej 19.11.1920 roku. W dniu podpisywania niniejszego dokumentu (1.06.1921 roku) pełnił funkcję dowódcy 2 kompanii I baonu 4 p.p.p Gajdzika.

Z kolei w karcie ewidencyjnej czytamy (prawdopodobnie z końca maja):
Od 1.03.1916 w 16 pułku piechoty, 3.05.1916 – na front francuski, w grudniu 1916 – lekko ranny w głowę, 23.10.1917 dostał się do niewoli francuskiej
Od 10.01.1918 w armii gen. Hallera (w 1 pułku), w 1919 wraz z armią Hallera przybywa w Święta Wielkanocne do Polski i zostaje skierowany na front wojny polsko – bolszewickiej. Ranny pod Siniawą. 17.10.1919 roku odznaczony Orderem „Virtuti Militari”.

Kolejna karta ewidencyjna /15 VI 1921/
Rychlik Paweł
urodz. 16 I 1898 w Bismarkucie
zawód – ślusarz
kawaler
zam. – Bismarkhuta
w armii zaborczej – od 1.3.1916, dwa lata, niewola francuska /od 1.4.1917 – st. żołnierz/
w armii polskiej – od 10.1.1918 do 19.11.1920 /10.10.1918 – sierż. linj./
odznaczenia – Virtuti Militari
data przybycia na Górny Śląsk – 19.11.1920
obecna funkcja – D-ca Komp.

Jak wynika z karty ewidencyjnej oficerów I baonu 10 p.p. Gajdzika, w dalszym ciągu pełni on funkcję dowódcy 2 kompanii.

Zachowały się trzy z spisy żołnierzy kompanii dowodzonej przez sierż. sztab. Pawła Rychlika z przełomu maja i czerwca 1921 roku.
Najstarszy z nich (bez daty, jednak – jak wynika z widniejących w nim zapisów – można domniemywać, że powstał on ok. połowy trzeciej dekady maja) to dokument bez nazwy, zawierający spis 150 żołnierzy 2 kompanii zapasowej. Nie ma w nim Pawła Rychlika, natomiast otwiera go jego zastępca sierż. sztab. Aleksy Brol. Zresztą przepatrzmy ów spis:

1. sierż sztab. Brol Aleksy
2. sierż. linj. Mason Wiktor
3. sierż. linj. Kulawik Jerzy
4. plut. Długosz Karol
5. plut. Podemski Stanisław
6. plut. Ferda August
7. sierż. sanit. Mason Paweł

Warto przytoczyć dopiski, które zamieszczono przy niektórych nazwiskach:

15. kpr. Szczygieł Paweł – beł do 24.5.1921
22. kpr. Paszek Jerzy – został ranny 24.5
59. szer. Kuszka E... [imię nieczyt.] – został ofiarom powstania
62. szer. Grabosz Jaś – niewiadomo
67. szer. Ogorek Franisz. II – został raniony 28.5
94. szer. Jonoś Artur – ranny został 29.5
96. szer. Skorupa Piotr – do 25.5.21

Warto też zauważyć, że w dokumencie tym pod numerem „21” figuruje kpr. Kempa Antoni, który we wszystkich kolejnych dokumentach występuje jako plutonowy.

Powyższy spis powstał najprawdopodobniej ok. 24 maja 1921 roku, kiedy to batalion miał już za sobą udział w walkach w rejonie Góry św. Anny, w których to zapewne poniósł straty (w kolejnych dniach poniósł dalsze straty, czego odbiciem są zapiski uwidocznione w powyższym spisie. Tak czy inaczej – kiedy ów spis powstawał kompania liczyła ok. 150 ludzi. Niedługo potem nastąpił znaczący wzrost jej stanu liczebnego, jako że włączono do niej żołnierzy rozwiązanej 2 kompanii, którą to dowodził kpr. Józef Szendera. I oto mamy kolejny spis, którego autorem (co można wnosić na podstawie charakteru pisma) jest ta sama osoba, co uprzednio przywołanego dokumentu. Składa się on niejako z dwóch niezależnych spisów. Na pierwszym są żołnierze dotychczasowej 2 kompanii zapasowej (bismarkhuckiej), na drugim – żołnierze rozwiązanej 2 kompanii (łagiewnickiej). Pierwszy spis otwierają:

1. Dow. komp. Rychlik Paweł
2. sierż. sztab. Brol Aleksy
3. sierż. linj. Kulawik Jerzy
4. sierż. linj. Mason Paweł
5. plut. Długosz Karol
6. plut. Koj Teodor
7. plut. Stulfig Gerhardy
8. plut. Kempa Antoni

Dalej następuje 17 kaprali, 8 st. szeregowych. i 86 szeregowych. Cała lista – 119 żołnierzy
Spójrzmy teraz na drugi spis (pisany tym samym charakterem pisma), który otwierają:

1. sierż. sztab. Filipowski Władysław
2. sierż. linj. Ptak Piotr
3. plut. Szołtysik Wincenty
4. plut. Pacula Emil
5. plut. Knura Stanisław
6. plut. Klimanek Emil

Dalej następuje 12 kaprali oraz 93 starszych szeregowych i szeregowych. Cała lista – 111 ludzi.
Dokument najwidoczniej powstał w chwili scalania obydwu kompanii, tj. kompanii Pawła Rychlika i Józefa Szendery, przy czym rzuca się w oczy to, iż tego drugiego nie ma na liście. Cała tak zreorganizowana kompania winna liczyć 230 ludzi.

Kolejny spis (też bez daty i bez nazwy) powstał zapewne ok. 1 czerwca 1921 roku (przy występującym pod numerem „52” szer. Miozdze Franciszku jest adnotacja „zwoln. 1.6.21”). Spis otwierają:

1. dow. komp. Rychlik Paweł
2. sierż sztab. Brol Aleks. (nazwisko skreślone)
3. sierż sztab. Filipowski Władysław
4. sierż. linj. Kulawik Jerzy
5. sierż. linj. Ptak Piotr
6. sierż. linj. Knura Stanisł.

Potem jest siedmiu (numery od 7 do 13) plutonowych (Długosz Karol, Koj Teodor, Stulfig Gerhard, Pacula Emil, Klimanek Emil, Kocur Herman), siedmiu (numery od 14 do 20) kaprali (Supernok Edward, Matuszyk Ryszard, Szczygieł Paweł, Kubicki Jan, Ogorek Franc., Wiechoczek Walętyn, Składny Wylem), po czyn następują szeregowi. W sumie cała lista obejmuje 258 powstańców w służbie liniowej (z czego kilka nazwisk jest wykreślonych, w tym jest sierż. sztab. Brol Aleksy). Dalej mamy spisy służb tyłowych:

- kancelaria – 5 ludzi (otwiera listę sierż. Brol Aleksy, który w spisie żołnierzy w linii został wykreślony)
- sanitarni – 5 ludzi (otwiera listę sierż. linj. Mason Paweł)
- kuchnia – 4 ludzi
- bagaże (tabory?) – 6 ludzi

Tak więc w międzyczasie doszło do scalenia obu kompanii, przy czym stan osobowy połączonych kompanii wzrósł do ponad 270 ludzi (być może stało się tak w następstwie otrzymania uzupełnień, ale nie wykluczone też, że do szeregów powrócili powstańcy wcześniej rozproszeni – należałoby poddać analizowane tu dokumenty szczegółowszej analizie).

Dokument z końca czerwca – „Spis ludzi komp. II”:

1. Dow. komp. Rychlik Paweł
2. Dow. plut. Szędera Józef
3. Dow. plut. Korzonek Józef

Dalej mamy jednego sierż. sztab. (Broll Aleksy), jednego sierż. linj. (Kulawik Jerzy), siedmiu plutonowych (Długosz Karol, Kempa Antoni, Knura Stanisław, Mańka August – skreśl z adnot. „zwoln. dnia 30.6”, Stulfig Gerhard, Dudek Paweł, Podemski Stanisław), dwudziestu kaprali (w tym dwóch skreślonych: Tomeczuk Józef z adnot. „zwolniony” i Maleska Franc. z adnot. „zniewoli 28.6.21”), sześciu starszych szeregowych oraz siedemdziesięciu szeregowych (z czego kilkunastu skreśl. – najczęściej z adnotacją „zwoln. 30.6” lub „dezeter”). Na liście są między innymi: Ignacy Gerhard, Ignacy Karol, Jokiel Artur, Poś Jan (z adnot. „na urlop.”), Piątek Wilhelm, Polak Ludwik, Kowalski Marjan - wszyscy oni występują na „Liście strat I Baonu 10 p.p. Gajdzika”.

3 kompania zapasowa

Gemza Paweł

Z kwestionariusza osobowego, spisanego z 17 czerwca 1921 roku, o Pawle Gemzie dowiadujemy się, że urodził się 16.01.1896 w Piaśnikach, zamieszkały był w Szarlocińcu, że był żonaty (jedno dziecko), z zawodu – dozorca, w armii niemieckiej – 24.01.1915 – 11.11.1918, 27.01.1916 – st. szeregowy, 5.06.1917 – kapral; w POW od 13.05.1919, sierżant i że na dzień 17 czerwca 1921 roku był dowódcą plutonu w 3 kompanii. Dokument poświadczył dowódca kompanii – Józef Trojok.

Gemza Paweł /karta ewidencyjna/
Sierż. linj.
Urodz. 19.1.1896 w Piaśnikach
Szkoła ludowa (8 klas)
Dozorca
W POW od 18.10.1920 (okręgowy na powiat prudnicki)
W walkach pod Januszkowicami jako d-ca 7 komp. 4 p.p.
W armii niemieckiej 24.1.1915 – 11.11.1918
27.116 – st. szer.
5.6.17 – kapral
27.1.18 – sierż. linj.
Wiele odznaczeń. W tym Krzyż Żelazny
W armii polskiej – od 13.5.19 do 16.9.20
„brałem udział w atakach pod Wieruszowym i na froncie bolszewickim”

Między 29 a 31 maja kompania Pawła Gemzy została zlikwidowana, on sam, podobnie jak i jego żołnierze, trafił do kompanii Józefa Trojoka.

Kolejny dokument to ewidencja oficerów I baonu 10 p.p. Gajdzika. Sierż. linjowy Gemza Paweł występuje tu jako zastępca dowódcy 3 kompanii (d-ca kompanii – Józef Trojok). Z tego dokumentu z kolei dowiadujemy się, że urodził się on 16 I 1896 roku w Piaśnikach, zawód – dozorca kopalni, w armii niemieckiej – 13 I 1915 do 11 XI 1918, w armii polskiej – 13 V 1919 do 16 II 1920.

1 kompania karabinów maszynowych

Powstała na bazie chropaczowskiego oddziału Związku Hallerczyków.

Lista imienna 1 k.k.m. /28 maja 1921/
Na liście – 94 ludzi – podpisał sierż sztab. Trzeja Józef (równocześnie figuruje jako pierwszy na liście) – lista obejmuje prawdopodobnie wyłącznie podoficerów i szeregowych; nie znajdujemy na niej bowiem Piotra Gajka i Aleksandra Lazara. Listę otwierają bowiem:

1. Trzeja Jan – sierż. sztab.
2. Wolny Wincenty – sierż.
3. Sobel Antoni – sierż.
4. Kral Wiktor – plut.
5. Pyrek Jan – kpr.

Dowódcą 1 kompanii karabinów maszynowych po Piotrze Gajku został Aleksander Lazar.
Jak wynika z informacji zawartej w ewidencji oficerów I baonu 10 p.p. Gajdzika, Aleksander Lazar urodził się 9 VII 1895 roku na Koszutce, podoficer zawodowy, w armii niemieckiej – od 28 IV 1913 do 6 XII 1918, w armii polskiej – od 12 III 1919 do 3 X 1920.

Spis oficerów i p.o. oficerów
d-two 1 komp. km 4 pp Gajdzika – data dokumentu – 18.06


1. chor. Gajek Piotr – d-ca baonu
2. por. Brożyna Karol – doradca
3. sierż. Lazar Aleksander – d-ca komp.
4. wachm. Pietraś Marcin – adiutant baonu
5. plut. Ptak Piotr – d-ca plutonu
6. plut. Krahl Wiktor – d-ca plutonu
7. plut. Sobel Antoni – d-ca plutonu
8. sierż. Trzeja Józef – d-ca plutonu

Wydaje się, że między 14 a 18 czerwca 1921 roku 1 kompania karabinów maszynowych przeszła reorganizację. Jak bowiem wynika z dokumentu z 14 czerwca (spis żołnierzy 1 kompanii karabinów maszynowych z terenu powiatu bytomskiego, obejmujący 43 żołnierzy), Trzeja Józef nie był wówczas dowódcą plutonu, natomiast jako dowódcy plutonów figurują tam Krahl Wiktor z Załęża i Sobel Antoni z Chropaczowa.

Gajek Piotr – kwestionariusz osobowy
urodz. 6.04.1893 w Chropaczowie w rodzinie górniczej
Od 3.10.1911 – 1918 – w 22 pułku dragonów
Walczy na froncie francuskim
Trzykrotnie ranny (w 1914, 1916 i 1917)
13.12.1918 zwolniony z armii niemieckiej
Od 8.08 1919 do 27.10.1920 – w armii polskiej – 167 pułk piechoty
Bierze udział w wojnie polsko – bolszewickiej
27.10.1920 zdemobilizowany
Od 2 maja 1921 – w pułku Gajdzika

29 maja 1921 – wniosek awansowy podpisany przez dowódcę I baonu Podstawskiego z chorążego na podporucznika – wynika z niego, że od 2 maja do 29 maja włącznie Gajek Piotr był dowódcą kompanii karabinów maszynowych I baonu.

Gajek Piotr /karta ewidencyjna/
Urodz. 6.4.1893 w Chropaczowie
Ukończ. 8 klas szkoły ludowej oraz szkołę podoficerską
Podoficer zawodowy
Specjalność - karabiny maszynowe
Odznacz. Krzyżem Żelaznym I i II klasy

„Spis ewidencyjny 1 Komp. I Baon 10 p.p. Gajdzika” (na dokumencie – data 1 lipca 1921)
Otwierają go:
1. Gajek Piotr – d-ca baonu
2. Brożyna
3. Pietrasz Marcin – adj.
4. Lazar Aleksy – dowódca kompnii
5. Kalus Robert – sierż. sztab.
6. Działoch Bernard – sierż linj.
7. Kral Wiktor – d-ca plutonu
8. Sobel Antoni – d-ca plutonu
Potem – 5 kaprali, cały spis – 55 nazwisk

Co ciekawe – Piotr Gajek, Karol Brożyna i Marcin Pietrasz wciąż figurują (podobnie zresztą jak na dokumentach z drugiej i trzeciej dekady czerwca) w ewidencji 1 kompanii karabinów maszynowych (zwanej tu 1 kompanią). Warto odnotować, że w wykazie nie ma plut. Piotra Ptaka, który prawdopodobnie w międzyczasie został dowódcą odtwarzanej 1 kompanii.

Lazar Aleksander /karta ewidencyjna/
urodz. 9.07.1895 – Koszutka
8 klas szkoły ludowej
podoficer zawodowy
specj. wojsk. – artyleria polowa
w armii niemieckiej od 28.10.1913 – w 57 pułku art. polowej
2.08. 11914 – na front rosyjski
od 3.09.1914 – w szpitalu
czerwiec 1915 – z powrotem na front rosyjski
3.02.1916 – w 21 pułku artylerii polowej – na front francuski
13.03.1918 – do pułku zapasowego 21 pułku artylerii polowej
W Powstaniu Wielkopolskim
12.3.1919 – 26.4.1919 – komp. sztab.
26.4.1919 – 19.10.1920 w 1 pułku artylerii polowej (Wielkopolski)
walczy na froncie ukraińskim, galicyjskim, białoruskim
od 19.10.20 – na plebiscycie jako referent techn. w powiecie prudnickim POW
3.5.21 – 6.6.21 – z-ca d-cy 1 kkm 4 pp
od 6.6.21 – d-ca komp.

Lazar Aleksander /karta ewidencyjna, 15.6.21/
urodz. 9 VII 1895 – Koszutka
żonaty
zam. – Chropaczów
w armii zaborczej – od 28 X 1913 do 6 XII 1918 – 21 p. art. pol. /front wschodni i zachodni/
w armii polskiej – od 13 III 1919
mianowania:
- IX 1919 - kapral
- V 1920 - plutonowy
- I 1920 [/] – sierż. linj.
przebieg służby:
- 15 p.a.p., 4 bat., II dyon (wlkp.)
- front galicyjski, ukraiński, białoruski (Berezyna), niemiecki
data przybycia na Górny Śląsk – 3 X 1920
w POW – referent techniczny pow. Prudnicki
obecna formacja – 1 komp. 10 p.p.
obecna funkcja – d-ca kompanii

Trzeja Józef /karta ewidencyjna/
urodz. 13 III 1896 w Stolarzowicach
górnik
zam. Chropaczów
w armii zaborczej – od 4 VI 1915 do 2 II 1919 /artyleria/
w armii polskiej od 19 V 1919 do 8 X 1920 /1 pułk strzelców bytomskich/
w sierpniu 1919 – awansowany na plutonowego
obecnie – d-ca plutonu I kompanii I baonu

Sobel Antoni /karta ewidencyjna/
urodz. 10 VI 1896 w Chropaczowie
górnik, kawaler
w armii zaborczej – od 4 I 1915 do 21 V 1919 (w 63 pp)
w armii polskiej – od 15 VI 1919 do 21 XI 1920 (w 144 pp, na froncie podolskim)
obecny przydział – I kompania I baonu 10 pp
funkcja – dowódca plutonu

Pozdrawiam
Wojciech Kempa
 
User is offline  PMMini Profile Post #9

     
wojtek k.
 

IX ranga
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 6.666
Nr użytkownika: 47.450

wojciech kempa
 
 
post 30/06/2009, 12:25 Quote Post

Spójrzmy teraz na dokumenty, które ilustrują straty I batalionu 4 pułku piechoty

Lista poległych z I/10 pp
1. Rzeczalik Stanisław Tadeusz – 04.06.1921 Raszowa
2. szer. Ćwielong Konrad – ur. Lipiny, zamieszk. Chropaczów – 18.06.1921 Żernica pow. Gliwice
3. plut. Deptała Bernardy z Łagiewnik – 23.06.1921 Zalesie
4. plut. Forajter Jan z Łagiewnik – 23.06.1921 Zalesie
5. kpr. Winkler Wiktor z Piaśnik – 24.05.1921 Kłodawa

Oczywiście – daty 23.06.1921, widniejące przy nazwiskach plut. Deptały i plut. Forajtera (Voreitera), to ewidentna pomyłka. Obaj polegli bowiem dokładnie miesiąc wcześniej, tj. 23 maja 1921 roku. Ale co innego jest istotniejsze. Powyższy dokument wymienia bowiem nazwiska raptem pięciu poległych powstańców, podczas gdy w rzeczywistości lista poległych żołnierzy I batalionu pułku Gajdzika jest wielokrotnie dłuższa.
Drugi dokument, zdecydowanie obszerniejszy, z którego możemy się coś dowiedzieć na temat strat I batalionu 4 pułku Gajdzika, to „Lista strat I Baonu 10 p.p. Gajdzika”. Widnieje na nim aż 127 nazwisk:

1 Kompania

1. kpr. Pyrek Jan z Chropaczowa – 4 VI Kłodnica
2. kpr. Ćwieląg Augustyn z Chropaczowa – 4 VI Kłodnica
3. kpr. Kokot Alojzy z Chropaczowa – 4 VI
4. kpr. szer. Wawok Paweł z Chropaczowa – 4 VI
5. szer. Eichorn Augustyn z Chropaczowa – 4 VI
6. szer. Kaizer Paweł z Chropaczowa – 4 VI
7. szer. Ficik Lojzy z Król. Huty – 4 VI
8. szer. Hensel Wiktor z Chropaczowa – 4 VI
9. szer. Gawenda Józef z Chropaczowa – 4 VI
10. szer. Kańtoch Konrad z Chropaczowa – 4 VI
11. szer. Bićkowski Augustyn z Chropaczowa – 25 V
12. szer. Wolny Ryszard z Chropaczowa – 30 V
13. szer. Ćwielong Konrad z Chropaczowa – 17 VI

Była 2 komp. Łagiewska

14. plut. Deptała Bernardy z Łagiewnik – 23 V pod Zalesiem
15. plut. Voreiter Jan z Łagiewnik – 23 V pod Zalesiem
16. plut. Kempa Jan z Lipin – 23 V
17. plut. Naciński Karol z Łagiewnik – 23 V /dopisek – „cięż. ranny”/
18. plut. Lukoś Ernest ze Zgorzelca – 23 V
19. kpr. Bednarek Franc. z Łagiewnik – 4 VI
20. szer. Poz Jan z Łagiewnik – 4 VI /dopisek – „żyje w niewoli”/
21. szer. Brzezina Józef – 4 VI
22. szer. Broll Alojzy z Łagiewnik – 4 VI
23. szer. Grega Franciszek z Łagiewnik – 4 VI
24. szer. Kałuża Wincenty z Lipin – 4 VI /dopisek – „żyje”/
25. szer. Zielkowski Józef z Łagiewnik – 4 VI
26. kpr. Sikora Jan z Łagiewnik – 4 VI /dopisek – „powrócił”/
27. sierż. sztab. Filipowski Władysław z Łagiewnik – 4 VI
28. kpr. Stanik Herman ze Zgorzelca – 4 VI /dopisek – „żyje”/
29. st. szer. Strzoda Alojzy z Łagiewnik – 4 VI
30. szer. Ber Teofil z Łagiewnik – 4 VI
31. szer. Smolorz Emil z Łagiewnik – 4 VI
32. szer. Kucharczyk Henryk z Łagiewnik – 4 VI
33. szer. Nitta Paweł z Łagiewnik – 4 VI
34. szer. Hanusek Wiktor z Łagiewnik – 4 VI
35. szer. Klukowicz Herman z Lipin – 23 V
36. szer. Kowalski Emanuel z Łagiewnik – 4 VI
37. szer. Karmański Wincenty z Łagiewnik – 4 VI
38. szer. Suchy Mikołaj z Łagiewnik – 4 VI /dopisek – „żyje”/
39. szer. Mucha Paweł z Huty Lubeckiej – 4 VI
40. szer. Stanik Maksym. ze Zgorzelca – 4 VI
41. szer. Hytry Stefan z Lipin – 4 VI
42. szer. Klabisz Leon z Lipin – 4 VI
43. szer. Spiecha Paweł z Łagiewnik – 4 VI
44. szer. Nitta Jan z Lipin – 4 VI
45. szer. Ćwielong Franciszek z Łagiewnik – 4 VI /dopisek – „żyje”/
46. szer. Lorenc Alfons z Lipin – 4 VI
47. szer. Paleński Wiktor z Łagiewnik – 4 VI /dopisek – „żyje”/
48. szer. Nowak Teodor z Lipin – 4 VI
49. szer. Pawelczyk Julian z Łagiewnik – 4 VI
50. szer. Hoj Engelbert z Łagiewnik – 4 VI
51. szer. Witt Eugen z Łagiewnik – 4 VI

2 Kompania

52. sierż. Linj. Mason Paweł z Bismarkuty – 4 VI
53. plut. Stulfig Gerhard z Załęża – 6 VI
54. kpr. Kubicki Jan z Bismarkhuty – 6 VI
55. kpr. Gromotka Jan z Bismarkhuty – 6 VI
56. kpr. Baharek Jan z Mszczowa – 6 VI
57. kpr. Składny Wilhelm z Bismarkhuty – 6 VI
58. kpr. Maleska Franciszek z Król. Huty – 6 VI
59. kpr. Jokiel Wilhelm z z Król. Huty – 6 VI
60. kpr. Urbańczyk Augustyn ze Świętochłowic – 6 VI
61. st. szer. Kopczyk Henryk z Nowych Hajduk – 6 VI
62. szer. Borzucki Józef z Bismarkhuty – 6 VI
63. szer. Rusek Alojzy z Bismarkhuty – 6 VI
64. szer. Brenda Alojzy z Bismarkhuty – 6 VI
65. szer. Hejosz Jan z Bismarkhuty – 6 VI
66. szer. Grabowski Wiktor z Król. Huty – 6 VI
67. szer. Bindzik Emanuel z Bismarkhuty – 6 VI
68. szer. Gawron Andrzej z Król. Huty – 6 VI
69. szer. Gregorczyk Jan z Bismarkhuty – 6 VI
70. szer. Kuczera Augustyn z Ligoty – 6 VI
71. szer. Matuszczyk Alfons z Bismarkhuty – 6 VI
72. szer. Ignacy Karol z Bismarkhuty – 6 VI
73. szer. Ignacy Gerhard z Bismarkhuty – 6 VI
74. szer. Szlosarek Józef z Bismarkhuty – 6 VI
75. szer. Piecka Jan z Bismarkhuty – 6 VI
76. szer. Piecka Jan z Bismarkhuty – 6 VI
77. szer. Bieraś Józef z Rudy – 6 VI
78. szer. Studolka Jan z Nowych Hajduk – 6 VI
79. szer. Foks Wilhelm z Nowych Hajduk – 6 VI
80. szer. Czulak Piotr z Bismarkhuty – 6 VI
81. szer. Gugołka Teofil z Kolonii Dwórczej – 6 VI
82. szer. Glombicz Edward z Bismarkhuty – 6 VI
83. szer. Byczek Paweł z Bismarkhuty – 6 VI
84. szer. Jokiel Artur z Król. Huty – 6 VI
85. szer. Słota Jan – 6 VI
86. szer. Langner Antoni z Ligoty – 6 VI
87. szer. Ludwig Jan z Bismarkhuty – 6 VI
88. szer. Smyczek Augustyn z Bismarkhuty – 6 VI
89. szer. Proba Karol z Brzeziec – 6 VI
90. szer. Rumiński Hieronim z Bismarkhuty – 6 VI
91. szer. Kuszka Emanuel z Bismarkhuty – 6 VI
92. szer. Wolny Jan z Bismarkhuty – 6 VI
93. szer. Proba Franciszek ze Starego Koźla – 6 VI
94. szer. Zając Piotr z Król. Huty – 4 – 6 VI
95. szer. Müller Leon z Kopanicy – 4 – 6 VI
96. szer. Kowalski Marian z Bagdaża – 4 – 6 VI
97. szer. Lorenc Wilhelm z Bismarkhuty – 4 – 6 VI
98. szer. Kumor Franciszek z Bismarkhuty – 4 – 6 VI
99. szer. Pela Bruno z Bismarkhuty – 4 – 6 VI
100. szer. Piecka Franciszek z Bismarkhuty – 4 – 6 VI
101. szer. Szczygieł Franciszek z Bismarkhuty – 4 – 6 VI
102. szer. Polak Ludwig z Bismarkhuty – 4 – 6 VI
103. szer. Piątek Wilhelm z Bismarkhuty – 4 – 6 VI

3 kompania

104. kpr. Winkler Wiktor z Szarlocińca – 24 V
105. kpr. Wilczek Franciszek z Chropaczowa – 25 V
106. plut. Kolon Franciszek z Chropaczowa – 4 VI
107. kpr. Jańka Tomasz z Chropaczowa – 4 VI
108. szer. Krzysztofik Michał z Kamionki – 4 VI
109. szer. Zimnol Paweł z Chropaczowa – 4 VI
110. szer. Moczygęba Józef z Chropaczowa – 4 VI
111. szer. Wieczorek Józef z Chropaczowa – 4 VI
112. szer. Kuczma Jan z Chropaczowa – 4 VI
113. szer. Gruca Leon z Chropaczowa – 4 VI
114. szer. Kuczera Ludwig z Chropaczowa – 4 VI
115. szer. Wrożyna Franciszek z Szarlocińca – 4 VI
116. szer. Okoński Teodor z Szarlocińca – 4 VI
117. szer. Szest Richard z Szarlocińca – 4 VI
118. szer. Pietrek Roman z Szarlocińca – 4 VI
119. st. szer. Bolda Stanisław z Piaśnik – 4 VI
120. kpr. Wawreczko Antoni z Szarlocińca – 4 VI
121. kpr. Gawlik Emanuel z Piaśnik – 4 VI
122. kpr. Hainda Karol z Król. Huty – 4 VI
123. st. szer. Szędzielorz Jan z Szarlocińca – 4 VI
124. szer. Zawiślok Jan z Szarlocińca – 4 VI
125. szer. Grzyb Wincenty z Szarlocińca – 4 VI
126. szer. Broll Wincenty z Szarlocińca – 4 VI
127. szer. Kulozik Sylwester z Szarlocińca – 4 VI

Wskazówką odnośnie daty powstania powyższego dokumentu jest zastosowanie tu nazwy I/10 pp, co oznacza, że dokument ten wytworzony został nie wcześniej niż ok. połowy czerwca 1921 roku. Nadto umieszczenie na liście Konrada Ćwieląga, który został zabity 17 czerwca wskazuje, że „Lista strat I Baonu 10 p.p. Gajdzika” nie powstała przed tą datą. Najwyraźniej, choć nie jest to w nim wprost powiedziane, wykaz obejmuje zarówno zabitych jak i rannych oraz zaginionych. Tak czy inaczej „Lista strat I Baonu 10 p.p. Gajdzika” nie jest w żaden sposób dokumentem kompletnym. Przede wszystkim nie obejmuje ona strat 1 kompanii (lipińskiej), dowodzonej przez sierż. sztab. Jakuba Brysia, który to poległ 4 czerwca i którego kompania została tego dnia rozbita (jako 1 kompania występuje tu 1 kompania karabinów maszynowych). Nie obejmuje ona także strat 1 kompanii zapasowej (świętochłowickiej), dowodzonej przez kpr. Karola Hawelkę, który 4 czerwca dostał się do niewoli i którego kompania również uległa rozbiciu. Niezależnie od tego, także wykazy strat wyszczególnionych w zestawieniu kompanii są dalece niekompletne. Tak na przykład nie są w nim uwzględnione straty poniesione przez 2 kompanię (Pawła Rychlika) w toku walk toczonych w maju...
Jest też sporo błędów – to na przykład kpr. Wiktor Winkel nie mógł zostać zabity bądź ranny 24 maja 1921 roku, jako że występuje on w dokumentach z końca maja (już po scaleniu kompanii Józefa Trojoka i Pawła Gemzy). Także z relacji Józefa Trojoka wynika, iż poległ on jako żołnierz jego kompanii. Ale także data jego śmierci uwidoczniona na liście poległych powstańców ze Świętochłowic (4.06.1921) zdaje się być błędna, jako że Józef Trojok w swej relacji wyraźnie stwierdza, iż miało to miejsce wcześniej.

Kolejny dokument, z którego możemy dowiedzieć się czegoś na temat strat I batalionu 4 p.p. Gajdzika, to „Lista rannych z I/10 p.p. Gajdzika”. W dokumencie wymieniono 11 rannych powstańców:

1. szer. Kaizer Paweł – 1 komp. – 4.6 Kędzierzyn
2. szer. Bieczkowski Augustyn – 1 komp. - 30.5.21 Januszkowice
3. szer. Wolny Ryszard – 1 komp. – 31.5 Januszkowice
4. sierż. linj. Kulawik Jerzy – 2 komp. – 4.6 Raszowa
5. szer. Szweda Franc. – 2 komp. – 25.5 Wielmierzowice
6. kpr. Wilczek Franc. – 3 komp. – ?
7. st. szer. Bołda Stanisław – 3 komp. – 4.6.21 Raszowa
8. szer. Hainda Karol – 3 komp. – 4.6.21 Raszowa
9. kpr. Wawreczko Antoni – 3 komp. – 4.6.21 Raszowa
10. szer. Zawiślok Jan – 3 komp. - 28.5.21 Krasowa
11. kpr. Kulozik Sylwester – 3 komp. – 8.5.21 pod Król. Hutą

Większość występujących tu nazwisk odnajdujemy też na „Liście strat” (wyjątek stanowią sierż. linj. Kulawik Jerzy i szer. Szweda Franciszek), choć daty i miejsca odniesienia ran w wielu miejscach się nie pokrywają (szczególnie rzucający się w oczy przykład to szer. Sylwester Kulozik). Z kolei szer. Bieczkowskiego Augustyna odnajdujemy na liście poległych powstańców z Chropaczowa, o której za chwilę (najwyraźniej zmarł on w następstwie odniesionych ran). Z całą pewnością nie jest to wykaz wszystkich rannych powstańców z I batalionu 4 p.p. Gajdzika (ba, nawet nie znacznej części). Nie wykluczone, że w wykazie ujęto wyłącznie powstańców leczonych poza granicami Górnego Śląska, jako że jako miejsce leczenia w większości wskazano Sosnowiec (ewentualnie opatrzono znakiem zapytania).

Dokument mówiący „coś” na temat strat 2 kompanii, dowodzonej przez Pawła Rychlika, jest „Spis ludzi w szpitalu” (bez daty):

Sierż. linj. Kulawik Jerzy
Kpr. Supernok Edward
Kpr. Paszek Jerzy
Szer. Składny Herman
Szer. Hadzik Paweł
Szer. Szweda Franciszek
Szer. Tomecki Ferdynand
Plut. Podemski Stanisław

Odnośnie strat 3 kompanii, dowodzonej przez Józefa Trojoka, cenne są dwa dokumenty. Pierwszy z nich to „Lista małoletnich, starych i niezdatnych do służby wojskowej 3-ej komp. I-go baonu 4-go pułku”. Dokument, obejmujący 65 powstańców, stworzony został najwyraźniej na początku drugiej dekady czerwca – przy każdym z powstańców widnieje data wstąpienia do szeregów, najczęściej jest to początek maja, ale w dwóch przypadkach jest to 10.06.1921 roku. Przy niektórych z nich są różnego rodzaju adnotacje, z których niektóre warto przytoczyć:
Moczygęba Józef – zaginął
Kolon Franc. – zaginął
Krömer Jan – zaginął
Zimniol Paweł – zaginął
Grucza Leo – zaginął
Gawlik Emanuel – ranny
Wrożyna Franc. – zaginął
Kulozik Sylwester – ranny
Drugi z dokumentów powstał zapewne w tym samym okresie - jest to „Lista roczników 1901 – 1892 do służby wojskowej III komp. I baonu”. I tu przy nazwiskach powstańców (których w sumie jest na liście 57) podobne adnotacje:
Sowislok Jan – ranny
Hainda Jan – ranny
Szyndzielorz – ranny
Czech Ryszard – zaginął
Okoński Tedus – zaginął
Bołda Stanisław – ranny
Wawreczko Antoni – ranny
Pietrek Roman – zaginął
Grzyb Wincynt – ranny

Z kolei na „Liście ewidencyjnej 3-ej komp. I-go baonu 4-tego pułku” przy występującym pod numerem 5. Jańcie Tomaszu znajdujemy adnotację „4.6.21 zaginął”.

W uzupełnieniu strat 1 kompanii karabinów maszynowych z kolei warto zauważyć, iż w dokumencie z 14 VI 21 – „Lista imienna 1 k.k.m. I/4 p.p. do Gminy w Chropaczowie”.
Na liście – Bednarek Piotr z adnotacją - zaginął d. 4/6 – 21

Odnośnie strat kompanii, które nie zostały ujęte w dokumencie „Lista strat”, pomocne są Listy poległych powstańców w III Powstaniu Śląskim:

Świętochłowice

Biernot Paweł 26.07.1899 - pod Lipinami 19.08.1919
Fojt Ewald 14.02.1903 - w Świętochłowicach18.08.1919
Rubiś Antoni 18.05.1884 - Szyb Marcina 18.08.1919
Szczygieł Szczepan 09.12.1890 - pod Gliwicami 20.08.1920
Balcerek Wojciech 12.07.1888 - pod Kędzierzynem 04.06.1921
Barteczko Emil 05.12.1894 - pod Kędzierzynem 04.06.1921
Badura Alojzy 15.01.1900 - pod Kędzierzynem 04.06.1921
Brzezina Walenty 25.05.1888 - w Świętochłowicach 06.05.1921
Czębor Franciszek 13.11.1897 - pod Kędzierzynem 05.06.1921
Dyga Henryk 04.07.1879 - w Świętochłowicach 06.05.1921
Deda Józef 12.03.1894 – Lenartowice 04.06.1921
Galiczek Edmund 25.03.1907 – Świętochłowice 06.05.1921
Donnerstag Piotr 27.05.1902 – Kędzierzyn 04.06.1921
Gawlik Karol 25.11.1899 – Kędzierzyn 04.06.1921
Krajciszek Karol 08.05.1889 – Kędzierzyn 05.06.1921
Kozubik Michał 27.09.1893 – Lenartowice 04.06.1921
Kokot Edward 22.08.1899 – Raszowa 04.06.1921
Kempski Jan 06.07.1902 – Raszowa 04.06.1921
Kubior Wiktor 25.08.1898 – Raszowa 04.06.1921
Kleja Franciszek 01.12.1901 – Raszowa 04.06.1921
Koczy Jerzy 08.05.1903 – Raszowa 04.06.1921
Kszciuk Antoni 21.09.1890 – Lenartowice 04.06.1921
Lebioda Jerzy 14.11.1901 – Lenartowice 04.06.1921
Mikoszek Romuald 20.12.1883 – Kędzierzyn 04.06.1921
Okoński Teodor 07.04.1901 – Kędzierzyn 04.06.1921
Stokłosa Wojciech 01.03.1874 – Świętochłowice 06.05.1921
Szwadźca Emil 01.09.1875 – Kędzierzyn 04.06.1921
Skowronek Franciszek 09.12.1898 – Kędzierzyn 04.06.1921
Szędzielorz Roman 31.07.1921 – Lenartowice 05.06.1921
Skorupa Józef 03.08.1900 – Kędzierzyn 04.06.1921
Szubert Paweł 29.04.1903 - Kędzierzyn 04.06.1921
Słodczyk Maksymilian 30.10.1898 – Kędzierzyn 04.06.1921
Włodarczyk Robert 28.03.1898 - St. Kuźnia 04.06.1921
Woleński Jerzy 08.05.1898 - Kędzierzyn 04.05.1921
Winkler Wiktor 28.07.1880 - Góra Św. Anny 04.06.1921
Witek Wojciech ? - Kędzierzyn 04.06.1921
Przybyła Antoni lat 19 - Birawa 04.06.1921

Lipiny Śląskie

Bryś Jakub 04.07.1885 – Kuźniczka 04.06.1921
Ciupka Ryszard 04.07.1899 – Kuźniczka 04.06.1921
Dyga Walenty II 23.01.1898 – Kuźniczka 04.06.1921
Dylong Antoni 16.01.1904 – Kuźniczka 04.06.1921
Fojcik Franciszek 01.02.1902 – Kuźniczka 04.06.1921
Gąsior Tomasz 08.09.1893 – Kuźniczka 04.06.1921
Gniełka Tomasz 09.12.1882 – Kuźniczka 04.06.1921
Hytry Stefan 02.09.1902 – Kuźniczka 04.06.1921
Klukowicz Herman 08.07.1882 – Kuźniczka 04.06.1921
Konieczny Maksymilian 04.01.1903 – Kuźniczka 04.06.1921
Kołodziejezyk Jan 1901 – Kuźniczka 04.06.1921
Krząkała Augustyn 1888 – Kuźniczka 04.06.1921
Klyszcz Ludwik 1902 – Kuźniczka 04.06.1921
Maniura Henryk 23.02.1900 – Kuźniczka 04.06.1921
Maniura Paweł 17.06.1898 – Kuźniczka 04.06.1921
Nowok Teodor 07.11.1901 – Kuźniczka 04.06.1921
Placek Alojzy 05.06.1898 – Kuźniczka 04.06.1921
Poloczek Ryszard 31.03.1889 – Kuźniczka 04.06.1921
Polański Jerzy 1904 – Kuźniczka 04.06.1921
Labuda Paweł 04.12.1891 – Kuźniczka 04.06.1921
Sówka Paweł 14.06.1902 – Kuźniczka 04.06.1921
Swierczyna Paweł 11.04.1899 – Kuźniczka 04.06.1921
Starzyczny Alfred 1902 – Kuźniczka 04.06.1921
Białoń Rudolf 1899 – Januszkowice 21.05.1921
Czarnynoga Józef I 04.04.1876 – Januszkowice 24.05.1921
Gruszka Paweł 16.01.1885 – ranny pod Januszkowicami zmarł w Lipinach 25.05.1921
Piotrowski Józef 13.01.1901 – Januszkowice 21.05.1921
Pająk Adolf ? – Kuźniczka 24.05.1921
Stanik Edward 09.12.1900 – Januszkowice 24.05.1921
Żeleźny Adolf 27.03.1897 – Januszkowice 21.05.1921
Górny Bolesław 20.10.1894 – Lipiny 02.06.1921
Porada Hieronim 29.09.1898 – Januszkowice 04.06.1921

Chropaczów

Biczkowski Augustyn - Góra Św. Anny czerwiec 1921
Gruca Leon - Góra Św. Anny czerwiec 1921
Kokot Alojzy - Góra Św. Anny czerwiec 1921
Kaintoch Konrad - Góra Św. Anny czerwiec 1921
Pyrek Jan - Góra Św. Anny czerwiec 1921
Zimnol Paweł - Góra Św. Anny czerwiec 1921
Ćwielong Konrad - Góra Św. Anny czerwiec 1921
Eichorn Augustyn - Góra Św. Anny czerwiec 1921

Pozdrawiam
Wojciech Kempa
 
User is offline  PMMini Profile Post #10

     
wojtek k.
 

IX ranga
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 6.666
Nr użytkownika: 47.450

wojciech kempa
 
 
post 1/07/2009, 7:11 Quote Post

Przyjrzyjmy się teraz kluczowym dokumentom dotyczącym II batalionu 4 pułku piechoty Wcześniej – jako V batalion

O de B – 21 maja 1921

Majętny Henryk – dowódca II baonu
Kopieczny Paweł – oficer ewidencyjny II baonu
Włoka Reinhold – dowódca 4 kompanii
Gambus Jan – dowódca 5 kompanii
Będkowski Bertold – dowódca 6 kompanii
Sewer Jan – dowódca 2 kompanii karabinów maszynowych

Dokumenty dotyczące sztabu

„Lista ochotników Sztabu baonu II” /dokument bez daty/:
1. d-ca baonu – Majętny Henryk
2. Adjutant – Szafranek Stefan
3. Doradca – Temiński Józef /w innych dokumentach występuje jako Tyrmiński/
4. Oficer Ewidenc. – Kopieczny Paweł
5. Podoficer mundurowy – Kopieczny Franciszek
6. Podoficer aprowizacyjny – Bentkowski Jan
Dalej jest 4 telefonistów. W sumie na liście jest 10 ludzi...

Z kolei z ewidencji II baonu wysnuć można wniosek, że szeroko rozumiane dowództwo II baonu obejmowało 36 ludzi.

Dokumenty osobowe dowództwa batalionu:

Henryk Majętny /karta ewidencyjna – bez daty/
Urodz. 30.12.1883 w Królewskiej Hucie
Ukończył szkołę ludową i szkołę zawodową (techniczną)
W wojsku niemieckim – od 13.10.1903 (kulomioty)
- 6 pułk strzelców w Lens
- 1.10.1904 – awans. na st. strzelca
- 1905 – kapral
- w 1914 w 46 pułku piechoty – na front belgijski (walczy we Francji, w Rosji w Karpatach)
od 1.06.1920 w POW
24.04.1921 – awans. na podporucznika

W dokumencie znajdujemy taki oto zapis:

„Prowadziłem i organizowałem POW w Król. Hucie. Gdy wybuchło powstanie ruszełem z baonem do Bytkowa. Skąd baon ruszeł i zabrał miasto Król. Huta. Na rozkaz pułku wymaszerowałem do Lipin, gdzie był tydzień. Nastąpił drugi atak na miasto, gdzie mój baon był też do 1 VI. Następnie baon ruszeł na front i brał udział w walkach pod Kraszową, Rokicze, Raszową, Kędzierzyn. Stąd me ruszeli do postoju na Kotlarnia.”

Szafranek Stefan /karta ewidencyjna – 15 VI 1921/
urodz. 19 XII 1880 w Bogucicach (pow. Katowice)
zawód: maszynista
wdowiec
zam. Świętochłowice
w armii zaborczej – od 30.10.1901 do października 1903 (w 157 p.p.)
bierze udział w I wojnie światowej (zwolniony z szeregów – 1918)
w POW – rejonowy w Świętochłowicach
obecnie – adiutant II baonu 4 p.p.

Kopieczny Paweł
Urodz. 8.11.1870 w Mikołowie
Rozwiedziony, dwóch synów
Inż., dyrektor fabryki
W armii niemieckiej od marca 1915 do marca 1917

Kopieczny Franciszek
Urodz. 2.01.1897
zamieszk. – Mikołów
elektrotechnik
W armii pruskiej 15.08.1915 – 14.12.1916 – w 21 pułku strzelców pieszych w Magdeburgu

4 kompania

Włoka Reinhold - Kwestionariusz z 18.05.1921
Dowódca 4 kompanii
Urodz. 23.08.1890 w Siemianowicach
Górnik
Żonaty, jedno dziecko
Zamieszk. Królewska Huta
W armii niemieckiej – 1911 – 1918
Sierż. sztabowy

Pod koniec czerwca w dalszym ciągu dowodził 4 kompanią 4 p.p.

5 kompania

Dokument bez daty – „Lista obecnych II baon 5 komp.”. Najciekawsze informacje z tego dokumentu:
1. Dow. komp. Gambus Jan
2. sierż. sztab. Mrzyk Paweł
I plut. – 34 ludzi (d-ca - Wieczorek Aleksander)
II plut. – 37 ludzi (d-ca - Przykuta Aleksander)
III plut. – 48 ludzi (d-ca - Kawka Franciszek)
Karabin maszynowy – 18 ludzi (d-ca kpr. Zawiś Paweł)
Służby – 27 ludzi

Cała kompania – 166 ludzi

Na podstawie ewidencji kompani:
Gambus Jan – urodz. 15.10.1890 w Siemianowicach, zam. Królewska Huta, urzędnik pocztowy

Gambus Jan /karta ewidencyjna – 15.61921/
urodz. 15.10.1890 w Siemianowicach
zawód: urzędnik pocztowy
zam. Królewska Huta
w armii zaborczej - od 16.10.1912 do 1.12.1915
od 16.8.1914 do 2.20.1915 – na froncie francuskim
obecnie – dowódca 5 komp. II baonu IV p.p.

Z „Podania do nominacji” [żołnierzy 5 kompanii] dowiadujemy się, że kpr. Wawrzyn Gwóźdź odznaczył się w walkach pod Ciszowem i Kandzierzynem i że przejściowo dowodził 5 kompanią.

Gambus Jan /karta ewidencyjna/
urodz. 15.10.1890 w Siemianowicach
zawód: urzędnik pocztowy
zam. Królewska Huta
w armii zaborczej: od 16.10.1912 do 1.12.1915
od 16.8.1914 do 2.10.1915 – na froncie francuskim
2.10.1913 – awansowany na st. szeregowego

6 kompania

Dokument – „Lista ewidencyjna 6 komp.”
Listę otwierają:
1. Dowódca – Bentkowski Berthold – Król. Huta
2. I plut. – Paluchowicz ryszard – Nowe Hajduki
3. II plut. – Tomała Edward – Król. Huta
4. III plut. – Laszczok Karol – Król. Huta (nazwisko przekreślone?)
Całość – 120 ludzi

„Lista wypłaconego żołdu” – bez adnotacji za jaki okres i bez daty. Listę otwierają:
1. Dowódca – Bendkowski Berthold
2. Zastępca – Paluchowicz Ryszard
Całość – 127 ludzi, z czego trzy nazwiska są przekreślone.

Kolejny dokument to „Lista żołdu kompanji VI baon II pułku IV na dekadę III od dnia 21 V do 30 V”. Listę otwierają:
1. Bendkowski Berthold
2. Paluchowicz Ryszard
3. Tomala Edward
4. Starzyński Alojzy
5. Badura Walenty
Niestety, dokument się urywa i nie możemy na jego podstawie stwierdzić, ilu powstańców otrzymało żołd za trzecią dekadę maja 1921 roku. W całości natomiast zachował się dokument „Wynagrodzenie za ubranie za maj”. Na liście widnieje 140 ludzi.

Inny dokument, zapewne wcześniejszy, to „Spis komp. 6” (bez daty). Zawiera on 120 nazwisk, przy czym pisany jest on zasadniczo na maszynie, natomiast końcówka dopisana jest ręcznie. Na maszynie wypisano 112 powstańców – przy każdym nazwisku jest adnotacja odnośnie wstąpienia do szeregów – wszyscy oni uczynili to w dniu 3 maja. Natomiast dziewięć nazwisk dopisano ręcznie, a jako datę wstąpienia ich do szeregów podano 11 maja 1921 roku.

Jeszcze inny spis, z całą pewnością późniejszy, obejmuje nazwiska 29 podoficerów i 113 szeregowych. Przy nazwiskach (obok innych danych) są adnotacje odnośnie wstąpienia do szeregów, przy czym najpóźniejsza to 20 maja 1921 roku. Możemy stąd wnosić, że dokument powstał najprawdopodobniej na początku trzeciej dekady maja. Przy kilku nazwiskach jest adnotacja – „zwoln.”

W ostatnich dniach maja na bazie 6 kompanii utworzono IV batalion 4 p.p., do którego włączono istniejące wcześniej kompanie – karabinów maszynowych i sztabową. Od tej pory jako 6 kompania występowała dotychczasowa 2 kompania karabinów maszynowych. Świadczy o tym m.in. raport Dowództwa grupy „Wschód” z 1.06.1921 roku, w którym to podano, iż 4 p.p. Gajdzika (bez I baonu) miał mieć tego dnia 11 kompanii (biorąc pod uwagę, że baony III i IV miały po cztery kompanie, II baon musiał mieć trzy kompanie), ale także fragment relacji Wł. Bortha, który pisze:

„Pułk królewskohucki liczył cztery bataljony, a z tego dwa wystawiło samo miasto Królewska Huta. Pierwszy bataljon, którego dowódcą był Majentny, a adjutantem Antoni Kopieczny, a następnie Ludwik Wróbel i Szafranek, powstał już w okresie plebiscytowym i rozpadał się na trzy kompanie, na czele których stali: Włóka, Gambuś i Sewer, a gdy ten ostatni został ranny, dowództwo kompanii objął po nim Galus. Urzędnikiem gospodarczym tego bataljonu był inż. Paweł Kopieczny.”

W ewidencji II batalionu jako d-ca 6 kompanii występuje Jan Sewer, dalej na liście jest sierż. sztab. Karol Gallus.

2 kompania karabinów maszynowych

Sewer Jan /ewidencja kompanii/
Dowódca 2 kompanii karabinów maszynowych
Urodz. 15.05.1873 – Międzyrzecze (pow. Pszczyna)
monter, żonaty
W armii niemieckiej
13.10.1893 – 20.08.1895
kapral – 11.10.1894
w wojnie – 1916 – 1918
chorąży

Sewer Jan /karta ewidencyjna/
urodz. 15 V 1873 w Mędzyrzycach (pow. Pszczyna)
monter, ślusarz
zam. Nowe Hajduki
w armii zaborczej – od 19 X 1893 do 20 VIII 1895
bierze udział w I wojnie światowej (reklamowany w 1916)

Lista poległych 4 kompanii (z Królewskiej Huty)

1. szer. Halacz Józef (21 lat) – 4.06.21
2. szer. Wajmek Stanisław (24 lata) – 4.06.21
3. kadet Kaczmarek Bronisław (24 lata) – 4.06.21
4. szer. Szlosarek Roman 920lat) – 4.06.21
5. telefonista Drozd Hilary (20 lat) – 4.06.21

Kapral Bronisław Kaczmarek pochodził z Poznańskiego, pozostali – z Królewskiej Huty.

Lista poległych 5 komp.

1. szer. Maksara Paweł z Królewskiej Huty
2. szer. Polak Ludwig z Królewskiej Huty
3. szer. Kulisz Maksym z Królewskiej Huty
4. szer. Długoś Engelbert z Nowych Hajduk
5. szer. Steidorf Alojzy z Królewskiej Huty

Wszyscy polegli 4.06.1921 w Łenkach

5 kompania – Lista rannych

1. szer. Czapla Karol – 4.06
2. szer. Głowacz Franciszek
3. szer. Bednarek Alojzy

Lista poległych 6 kompanii

Szer. Stefan Poguth z Królewskiej Huty – 4.06
Plut. Klemens Kowalski z Gniewkowa – 4.06
Szereg. Józef Smykała z Nowych Hajduk – 4.06
Kpr. Ludwik Malik – z Nowych Hajduk – 4.06

Lista rannych (6 komp.)

1. plut. Majorski Franciszek – 4.06 Rokisza
2. szer. Kaczmarski Mikołaj – 4.06 Rokisza
3. kpr. Garba Franciszek – 4.06 Rokisza
4. szer. Rybol Paweł – 4.06 Rokisza
5. szer. Pyrlik Antoni – 4.06 Rokisza
6. szer. Kionczyk Władysław – 4.06 Rokisza
7. szer. Jonca Paweł – 4.06 Rokisza
8. szer. Gmyrek Paweł – 4.06 Raszowa

Dodam, że na „Liście poległych” (żołnierzy 4 p.p.) są wymienieni następujący żołnierze II batalionu:

Plut. Kowalski Klemens – Świętochłowice, II baon 6 komp. – 4.6.21 Raszowa
Kpr. Malik Ludwik – Nowe Hajduki, II baon 6 komp. – 4 VI 21 Rokisze
Kpr. Kaczmarek Bronisław – Poznańskie, II baon sztab/biuro – 4 VI 21 Kłodnica

Warto odnotować, że plut. Klemens Kowalski występuje na karcie służbowej z 30 maja 1921 roku, jako jeden ze skierowanych do 3 baterii artylerii.

Pozdrawiam
Wojciech Kempa
 
User is offline  PMMini Profile Post #11

     
wojtek k.
 

IX ranga
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 6.666
Nr użytkownika: 47.450

wojciech kempa
 
 
post 2/07/2009, 10:10 Quote Post

Z kolei omówię dokumenty dotyczące III batalionu 4 pułku piechoty /wcześniej występującego jako VI baon/:

Spis imienny VI baonu z 6 maja 1921

ppor. Jan Wilim (d-ca baonu)
ppor. Mieczysław Kopiec (adiutant)
d-ca I komp. – sierż. Wilhelm Benisz
d-ca II komp. – sierż. Jan Szeja
d-ca III komp. – podch. Józef Konieczny
d-ca komp. karab. maszyn. – ppor. Józef Morkis
dowództwo – 6 ludzi
I kompania – 135 ludzi
II kompania – 81 ludzi
III kompania – 129 ludzi
Kompania karabinów maszynowych – 35 ludzi
Oddział sanitarny – 26 ludzi

Cały batalion – 412 ludzi

Stany kompanii były płynne. Wpływały na to nie tylko przeszeregowania. Przez cały czas bowiem do oddziałów napływali – pojedynczo bądź grupami – ochotnicy. Z drugiej zaś strony powstańcy z różnych powodów (z przyczyn rodzinnych, z uwagi na stan zdrowia) odchodzili z szeregów. Odejścia te miały charakter trwały względnie czasowy, przy czym nawet w przypadku tych ostatnich zdarzały się przypadki, że powstańcy nie wracali już do oddziału. Ilustrują to dwa dokumenty. Pierwszy z nich to, sporządzony przez dowództwo 1 kompanii III baonu 4 p.p. Gajdzika w dniu 17 maja 1921 roku, „Wykaz podof. i szereg., którzy nie powrócili z urlopu”. Wynika z niego, że do tego dnia nie powróciło z urlopów trzech kaprali, jeden starszy szeregowy i czternastu szeregowych, przy czym nazwiska dwóch szeregowych są wykreślone, z czego wnosić można, iż już po napisaniu tego dokumentu zjawili się oni w jednostce. Drugi dokument to, sporządzony również przez dowództwo 1 kompanii III baonu 4 p.p. Gajdzika, z tym że w dniu 21 maja 1921 roku, „Wykaz powstańców, którzy samowolnie oddalili się z 7-mej komp.”. Wykaz ten obejmuje 8 powstańców. Pierwszy z nich opuścił szeregi 6 maja, zaś ostatni – 18 maja.
Zapewne podobnie wyglądało to w innych kompaniach, co zresztą ilustrują kolejne dokumenty.

Jan Wilim /Ewidencyjna lista oficerska III baonu/
urodz. 12.05.1891, tokarz, żonaty

Jan Wilim /karta ewidencyjna/
urodz. 17 V 1891 w Siemianowicach
zawód – tokarz
zam. Laurahuta
w armii zaborczej – od 28.8.1913 do 12.11.1918 /w 171 pułku piechoty/
28.7.1917 – awansowany na kaprala
od 4.8.1914 d0 12.11.1918 – na froncie rosyjskim i rumuńskim

Wojciech Polek /karta ewidencyjna/
porucznik /ze starszeństwem od 1 IV 1920/
urodz. 22 III 1894 w Lipnicy Małej (Galicja)
wykszt. wojsk. – Szkoła Podchorążych Legionów Polskich, kurs K.M., Szkoła Oficerska, kurs przeszk... [nieczyt.]
wykszt. cywilne – matura gimnazjalna, 4 semestry prawa
służba w legionach – od 6 VIII 1914 /piechota/
od 6 VIII 1914 do 26 I 1915 – 2 pp Leg. / II brygada
od 26 I 1915 do 25 V 1915 – szpital / ranny pod ... [nieczyt.]
od 25 V 1915 do 8 VIII 1915 – Szkoła Podch. Legionów
od 8 VIII 1915 do 30 XI 1915 – 7 komp. 2 pp Leg.
od 30 XI 1915 do 1 III 1916 – szpital (reumatyzm)
od 1 III 1916 do 28 I 1918 – 7 komp. 2 pp Leg.
od 8 VIII 1918 [?] do 28 I 1918 – d-ca plutonu / Szk. Ofic.
od 28 I 1918 do 18 II 1918 – instruktor K.M.
od 18 II 1918 do 10 III 1918 – internowany na Węgrzech
od 10 III 1918 do 20 VI 1918 – chorąży w 10 p.p. armii austro – węgierskiej
od 20 VI 1918 do 1 XI 1918 – po zdezerterowaniu z armii austro – węgierskiej w POW pow. Biłgoraj
od 1 XI 1918 do 28 V 1919 – oficer śledczy przy Dow. Żand. Wojsk. D.O.G. Lublin
od 28 V 1919 do 10 VIII 1919 – Kierownik Sądu Pułkowego D-twa Żand. Wojsk. D.O.G.
od 10 VIII 1919 do 18 IX 1919 – z-ca dowódcy żand. D.O.G.
od 18 IX 1919 do 2 II 1920 – referent śledczy d-twa Frontu Litewsko – Białoruskiego (Wilno)
od 2 II 1920 do 4 V 1920 – Szef Żand. Pol. Przy 2 DP Leg.
od 7 V 1920 do 30 IV 1921 – c-ca komp. 144 p.p. S.K. /18 Dyw. Piech./
od 30 IV 1921 do 26 V 1921 – kurs oficerów (Centrum Wyszkolenia D.O.G. Lwów)

Dokument z 11 VII 1921

Dnia 4 czerwca 921 w bitwie pod Januszkowicami [jako Dowódca III Baonu 4 p. Gajdzika] – zostałem ranny w rękę. Ze względu na stan mojej ręki zastrzegam sobie prawo żądania zaopiekowania się – jeśliby też istotna zaszła potrzeba z powodu niezdolności zupełnej do pracy.
Wojciech Polek por.
11 VII 21 r.

Mieczysław Kopiec /karta ewidencyjna – 19 V 1921/
Urodz. 9.9.1899 – Środula (pow. Będzin)
4 klasy szkoły handlowej
z zawodu – sekretarz sądowy
egzamin na aspiranta oficerskiego POW
kurs celowniczych, kurs łączności, szkoła tłómaczy
w arii niemieckiej – od 23 III 1918
od 22 III 1918 do 15 V 1918 – w 42 pułku art. polowej we Wrocławiu
od 15 V 1918 do 1 VI 1918 – szkoła tłómaczy [sic!] w Będzinie
od 1 VI do 20 III 1919 – tłumacz rosyjsko niemeicki przy sztabie Eichhorna w Kijowie [Marszałek Polny Hermann von Eichhorn został zamordowany 30 lipca 1918 roku, po nim dowództwo Grupy Armijnej „Eichhorn”, przemianowanej na Grupę Armijną „Kijów”, objął Generał Pułkownik Guenther Hrabia von Kirchbach]


20 III 1919 – internowany przez Francuzów w Odessie
do 15.4.19 – w niewoli (w Salonikach)
15.4.19 – do armii gen. Hallera
6.7.1919 – w 1 pułku art.
Ze swoim pułkiem bierze udział w zajęciu Pomorza i w ofensywie na Kijów
29.5.20 – zwolniony ze służby wojsk. na plebiscyt (do pracy w Polskim Komitecie Plebiscytowym w Bytomiu)

7 kompania

Benisz Wilem
urodz. 23.07.1895 w Hucie Jerzego
górnik, zam. Siemianowice
1.03.1916 – na front francuski (38 pp), potem – na front rosyjski i znów na front francuski, od 10.09.1917 – kapral

„Oficerska lista ewidencyjna 7-ma komp. III baonu 4 p.p.” – Benisz Wylem został mianowany dowódcą kompanii 28.2.1921

Według karty ewidencyjnej – w armii zaborczej od 2.3.1916, awansowany na kaprala – 11.9.1917; od 17.9.1916 – na froncie rumuńskim, zwolniony z armii niemieckiej – 19.1.1919, specjalność wojskowa – miotacze granatów.

„Spis imienny I Komp. VI Baonu” /prawdopodobnie z początku powstania/. Listę otwierają:
1. Oficer – Wilem Benisz
2. sierż. szt. – Zygfryd Jędrysik
3. sierż. Franciszek Hankus
4. plut. Augustyn Walesa /I pluton/
5. plut. Josef Odor /II pluton/
6. plut. Bartosz Wawrzincok /III pluton/
W sumie na liście znajduje się 110 powstańców, przy czym pod numerem 104. jest kurier, pod numerami 105 – 108. – telefoniści, a pod numerami 107 – 110. – sanitarni.

Dokument zatytułowany „Żołd za III kw. V” – na liście znajduje się 143 powstańców.

W sumie w ewidencji 7 kompanii widnieje 17 oficerów i podoficerów oraz 154 szeregowych. 25 maja 1921 roku odkomenderowano ok. 35 ludzi (prawdopod. jako uzupełnienie kompanii walczących pod Górą św. Anny).

Raport broni 7 komp. III baonu z 28 maja 1921

Ludzi
- 7 kompania – 112
- Przydzielono z kkm – 17
- Razem – 126

Broni:
Karabiny długie wz. 98
- 7 kompania – 71
- Przydzielono z kkm – 7
- Razem – 78
karabiny długie wz. 88
- 7 kompania – 38
- Przydzielono z kkm – 4
- Razem – 42
karabiny krótkie
- 7 kompania – 3
- Przydzielono z kkm – -
- Razem – 3
ciężkie karabiny maszynowe
- 7 kompania – -
- Przydzielono z kkm – 1
- Razem – 1
lekkie karabiny maszynowe
- 7 kompania – -
- Przydzielono z kkm – 1
- Razem – 1

Podpisał: Benisz

Kolejny dokument, powstały już po bitwie o Górę św. Anny, to „Lista imienna podof. i szereg. z Komp. 7-mej III baonu 4 pp”. Dokument nosi datę 22 VI 21. Listę otwierają:
1. d-ca komp. Benisz Wilem
2. d-ca plut. Walesa Augustyn
3. d-ca plut. Odor Józef
W sumie na liście znajduje się 95 powstańców.

Późniejszy dokument to „Raport stanu 7 komp.” z 17 czerwca 1921 roku:
1 pełn. sł. ofic.
1 sierż. sztab
2 sierż. linj.
7 kaprali
10 razem /z podsumowania wynika – 11/
4 st. szereg.
64 szereg.
68 razem
78 ogółem


Dwa dokumenty z końca czerwca 1921 roku:

„Spis roczników od 1892 – 1901 roku s komp. 7-mej” – zawiera 55 osób (prawie wyłącznie z Siemianowic, niewielka grupa z Huty Laura, pojedyncze osoby z innych miast)
„Spis roczników przed 1892 i za 1901 r.” – zawiera 30 osób (prawie wyłącznie z Siemianowic i Huty Laura)

8 kompania

Kadra 8 kompanii
d-ca Szeja Jan
sierż. szt. Koteja Karol
plut. Maćkowiak Ignacy
kpr. Bogucki Franiciszek
plut. Woźnica Adolf
kpr. Piątek Ryszard
sierż. Burdela Józef

Szeja Jan /kwestionariusz osobowy/
urodz. 29.01.1892 w Siemianowicach
zam. w Laurahücie
w armii niemieckiej od 13.X.1913
od 1914 do 18.05.1917 na froncie francuskim
zdezert. w paźdz. 1918, wstąpił do armii polskiej (walczy na Śląsku Cieszyńskim, na froncie ukraińskim i bolszewickim) – od 18.02 1919 do 21.05.1920
zawód – ślusarz maszynowy

Szeja Jan /karta ewidencyjna/
w armii niemieckiej – do 16 kwietnia 1917
[według innej karty ewidencyjnej - w marcu 1916 awansuje na kaprala]
w armii polskiej od 18 I 1919 [według innej karty ewidencyjnej – od 18 II 1919]
Kwiecień 1919 – szkoła podof. we Francji [według innej karty ewidencyjnej – w marcu 1919; uzyskuje stopień sierżanta]
od 24 VI 1919 do 24 VIII 1919 – na froncie ukraińskim
od 24 VIII 1919 do 27 V 1920 – na froncie bolszewickim
zdemobilizowany – 27 V 1920

Meldunek dowódcy 2 kompanii 3 baonu z 14 maja 1921
Melduję, że dnia 13 V 1921 r. przybyli do kompanii z Chorzowa i zostali przyjęci na stan kompanii 2-giej: 1 doradca, 1 sierżant, 5 kaprali, 35 szeregowców, razem 42 ludzi
d-ca kompanii
Szeja


Owym sierżantem był Jan Adler (z Chorzowa), który objął funkcję dowódcy 3 plutonu. Jan Adler zdezerterował w dniu 6.06.1921 roku.

Lista żołdu 8-mej komp. za 1 – 10 V – 170 ludzi

Imienny spis 2-giej komp. VI Baonu /prawdopodobnie z początku powstania/
Funkcyjni 6 ludzi /Szeja Jan – d-ca komp., Koteja Karol – sierż. sztab. + 4 kurjerów/
I pluton – kpr. Franciszek Bogucki
- 1 sekcja – 8 ludzi /d-ca kpr. Ryszard Piątek/
- 2 sekcja – 7 ludzi /d-ca kpr. Jan Burek/
- 3 sekcja – 6 ludzi /d-ca Augustyn Cieśla/
II pluton – sierż. Adolf Woźnica
- 1 sekcja – 8 ludzi /d-ca Wojciech Miaskowiak/
- 2 sekcja – 9 ludzi /d-ca Emil Kowolik/
- 3 sekcja – 6 ludzi
III pluton
- 1 sekcja – 9 ludzi /d-ca Teodor Frączek lub Strączek/
- 2 sekcja – 8 ludzi /d-ca prawdopod. Bawol/
- 3 sekcja – 9 ludzi

Prawdopodobnie nieco późniejsze były spisy ludzi w poszczególnych sekcjach, i tak:
I sekcja I plutonu – 9 ludzi /d-ca Franciszek Zawada/
II sekcja I plutonu – 10 ludzi /d-ca Alojzy Gołombek/
III sekcja I plutonu – 9 ludzi /d-ca Augustyn Cieśla – skreśl., nadpisany – Wiktor Brożek/
IV sekcja I plutonu – 4 ludzi /d-ca Roman Kapek/
I sekcja II plutonu – 8 ludzi /d-ca Józef Bogucki/
II sekcja II plutonu – 9 ludzi /d-ca Aleks. Rentinatus/
III sekcja II plutonu – 10 ludzi /d-ca Józef Domagalik/
I sekcja III plutonu – 9 ludzi /d-ca Teodor Frączek lub Strączek/
II sekcja III plutonu – 9 ludzi /d-ca Maks. Mazur/
III sekcja III plutonu – 9 ludzi /d-ca Edward Osiecki/
IV sekcja III plutonu – 3 ludzi /d-ca Konrad Jarosz/

„Lista żołdu 8-mej komp. za 11 – 20 V” – 161 ludzi
listę otwiera sierż. sztab. Karol Koteja

Jak wynika z ewidencji żołnierzy 8 kompanii, nie mniej niż trzydziestu żołnierzy tejże kompanii w połowie trzeciej dekady maja 1921 roku skierowano na front (zapewne jako uzupełnienie strat I batalionu).

„Lista żołdu 8-mej komp. za 1 – 10 VI” – 130 ludzi
/w tym są zabici, ranni, zaginieni/
listę otwierają sierż. sztab. Karol Koteja i sierż. Jan Kempny

Lista żołdu 8-mej komp. za 21 – 30 VI
83 ludzi

sierż. sztab. Karol Koteja
z Laurahuty
w armii niemieckiej – od 13.09.1916 do 4.11.1918 (odznacz. Krzyżem Żelaznym)
w armii polskiej – od 3.05.1919 do 4.12.1920 – na froncie bolszewickim

Lista żołdu 8-mej komp. za 11 – 20 VI 21 – 74 ludzi

9 kompania

kolejni dowódcy:

- podch. Józef Konieczny
- sierż. Bolesław Kopiec
- sierż. Jan Kempny
- ppor. Józef Morkis

Dokument - 9 kompania – 28 maja 1921
120 ludzi
96 kb wz. 98
9 kb wz. 88
2 kb. ros.
3 pist.

Kopiec Bolesław /karta ewidencyjna – 15 VI 1921/
urodz. 30 czerwca 1897 w Środuli (pow. Bytom)
zawód – aktor
w armii zaborczej – od 15 III 1916
1917 – st. żołnierz
1918 – kapral
1916 – 1917 – „przy 29 pjonierach”
1917 – 1918 – „przy I baonie minomiotaczy”
grudzień 1918 – w armii polskiej
15 III 1919 – sierżant
do końca lutego 1919 – w 7 p.p.
do 1920 – w 167 pułku (Bytomskim)

sierż. Jan Kempny /ewidencja 8 kompanii/
urodz. 25 VI 1898 w Siemianowicach
1916 – 1917 w armii niemieckiej na froncie francuskim
28.12.1918 do 7 pułku piechoty (Poznań, Śląsk Cieszyński)

10.06.1921 – przeniesiony z 8 kompanii do 9 kompanii na stanowisko jej dowódcy

Jan Kempny /karta ewidencyjna/

W grudniu 1916 – do armii niemieckiej (do 62 pp)
W styczniu 1917 roku – do komp. karab. maszynowych 23 p.p. /na front francuski/
Kwiecień 1917 roku – reklamowany i zwolniony z wojska
W armii polskiej – w 7 p.p., a następnie – do 167 p.p.

Inna karta ewidencyjna (z 15 VI 1921) – sierż. Jan Kempny po opuszczeniu szeregów 23 p.p. służył w 2 kompanii rezerwowej karabinów maszynowych z 3 p.p., zwolniony z armii niemieckiej 30.4.1918, w armii polskiej od 28.12.1918 (w maju 1919 – kapral, w czerwcu 1919 – plutonowy, w listopadzie 1920 – sierżant), jako formacje, w których służył sierż. Kempny, wymienione tu są: 7 p.p., 7 baon strzelców, 167 p.p. (Bytomski)
Obecna funkcja (15 VI 1921) – d-ca I plutonu 9 kompanii.

Przed 15 czerwca dowództwo 9 kompanii objął ppor. Józef Morkis

„Spis ochotników 9 komp. III Baonu 10 pp Gajdzika”. Spis otwierają:
1. sierż. Kempny Jan – d-ca plutonu
2. plut. Kiszel Augustyn – d-ca plut.
3. sierż. Kiszel Richard – d-ca plut.
4. kpr. Tomaszewski Edward – szef komp.
Spis sporządzony został 29 VI 1921 roku i zawiera łącznie 48 ludzi

Dwa dokumenty powstałe 30 czerwca 1921 roku:
„Spis odk. do żandarmerii” – 19 ludzi
„Spis pozostałych 9-tej komp.” – 37 ludzi

3 kompania karabinów maszynowych

Morkis Józef /karta ewidenc./
urodz. 9.03.1895 - Srokowiec
1 maja 1915 – lipiec 1915 – 4 pułk gwardii
od lipca 1915 – w 261 pp na froncie rosyjskim
22.07.1916 – awans. na st. szer.
od grudnia 1916 – na froncie francuskim
9 kwietnia 1917 – dostaje się do niewoli angielskiej pod Lens

od 4.03.1919 w 11 pułku strzelców kresowych (tego dnia awansowany na kaprala), gdzie pozostaje do maja 1919, następnie (od maja 1919) – instruktor karabinów maszynowych w 6 dywizji piechoty, 18.VIII 19 – awans. na sierżanta, VIII – X 1919 – podoficer rachunkowy w 11 p.p. kres. od 20.10 do 1.12.1920 – na kursie oficerów gospodarczych, 1.02 – 1.12.1920 – w II dyonie 1 p.a.p. kr. (oficer gosp.)

od stycznia 1921 – d-ca komp. karab. masz. w POW
28 maja 1921 – na pewno dowodził jeszcze 3 kompanią karabinów maszynowych
15 czerwca 1921 – dowodził 9 kompanią strzelecką (kompania liczyła 125 ludzi)

Raport broni i amunicji
/dokument z 28 maja – podpisany przez Morkisa/

ludzi:
- stan z dn. 23.05.1921 – 164
- przybyło – 5
- ubyło – 27
- stan z 28.05.1921 – 141

broni:
karabiny ręczne wz. 98
- stan z dn. 23.05.1921 – 164
- przybyło – 5
- ubyło – 27
- stan z 28.05.1921 – 141
ciężki karabiny maszynowe
- stan z dn. 23.05.1921 – 61
- przybyło – -
- ubyło – 6
- stan z 28.05.1921 – 55
ręczne karabiny maszynowe
- stan z dn. 23.05.1921 – 3
- przybyło – -
- ubyło – 1
- stan z 28.05.1921 – 2

Podpisał: Morkis


Dokument spisany tuż po 10 czerwca 1921 roku:

Adiutant III baonu – ppor. Józef Morkis
d-ca 9 komp. – Jan Kempny
d-cy plutonów 7 komp:
- Wieczorek Franciszek
- Walesa Augustyn
- Odor Józef
d-cy plutonów 8 komp.
- Bogucki Franciszek
- Piątek Ryszard
- Adler
Przy Boguckim i Piątku – adnotacja – zabici
Adler – jak wiadomo z ewidencji 8 kompanii (z rubryki „uwagi”) - zdezerterował

Pozdrawiam
Wojciech Kempa
 
User is offline  PMMini Profile Post #12

     
wojtek k.
 

IX ranga
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 6.666
Nr użytkownika: 47.450

wojciech kempa
 
 
post 3/07/2009, 8:27 Quote Post

Nie udało mi się ustalić, jakie dokładnie straty poniósł w bitwie kędzierzyńskiej, dowodzony przez ppor. Jana Wilima, III batalion 4 pułku powstańczego. Zdzisław Janeczek, opierając się na relacji Karola Gajdzika, pisze o 36 zabitych i 42 rannych. Z kolei na tablicy upamiętniającej poległych powstańców batalionu siemianowickiego, która została odsłonięta w 15 rocznicę bitwy kędzierzyńskiej, w dniu 7 czerwca 1936 roku, na frontonie kościoła św. Krzyża, widnieć miały 34 nazwiska. Niestety, tablica ta nie dotrwała do naszych czasów, a o jej istnieniu dowiadujemy się z relacji z jej odsłonięcia, zamieszczonej w „Gazecie Siemianowickiej”.

Pośród przeglądanych przeze mnie dokumentów natrafiłem między innymi na sporządzoną w dniu 8 czerwca 1921 roku listę imienną rannych, zabitych i zaginionych szeregowych 7-mej kompanii.
Na liście tej odnajdujemy trzech zabitych żołnierzy:
- kpr. Steliński Stanisław – zabity 4.06 pod Januszkowicami
- szer. Ekart Karol (z Siemianowic) – zabity 4.06 pod Januszkowicami
- szer. Szekiel Stefan (z Siemianowic) – zabity 4.06 pod Januszkowicami
Do tego dochodzi czternastu rannych:
- d-ca plutonu Wieczorek Franciszek z Chorzowa (4.06 – Raszowa)
- kpr. Juda Feliks - ?
- szer. Dolezik Karol z Siemianowic (4.06 – Raszowa)
- szer. Dziubek Jan z Laurahüty (4.06 – Raszowa)
- szer. Dubiel Franciszek z Chorzowa (4.06 - Januszkowice)
- szer. Duda Roman (5.06 Kendzierzyn)
- szer. Frajer Józef z Chorzowa (4.06 – Januszkowice)
- szer. Jagieniok Walery z Laurahüty (4.06)
- szer. Kołodziej Józef z Siemianowic (4.06 Januszkowice)
- szer. Luda Robert z Siemianowic (5.06)
- szer. Sojka Paweł z pow. lublinieckiego (4.06 – Januszkowice)
- szer. Szitek Józef (4.06 – Januszkowice)
- szer. Woźnik Jacek z Laurahüty (4.06 – Januszkowice)
- szer. Żyła Piotr z Laurahüty (4.06 – Januszkowice)
Czterech żołnierzy kompanii uznano za zaginionych:
- szer. Nowok Stefan z Laurahüty (4.06)
- szer. Konik Robert z Siemianowic (4.06)
- szer. Jastrzembski Julian z Laurahüty (4.06)
- szer. Gdula Adolf z Laurahüty (4.06)

Dokument ten sporządzony został najprawdopodobniej na podstawie noszącego tą samą datę „Wykazu imiennego zabitych, rannych, zaginionych i chorych z komp. 7-mej III Baonu”, który ma postać brudnopisu. Figuruje na nim 41 powstańców i o ile nazwiska zabitych i rannych są tożsame z cytowanym dokumentem, o tyle gdy chodzi o zaginionych, to odnajdujemy na niej trzynaście nazwisk, z czego dziewięć jest przekreślonych, a jedynie cztery (identyczne z dokumentem przywołanym powyżej) są nie skreślone (można domniemywać, że pozostała dziewiątka w międzyczasie się odnalazła).

Kolejne dokumenty mówiące o stratach krwawych 7 kompanii 4 pułku powstańczego Gajdzika, to „Lista poległych 7-mej kompanii” (dokument bez daty) oraz „Lista imienna rannych komp. 7-mej III Baonu” (również bez daty). Są tam te same nazwiska, które widnieją w uprzednio przywołanych dokumentach jako zabici i ranni.

Dodajmy, że na Pomniku Powstańców Śląskich, znajdującym się na Placu Wolności w Siemianowicach Śląskich, wśród nazwisk zabitych powstańców, widnieją: Karol Ekert, Adolf Gduła i Stefan Szekel. Wnosić stąd można, że Adolf Gduła (nie zaś Gdula) ostatecznie uznany został za zabitego. Co zaś stało się ze Stefanem Nowokiem, Robertem Konikiem i Julianem Jastrzembskim, nie jestem w stanie na obecnym etapie ze stuprocentową pewnością stwierdzić. Czy oni także polegli w bojach pod Kędzierzynem i Januszkowicami czy też przeżyli powstanie, nie wiem.

Inny dokument informujący nas o stratach III batalionu to sporządzony 22 czerwca 1921 roku „Spis zabitych 8-mej kompanii 3-go baonu 4 pp Gajdzika”. Obejmuje on sześć nazwisk:

- plut. Bogucki Franciszek z Laurahüty, poległy 5.06.1921 - Kędzierzyn
- szer. Rurański Jan z Laurahüty, poległy 5.06.1921 – Kędzierzyn
- szer. Wawrzyk Stefan z pow. Busko, poległy 4.06.1921 – Januszkowice
- szer. Marcinkowski Marcin z Bobrownik, poległy 5.06.1921 - Kędzierzyn
- szer. Kostorz Roman z Orzegowa, poległy 6.06.1921 – Kędzierzyn
- szer. Dudzik Karol z Siemianowic, poległy 4.06.1921 – Januszkowice

Również z 22 czerwca 1921 roku pochodzi „Lista rannych 8-mej kompanii 3-go baonu 4 pp Gajdzika”. Na niej z kolei odnajdujemy 10 nazwisk:

- plut. Szeja Franciszek
- szer. Janik Józef
- szer. Poloczek Ludwik
- szer. Popczyk Teodor (ciężko)
- szer. Mrozek Teodor
- szer. Zacha Antoni
- szer. Rentynatus Wincenty
- szer. Byczek Mieczysław
- szer. Kaceta Wilem
- szer. Burek Wiktor

Spisy te niewątpliwie nie wyczerpują tematu strat 8 kompanii 3 batalionu 4 pułku powstańczego. Oto bowiem natrafiłem na „Spis szeregowych 8 kompanii 3-go baonu 4 pp Gajdzika”, sporządzony najprawdopodobniej na początku czerwca 1921 roku. Spis obejmuje 127 nazwisk (podoficerów i szeregowych), przy czym niektóre nazwiska są przekreślone. Przy przekreślonych nazwiskach zamieszczono między innymi następujące uwagi:

- plut. Bogucki Franciszek – dnia 5/6 padł przy nastompieniu na Kendzierzyn
- kpr. Piątek Stanisław – dnia 5/6 padł przy nastompieniu na (Kendzierzyn) Januszkowice
- kpr. Wożniak Stanisław – dnia 4/6 padł przy nastompieniu na Januszkowice, zaginiony
- szereg. Rurański Jan – padł pod Kendzierzynem dnia 5/6
- szereg. Poloczek Ludwik – dnia 5/6 ranny odszedł do szpitala
- szereg. Sosna Edward – dnia 5/6 bez wieści zginoł
- szer. Wawrzyk Stefan – 4/6 padł pod Januszkowicami
- szer. Popczyk Teodor – 4/6 ranny odszedł do szpitala
- szer. Marcinkowski Marcin – 5/6 padł pod Kendzierzynem
- szer. Gut Franciszek – 5/6 padł pod Kendzierzynem (adnotacja przekreślona)
- szer. [nazwisko nieczytelne] Radosław – 5/6 ranny odszedł do szpitala
- szer. [nazwisko nieczytelne] Antoni – 5/6 ranny odszedł do szpitala
- szer. Rentinatus Wincenty – 4/6 ranny odszedł do szpitala
- szer. Dudziak Karol – 4/6 padł (skreślone) odszedł do szpitala

Kolejny ciekawy dokument to „Lista żołdu szeregowych komp. 8-mej zabitych, rannych, zaginionych i dezerterów, którym żołd za czas od 1 VI do 10 VI 21”. Figuruje na nim 27 powstańców, między innymi:

- plut. Gatysz Wiktor – 5 VI do szpitala
- szer. Zawada Franciszek – 5 VI do szpitala
- szer. Janik Józef – 6 VI ranny
- szer. Rentinatus Wincenty – 4 VI ranny
- szer. Rychel Mieczysław - 5 VI ranny
- szer. Dudkiewicz Aleksander – 5 VI do szpitala
- szer. Dudzik Karol – 5 VI zaginiony
- szer. Kalata Wilem – 5 VI ranny
- szer. Burek Wiktor – 2 VI ranny
- szer. Czajka Stanisław – 5 VI zaginiony
- szer. Poloczek Ludwig – 5 VI ranny
- szer. Zawada Jan – 4 VI zaginiony
- szer. Popczyk Teodor – 4 VI ranny
- szer. Marcinkowski Marcin – 5 VI zabity
- szer. Kostorz Roman – 5 VI zabity
- szer. Polowy Wiktor – 5 VI zaginął
- szer. Mrozek Teodor – 5 VI ranny
- szer. Zacha Antoni – 5 VI ranny

Celowo pominąłem nazwiska powstańców uznanych za dezerterów, których w spisie było dziewięć, odnotuję tylko, że pośród nich znaleźli się między innymi szeregowi Paweł Widera i Jan Zawada, którzy w rzeczywistości nie zdezerterowali, ale polegli w walce.

Należy przy tym podkreślić, że dokumenty są często niezbyt czytelne, przez co nazwiska mogą być miejscami przeze mnie przekręcone. Ale wróćmy do tematu, jako że przeglądając karty ewidencyjne powstańców z 8 kompanii III batalionu 4 pp natrafiłem między innymi na następujące zapisy:

- Wawrzyk Stefan – dnia 4/VI zabity pod Januszkowicami
- Kostorz Roman – dnia 6/VI zabity Starym Koźlem
- Popczyk Teodor – dnia 4/VI raniony pod Januszkowicami
- Marcinkowski Marcin – dnia 5/VI zabity pod Kandzierzynem
- Wypier Józef – dnia 17/VI odszedł do szpitala
- Karol Józef – dnia 15 VI odszedł do szpitala
- Polowy Wiktor – dnia 6/VI zaginął
- Golember Alojzy – dnia 6/VI odszedł do szpitala, dnia 12/VI wrócił
- Strączek Teodor – dnia 5/VI odszedł do szpitala, dnia 14/VI powrócił
- Zawada Franciszek – dnia 5/VI odszedł do szpitala
- Lebek Wilhelm – odszedł do szpitala dnia 10/VI
- Rurański Jan – dnia 5/VI zabity pod Kandzierzynem
- Nowak Ryszard - dnia 5/VI zaginął, dnia 15/VI wrócił
- Kubosz Paweł – dnia 4/VI odszedł do szpitala
- Poloczek Ludwik – dnia 5/VI raniony pod Kandzierzynem
- Widera Paweł – dnia 5/VI zaginął
- Sosna Edward – dnia 6/VI raniony pod Starym Koźlem
- Zawada Jan – dnia 4/VI zaginął
- Dudzik Karol – dnia 4/VI zabity pod Januszkowicami
- Kaleta Wilhelm – dnia 4/VI raniony pod Januszkowicami
- Jarosz Konrad – dnia 6/VI odszedł do szpitala
- Mańka Alojzy – dnia 15/VI odszedł do szpitala
- Giza Piotr – dnia 15/VI odszedł do szpitala
- Stalmach Paweł – dnia 4/VI raniony pod Starym Koźlem, dnia 19/VI/21 wrócił
- Czajka Stanisław – dnia 5/VI zaginął
- Gatysz Wiktor – dnia 5/VI odszedł do szpitala, dnia 22/VI powrócił i dnia 25/VI zwolniony z wojska
- Piątek Ryszard – dnia 4/VI zaginął
- Mrozek Teodor – dnia 5/VI raniony pod Kandzierzynem
- Zacha Antoni – dnia 5/VI raniony pod Kandzierzynem
- Rentinatus Wincenty – dnia 4/VI raniony pod Januszkowicami
- Rychel Mieczysław – dnia 5/VI raniony pod Kandzierzynem
- Serafin Kazimierz – dnia 10/VI odszedł do szpitala
- Dudziewicz Aleksander – dnia 6/VI odszedł do szpitala

W sumie widzimy, że na podstawie powyższych dokumentów trudno jest ustalić kompletną listę zabitych i rannych żołnierzy 8 kompanii. Dokumenty te są bowiem w dużym stopniu niespójne. Jedno wszak jest pewne – kompania ta w walkach pod Kędzierzynem straciła co najmniej dwunastu zabitych (biorąc pod uwagę, że większość zaginionych okazała się później zabitymi) i nieco większą liczbę rannych.

Dodam w tym miejscu, że na Pomniku Powstańców Śląskich, znajdującym się na Placu Wolności w Siemianowicach Śląskich, wyryte są następujące nazwiska poległych siemianowickich powstańców:

- Edward Sosna
- Ryszard Piątek
- Karol Dudzik
- Stanisław Woźniak
- Franciszek Bogucki
- Stanisław Czajka
- Jan Rurański
- Paweł Widera
- Jan Zawada
- Roman Kostorz

Wnosić stąd należy, że Roman Kostorz pochodził nie z Orzegowa, ale z Siemianowic (bądź z Laurahüty) oraz że Edward Sosna, który w przywołanych dokumentach figurował jako ranny (odesłany do szpitala) zmarł w następstwie odniesionych ran.

Kolejny dokument, który warto przywołać, to „Lista poległych żołnierzy 9 kompanii”. Figuruje na niej trzech powstańców:

- szer. Dźwigał Teofil z Czeladzi
- plut. Kupny Jan z Chorzowa
- szer. Kowalski Michał z m. Węglowice Wieś (pow. Częstochowa)

Cała trójka poległa 4.06.1921 roku pod Januszkowicami. Dokument nosi datę 21 V 1921, co jest oczywistą pomyłką. Rzuca się w oczy, że na liście zabitych powstańców kompanii, w której zdecydowana większość powstańców pochodziła z Siemianowic, nie ma żadnego siemianowiczanina. Być może więc, lista obejmuje wyłącznie poległych spoza Siemianowic, a nie obejmuje siemianowiczan?
Z kolei „Lista rannych 9 komp. 3 Baonu” sporządzona 24 VI 1921 roku, obejmuje cztery nazwiska. Są to

- szer. Kowalczyk Andrzej (ciężko)
- kpr. Piętok Wiktor (lekko)
- kpr. Sala Józef (lekko)
- kpr. Galus Izydor (ciężko)

Cała czwórka została ranna 4 czerwca pod Januszkowicami i na dzień sporządzenia dokumentu wciąż jeszcze przebywała w szpitalu. Czy jednak są to wszyscy ranni z tejże kompanii? Mam co do tego poważne wątpliwości...

Nie dotarłem dotychczas do jakiegokolwiek dokumentu dotyczącego strat 3 kompanii karabinów maszynowych.

Pozdrawiam
Wojciech Kempa

P.S.
Temat pociagnę dalej po powrocie z urlopu, a tymczasem zachęcam raz jeszcze do lektury artykułu o pułku Gajdzika:

http://www.siemianowice.pl/isi/index.php?o...&cat=7&nid=7744

 
User is offline  PMMini Profile Post #13

     
wojtek k.
 

IX ranga
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 6.666
Nr użytkownika: 47.450

wojciech kempa
 
 
post 3/08/2009, 8:31 Quote Post

Przyjrzyjmy się teraz dokumentom dotyczącym IV batalionu 4 pułku piechoty

IV batalion 4 pułku powstańczego został utworzony między 28 maja a 1 czerwca 1921 roku (w raporcie z 28 maja nie jest on wymieniony, natomiast pojawia się on w raporcie z 1 czerwca). Zachował się dokument informujący o obsadzie najważniejszych funkcji w tymże batalionie (bez daty):

D-ca IV baonu
- Starzyński Alojzy – sierż. sztab.
Adiutant
- Paluchowicz Ryszard – sierż. sztab.
Oficer ewidenc.
- Badura Walenty – kpr.
D-ca komp. saperów (13 kompania)
- Bendkowski Bertholdy – sierż. sztab.
D-ca kompanii min i granatów (12 kompania)
- Mrowiec Augustyn – plut.
D-ca kompanii karabinów maszynowych
- Farenholc Edmund – ppor.
D-ca kompanii sztabowej (10 kompania)
- Romanowski Edward – podchor.

Sztab batalionu oraz kompania saperów najwyraźniej zorganizowane zostały na bazie dotychczasowej 6 kompanii (z II batalionu 4 pp), bowiem na liście oficerów i żołnierzy tegoż batalionu znajdujemy wielu oficerów, podoficerów i szeregowych tejże kompanii. Dotyczy to między innymi sierż. sztab. Ryszarda Bendkowskiego (wcześniej dowódcy 6 kompanii, teraz dowódcy kompanii saperów), sierż. sztab. Ryszarda Paluchowicza (wcześniej zastępca dowódcy 6 kompanii, teraz adiutant IV baonu), sierż. sztab. Alojzego Starzyńskiego (obecnie dowódca IV batalionu), kpr. Walentego Badury (obecnie oficer ewidenc. baonu). Wszyscy oni, podobnie jak też wielu innych podoficerów i szeregowych IV batalionu, w licznych dokumentach z maja 1921 roku figurowali jako żołnierze 6 kompanii. Wśród tych dokumentów jest między innymi lista żołdu za III dekadę maja 1921 roku 6 kompanii, a więc dokument, który musiał powstać już w czerwcu...

Sylwetki członków dowództwa batalionu:

Starzyński Alojzy /karta ewidencyjna – 15 VI 1921/
urodz. 17 VII 1886 w Głogówku (pow. Prudnik)
poddozorca fabryki
zam. Lipiny
żonaty, 4 dzieci
w armii zaborczej – od 12.10.1912 do 18.12.1916
1914 – 1915 – na froncie rosyjskim
20 XI 1915 ranny, do 4 III 1916 – w lecznicy
później – na froncie francuskim
18.12.1916 – dostaje się do niewoli francuskiej
w armii niemieckiej dochodzi do stopnia plutonowego
16 IV 1918 – ochotniczo w 1 dywizji armii gen. Hallera (tu – w szkole podoficerskiej, gdzie uzyskuje stopień sierżanta sztab.)
walczy na froncie bolszewickim, później jest w sztabie 13 dywizji
obecny przydział – d-ca baonu

Paluchowicz Ryszard /karta ewidencyjna – 15.6.21/
urodz. 3 IV 1896 Nowe Hajduki
technik kawaler
zam. Nowe Hajduki
w armii zaborczej
- od 23 X 1914 do 29 IX 1918 – w 4 pułku ułanów (jako rysownik pułku)
- 29 IX 1918 – dostaje się do niewoli angielskiej
w armii polskiej
- od 12 V 1919 – w 7 Dyw. Gen. Hallera, następnie jako kierownik biura rysunków w oddz. Operac. 18 Dyw. Piechoty
mianowania
- pocz. 1919 – kapral
- 19 XII 1919 – plutonowy
- 29 I 1920 – wachmistrz
- 1 VI 1920 – wachmistrz szt.
Obecna formacja – IV baon 10 p.p.
Obecna funkcja – adjutant baonu

Badura Walenty /karta ewidencyjna/
urodz. - 6 X 1897 w Królewskiej Hucie
zawód – kupiec (kierownik ... – fragment nieczytelny)
zamieszkały – Królewska Huta
w armii zaborczej od 15 VI 1916 /kapral/
1 X 1917 – w niewoli francuskiej
29 IV 1918 – wstępuje do armii gen. Hallera (w stopniu sierżanta), z którą przybywa do Warszawy, a z Warszawy skierowany zostaje na front bolszewicki, 5 III 1920 zwolniony z wojska do pracy plebiscytowej

Kompania sztabowa

Spis żołnierzy – dokument bez daty

Pluton sztabowy (d-ca Staneczko Ryszard)
I sekcja – 11 ludzi /d-ca Wojtaszczyk Karol/
II sekcja 11 ludzi /d-ca Błaszczyk Alojzy/
III sekcja – 4 ludzi /d-ca kpr. Soblik Józef/
Biuro – 7 ludzi /kpr. Kulawik Jan + 2 kurierów, 2 pisarzy, 2 ordynansów/
Kuchnia – 4 ludzi /kpr. Niemczyk Franciszek/
Magazyn mundurowy /kpr. Gaś Paweł/
Tabory – 12 ludzi /szer. Hindel Augustyn/
Sanitariusze kompanijni – 6 ludzi /kpr. Smykała Jan/
Zbrojmistrze kompanijni – 2 ludzi /plut. Jancik Augustyn, kpr. Krystyjan Władysław/
Sztab pułku Biuro – 10 ludzi /szef biura – sierż sztab. Błaszczyk Wincenty + 4 kancelistów, 3 kurierów, 2 ordynansów/
Warsztat reperacyjny – 2 ludzi
Orkiestra – 19 ludzi /kapelmistrz – sierż sztab. Gacka Stefan/
Oddział sanitarny pułkowy – 12 ludzi
Komisja gospodarcza – 6 ludzi
Oddz. Informac. – 2 ludzi /sierż. sztab. Bauer Józef/
Szoferzy – 7 ludzi

Inny dokument – „Lista kompanii sztabu IV pułku” /bez daty/ wymienia 125 ludzi

Kolejny dokument to „Lista żołdu komp. sztab. za 20 V – 30 V” – widnieje tu 126 powstańców, przy czym listę otwiera sierż. sztab. Adolf Kudelko.

Romanowski Edward /karta ewidencyjna – 15.6.21/
urodz. 10 II 1895 w Warszawie
technik
kawaler
zzam. – Rosja, Jekanterynburg /Kaukaz/
w armii zaborczej
- 15 VIII 1914 – 16 XI 1917 – w armii rosyjskiej /56 asyst. brygada, 4 pułk fort. Artylerii, fort Władywostok/
w armii polskiej – od 15 VII 1918 – w armii gen. Hallera
mianowania – 10 VII 1919 – podchorąży
przebieg służby
- 2 dywizja armii gen. Hallera
- 11 dywizja piechoty
bezterm. urlop – 15 IV 1921
data przybycia na Górny Śląsk – 4 maja 1921 /9 komp. IV p.p. Gajdzika/
obecny przydział – komp. sztab. 10 p.p.
obecna funkcja – d-ca komp.

Kompania Karabinów Maszynowych

K.K.M. 4 p.p. Gajdzika
Karta poborów
/dokument bez daty/
Listę otwierają:
1. sierż. sztab. Hetmańczyk Paweł
2. sierż. linj. Kowolik Aleksy
3. plut. Skrobis Teodor
w sumie na liście – 60 ludzi

Datę 14.6.1921 posiada dokument „Karta żołdu KKM 4 p.p. Gajdzika Dekada 2 – 11 do 20 maja 1921 r.”. Listę otwierają:
1. sierż. sztab. Hetmańczyk Paweł
2. sierż. linj. Kowolik Aleksy
3. plut. Skrobiś Teodor
W sumie – 65 ludzi

Dokument z 17.06 spis żołnierzy Kompanii karabinów maszynowych 4 pp – 65 ludzi. Listę otwierają:
d-ca – sierż. szt. Hetmańczyk Paweł z Chorzowa
sierż. lin. Kowolik Aleksy
plut. Skrobik Teodor
kpr. Oszowa Jan
kpr. Popek Adolf
kpr. Dzielong Augustyn

Warto odnotować, że wniosek o odznaczenie żołnierzy kompanii, którzy wyróżnili się w toku walk w dniach 3 – 4 czerwca 1921 roku podpisał (jako dowódca kompanii) ppor. Edmund Farenholc.

Farenholc Edmund /karta ewidencyjna/
Podporucznik
urodz. 4.1..1898 w Kamieńcu Podolskim
wykształcenie wojsk. – Centralna Szkoła Karabinów Maszynowych w Chełmie
wykształcenie cywilne – Szkoła Handlowa w Kijowie, IV semestry Kijowskiego Instytutu Handlowego
służba wojskowa – POW na Ukrainie (od września 1915, ukończ. Szkołę Podoficerską w Kijowie, komendant Okręgu Kamienieckiego)
w lutym 1918 roku wstępuje do 2 Korpusu WP gen. Hallera, gdzie jest do jego rozbrojenia w dniu 11.5.1918, 13.5.1918 ucieka z niewoli do Kijowa, podejmuje pracę w POW, w Komendzie Nacz. III na Ukrainie)
od listopada 1918 do 18 sierpnia 1920 – w Oddziale II Naczelnego Dowództwa WP (oficer służby zewnętrznej)
od 18.8.1920 – w Konnym Oddziale Lotnym I Dywizji ppor. Strzeleckiego i w grupie ochotniczej ppłk Sławka (do 1 I 1921)
od 15 I 1921 do 1 IV 1921 – w Centralnej Szkole Karabinów Maszynowych w Chełmie
data przybycia na Górny Śląsk – 30 V 1921

Kompania miotaczy min i granatów

Dokument – Zaległy żołd z komp. miot min i granatów

I dekada

Sierż. szef – 1
Sierż linj. – -
Plutonowy – 1
Kaprali – 10
St. żołn. - -
Szereg. – 17
d-ca plutonu – 1

II dekada

Sierż. szef – 1
Sierż linj. – 1
Plutonowy – 4
Kaprali – 17
St. żołn. - 1
Szereg. – 32
d-ca plutonu – 1

III dekada

Sierż. szef – 1
Sierż linj. – 1
Plutonowy – 4
Kaprali – 20
St. żołn. – 1
Szereg. – 132
d-ca plutonu – 1


W sumie więc uprawnionych do wypłaty żołdu za III kwartał maja 1921 roku było 160 powstańców z kompanii miotaczy min i granatów (podczas gdy za I dekadę tylko 30). Dodajmy, że dokument podpisał oficer ewidenc. [IV batalionu] Walenty Badura.

Z dokumentu „Lista żołdu” dowiadujemy się, że owym sierż. sztab. był Ludwik Sikora, sierż. linjowym – Willimowski Wilem, d-cą plutonu – Mrowiec Augustyn, plutonowymi – Frysz Paweł, Szydło Paweł, Ulsa Emanuel i Mrozek Wincenty (przy czym tylko ten ostatni był ujęty za wszystkie trzy dekady, pozostali – jedynie za dekady II i III ).

Sikora Ludwik /karta ewidencyjna/
Urodz. 13 VII 1899 w Gulehoffrungshütte (pow. Bytom)
Tokarz, kawaler
Zam. Frydenshuta
w armii zaborczej – od 13 XI do 2 VII 1918 (Res. Inf. Regt. 76, 11/Komp. III Baon 158 pułku)
w armii polskiej – od 25 V 1919 w armii Hallera (1/1 Komp. 4 pułku, 1/18 Komp. Saperów 18 dywizji)
obecny przydział – kompania miot. min i granatów
funkcja - d-ca plutonu

Grabowski Józef /karta ewidencyjna, prawdopod. z końca maja 21 r./
urodz. 17 III 1921 we Lwowie
prawnik
zam. – Lwów
data wstąpienia do WP = 19 VII 1915 (6 p.p. Leg.)
mianowania – 4 VII 1920 – podporucznik
odznaczenia – Krzyż Walecznych
przebieg służby wojsk.:
- 19 VII 1915 – 30 VIII 1920 – 6 p.p. Leg.
- 1 XI 1918 – 31.1.1921 – Obrona Lwowa, 5 p.p. Leg.
data przybycia na Górny Śląsk – 29 V 1921

Inna karta ewidencyjna /z 16 VI 1921 r./
przebieg służby wojsk.:
- 19 VII 1915 – 30 IX 1917 – 6 p.p. Leg.
- 30 IX 1917 – 1 XI 1918 – armia austr. – 13 p., 54 p., 95 p.
- 3 XI 1918 – 17 XI 1918 – Obrona Lwowa
- 17 XI 1918 – 11 VII 1920 – 5 p.p. Leg.
obecna funkcja – doradca taktyczny komp. miot. min i granatów

Lista poległych IV baonu

- kompania saperów
sierż. sztab. Czaruś Franciszek – 4.06 – Raszowa
- kompania miotaczy min i granatów
kpr. Twardoch Stanisław – 3.06 Januszkowice
szer. Lebioda Maksymilian – 3.06 Januszkowice
- kompania karabinów maszynowych
szer. Ślodczyk Maksymilian – 4.06 Januszkowice
st. szer. Jendryszczyk Teodor – 4.06 Januszkowice
kpr. Placek Józef – 4.06 Kędzierzyn
- kompania sztabowa
szer. Żeleźniak Józef – 24.06.1921

Lista rannych

1. plut. Szewczyk Maksymilian – 4 VI w polu k. Raszowej – kompania saperów
2. szer. Kubicki Józef – 4 VI w lesie pod Raszową – kompania saperów
3. szer. Juteka Bernard – 4 VI w Raszowie – kompania saperów
4. szer. Nowak Sylwester – 4 VI w lesie pod Raszową – kompania saperów
5. sierż. linj. Szulc – 3 VI Januszkowice – kompania miot. min i granatów
6. kpr. Wesołek Paweł - 3 VI Januszkowice – kompania miot. min i granatów
7. sanit. Bielok Paweł - 3 VI Januszkowice – kompania miot. min i granatów
8. szer. Pawlik Ryszard - 3 VI Januszkowice – kompania miot. min i granatów
9. szer. Gawlik Karol - 3 VI Januszkowice – kompania miot. min i granatów
10. sierż. Kowalik Aleksy - 4 VI Januszkowice – kompania karabinów maszynowych
11. kpr. Olszowka Jan – 5 VI przy ataku na Kędzierzyn – kompania karabinów maszynowych
12. st. żołn. Szolc Franiciszek – 4 VI pod Januszowicami – kompania karabinów maszynowych
13. szer. Garus Paweł – 4 VI pod Januszkowicami – kompania karabinów maszynowych
14. kpr. Plasek Józef – 4 VI pod Januszkowicami – kompania karabinów maszynowych
15. sierż. Kostka Jan – 4 VI przed mostem Kędzierzyn – kompania sztabowa
16. plut. Janczik August – 24 V w Januszkowiacach – kompania sztabowa
17. kpr. Chrystyan Władysław - 24 V w Januszkowiacach – kompania sztabowa
18. szer. Szkowron Józef - 24 V w Januszkowiacach – kompania sztabowa

Z powyższego dokumentu wynika, że kompania sztabowa pułku (względnie jakaś jej część) już 24 maja 1921 roku musiała się znaleźć w rejonie Januszkowic!

Listy prawdopodobnie nie są kompletne. Oto bowiem na Liście Podanych do odznaczenia Śląską Wstęgą Waleczności – IV batalion figuruje st. szer. Kaczmarczyk Teodor (z adnotacją – zabity)
Z tego samego dokumentu – ranni:
Sierż. sztab. Gaczka Stefan
Sierż. sztab. Kowalik Aleksy

Dokumentem, z którego można wysnuć jakieś wnioski odnośnie poniesionych strat przez kompanię saperów, jest też „Lista żołdu za maj 4 baon /13 kompania/ 4 p.p.”. Oto przy nazwiskach niektórych żołnierzy można znaleźć na różnego rodzaju adnotacje. I tak:

- Bartoś Karol st. sierż. – do szpitalu
- Szefczyk Maks. Kpr. – [w] szpitalu ranny
- Pastuszka Bolesław szer. – zaginiony
- Klimek August szer. – zaginiony
- Niemczke Teodor szer. – zaginiony
- Szymański Brunon szer. – zaginiony
- Koza Hermin szer. – zaginiony
- Szulik Bernard – niewiadomo gdzie
- König Robert szer. – niewiadomo gdzie
- Koczy Jerzy – szer. Ranny w niewoli
- Lipiota Franc. szer. – zaginiony
- Witoczek Józef szer. – zaginiony
- Wala Erich szer. – zaginiony
- Domina Teodor szer. – zaginiony
- Kusz Ludwik szer. – w szpitalu
- Zieliński Leon szer. – zaginiony
- Bialas Marjan szer. – niewiadomo gdzie
- Jendryszek Teodor szer. – zaginiony
- Kubicki Józef szer. – w szpitalu ranny

Przy jedenastu nazwiskach widnieje dopisek „dezerterował”. Dokument powstał nie wcześniej niż 10 czerwca 1921 roku. Oto bowiem przy dwóch nazwiskach (plut. Kubitzer Teodor i szer. Chmielus Rudolf) widnieją adnotacje „zwolniony 10 VI”.

Inny ciekawy dokument to „Spis dezerterów 4 baonu 4 pułku”. Spis obejmuje 99 powstańców, z czego aż 75 to żołnierze kompanii miotaczy min i granatów, kolejnych 10 należało do kompanii karabinów maszynowych, a 14 – do kompanii saperów. Prawie wszyscy dezerterzy z kompanii miotaczy min i granatów pochodzili z Świętochłowic, wszyscy dezerterzy z kompanii saperów – z Królewskiej Huty. Z dokumentu wynika, że do masowej dezercji musiało dojść 3 czerwca, przy czym warto zwrócić uwagę, że tego dnia kompania miotaczy min i granatów straciła dwóch zabitych i trzech rannych (być może dezercja była reakcją na stres powstałych w następstwie tychże strat).

Wydaje się, że przynajmniej część dezerterów musiała później powrócić do szeregów, jako że niektóre nazwiska odnajdujemy na dokumentach powstańczych z końca czerwca i początków lipca 1921 roku... (chociażby plut. Wiktor Mrozek, który widnieje na liście dezerterów, a następnie spotykamy go na liście żołnierzy kompanii miotaczy min i granatów zgłaszających zamiar przejścia granicy Polski, podobnie kpr. Franciszek Nawrot)

Pozdrawiam
Wojciech Kempa
 
User is offline  PMMini Profile Post #14

     
wojtek k.
 

IX ranga
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 6.666
Nr użytkownika: 47.450

wojciech kempa
 
 
post 3/10/2009, 10:28 Quote Post

W ostatnich dniach maja 1921 roku utworzona została 3 bateria artylerii, która w pierwszym tygodniu czerwca podlegała Karolowi Gajdzikowi. Nie udało mi się odnaleźć dokumentu, mocą którego powołano ją do życia. W 5-dniowym raporcie z 28 maja nie została ona jeszcze wykazana, natomiast widnieje w raporcie z 1 czerwca. Musiała więc ona powstać między 28 maja a 1 czerwca.

Wśród różnych dokumentów dotyczących pułku Gajdzika zachowała się między innymi „Karta służbowa!” /dokument z 30 maja 1921 r./

Dokument ów zaczyna się od słów: Poniżej wymienieni artylerzyści przysyła się do III baterie. Tu następuje 12 nazwisk, w tym jeden plutonowy (Kowalski Klemens), dwóch kaprali (Stanek Jan i Bocionek Alfons) i dziewięciu szeregowych (Guzik Józef, Mzyk Max, Fischer Grzegorz, Szuls Leon, Pawłowski Józef, Dębinski Rudolf, Cmiel Franciszek, Foffmann Paweł, Malik Ludwik)
Podpsiał Hasiński, adj. Pułku

W świetle meldunku dowództwa artylerii Grupy „Wschód” z 8 czerwca 1921 roku baterią dowodził Mikołaj Korfanty, poszczególnymi działonami dowodzili:
- ppor. Żmigrodzki
- ppor. Kleinert
- ppor. Gradecki
- ppor. Łubieński
Bateria miała na wyposażeniu rosyjskie działa 3-calowe

Raport stanu z 15 czerwca 1921
3 oficerów
1 pełniący funkcję oficera
29 podoficerów
61 szeregowych
16 koni artyleryjskich
7 koni wierzchowych
7 koni taborowych
16 karabinów
1 lekki karabin maszynowy
4 działa

Spójrzmy teraz, kim byli - dowódca baterii oraz dowódcy poszczególnych działonów (niestety, nie udało mi się dotrzeć do karty ewidencyjnej ppor. Gradeckiego):

Mikołaj Korfanty /karta ewidencyjna – 21 VI 1921/
Urodz. 4.12.1891 w Przełajce
Ukończył szkołę elementarną i szkołę oficerską w Jüterbock [według Karty kwalifikacyjnej – Jüterburg] koło Berlina – 1 I 1917 do 15 III 1917
Zawód maszynista
Specjalność wojskowa – artylerzysta
W wojsku niemieckim od 1911 roku – najpierw w 6 pułku artylerii ciężkiej
1914 – 1915 – na froncie rosyjskim
1915 – 1916 – „nauczyciel nowozaciągających” [w karcie kwalifikacyjnej – „instruktor”]

od marca 1917 – jako plutonowy III baonu 28 pułku art. ciężkiej (front francuski i rumuński)
zwolniony z armii niemieckiej 14.12.1918 (na odchodnym – awans na chorążego)

Antoni Żmigrodzki /karta ewidencyjna – 29 V 1921/
podporucznik
urodz. 21 VII 1895 w Żytomierzu ma Wołyniu
kawaler
wykształcenie – Szkoła Podchorążych Artylerii w Poznaniu, 4 semestry Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej
zawód – student
w Wojsku Polskim – od 11 XI 1918
od 11 XI 1918 do 21 VIII 1919 – w 1 pułku ułanów Krechowieckich
- od połowy grudnia 1918 do 10 IV 1919 – w obronie Lwowa [w życiorysie – 31 grudnia kontuzjowany w głowę w bitwie pod Czyszkami, 11 stycznia 1919 – wraca do pułku)
- od połowy czerwca 1919 do 21 VIII 1919 – na froncie w Galicji i na Wołyniu
od 27 VIII 1919 do 8 X 1919 – Szkoła Podoficerów Artylerii w Rembertowie
od 25 II 1920 do 7 IV 1920 – C.O.P.S.A. (instruktor)
od 7 IV 1920 do 23 VII 1920 – Szkoła Podchorążych Artylerii w Poznaniu
od 4 VIII 1920 do 4 V 1921 – w 2 pułku artylerii polowej Legionów [w karcie kwalifikacyjnej - najpierw dowódca baterii zapasowej, potem dowódca baterii szkolnej i na koniec 1-szy oficer plutonu bojowego]
data przybycia na Górny Śląsk – 28 V 1921
obecna funkcja – oficer plutonowy
formacja – 3 bateria Grupa „Wschód”

Kleinert Henryk /karta ewidencyjna – 29 V 1921/
urodz. 22 X 1920 w Warszawie
student Politechniki Warszawskie
kawaler
zam.- Warszawa
w Wojsku Polskim od 11 XI 1918
- 26 III 1921 awans na podporucznika ze starszeństwem od 1 II 1921
odznaczenia – Virtuti Militari V klasy
przebieg służby:
- 11 XI 1918 – 7 IV 1920 – 1 bat. 3 d.a.k.
- 7 IV 1920 – 23 VII 1920 – Szk. Pchor. Art. w Poznaniu
- 23 VII 1920 – 15 XII 1920 – 3 bat. 4 d.a.k.
obecna formacja – 3 bat. Gr. „Wschód”
obecna funkcja – oficer plutonowy

Z karty kwalifikacyjnej dowiadujemy się dodatkowo, że Henryk Kleinert ukończył dwa semestry Politechniki Warszawskiej.

Łubieński Władysław /karta ewidencyjna/
podchorąży
urodz. 8 VII 1898 w Chusaniu (Rosja południowa) [według innej karty ewidencyjnej – Odessa]
wykszt. wojsk. – Szkoła Podch. Artylerii w Poznaniu /artyleria konna/
wykszt. cywilne – Gimnazjum Filolog. w Odessie, 2 semestry Politechniki
student
przebieg służby wojskowej:
20 XI 1918 wstępuje do 4 Dywizji gen. Żeligowskiego w Odessie, następnie [według karty kwalifikacyjnej – 25 XII – 1 VI 1919] – w służbie dyplomatyczno – wywiadowczej przy Komitecie Naczelnem WP na Wschodzie, po ewakuacji Odessy – przybywa do Warszawy (z papierami i pieniędzmi Komitetu), służy w 5 baterii konnej „Odsieczy Lwowa” (późniejsza 1 bat. 4 d.a.k.), 1 XI 1920 – 18 III 1921 – Szkoła Podchorążych Artylerii w Poznaniu, 18 III 1921 – IV 1921 – w 1 bat. 4 d.a.k. (urlopowany)
odznaczenia – Virtuti Militari, Krzyż Walecznych
data przybycia na Górny Śląsk – 28 V 1921

Pozdrawiam
Wojciech Kempa
 
User is offline  PMMini Profile Post #15

3 Strony  1 2 3 > 
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:


Topic Options
Reply to this topicStart new topic

 

 
Copyright © 2003 - 2023 Historycy.org
historycy@historycy.org, tel: 12 346-54-06

Kolokacja serwera, łącza internetowe:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej