| |
|
|
 Wojna domowa w Rosji 1917 - 1920, Evan Mawdsley
| |
|
|
|
|
akurat przyniosłem do domu świeżo wydaną przez Bellonę książkę Mawdsleya "Wojna Domowa w Rosji 1917 - 1920". Zapowiada sie bardzo ciekawie ... ale póki co oddajmy głos autorowi - ze wstępu:
"Od lat 80. XX wieku na Zachodzie, a zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, toczy się zacieta debata historyczna dotycząca różnych aspektów rosyjskiej rewolucji i wojny domowej. Wynika to w większym stopniu ze zmiany perspektywy niż z dostepności nowych źródeł. Ową debatę rozpoczęli historycy zwani "rewizjonistami", którzy wystąpili przeciwko "neotradycjonalistom". Szkoła "rewizjonizmu", począwszy od lat 70., zyskiwała coraz większą liczbę zwolenników. Historykom opowiadającym się za tym nurtem udało się podważyć tzw. podejście "tradycyjne". według którego rewolucja została narzucona "z góry" przez rewolucyjnych intelektualistów., posługujących się podstępem i przemocą. ... Rewizjoniści natomiast kładli nacisk na historię "od dołu" twierdząc, iż rewolucja z 1917 roku miała prawdziwie "powszechny" charakter. Ponadto dostrzegali brak spójności pomiedzy leninizmem a stalinizmem, przy czym najgorsze okrucieństwa tego drugiego tłumaczyli eksperymentami gospodarczymi, jakie miały miejsce pod koniec lat 20., zagrożeniami wojną z nazistowskimi Niemcami oraz osobowością Stalina. ... Po drugiej stronie debaty lat 80. i 90. znajdował się nurt "neotradycyjny", którego najlepszym przykładem są utrzymane w sędziowskim tonie dzieła Richarda Pipesa: Rewolucja rosyjska oraz Rosja bolszewików. Pipes po raz kolejny pokreślił role Lenina oraz fakt, iż państwo swieckie zarządzane było odgórnie. Stalinizm postrzegał on jako logiczną kontynuację leninizmu, a Rosję z okresu 1917-1924 jako równie "totalitarną" jak ta z lat 30. ... Obserwując tę debatę zza Atlantyku uważam, iż oba podejścia wnoszą do historiografii istotne poglądy."
z omówienia:
" Jeśli przymiotnik apokaliptyczny pasuje do jakiegokolwiek wydarzenia z najnowszej historii świata, to wojna domowa w Rosji. Nie oznacza to, że wydarzenia z okresu 1917-1920 przypominały koniec świata. Rewolucjoniści postrzegali je raczej jako początek nowego porządku rzeczy w wymiarze ludzkim, i nawet jeśli nie odnaleźli Nowego Jeruzalem, po upływie siedemdziesięciu lat można stwierdzić, że z pewnością stworzyli w Rosji coś niezwykłego i trwałego. Objęcie przez nich władzy odbyło się za cenę ogromnego cierpienia oraz nie do końca poznanej, lecz zapewne ogromnej liczby ofiar - najprawdopodobniej od siedmiu do dziesięciu milionów ludzi. Wojna, zaraza, głód i śmierć - Czterej Jeźdźcy Apokalipsy - przez trzy lata pustoszyły największe państwo w Europie."
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Zacznę od tego, że podjęcie tematu wojny domowej, stworzenia dobrej syntezy na ten temat... To zadanie bardzo karkołomne. Ogromna ilość frontów, postaci, wydarzeń dziejących się w tym samym czasie i często jedynie luźno ze sobą powiązanych... Bardzo łatwo jest zagubić się w gąszczu szczegółów, zatracić w faktach, ich wartości i znaczeniu dla całego obrazu, zagmatwać widok konfliktu - zamiast jego rozjaśniania.
Tym bardziej więc jestem pełen szacunku, że całkiem udanie z problemem zmierzył się historyk nie dość że anglosaski, to jeszcze rozpoczynający pracę nad tym tematem w momencie, gdy istniała jeszcze Żelazna Kurtyna i dostęp do wielu materiałów był bardzo ograniczony.
Książka prezentuje całościowe spojrzenie na panoramę wydarzeń, jakie miały miejsce na terenach byłego Imperium Rosyjskiego od początku rewolucji bolszewickiej, po zduszenie ostatnich miejsc oporu Białych. Autor przyjął przy tym dosyć ciekawy, ale logiczny układ - książka dzieli się na trzy duże części - pierwsza zajmuje się samym początkiem wojny domowej, skrótowo przypominając przebieg rewolucji roku 1917 i "dramatis personae", głównym tematem jest tu rok 1918, począwszy od niefortunnej dla Rosji bolszewickiej "wojny" z Państwami Centralnymi i podpisania traktatu brzeskiego, aż do formowania się zalążków białych armii w różnych miejscach dawnego caratu. Moja uwaga osobista - bardzo podoba mi się użyte kilka razy w tekście pojęcie "Kozacka Wandea", w odniesieniu do wydarzeń nad "Cichym Donem". Druga część opisuje wzlot i upadek Białych Armii w 1919 roku, po kolei analizując przyczyny ich niepowodzeń. Część trzecia zajmuje się rokiem 1920 i likwidowaniem kolejnych enklaw Białych, wspomniane też są ostatnie punkty oporu na Dalekim Wschodzie. Każda część jest podzielona na mniejsze rozdziały, z których każdy zajmuje się danym frontem w określonym czasie. Pozwala to czytać książkę na dwa sposoby -albo "od deski do deski", albo "skokowo", najpierw czytając rozdziały poświęcone np. Syberii, potem SPZR itp.
Praca ta jest syntezą ogromnego konfliktu, dlatego też niektóre tematy, zwłaszcza niewpływające na ogólny przebieg wojny, są potraktowane mniej dokładnie niż wydarzenia "wielkie". Nie uznaję jednak tego za wadę. Przeciwnie, zajmując się tak rozległym zagadnieniem autor musiał sobie narzucić samodyscyplinę i ograniczać pewne zagadnienia. Trafnie natomiast przedstawione są przyczyny i długofalowe skutki różnych ciągów zdarzeń, kampanii i decyzji.
Książka ma bardzo solidną bibliografię, podoba mi się też fakt dodania aneksu, w którym autor przedstawia, jakie źródła/opracowania były dla niego najważniejsze przy pisaniu konkretnych rozdziałów. Na uwagę zasługuje też rzecz nie do końca oczywista u autorów anglosaskich - bardzo duża liczba wykorzystanych prac w języku rosyjskim.
Książkę mogę polecić szczerze i z całego serca, jest to bowiem jedna z lepszych pozycji o tym konflikcie, jaka wyszła po polsku. Pozostaje czekać na to, czy któryś z rodzimych autorów podejmie wyzwanie...
|
| |
|
|
2 Użytkowników czyta ten temat (2 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:
Śledź ten temat
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym temacie dodano odpowiedź, a ty nie jesteś online na forum.
Subskrybuj to forum
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym forum tworzony jest nowy temat, a ty nie jesteś online na forum.
Ściągnij / Wydrukuj ten temat
Pobierz ten temat w innym formacie lub zobacz wersję 'do druku'.
|
|
|
|
|
historycy.org > Biblioteka Cyfrowa Historycy.org > Książki o tematyce militarnej > Wydawnictwo Bellona - Historyczne Bitwy
4/02/2010, 20:32
