Witaj GOŚCIU ( Zaloguj się | Rejestracja )
 
3 Strony  1 2 3 > 
Reply to this topicStart new topicStart Poll

> Boze stopki: relikty pogańskiego kultu Słowian?,
     
zor
 

Nowicjusz
Grupa: Użytkownik
Postów: 9
Nr użytkownika: 20.946

Zawód: student
 
 
post 3/09/2006, 10:11 Quote Post

W przyszłym roku minie 100 lat od opublikowania pracy M. Barucha " Boże Stopki. Archeologia i folklor kamieni z wyżłobionymi znakami"
Mam wrażenie, że z niezrozumiałych dla mnie względów ten temat niemal w nauce nie istnieje ( a może się mylę i po prostu nie trafiłem na odpowiednią literaturę).
Temat jest intrygujący - dotyczy kamieni z różnego rodzaju zagłębieniami (kształt stopki, kształty owalne, okrągłe, tzw miseczkowate). Kamienie te są często otoczone rozmaitymi legendami, czasem występują w pobliżu swiętych źródeł.
Baruch wiązał takie kamienie z przedchrześcijańską religią Słowian, przytaczając m.in tzw przywilej Mestwina z 1281r, który o kamieniu leżącym na granicy dóbr klasztornych wyraża się jako "o pewnym kamieniu (quendam lapidem)nazywanym Bozistopka". Baruch uważa, że gdyby kamień miał związek z religią chrześcijańską słowa przywileju nie mówiłyby o jakimś kamieniu lecz "kamieniu z bożą stopką" lub "aż do bożej stopki" Stąd wywodzi wniosek że wówczas ślady na kamieniu uważano za ślady bożka pogańskiego.Kamienie takie miały mieć szczególny związek z kultem płodności. Dopiero póżniej do starej tradycji miano dorobić legendy chrześcijańskie (Matka Boska, Św. Wojciech, św. Jadwiga. Św. Andrzej a nawet Chrystus). Baruch odrzuca też inne teorie na temat pochodzenia wgłębień na kamieniach jak np średniowieczne znaki graniczne, ślady po obróbce kamieniarzy (próby jakości kamienia), czy ślady szlifowania przedmiotów krzemiennych w epoce kamienia. Wydaje się że od tego czasu na temat "bożych stopek" niewiele więcej powiedziano. T. Wróblewski w artykule "Zagadkowe ślady na ścianach kościołów w Wielkopolsce" uważa że okrągle czy owalne wgłębienia na takich kamieniach mogą być sladem niecenia tzw świętego ognia za pomocą świdra ogniowego, co wiąże się z kultem płodności. Równiez on uważa że katolickie motywy legend nawarstwiły się na wierzenia i praktyki kultowe dawniejsze, pogańskie. Uważa że takie głazy mogły być dawnymi ołtarzami o które niecono święty ogień.
Uważam teorie łączące tzw boże stopki z kultem dawnych Słowian za najbardziej prawdopodobne.
Będę wdzięczny za wszelkie głosy dotyczące tego tematu, proszę też o wskazówki co do nowszej literatury, a takze informacje o miejscach w których takie kamienie istnieją obecnie.

pozdr
zor
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #1

     
Kiton
 

IV ranga
****
Grupa: Użytkownik
Postów: 306
Nr użytkownika: 2.272

 
 
post 3/09/2006, 15:20 Quote Post

QUOTE(zor @ 3/09/2006, 11:11)
T. Wróblewski w artykule "Zagadkowe ślady na ścianach kościołów w Wielkopolsce"
*


Gdzie go można przeczytać ?
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #2

     
zor
 

Nowicjusz
Grupa: Użytkownik
Postów: 9
Nr użytkownika: 20.946

Zawód: student
 
 
post 3/09/2006, 15:33 Quote Post

QUOTE(Kiton @ 3/09/2006, 17:20)
QUOTE(zor @ 3/09/2006, 11:11)
T. Wróblewski w artykule "Zagadkowe ślady na ścianach kościołów w Wielkopolsce"
*


Gdzie go można przeczytać ?
*



Studia i Materiały do dziejów Wielkopolski i Pomorza tom 4 zeszyt 2 1958r s. 195-205
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #3

     
welesxxi
 

Conan The Historian
*******
Grupa: Moderatorzy
Postów: 2.938
Nr użytkownika: 13.919

Stopień akademicki: mgr
 
 
post 4/09/2006, 2:49 Quote Post

Rzeczywiście temat jest raczej przemilczany. Interesuję się religią i kulturą Słowian ale o książce Barucha nigdzie nie słyszałem. Co do samego pomysłu to skoro istnieją legendy o tzw. "stopkach" i dotyczą chrześcijańskich świętych to sam motyw raczej musi być przedchrześcijański. Tym bardziej, że jest poświadczony w materiałach literackich. Można się zastanawiać o kult jakiego bóstwa mogło chodzić w tym przypadku (nie wiadomo nawet męskiego czy żeńskiego) i z czym sie on wiązał.
 
User is offline  PMMini Profile Post #4

     
Andrzej
 

V ranga
*****
Grupa: Użytkownik
Postów: 644
Nr użytkownika: 125

Stopień akademicki: magister
Zawód: archeolog
 
 
post 4/09/2006, 6:56 Quote Post

Co do śladów na ścianach kościołów: itniał zwyczaj "wiercenia" w murach kościelnych monetami. Pył ceglany uzyskany tym sposobem dodawano do jedzenia wierząc, że chroni on przed urokami i chorobami. Takie ślady znane są m. in. z pomorskiego Trzebiatowa.
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #5

     
zor
 

Nowicjusz
Grupa: Użytkownik
Postów: 9
Nr użytkownika: 20.946

Zawód: student
 
 
post 4/09/2006, 16:11 Quote Post

QUOTE(Andrzej @ 4/09/2006, 8:56)
Co do śladów na ścianach kościołów: itniał zwyczaj "wiercenia" w murach kościelnych monetami. Pył ceglany uzyskany tym sposobem dodawano do jedzenia wierząc, że chroni on przed urokami i chorobami. Takie ślady znane są m. in. z pomorskiego Trzebiatowa.
*



Mam pytanie - gdzie w literaturze można znaleźć informację o zwyczaju "wiercenia" w murach kościelnych monetami
pozdr
zor
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #6

     
Andrzej
 

V ranga
*****
Grupa: Użytkownik
Postów: 644
Nr użytkownika: 125

Stopień akademicki: magister
Zawód: archeolog
 
 
post 5/09/2006, 6:43 Quote Post

Niestety nie wiem, bo dowiedziałem się tego na wykładzie z zakresu etnografii. Zajrzyj do jakichś czasopism etnograficznych albo do monografii kościołów z takimi śladami, może tam będą odsyłacze do odpowiedniej literatury.
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #7

     
Wojen
 

II ranga
**
Grupa: Użytkownik
Postów: 61
Nr użytkownika: 12.565

Stopień akademicki: magister
 
 
post 6/09/2006, 19:48 Quote Post

Polecam Bartmińskiego "Słownik stereotypów i symboli ludowych" T.1, cz. 1 - jest tam rozdzialik poświęcony bożym stopkom w literaturze ludowej, wierzeniach ludowych itp. O "stopce królowej Jadwigi" można poczytać w "Krakowie mistycznym" Michała Rożka, wspomina on tez o podobnej w Myslenicach. Oba te źródła wskazują na przechrześcijański rodowód owych kamieni.
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #8

     
zor
 

Nowicjusz
Grupa: Użytkownik
Postów: 9
Nr użytkownika: 20.946

Zawód: student
 
 
post 7/09/2006, 13:08 Quote Post

QUOTE(Wojen @ 6/09/2006, 21:48)
Polecam Bartmińskiego "Słownik stereotypów i symboli ludowych" T.1, cz. 1 - jest tam rozdzialik poświęcony bożym stopkom w literaturze ludowej, wierzeniach ludowych itp. O "stopce królowej Jadwigi" można poczytać w "Krakowie mistycznym" Michała Rożka, wspomina on tez o podobnej w Myslenicach. Oba te źródła wskazują na przechrześcijański rodowód owych kamieni.
*



Dzięki za wskazówki bibliograficzne.
A swoją drogą czy słyszałeś o jakichkolwiek badaniach archeologicznych przy takich kamieniach. O takim miejscu pisał Gierlach - o miejscowości Mokobody na Mazowszu (sanktuarium maryjne ze swiętym źródłem), które uznał za miejsce kultu pogańskiego, ale chyba badań wykopaliskowych tam nie prowadził.

pozdr
zor
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #9

     
Wojen
 

II ranga
**
Grupa: Użytkownik
Postów: 61
Nr użytkownika: 12.565

Stopień akademicki: magister
 
 
post 7/09/2006, 22:24 Quote Post

QUOTE(zor @ 7/09/2006, 14:08)
Dzięki za wskazówki bibliograficzne.
A swoją drogą czy słyszałeś o jakichkolwiek badaniach archeologicznych przy takich kamieniach. O takim miejscu pisał Gierlach - o miejscowości Mokobody na Mazowszu (sanktuarium maryjne ze swiętym źródłem), które uznał za miejsce kultu pogańskiego, ale chyba badań wykopaliskowych tam nie prowadził.

pozdr
zor
*



Alez prosze bradzo, tez mnie troche interesuje ten temat, a jest traktowany nieslusznie po macoszemu. Watpie, by cos tam wykopano, bo i co? Tutaj raczej nalezy odwolac sie do badan etnograficznych. Stopka Jadwigi w Krakowie doznawala bardzo duzej czci, musiala zostac zabezpieczona krata, aby nie zostac zniszczona. Do dzis przy niej znajduje kwiaty. Zastanawiam sie nad jej pochodzeniem - czyzby pochodzila z jakiegos kamienia, ktory uwazany byl za swiety? Kamienie z zaglebieniami sa notowane jako kultowe i cudowne.
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #10

     
zor
 

Nowicjusz
Grupa: Użytkownik
Postów: 9
Nr użytkownika: 20.946

Zawód: student
 
 
post 7/09/2006, 23:10 Quote Post

QUOTE(welesxxi @ 4/09/2006, 4:49)
Można się zastanawiać o kult jakiego bóstwa mogło chodzić w tym przypadku (nie wiadomo nawet męskiego czy żeńskiego) i z czym sie on wiązał.
*



na ogół przyjmuje się że boże stoki, miseczkowate zagłębienia itp związane są z kultem płodności. Na takich głazach bywają też obecne ślady świdra ogniowego czyli zabiegów magicznych również związanych z magią płodności (świdrem ogniowym rozpalano tzw święty ogień na wiosnę, aby zapewnić urodzaj)
pozdr
zor
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #11

     
Wojen
 

II ranga
**
Grupa: Użytkownik
Postów: 61
Nr użytkownika: 12.565

Stopień akademicki: magister
 
 
post 8/09/2006, 9:41 Quote Post

To co wklesle, dziurawe jest wiazane z kobiecoscia. Wiekszosc podan wiaze kamien z postacia Matki Boskiej, rzadziej jest to Wojciech, sporadycznie Onufry czu Jadwiga. Maja moc leczenia szczegolnie febry i oczu. Zamawianie febry zwykle odwoluje sie do ziemi, mozna zatem wiazac te dwie rzeczy. W leczeniu slepoty zwykle o ile pamietam jest pomocna woda ze zrodla, ktora rowniez ma pierwiastek zenski. Moim skromnym zdaniem stopki nalezy wiazac wlasnie z pierwiaskiem zenskim. A tu troche literatury, ktora znalazlem u Bartminskiego:

user posted image
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #12

     
zor
 

Nowicjusz
Grupa: Użytkownik
Postów: 9
Nr użytkownika: 20.946

Zawód: student
 
 
post 8/09/2006, 22:52 Quote Post

QUOTE(Wojen @ 8/09/2006, 11:41)
To co wklesle, dziurawe jest wiazane z kobiecoscia. Wiekszosc podan wiaze kamien z postacia Matki Boskiej, rzadziej jest to Wojciech, sporadycznie Onufry czu Jadwiga. Maja moc leczenia szczegolnie febry i oczu. Zamawianie febry zwykle odwoluje sie do ziemi, mozna zatem wiazac te dwie rzeczy. W leczeniu slepoty zwykle o ile pamietam jest pomocna woda ze zrodla, ktora rowniez ma pierwiastek zenski. Moim skromnym zdaniem stopki nalezy wiazac wlasnie z pierwiaskiem zenskim. A tu troche literatury, ktora znalazlem u Bartminskiego:

user posted image
*


biblografia z Bartmińskiego najdobitniej obrazuje stopień "porzucenia" przez naukę tematu głazów z zagłębieniami zwanymi bożymi stopkami. Wystarczy spojrzeć na daty większości publikacji. Myślę że winę można tu podzielić dość równo pomiędzy archeologię, etnologię i religioznawstwo.
Jeśli dość prawdopodobna teza o związku takich obiektów z kultem przedchrześcijańskim jest prawdziwa, to stan taki musi budzić zdziwenie. W końcu artefaktów związanych z kultem pogańskim Słowian nie zachowało się wiele.
pozdr
zor
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #13

     
Wojen
 

II ranga
**
Grupa: Użytkownik
Postów: 61
Nr użytkownika: 12.565

Stopień akademicki: magister
 
 
post 10/09/2006, 10:51 Quote Post

Tak samo mnie dziwi, ze nikt jeszcze nie zainteresował się słupem z Lipnicy, wszak wydatowanie go dendrochronologicznie nie stanowiłoby wiekszego problemu.
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #14

     
glinik
 

II ranga
**
Grupa: Użytkownik
Postów: 70
Nr użytkownika: 29.880

 
 
post 31/03/2007, 17:08 Quote Post

Z tym brakiem nowych głosów na temat kamieni, to nie do końca prawda, polecam zajrzeć do:

V. Vaitkevičius, AKMENYS SU SMAILIADUGNIAIS DUBENIMIS, "Lietuvos Archeologija", t. 28, 2005, 191-205

Pod tym linkiem skrót w j. angielskim:
http://www.istorija.lt/la/vaitkevicius2005en2.html

pozdry
 
User is offline  PMMini Profile Post #15

3 Strony  1 2 3 > 
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:


Topic Options
Reply to this topicStart new topic

 

 
Copyright © 2003 - 2023 Historycy.org
historycy@historycy.org, tel: 12 346-54-06

Kolokacja serwera, łącza internetowe:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej