Witaj GOŚCIU ( Zaloguj się | Rejestracja )
 
2 Strony  1 2 > 
Reply to this topicStart new topicStart Poll

> Zakopane, Zabytki lokalne
     
Smardz
 

VI ranga
******
Grupa: Użytkownik
Postów: 842
Nr użytkownika: 34.798

Stopień akademicki: mgr prawa
Zawód: ekscentryczny
 
 
post 2/04/2010, 23:19 Quote Post

O Zakopanym pisało i pisze się dużo. O jego budynkach, w tym i zabytkach, też można pisać dużo. Nie będę pisał o historii Zakopanego. Napiszę tylko pokrótce o zabytkowych miejscach Zakopanego, które odwiedziłem (i akurat pamiętam), a które z łatwością każdy również może zobaczyć.

Na początek może, dla wszystkich którzy już w swym życiu odwiedzili to miasto, wjazd do Zakopanego - ilustracja 1. Wjazd, gdzie obecnie zbiegają się na rondzie ulice Nowotarska z Chramcówkami, uwieczniony przez Walerego Eliasza około 1890r.
Załączony obrazek

Zabytki budowlane Zakopanego - mam nadzieję, że żaden specjalista dziedziny się nie oburzy - w sposób uproszczony można podzielić na dwie grupy. Te które powstały w drugiej połowie XIXw oraz te powstałe w latach międzywojennych. Te pierwsze możemy zobaczyć zwłaszcza na ulicy Kościeliskiej. To tam powstała pierwsza osada.

Podobno najstarszym zachowanym budynkiem tutaj jest kościół "na Pęksowym Brzyzku" zwany inaczej kościołem Matki Boskiej Częstochowskiej i św Klemensa. Idąc od pasażu podziemnego wgłąb ulicy Kościeliskiej nie sposób go nie zauwazyć - ilustracja 2 i 3. Kościół wybudowany został dokładnie w połowie XIXw przez pierwszego duszpasterza Skalnego Podhala, ks Józefa Stolarczyka.
Ksiądz Stolarczyk, jak niektórzy mówią, zyskał autorytet u górali bo prezentował proste męskie cechy, nieobce śwarnemu ludowi tej ziemi.
Załączony obrazek Załączony obrazek
Równiez z połowy XIXw pochodzi "stary" cmentarz Zakopanego, zwany po prostu cmentarzem na Pęksowym Brzyzku. Pochowanych zostało tu m.in. wiele osób znakomicie zasłużonych dla Podhala jak również i dla większej sprawy - ilustracja 4, 5 (o.Witkacego),6, 7 (Helena Marusarzówna), 8(obrosły w legendy Sabała), 9(Chałubiński - człowiek który wymyślił "uzdrowiskowy" klimat Zakopanego), 10 (Witkacy, Orkan, Przerwa-Tetmajer), 11 (K. Makuszyński)
Załączony obrazekZałączony obrazekZałączony obrazekZałączony obrazek
Załączony obrazekZałączony obrazekZałączony obrazekZałączony obrazek

Cichcem powtarzana legenda mówi, że część Żydów, którzy w wiadomym okresie musieli z Zakopanego zniknąć, zakopała swoje kosztowności na cmentarzu na Pęksowym Brzyzku. Dlaczego? A bo było to jedyne miejsce którego miejscowi zbóje nie odważyli się rabować.

Idąc dalej ulicą Kościeliską natrafiamy na istniejącą tu od niepamiętnych czasów, czyli od połowy XIXw, restaurację "u Wnuka" - ilustracja 12, 13. Była to ponoć pierwsza karczma Zakopanego. O rzeczach które się tu wyprawiały, osobistościach które to miejsce odwiedzały chętnie bym napisał, ale jest tego na te chwile zbyt wiele.
Załączony obrazekZałączony obrazek

Willa zwana Kolibą, to kolejny punkt na drodze Kościeliskiej - ilustracja 14, 15. Jest to, jak piszą, pierwszy budynek wzniesiony w tzw stylu zakopiańskim, przez samego St. Witkiewicza w latach 1890-tych.
Załączony obrazekZałączony obrazek

Ulica Kościeliska jest ogólnie rzecz biorąc tym rejonem, o który powinien zahaczyć każdy zainteresowany w bardzo starym budownictwie Zakopanego. Na drodze tej znajdują się podobno również XIX wieczne "wille" Cicha i Orla, ale tych akurat nie dane mi było zobaczyć i uwiecznić. Ulica Kościeliska pod względem zabudowy jest generalnie dużo ładniejsza od Krupówek.

Przenosząc się z kolei w górę Zakopanego, należałoby wspomniec o zabudowie tej przereklamowanej deptarni Krupówek. Część budowli pochodzi jeszcze z czasów galicyjskich - ilustr 16 (widok na wille Poraj na popczątku XXw i ostatniej zimy), ilustr 17 (Krupowki32 około 1900 i ostatniej zimy).
Załączony obrazekZałączony obrazek
Część budynków natomiast, to inwestycje międzywojenne. Wtedy to nastąpił prawdziwy - bo wiążący się z wielkimi państwowymi inwestycjami - bum turystyczny na Zakopane. To w latach 30-tych powstała w rekordowo krótkim czasie kolejka na Kasprowy. Zbudowana została kolejka na Gubałówkę (uczestniczył w jej projektowaniu m.in. arch. Wł. Stokowski, który stanowi oddzielna historię). Do Zakopanego przyjeżdżały elity II RP (o czym innym razem).
Z tego to okresu pochodzą budynki widoczne na tym zdjęciu - ilustr 18 (widok z lat 30-tych oraz ost. zimy)
Załączony obrazek

Z samych początków XXw pochodzi jednak najbardziej znany kościół Zakopanego - ilustr 19 - kościół św Rodziny, zbudowany w stylu neoromańskim, o strzelistym, acz ponurym wyglądzie, przerażającym raczej w nocy. Jest to pierwszy murowany kościół Zakopanego.
Załączony obrazek
Idąc pod górę Krupówek, po prawej, ponad współczesną konstrukcją niedawno nazwaną "sukiennicami" możemy zauwazyć gmach Technikum Budowlanego - ilustracja 20. Jest to dawna Szkoła Przemysłu Drzewnego - ilustracja 21 (Walery Eliasz początek XXw), widać na niej również fragment Dworca Tatrzańskiego.
Załączony obrazekZałączony obrazek
Wspomniany Dworzec Tatrzański, położony tuż obok - ilustr 22 - został wybudowany jako drewniany budynek w 1882r. W bodajże 1900 mu się spłonęło, a budowla którą możemy dziś oglądać została postawiona parę lat później. Dworzec Tatrzański był ogólnie mówiąc ośrodkiem kultury. Gościli tu ponoć m.in H.Sienkiewicz, Modrzejewska i I.J.Paderewski.
Załączony obrazek
Naprzeciwko, znajduje się również niebrzydki gmach Muzeum Tatrzańskiego - ilustr 23 - Jego historia nie jest mi znana.
Załączony obrazek
Za powyższymi budynkami, a przylegając bezpośrednio do ul.Zaruskiego, znajduje się kolos z największym gontowym dachem w Europie. Budynek wzniesiony został w 1958, przez lata zwał się Domem Turysty. Ostatnim planem było bodajże przerobienie go na hotel wielogwiazdkowy. Niestety aparat mi się tam zbuntował i po zdjęcia lepszych widoków niż to - 24 - odsyłam w Google.
Załączony obrazek

Z obiektów, które można zobaczyć, polecam tez domek przy ul. Kasprusie 19. Jest to willa Atma, wybudowana w 1895r, mieszkał sobie tu znany pan Szymanowski, a teraz znajduje się w tym lokalu muzeum jego pamięci - ilustr 25.
Załączony obrazek

Jeśli chodzi o zabudowania związane z historią II Wojny Światowej lub samych lat międzywojennych, jest ich w Zakopanym rozrzuconych trochę. Jak będe miał czas i przejdę się zrobic zdjęcie, też o nich opisze.
Wspomnieć warto na pewno o "katowni Podhala", hotelu "Palace" przy ul. Chałubińskiego, w dość dużym oddaleniu od centrum. Była to siedziba Gestapo, miejsce zbrodni, napisano na ten temat książke bodajże pt. "Hotel Palace". Obecnie znów jest tu hotel (ilust 29)
Załączony obrazek

Przy ulicy Zamojskiego, znajduje się dom o nazwie willa "Miedziana". W czasie wojny mieściła się tu zakonspirowana siedziba Abwehry - ilustr 26 - oficjalnie zaś był tu jakiś urząd budowlany.
Załączony obrazek
Jeśli dobrze pamiętam, w górze ul.Zamojskiego znajduje się takie domostwo - ilustr 27. Nie wiem czy działo się tu coś nadzwyczajnego, ale data powstania budynku - rok 1914 - wywołała u mnie mimowolna refleksję czy aby była to udana inwestycja.
Załączony obrazek
Co do wyglądu samych Krupówek w czasie okupacji, zrobiłem sobie taki mix - ilustr 28, widok na Krupówki z obecnego skrzyżowania z ul. Galicy, przy knajpie w podziemiu.
Załączony obrazek

cd napisze może jak sie ponownie zabiore.

Ten post był edytowany przez Smardz: 5/04/2010, 10:27
 
User is offline  PMMini Profile Post #1

     
carantuhill
 

Bieskidnik
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 8.503
Nr użytkownika: 12.703

WOJCIECH
Zawód: Galileusz
 
 
post 2/04/2010, 23:39 Quote Post

Dodam od siebie innym razem, a przyczepię się na początek do

QUOTE
Te pierwsze możemy zobaczyć zwłaszcza na ulicy Kościeliskiej. To tam powstała pierwsza osada.


Raczej nie. Dwie pierwsze przysiółki to Ustup i Olcza smile.gif
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #2

     
Smardz
 

VI ranga
******
Grupa: Użytkownik
Postów: 842
Nr użytkownika: 34.798

Stopień akademicki: mgr prawa
Zawód: ekscentryczny
 
 
post 2/04/2010, 23:52 Quote Post

QUOTE(carantuhill @ 3/04/2010, 0:39)
Dodam od siebie innym razem, a przyczepię się na początek do

QUOTE
Te pierwsze możemy zobaczyć zwłaszcza na ulicy Kościeliskiej. To tam powstała pierwsza osada.


Raczej nie. Dwie pierwsze przysiółki to Ustup i Olcza smile.gif
*


Może być i tak smile.gif Ja gdzieś zetknąłem się, że pierwsza "zakopiańska" osada to właśnie rejon ul. Kościeliskiej. A jakie informacje masz odnośnie tych wspomnianych osiedli?
 
User is offline  PMMini Profile Post #3

     
carantuhill
 

Bieskidnik
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 8.503
Nr użytkownika: 12.703

WOJCIECH
Zawód: Galileusz
 
 
post 3/04/2010, 0:07 Quote Post

QUOTE(Smardz @ 2/04/2010, 23:52)
QUOTE(carantuhill @ 3/04/2010, 0:39)
Dodam od siebie innym razem, a przyczepię się na początek do

QUOTE
Te pierwsze możemy zobaczyć zwłaszcza na ulicy Kościeliskiej. To tam powstała pierwsza osada.


Raczej nie. Dwie pierwsze przysiółki to Ustup i Olcza smile.gif
*


Może być i tak smile.gif Ja gdzieś zetknąłem się, że pierwsza "zakopiańska" osada to właśnie rejon ul. Kościeliskiej. A jakie informacje masz odnośnie tych wspomnianych osiedli?
*




Napiszę coś ale nie dziś. Rzuć okiem na mapę i będzie wszystko jasne. Ustup leży na początku Zakopanego, gdzie doliną rzeki szła kolonizacja rolnicza, Olcza kolonizacja pasterska.
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #4

     
Smardz
 

VI ranga
******
Grupa: Użytkownik
Postów: 842
Nr użytkownika: 34.798

Stopień akademicki: mgr prawa
Zawód: ekscentryczny
 
 
post 3/04/2010, 0:47 Quote Post

Jednakowóż smile.gif nie wiem jak z Ustupem, ale odniosłem wrażenie że Olcza, to Olcza, a nie Zakopane. Ponoć jeszcze w latach 70-tych istniały konflikty i bójki na tym tle.
Z resztą wszystko jedno. Tym niech zajmują się paleontolodzy.
 
User is offline  PMMini Profile Post #5

     
rycymer
 

Ellentengernagyként
*********
Grupa: Przyjaciel forum
Postów: 5.900
Nr użytkownika: 30.754

 
 
post 3/04/2010, 9:48 Quote Post

QUOTE
restaurację "u Wnuka" - ilustracja 12, 13. Była to ponoć pierwsza karczma Zakopanego.

Wnuk w ogóle znany był z tego, że wybudował pierwszy pod Giewontem dom piętrowy, stąd górale sugerowali, jakoby zwariował, bowiem chałupę na chałupie postawił. wink.gif
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #6

     
Smardz
 

VI ranga
******
Grupa: Użytkownik
Postów: 842
Nr użytkownika: 34.798

Stopień akademicki: mgr prawa
Zawód: ekscentryczny
 
 
post 3/04/2010, 11:52 Quote Post

QUOTE(rycymer @ 3/04/2010, 10:48)
QUOTE
restaurację "u Wnuka" - ilustracja 12, 13. Była to ponoć pierwsza karczma Zakopanego.

Wnuk w ogóle znany był z tego, że wybudował pierwszy pod Giewontem dom piętrowy, stąd górale sugerowali, jakoby zwariował, bowiem chałupę na chałupie postawił. wink.gif
*


A to dobre. Ja niewiedziołek smile.gif
 
User is offline  PMMini Profile Post #7

     
rycymer
 

Ellentengernagyként
*********
Grupa: Przyjaciel forum
Postów: 5.900
Nr użytkownika: 30.754

 
 
post 3/04/2010, 13:10 Quote Post

QUOTE
A to dobre. Ja niewiedziołek smile.gif

W ogóle to polecam jako doskonałą lekturę Księgę Tatr Jalu Kurka. wink.gif
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #8

     
Smardz
 

VI ranga
******
Grupa: Użytkownik
Postów: 842
Nr użytkownika: 34.798

Stopień akademicki: mgr prawa
Zawód: ekscentryczny
 
 
post 3/04/2010, 15:26 Quote Post

A tu linka do mapy Wojskowego Instytutu Geograficznego obejmującej Zakopane, z roku 1934.
http://igrek.amzp.pl/WIG100_P51_S30
 
User is offline  PMMini Profile Post #9

     
carantuhill
 

Bieskidnik
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 8.503
Nr użytkownika: 12.703

WOJCIECH
Zawód: Galileusz
 
 
post 7/04/2010, 14:37 Quote Post

QUOTE(rycymer @ 3/04/2010, 13:10)
QUOTE
A to dobre. Ja niewiedziołek smile.gif

W ogóle to polecam jako doskonałą lekturę Księgę Tatr Jalu Kurka. wink.gif
*




Pomijając Kurkowe etymologie jak Burdele i Pardałówkę. Czy opisy klasy robotniczej wyzyskiwanej przez Homolacsów i księdza Stolarczyka wink.gif
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #10

     
rycymer
 

Ellentengernagyként
*********
Grupa: Przyjaciel forum
Postów: 5.900
Nr użytkownika: 30.754

 
 
post 7/04/2010, 16:44 Quote Post

QUOTE
Pardałówkę

Która to jest, o ile dobrze pomnę, zniekształceniem nazwy Pierdołówka. laugh.gif
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #11

     
carantuhill
 

Bieskidnik
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 8.503
Nr użytkownika: 12.703

WOJCIECH
Zawód: Galileusz
 
 
post 8/04/2010, 11:41 Quote Post

QUOTE(rycymer @ 7/04/2010, 16:44)
QUOTE
Pardałówkę

Która to jest, o ile dobrze pomnę, zniekształceniem nazwy Pierdołówka. laugh.gif
*




Jalu ma rację co do założenia Zakopanego, zaraz po rebelii Napierskiego, kiedy siedzący w Wieży Złodziejskiej na Wawelu Łętowski, jeden z trzech przywódców powstania, przekazał przed poćwiartowaniem polanę Zakopane swoim dzieciom. Obok nich osiedlili się zbiegowie z powstania, którzy uciekli przed pacyfikacjami.
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #12

     
Wojsław
 

Nowicjusz
Grupa: Użytkownik
Postów: 9
Nr użytkownika: 80.150

Robert Jackowski
Stopień akademicki: dr
Zawód: historyk kosciola
 
 
post 12/12/2012, 19:36 Quote Post

Historią mojego miasta czyli Zakopanego Interesuje się jakieś 20 lat. I tak faktycznie Zakopane zaczynało się od cmentarza na Pęksowym Brzysku. Później ,,Stary Kościółek" obok gdzie przedszkole znajdowała się chałupa Ślimaka w której na początku mieszkał ,,ksiądz plebon" Stolarczyk. A "Wnuk" to była poczta smile.gif a co do najstarszego budynku.. Starszym domem zachowanym do dziś jest dom Sołtysa z Krzptówek w którym urodził się i mieszkał Jan Sabała. I jeszcze jedno o wiele starsza wsią jest Kościelisko niż Olcza czy Ustup jeśli chodzi o kolonizacje która patrzą na historię tamtych terenów raczej postępowała z drugiej strony Zakopanego niż od Poronina. I Nazwa Ustup pochodzi od Pensjonatu który znajdował się na Królach w Harendzie i nazywał się "U stóp Tatr". Pozdrawiam.. P.S. Lepiej posłuchać starych górali niż jakieś tam książki J.Kurka. Do którego.. hmm... jestem troszke uprzedzony smile.gif pozdrawiam smile.gif
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #13

     
barbarosa
 

III ranga
***
Grupa: Użytkownik
Postów: 118
Nr użytkownika: 81.322

 
 
post 11/02/2013, 20:44 Quote Post

Zakopane traci na znaczeniu podupada fatalny dojazd drozyzna w pensjonatach a tu wiecej można poczytac http://krakow.gazeta.pl/krakow/2029020,35825,11854296.html
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #14

     
carantuhill
 

Bieskidnik
*********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 8.503
Nr użytkownika: 12.703

WOJCIECH
Zawód: Galileusz
 
 
post 11/02/2013, 21:49 Quote Post

CODE
Zakopane traci na znaczeniu podupada fatalny dojazd drozyzna w pensjonatach a tu wiecej można poczytac


To akurat tekst o tragicznej bazie treningowej w Zakopanem - jak by to rzec nihil novi smile.gif Na znaczeniu raczej nie traci, nie widzę spadku liczby turystów, od lat jest na podobnym poziomie. Niestety, pomimo, że Felvidek ma lepsze warunki do uprawiania sportów zimowych, lepszą infrastrukturę, to przegrywa ze względu na kurs euro i z powodu braku sporego miasta u podnóża Tatr, niestety Liptowski Mikulasz leży ździebko za daleko. W kurortach to można posiedzieć parę dni, pojeździć na nartach, wypić cosik, ale to się nudzi - trza wyjść gdzieś dalej, spotkać innych ludzi, pochodzić po sklepach - to wszystko zapewnia Zakopane. Mi się to nie podoba, ale nic na to nie poradzimy, bo w przypadku tego miasta dochodzi jeszcze swoisty młodopolski sentyment głęboko zakorzeniony w narodzie.

CODE
I tak faktycznie Zakopane zaczynało się od cmentarza na Pęksowym Brzysku.


Nie. To co dziś nazywamy Zakopane to zbitek małych osad pasterskich i ról. to przypadek w XIX wieku zaważył, że centrum wsi znalazło się w okolicy Krupówek i Kościeliskiej, a nie na Olczy, która była większa i gdzie rezydował wajda wołoski.
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #15

2 Strony  1 2 > 
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:


Topic Options
Reply to this topicStart new topic

 

 
Copyright © 2003 - 2023 Historycy.org
historycy@historycy.org, tel: 12 346-54-06

Kolokacja serwera, łącza internetowe:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej