| |
|
|
 Kallimach, ocena postaci
| |
|
|
|
|
Kallimach naprawdę nazywał się Filippo Buonaccorsi. Urodzony w San Gimignano w Toskanii w 1437r. , kształcił się we Florencji i w Wenecji, a następnie przeniósł się do Rzymu, gdzie brał udział w spotkaniach tamtejszej Akademii. W 1468 roku został wraz z innymi członkami Akademii oskarżony o przygotowywanie spisku przeciwko papieżowi Pawłowi II, za co musiał uchodzić z Italii. Długą drogę poprzez Neapol, Kretę, Cypr, Konstantynopol zakończył w Polsce, gdzie znalazł protektora w osobie arcybiskupa lwowskiego Grzegorza z Sanoka. Od początku lat 70-ych zaangażował się w życie środowiska krakowskiego (uniwersytet i dwór królewski) i pomimo amnestii dla spiskowców z 1471 roku zdecydował się pozostać w Polsce. Być może wpływ na ten wybór miały perspektywy, które otworzył dla niego Kazimierz Jagiellończyk, mianując go sekretarzem królewskim, a także wychowawcą swoich synów (choć ta druga rola była dość krótkotrwała i chyba przykłada się do niej często zbyt wielką wagę). Moim skromnym zdaniem toskański humanista zrozumiał, że w Italii byłby pewnie zaledwie jednym z wielu literatów, podczas gdy w Polsce był cenionym na dworze królewskim specjalistą, prekursorem nowej humanistycznej mody. Trudno chyba bowiem inaczej tłumaczyć wybór zimnej, nieznanej i dość siermiężnej (słowo to stosuję nie w sensie kwalifikacyjnym, ale raczej opisowym) wówczas Polski na drugą ojczyznę (tu czekam na Wasze opinie i uwagi). Kallimach wielokrotnie brał udział w zagranicznych misjach dyplomatycznych, był też autorem utworów historyczno-biograficznych oraz poetyckich.
Postać Kallimacha i jego znaczenie dla Polski są zazwyczaj oceniane dwutorowo. Z jednej strony trudno zaprzeczyć, że jego obecność w Polsce przyczyniła się do propagowania i rozwoju prądów renesansowych na wielu polach (literatura, dyplomacja, polityka). Z drugiej, już od najwcześniejszych lat po jego śmierci mamy do czynienia z tzw. "czarną legendą" Kallimacha w Polsce. Chodzi mianowicie o "Rady Kallimachowe", utwór krótki o charakterze memoriału, przypisywany właśnie toskańskiemu humaniście, który nie zachował się w oryginale a jedynie w późniejszych odpisach, których redakcje nie są identyczne. W skrócie mówiąc jest to zbiór pomysłów na rządzenie krajem dość daleki od ideałów "złotej wolności szlacheckiej", w którym władca zachęcany jest do sprawowania władzy absolutnej stosując wszystkie możliwe środki, nawet truciznę. Kallimach właśnie, jako były mentor synów Kazimierza, był posądzany o zgubny wpływ na Olbrachta i jego politykę (chodziło zwłaszcza o niesławną wyprawę mołdawską znaną z powiedzenia "Za króla Olbrachta wyginęła szlachta". Szesnastowieczni pisarze tacy jak Kromer czy Modrzewski w mniej lub bardziej jasny sposób sugerowali, że wyprawa była inspirowana przez Kallimacha, który w ten sposób chciał doprowadzić do przetrzebienia szlachty i wzmocnienia tym samym pozycji króla).
Na tym kończę ten opis i zwracam się do Was z pytaniem: jak Wy oceniacie postać Kallimacha? Na ile ważna była to postać dla naszej kultury i dla naszych dziejów? Co sądzicie o jego "czarnej legendzie". Pozdrawiam.
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Czas odświeżyć temacik o Kallimachu, szkoda, że nikt jeszcze go nie podjął, więc będę pierwsza (hurra!). 
Niewątpliwie Filippo miał bardzo bujny żywot. Należał też wraz z innymi polskimi twórcami tego okresu i profesorami Akademii Krakowskiej do Sodalitas Litteraria Vistulana, założonego ongi przez mojego ukochanego Konrada Celtisa. Dziełem Kallimacha jest także żywot kardynała Zbigniewa Oleśnickiego oraz swojego protektora, Grzegorza z Sanoka. A w krakowskim kościele Dominikanów w prezbiterium po wschodniej stronie od wejścia na krużganki znajduje się Jego epitafium zaprojektowane przez Wita Swosza, a odlane w pracowni Piotra Vischera w Norymberdze.
Jeśli chodzi o ocenę wpływu Kallimacha na polską kulturę, myślę, że była ona w istocie znaczna (gł. w zakresie poezji i humanizmu jako prądu), ale też zdaje mi się, że nie należy jej przeceniać – czas polskiego humanizmu, można powiedzieć, zaczął się już nieco wcześniej (imho już na soborze w Konstancji - a zwłaszcza tezy Pawła Włodkowica O władzy papieża i cesarza względem niewiernych), a jego właściwy rozwój nadszedł wraz z XVI w. (Rej i insi).
QUOTE Moim skromnym zdaniem toskański humanista zrozumiał, że w Italii byłby pewnie zaledwie jednym z wielu literatów, podczas gdy w Polsce był cenionym na dworze królewskim specjalistą, prekursorem nowej humanistycznej mody. Trudno chyba bowiem inaczej tłumaczyć wybór zimnej, nieznanej i dość siermiężnej (słowo to stosuję nie w sensie kwalifikacyjnym, ale raczej opisowym) wówczas Polski na drugą ojczyznę (tu czekam na Wasze opinie i uwagi). Ciekawa hipoteza. Nie wydaje mi się, aby Polska była dość uboga dla Kallimacha, choćby w stolicy działało prężne środowisko akademickie, już 'zarażone nowym prądami'. Kraków był sporym centrum kulturalno-artystycznym. Polska była krajem dość odległym od Włoch gdzie władza papieża i jego zwolenników nie sięgała w sensie „praktycznym”, a król Polski już udowodnił, mimo iż władał państwem z dawna tkwiącym „w obozie papieskim (orientacji rzymskiej)”, że potrafi nie przyjąć powolnie papieskiego nakazu. Według mojego skromnego odczucia, Kallimach pozostał w Polsce (państwie polsko-litewskim) w pewnym sensie „z wygody”, "bezpieczny" pod ochroną biskupa Grzegorza, a potem króla Polskiego, choc względy prestiżowe też mogły grać swoją rolę. Nie wiadomo czy na innych dworach wiodłoby się Kallimachowi lepiej, Eneasz Sylwiusz Piccolomini sprawujący funkcje sekretarza na dworze wiedeńskim już nie wspominał lat tam spędzonych z wielkim komfortem.
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Jeszcze warto nadmienić, że Kallimach w imieniu króla polskiego działał w misjach dyplomatycznych - posłował w l. 1476-77 do Wenecji (2 raz w 1486) i Rzymu (!już nie było papieża, przeciw któremu spiskował), także do Austrii, Pragi, jak i Turcji w 1487 r. Niestety podobno służył też interesom Republiki Weneckiej... Jeśli chodzi o ocenę jego działalności politycznej, nie odniósł większych sukcesów, nie można jednak mu odmówić świadomości pewnego roźdzwięku między sytuacją polityczną we Włoszech i w Polsce, gdzie władza monarchy była w pewnie sposób ograniczona żądaniami szlachty i rosnącymi wpływami Sejmu. Stąd też zapewne narodziły sie słynne Rady Kallimachowe.
|
| |
|
|
| |
|
|
|
El Caudillo
|
| |
|
| I ranga |
|
 |
|
| Grupa: Użytkownik |
|
| Postów: 40 |
|
| Nr użytkownika: 42.742 |
|
|
|
Stopień akademicki: magister |
|
|
| |
|
Czy zachowaly sie jakies teksty zrodlowe dotyczace owych podrozy Kallimacha? Jezeli tak, czy sa to starodruki, czy tez kolejne wznowienia beda dostepne w bibliotekach?
Chodzi mi zwlaszcza o relacje z podrozy do Istambulu/Konstantynopola, czy istnieje takowa?
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
QUOTE(El Caudillo @ 12/01/2009, 18:51) Czy zachowaly sie jakies teksty zrodlowe dotyczace owych podrozy Kallimacha? Jezeli tak, czy sa to starodruki, czy tez kolejne wznowienia beda dostepne w bibliotekach? Chodzi mi zwlaszcza o relacje z podrozy do Istambulu/Konstantynopola, czy istnieje takowa?
Tak na szybko: w latach 60-ych Józef Garbacik, autor, który Buonaccorsiemu poświęcił wiele lat swego życia, wydał nieznane dokumenty dotyczące misji dyplomatycznych m.in. Kallimacha, które odnalazł w archiwach jugosłowiańskich (tzw. kodeks zagrzebski).
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Niestety, aż wstyd się przyznać, ale nie znam się na późnym średniowieczu polskim. Ale czy to nie ten sam człowiek, który napisał księgę zatytułowaną "Attila" - czy coś w tym stylu? 
vapnatak
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Nie sądzę, ale przejrzałem katalog BUW, żeby się upewnić. Dla Józefa Garbacika (1907-76) podają 14 tytułów, ale nie ma tam nic podobnego. Przy okazji sprawdziłem dane bibliograficzne pozycji, o której pisałem w poprzednim poście:
J. Garbacik (oprac.), Materiały do dziejów dyplomacji polskiej z lat 1486-1516, Ossolineum, Wrocław 1966. Pierwsze przytoczone tam dokumenty dotyczą służby dyplomatycznej Kallimacha (jak dobrze pamiętam, są tam też na wklejkach fotoreprodukcje jego własnoręcznych notatek). Pzdr.
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
A mnie się jednak kołacze w głowie, że Filip Kallimach napisał dzieło poświęcone Hunom, głównie Attyli. 
vapnatak
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Napisał:
Attila, seu De gestis attilae, Haguenau, 1531
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
A jednak! Miałem racje! Czy wie ktoś gdzie to można zdobyć? Może gdzieś w sieci?
vapnatak
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Niestety nie udało mi się znaleźc w sieci. Jedynie informację o tytule na francuskojęzycznej stronie.
Ale w Biblioteka Gallica tego niestety nie ma. 
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Ja również próbowałem poszukać tego tytułu w Bibliotheca Augustana, i nic... Sprawdzę jeszcze w Monumenta Poloniae Historica. Może będzie jakaś wzmianka?
vapnatak
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
QUOTE(Vapnatak @ 12/02/2009, 18:27) A jednak! Miałem racje! Czy wie ktoś gdzie to można zdobyć? Może gdzieś w sieci? vapnatak
Z tego co podpowiada GoogleBooks, coś o Attyli wydawano z PAN-u w 1962 roku, w edycji bodaj Tadeusza Kowalewskiego. Może spróbuj poszukać tego w bibliotekach.
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
A ja zrozumiałem, że to niby Garbacik miał być autorem Attyli  i stąd moja odpowiedź. Oczywiście, Kallimach jest autorem tego dzieła, sławiącego w zawoalowany sposób Macieja Korwina (wybór właśnie władcy Hunów na bohatera ma być tego geograficzną wskazówką).
Overhaul oczywiście wskazał właściwą pozycję: Ph. Callimachi Attila, edidit et traduxit Thaddaeus Kowalewski, seria Bibliotheca Latina Medii et recentioris aevi vol.10, PAN, Varsoviae 1962
QUOTE Sprawdzę jeszcze w Monumenta Poloniae Historica
Jeśli już to w 6 tomie. Tam jest kilka dzieł Kallimacha, choć nie przypominam sobie, żebym tam widział Attylę.
Pzdr.
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Serdeczne dzięki chłopaki za pomoc. Overhaulowi szczególnie, bo przypomniał mi gdzie pierwszy raz zetknąłem z informacją o dziele Kallimacha. Nawet sobie przypomniałem gdzie to znalazłem: w "mojej" czytelni wojewódzkiej!  Może jeszcze dziś tam będę! Pozdr.
vapnatak
|
| |
|
|
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:
Śledź ten temat
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym temacie dodano odpowiedź, a ty nie jesteś online na forum.
Subskrybuj to forum
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym forum tworzony jest nowy temat, a ty nie jesteś online na forum.
Ściągnij / Wydrukuj ten temat
Pobierz ten temat w innym formacie lub zobacz wersję 'do druku'.
|
|
|
|
|
10/08/2007, 21:20
