|
|
Szańce Kultur. Nowa Książka Bohdana Cywińskiego, Z tego co widzę zapowiada się perełka
|
|
|
afryka-azja
|
|
|
Nowicjusz |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 18 |
|
Nr użytkownika: 81.229 |
|
|
|
|
|
|
Szańce kultur. Szkice z dziejów narodów Europy Wschodniej
Autor: Bohdan Cywiński Wydawnictwo: Trio Warszawa 2013 ISBN: 978-83-7436-319-8 Pierwsze tak obszerne opracowanie poświęcone analizie spotkań, a częściej zderzeń, kilkunastu kultur narodów Europy Wschodniej z kulturą rosyjską, niezwykle bogatą, ale narzucaną administracyjnie i politycznie przez imperium rosyjskie. Autor porównuje stosowane metody rusyfikacyjne i sposoby walki z rusyfikacją podejmowane przez kultury bardzo różnorodne i będące na różnych etapach własnego rozwoju historycznego. Zasięg obejmuje narody żyjące na terenie rosyjskiego frontu zachodniego (antypolskiego) – Ukraińcy, Białorusini, Litwini, Żydzi; – frontu północnego (antyszwedzkiego) – Finowie, Estończycy, Łotysze; południowego (antytureckiego) – Gruzini, Ormianie, górale kaukazcy, Tatarzy Krymscy, Mołdawianie. Okres objęty analizą – od XVIII wieku do 1917 roku. Książka zawiera dużo faktów historycznych i pokazuje zachodzące między nimi związki, przekonuje, że w szczególnie trudnych sytuacjach historycznych kultura może stać się skuteczną bronią w walce o przetrwanie zagrożonego narodu. Porównanie tych narodowych historii skłania do refleksji, jak ewoluuje i czym staje się kultura w życiu narodu zniewolonego politycznie.
Spis rzeczy
Wprowadzenie
I. „ROSJI NIE MOŻNA ZROZUMIEĆ…”
Spojrzenie pierwsze: Rosja jest prawosławna
1. Prawosławie widziane z oddali
2. Chrześcijaństwo Rusi Kijowskiej
3. Prawosławie pod władzą Mongołów
4. Dwie gałęzie ruskiego prawosławia
5. Nie ma zgody z łacinnikami
6. Cerkiew mistyków, polityków i męczenników
7. Cerkiew „upaństwowiona”
8. Prądy oświeceniowe w Cerkwi
9. Bronimy Europy przed Bestią…
10. Religijne korzenie filozofii rosyjskiego romantyzmu
11. Laicyzm scjentysty, burżuja, społecznika i polityka
12. A wiara ustąpić nie chce…
13. Czy Cerkiew jest Rosją, a Rosja – Cerkwią?
Spojrzenie drugie: Rosja jest samodzierżawna
1. Jedynowładztwo stanowi o sile
2. Uosobieniem ojczyzny jest car
3. Kiedy cara zabraknie…
4. Pomazaniec czy antychryst?
5. Być carem w państwie europejskim
6. Wstrętna, zbrodnicza, ale wielka
7. Czy Radiszczew może być groźny?
8. Samodzierżawie czy Europa?
9. Czy możliwa jest Rosja inna?
10. Poddani myślą o polityce
11. Co się stało w roku 1905?
12. Finał
Spojrzenie trzecie: Rosja jest imperialna
1. Czym jest imperium?
2. Moskwa stolicą Wielkorusów
3. Na widnokręgu Moskwy jawi się Europa…
4. Zawalidrogi
5. Walka o dotarcie do prawdziwej Europy
6. Konstruktorka imperium
7. W obronie Europy przed uzurpatorem…
8. A teraz zawrzemy Święte Przymierze…
9. Czas rozprawić się z Turcją
10. Bosfor, Dardanele i losy Europy…
11. Nakręćmy film sensacyjny…
Znaki zapytania
1. Czy istnieje „typowy Rosjanin”?
2. Jak zadomowić się w Rosji?
3. Różne drogi do rosyjskości
4. Nieustanne pytanie „kim jesteśmy?”
5. Mit cara i mit ludu
6. Symbolika ziem zdobytych: Syberii i Kaukazu
7. Mit rewolucji w kraju pytań o los człowieka
II. KULTURY NARODOWE W EUROPIE WSCHODNIEJ
Ukraińcy
1. Kijowski rodowód Ukraińców
2. Dzieje Ukrainy wiodą przez Halicz
3. Średniowieczne zderzenie kultur
4. Unia brzeska – wiara, polityka, kultura
5. Prawo i kultura szabli – wbrew Europie
6. Ku ruinie
7. Niespokojny ukraiński barok
8. Kozak zniewolony
9. Raz jeszcze na skrzyżowaniu dróg…
10. Rusyfikacja Lewobrzeża w XVIII wieku
11. Geografia XIX-wiecznej kultury ukraińskiej
12. Kiedy Europa się chwieje…
13. Europeizacja raz jeszcze…
14. W szkołach jeszcze polskich i już rosyjskich
15. Różne drogi romantyków ukraińskich
16. Ukraiński mesjanizm polityczny
17. Wątek polski, czyli specyfika Podola
18. Między duchem Hromad a prawami rynku
19. Socjalizm też wiąże z Rosją?
20. Daleki Piemont galicyjski
21. Ukraińska odrębność i ukraińska jedność
Białorusini
1. Miłosne i świątobliwe początki Połocka
2. Skąd się wzięło Wielkie Księstwo Litewskie?
3. Ruś cała do Litwy powinna należeć?
4. Nowy budowniczy Europy Środkowo-Wschodniej
5. W europejskim kotle duchowym
6. Zaskakująca postać Franciszka Skoryny
7. Czy w tym kraju może rządzić prawo?
8. Normą jest wojna, pokój wyjątkiem
9. Dwie kultury świata agrarnego: ludowa i „pańska”
10. Inspiracje kulturalne wspólnot wyznaniowych
11. Unia brzeska z perspektywy białoruskiej
12. Białoruskość „w uwikłaniu”
13. Białoruskie gniazdo i polska szkoła
14. Pierwszy rozbiór Polski: wschodnia Białoruś w imperium Katarzyny
15. Białorusin Kościuszko
16 .Czasy przejściowe?
17. Car Aleksander I – apogeum polonizacji Białorusi i Litwy
18. Romantycy odkrywają Białoruś
19. Za powstanie listopadowe płacą także Białorusini…
20. Zniszczenie Kościoła grekokatolickiego
21. Białoruskie konspiracje epoki międzypowstaniowej
22. Powstanie styczniowe na Białorusi
23. Nowa formuła rusyfikacji
24. Zadanie pierwsze: wyeliminować wpływy polskie
25. Zadanie drugie: Białorusinowi dać awans przez rusyfikację
26. Drogi białoruskich socjalistów
27. Zakneblowana literatura żyje
28. Wielkie dzieło „Naszej Niwy”
29. Pytając o tożsamość Białorusina…
Litwini
1. Mendog spogląda dookoła
2. Czy Litwa zaistnieje w świecie?
3. Mendog walczy o przetrwanie
4. Sacrum, lud i polityka
5. Jagiełło otwiera nową epokę
6. Trzydzieści trzy lata wielkiej gry
7. Ale gdzie jest ta Europa?
8. Humaniści rozmawiają o wierze
9. Statuty Litewskie
10. Polonizacja Litwinów i lituanizacja Polaków
11. Uniwersytet na skalę ponadnarodową
12. Specyfika oświecenia wileńskiego
13. A poezja litewska zaczyna się od heksametru…
14. Pamięć o przedchrześcijańskim rodowodzie
15. Żmudzki matecznik
16. Kim się stanie litewski chłop?
17. Jak skutecznie zrusyfikować Litwinów?
18. Przenośnicy ksiąg
19. Litewskość przeciw polskości
20. Litwini na nowej drodze
Finowie
1. Północno-wschodni rodowód Finów
2. Gdy Europą jest tylko luterańska Szwecja…
3. Narodziny fińskiej kultury elitarnej
4. Dramaty wieku XVIII
5. Dla autonomii – pod opiekę cara
6. Narodowy preromantyzm i romantyzm Finów
7. Czarowna moc Kalevali
8. Budowniczy fińskiego autonomizmu
9. Kultura mówi po fińsku…
10. Atak nacjonalistów wielkoruskich
11. Siła przemocy
12. Siła biernego oporu
13.Od biernego oporu do decyzji o walce czynnej
14. Literatura w dobie walki politycznej
15. Wyjątkowość fińskiej drogi w realiach carskiego imperium
Estończycy
1. Spod Uralu nad Bałtyk
2. Chrześcijański Pan Bóg lubi najeźdźców…
3. Noc świętego Jerzego
4. Reformacja po estońsku
5. Czasy szwedzkie
6. Estonia szwedzka, rosyjska czy niemiecka?
7. Estońskie owoce niemieckiego oświecenia
8. Od uwolnienia chłopa do powstania Uczonego Towarzystwa Estońskiego
9. Syn Kaleva
10. Lud ziemi pyta o swoją tożsamość
11. Święto Pieśni
12. Kto grozi naszej kulturze?
13. Doświadczenie radykalnej rusyfikacji
14. Awans socjalny i świadomość narodowa
15. …a Sztuka ma być dla Sztuki…
Łotysze
1. Zderzenie kultur Liwów i Bałtów
2. Chrześcijaństwo religią najeźdźców
3. Polityczny i duchowy chaos XVI wieku
4. W szkole luterańskiej kultury
5. Łatgalia, czyli Inflanty polskie
6. Łotewski chłop szuka swej tradycji
7. Jak zrusyfikować lud?
8. Który wróg jest dla Łotysza groźniejszy?
9. Polskie wątki w kulturze Łatgalii
10. Łotewski rok 1905
Gruzini
1. Historia Gruzji liczy się na tysiąclecia…
2. W kręgu chrześcijaństwa pozaeuropejskiego
3. Kaukaskie średniowiecze
4. Persko-turecki rozbiór Gruzji
5. Kultura gruzińska w islamskich okowach
6. Mit prawosławnej wyzwolicielki
7. W guberni zakaukaskiej
8. Romantycy w rosyjskich mundurach
9. Gruzini „piją wodę z Tereku”
10. Pytania gruzińskich literatów
11. Socjalizm po gruzińsku
12. Czym była rusyfikacja Gruzji?
Ormianie
1. Antyczni miłośnicy wiedzy
2. Między arabskim kalifatem a sojuszem z krzyżowcami
3. Naród się rozbiega…
4. Ormianie tureccy, perscy i rosyjscy
5. Ormiańskie postrzeganie Rosji
6. Swoi i obcy
7. Potęga ormiańskiej emigracji
8. Jak rusyfikować Ormian?
9. Dzieje dramatu Ormian tureckich
10. Najbardziej prorosyjscy – najmniej zrusyfikowani
Azerbejdżanie i ludy wschodniego Kaukazu
1. Trzy tysiące lat temu…
2. Islam wkracza nad Morze Kaspijskie
3. Pod władzą Mongołów
4. W monarchii Safawidów
5. Niewierni atakują z północy i z zachodu
6. Kaukascy górale
7. Rosja włada całym Zakaukaziem
8. Azerbejdżańskie zderzenie kultur
9. Kaukaski imamat Szamila
10. Europeizacja przez kieszeń
11. Między socjalizmem, panislamizmem i panturkizmem
Tatarzy krymscy i Czerkiesi
1. Międzykontynentalny punkt graniczny
2. Chanat krymski jako ośrodek tatarskiej kultury
3. Rosjanie idą na Krym
4. Drogi rusyfikacji Tatarów krymskich
5. Krymska emigracja polityczna: muzułmańskie Bałkany i czerkieski matecznik
6. Od muzułmańskiej hidżry do rosyjskich masowych wysiedleń
7. Doświadczenia historyczne Czerkiesów
8. Idea „russkogo muzułmanstwa” jako współtwórcy Rosji
9. Nowe drogi Młodych Tatarów
Mołdawianie
1. Mołdawska prehistoria
2. Hospodarstwo Mołdawskie w średniowiecznej Europie
3. Mołdawska kultura pod turecką władzą
4. Czekając rosyjskiej pomocy…
5. Mołdawię widać znad Sekwany…
6. Rozbiór historycznej Mołdawii – powstanie Besarabii
7. Besarabska autonomia
8. Echa greckiej walki o wolność
9. Trzydziestolecie rusyfikacji łagodnej
10. Za Prutem powstaje Rumunia
11. Gwałtowne konflikty przełomu stuleci
12. Naczelnym symbolem tożsamości okazuje się język…
Żydzi
1. Rosyjski Żyd ma korzenie polskie
2. Zasady samorządu żydowskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów
3. Usytuowanie socjalne Żydów polskich
4. Dramat Żydów ukraińskich w 1648 roku
5. Żydzi czy „Polacy wiary starozakonnej”?
6. Talmudyści i chasydzi
7. Żydzi w Rosji – odwieczny spór: szkodliwi czy potrzebni?
8. Od Katarzyny II do Aleksandra I – wahania polityki wobec Żydów
9. O niepodległość ojczyzny czy o wolność tułacza?
10. Dwie kultury żydowskie w Rosji: elitarna i ludowa
11. Ukazy Mikołaja I w kwestii żydowskiej
12. Asymilacja elit żydowskich do rosyjskości za Aleksandra II
13. Kultura chasydzkiego sztetlu
14. Dramatyczne doświadczenie pogromów
15. Żydowska ucieczka w mit rewolucji socjalistycznej
16. Syjonistyczny exodus Żydów z Rosji
III. RUSYFIKACJA – ZJAWISKO MIĘDZY POLITYKĄ A KULTURĄ
O rusyfikatorach
1. Po co rusyfikować?
2. Opanowanie struktur przekazu kulturalnego
3. Wywieranie wpływu na postawy i mentalność
4. Rusyfikacji stadium początkowe
5. Car Mikołaj uderza w elity
6. Cerkiew jako podmiot rusyfikujący lud
7. Miejski rynek też umie rusyfikować…
8. Jak rusyfikuje „prawdziwy Rosjanin”?
9. Proletariusz nie ma ojczyzny, ale ojczyzną rewolucji będzie Rosja…
O rusyfikowanych
1. Zjawiska świadomej aprobaty rusyfikacji
2. A jeśli rusyfikacja wzbudza opór…
3. Kształty kultur rodzimych
4. Bariera obcego języka
5. Bariera obcej wiary
6. Kultury rodzime, przynależność do innych kręgów kulturowych i rusyfikacja
7. Specyfika „polskogo woprosa” w dziejach rusyfikacji Europy Wschodniej
8. Poczucie tożsamości i dążenia polityczne narodów zniewolonych a procesy rusyfikacji
9. Rusyfikacja i mit ponadnarodowej rewolucji socjalnej
10. Europa wobec wielkiego imperium i narodów przez nie zniewolonych
Zamiast bilansu
1. Inorodcy przed świtem swobody
2. Kiedy imperium niknie…
3. Mit samostanowienia narodów na targu europejskiej polityki
4. Minęło prawie sto lat…
5. Czym bywa kultura ludów w niewoli…
6. Epilogi dziejowe są równocześnie prologami czasów nowych…
Sumary
Z literatury przedmiotu
Indeks osób
Indeks nazw geograficznych
|
|
|
|
2 Użytkowników czyta ten temat (2 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:
Śledź ten temat
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym temacie dodano odpowiedź, a ty nie jesteś online na forum.
Subskrybuj to forum
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym forum tworzony jest nowy temat, a ty nie jesteś online na forum.
Ściągnij / Wydrukuj ten temat
Pobierz ten temat w innym formacie lub zobacz wersję 'do druku'.
|
|
|
|