Witaj GOŚCIU ( Zaloguj się | Rejestracja )
 
 
Reply to this topicStart new topicStart Poll

> Szańce Kultur. Nowa Książka Bohdana Cywińskiego, Z tego co widzę zapowiada się perełka
     
afryka-azja
 

Nowicjusz
Grupa: Użytkownik
Postów: 18
Nr użytkownika: 81.229

 
 
post 28/02/2013, 21:00 Quote Post

Szańce kultur. Szkice z dziejów narodów Europy Wschodniej

Autor: Bohdan Cywiński
Wydawnictwo: Trio
Warszawa 2013
ISBN: 978-83-7436-319-8
Pierwsze tak obszerne opracowanie poświęcone analizie spotkań, a częściej zderzeń, kilkunastu kultur narodów Europy Wschodniej z kulturą rosyjską, niezwykle bogatą, ale narzucaną administracyjnie i politycznie przez imperium rosyjskie. Autor porównuje stosowane metody rusyfikacyjne i sposoby walki z rusyfikacją podejmowane przez kultury bardzo różnorodne i będące na różnych etapach własnego rozwoju historycznego. Zasięg obejmuje narody żyjące na terenie rosyjskiego frontu zachodniego (antypolskiego) – Ukraińcy, Białorusini, Litwini, Żydzi; – frontu północnego (antyszwedzkiego) – Finowie, Estończycy, Łotysze; południowego (antytureckiego) – Gruzini, Ormianie, górale kaukazcy, Tatarzy Krymscy, Mołdawianie. Okres objęty analizą – od XVIII wieku do 1917 roku. Książka zawiera dużo faktów historycznych i pokazuje zachodzące między nimi związki, przekonuje, że w szczególnie trudnych sytuacjach historycznych kultura może stać się skuteczną bronią w walce o przetrwanie zagrożonego narodu. Porównanie tych narodowych historii skłania do refleksji, jak ewoluuje i czym staje się kultura w życiu narodu zniewolonego politycznie.

Spis rzeczy

Wprowadzenie

I. „ROSJI NIE MOŻNA ZROZUMIEĆ…”

Spojrzenie pierwsze: Rosja jest prawosławna

1. Prawosławie widziane z oddali

2. Chrześcijaństwo Rusi Kijowskiej

3. Prawosławie pod władzą Mongołów

4. Dwie gałęzie ruskiego prawosławia

5. Nie ma zgody z łacinnikami

6. Cerkiew mistyków, polityków i męczenników

7. Cerkiew „upaństwowiona”

8. Prądy oświeceniowe w Cerkwi

9. Bronimy Europy przed Bestią…

10. Religijne korzenie filozofii rosyjskiego romantyzmu

11. Laicyzm scjentysty, burżuja, społecznika i polityka

12. A wiara ustąpić nie chce…

13. Czy Cerkiew jest Rosją, a Rosja – Cerkwią?



Spojrzenie drugie: Rosja jest samodzierżawna

1. Jedynowładztwo stanowi o sile

2. Uosobieniem ojczyzny jest car

3. Kiedy cara zabraknie…

4. Pomazaniec czy antychryst?

5. Być carem w państwie europejskim

6. Wstrętna, zbrodnicza, ale wielka

7. Czy Radiszczew może być groźny?

8. Samodzierżawie czy Europa?

9. Czy możliwa jest Rosja inna?

10. Poddani myślą o polityce

11. Co się stało w roku 1905?

12. Finał



Spojrzenie trzecie: Rosja jest imperialna

1. Czym jest imperium?

2. Moskwa stolicą Wielkorusów

3. Na widnokręgu Moskwy jawi się Europa…

4. Zawalidrogi

5. Walka o dotarcie do prawdziwej Europy

6. Konstruktorka imperium

7. W obronie Europy przed uzurpatorem…

8. A teraz zawrzemy Święte Przymierze…

9. Czas rozprawić się z Turcją

10. Bosfor, Dardanele i losy Europy…

11. Nakręćmy film sensacyjny…



Znaki zapytania

1. Czy istnieje „typowy Rosjanin”?

2. Jak zadomowić się w Rosji?

3. Różne drogi do rosyjskości

4. Nieustanne pytanie „kim jesteśmy?”

5. Mit cara i mit ludu

6. Symbolika ziem zdobytych: Syberii i Kaukazu

7. Mit rewolucji w kraju pytań o los człowieka



II. KULTURY NARODOWE W EUROPIE WSCHODNIEJ



Ukraińcy

1. Kijowski rodowód Ukraińców

2. Dzieje Ukrainy wiodą przez Halicz

3. Średniowieczne zderzenie kultur

4. Unia brzeska – wiara, polityka, kultura

5. Prawo i kultura szabli – wbrew Europie

6. Ku ruinie

7. Niespokojny ukraiński barok

8. Kozak zniewolony

9. Raz jeszcze na skrzyżowaniu dróg…

10. Rusyfikacja Lewobrzeża w XVIII wieku

11. Geografia XIX-wiecznej kultury ukraińskiej

12. Kiedy Europa się chwieje…

13. Europeizacja raz jeszcze…

14. W szkołach jeszcze polskich i już rosyjskich

15. Różne drogi romantyków ukraińskich

16. Ukraiński mesjanizm polityczny

17. Wątek polski, czyli specyfika Podola

18. Między duchem Hromad a prawami rynku

19. Socjalizm też wiąże z Rosją?

20. Daleki Piemont galicyjski

21. Ukraińska odrębność i ukraińska jedność



Białorusini

1. Miłosne i świątobliwe początki Połocka

2. Skąd się wzięło Wielkie Księstwo Litewskie?

3. Ruś cała do Litwy powinna należeć?

4. Nowy budowniczy Europy Środkowo-Wschodniej

5. W europejskim kotle duchowym

6. Zaskakująca postać Franciszka Skoryny

7. Czy w tym kraju może rządzić prawo?

8. Normą jest wojna, pokój wyjątkiem

9. Dwie kultury świata agrarnego: ludowa i „pańska”

10. Inspiracje kulturalne wspólnot wyznaniowych

11. Unia brzeska z perspektywy białoruskiej

12. Białoruskość „w uwikłaniu”

13. Białoruskie gniazdo i polska szkoła

14. Pierwszy rozbiór Polski: wschodnia Białoruś w imperium Katarzyny

15. Białorusin Kościuszko

16 .Czasy przejściowe?

17. Car Aleksander I – apogeum polonizacji Białorusi i Litwy

18. Romantycy odkrywają Białoruś

19. Za powstanie listopadowe płacą także Białorusini…

20. Zniszczenie Kościoła grekokatolickiego

21. Białoruskie konspiracje epoki międzypowstaniowej

22. Powstanie styczniowe na Białorusi

23. Nowa formuła rusyfikacji

24. Zadanie pierwsze: wyeliminować wpływy polskie

25. Zadanie drugie: Białorusinowi dać awans przez rusyfikację

26. Drogi białoruskich socjalistów

27. Zakneblowana literatura żyje

28. Wielkie dzieło „Naszej Niwy”

29. Pytając o tożsamość Białorusina…



Litwini

1. Mendog spogląda dookoła

2. Czy Litwa zaistnieje w świecie?

3. Mendog walczy o przetrwanie

4. Sacrum, lud i polityka

5. Jagiełło otwiera nową epokę

6. Trzydzieści trzy lata wielkiej gry

7. Ale gdzie jest ta Europa?

8. Humaniści rozmawiają o wierze

9. Statuty Litewskie

10. Polonizacja Litwinów i lituanizacja Polaków

11. Uniwersytet na skalę ponadnarodową

12. Specyfika oświecenia wileńskiego

13. A poezja litewska zaczyna się od heksametru…

14. Pamięć o przedchrześcijańskim rodowodzie

15. Żmudzki matecznik

16. Kim się stanie litewski chłop?

17. Jak skutecznie zrusyfikować Litwinów?

18. Przenośnicy ksiąg

19. Litewskość przeciw polskości

20. Litwini na nowej drodze



Finowie

1. Północno-wschodni rodowód Finów

2. Gdy Europą jest tylko luterańska Szwecja…

3. Narodziny fińskiej kultury elitarnej

4. Dramaty wieku XVIII

5. Dla autonomii – pod opiekę cara

6. Narodowy preromantyzm i romantyzm Finów

7. Czarowna moc Kalevali

8. Budowniczy fińskiego autonomizmu

9. Kultura mówi po fińsku…

10. Atak nacjonalistów wielkoruskich

11. Siła przemocy

12. Siła biernego oporu

13.Od biernego oporu do decyzji o walce czynnej

14. Literatura w dobie walki politycznej

15. Wyjątkowość fińskiej drogi w realiach carskiego imperium



Estończycy

1. Spod Uralu nad Bałtyk

2. Chrześcijański Pan Bóg lubi najeźdźców…

3. Noc świętego Jerzego

4. Reformacja po estońsku

5. Czasy szwedzkie

6. Estonia szwedzka, rosyjska czy niemiecka?

7. Estońskie owoce niemieckiego oświecenia

8. Od uwolnienia chłopa do powstania Uczonego Towarzystwa Estońskiego

9. Syn Kaleva

10. Lud ziemi pyta o swoją tożsamość

11. Święto Pieśni

12. Kto grozi naszej kulturze?

13. Doświadczenie radykalnej rusyfikacji

14. Awans socjalny i świadomość narodowa

15. …a Sztuka ma być dla Sztuki…



Łotysze

1. Zderzenie kultur Liwów i Bałtów

2. Chrześcijaństwo religią najeźdźców

3. Polityczny i duchowy chaos XVI wieku

4. W szkole luterańskiej kultury

5. Łatgalia, czyli Inflanty polskie

6. Łotewski chłop szuka swej tradycji

7. Jak zrusyfikować lud?

8. Który wróg jest dla Łotysza groźniejszy?

9. Polskie wątki w kulturze Łatgalii

10. Łotewski rok 1905



Gruzini

1. Historia Gruzji liczy się na tysiąclecia…

2. W kręgu chrześcijaństwa pozaeuropejskiego

3. Kaukaskie średniowiecze

4. Persko-turecki rozbiór Gruzji

5. Kultura gruzińska w islamskich okowach

6. Mit prawosławnej wyzwolicielki

7. W guberni zakaukaskiej

8. Romantycy w rosyjskich mundurach

9. Gruzini „piją wodę z Tereku”

10. Pytania gruzińskich literatów

11. Socjalizm po gruzińsku

12. Czym była rusyfikacja Gruzji?



Ormianie

1. Antyczni miłośnicy wiedzy

2. Między arabskim kalifatem a sojuszem z krzyżowcami

3. Naród się rozbiega…

4. Ormianie tureccy, perscy i rosyjscy

5. Ormiańskie postrzeganie Rosji

6. Swoi i obcy

7. Potęga ormiańskiej emigracji

8. Jak rusyfikować Ormian?

9. Dzieje dramatu Ormian tureckich

10. Najbardziej prorosyjscy – najmniej zrusyfikowani



Azerbejdżanie i ludy wschodniego Kaukazu

1. Trzy tysiące lat temu…

2. Islam wkracza nad Morze Kaspijskie

3. Pod władzą Mongołów

4. W monarchii Safawidów

5. Niewierni atakują z północy i z zachodu

6. Kaukascy górale

7. Rosja włada całym Zakaukaziem

8. Azerbejdżańskie zderzenie kultur

9. Kaukaski imamat Szamila

10. Europeizacja przez kieszeń

11. Między socjalizmem, panislamizmem i panturkizmem



Tatarzy krymscy i Czerkiesi

1. Międzykontynentalny punkt graniczny

2. Chanat krymski jako ośrodek tatarskiej kultury

3. Rosjanie idą na Krym

4. Drogi rusyfikacji Tatarów krymskich

5. Krymska emigracja polityczna: muzułmańskie Bałkany i czerkieski matecznik

6. Od muzułmańskiej hidżry do rosyjskich masowych wysiedleń

7. Doświadczenia historyczne Czerkiesów

8. Idea „russkogo muzułmanstwa” jako współtwórcy Rosji

9. Nowe drogi Młodych Tatarów



Mołdawianie

1. Mołdawska prehistoria

2. Hospodarstwo Mołdawskie w średniowiecznej Europie

3. Mołdawska kultura pod turecką władzą

4. Czekając rosyjskiej pomocy…

5. Mołdawię widać znad Sekwany…

6. Rozbiór historycznej Mołdawii – powstanie Besarabii

7. Besarabska autonomia

8. Echa greckiej walki o wolność

9. Trzydziestolecie rusyfikacji łagodnej

10. Za Prutem powstaje Rumunia

11. Gwałtowne konflikty przełomu stuleci

12. Naczelnym symbolem tożsamości okazuje się język…



Żydzi

1. Rosyjski Żyd ma korzenie polskie

2. Zasady samorządu żydowskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów

3. Usytuowanie socjalne Żydów polskich

4. Dramat Żydów ukraińskich w 1648 roku

5. Żydzi czy „Polacy wiary starozakonnej”?

6. Talmudyści i chasydzi

7. Żydzi w Rosji – odwieczny spór: szkodliwi czy potrzebni?

8. Od Katarzyny II do Aleksandra I – wahania polityki wobec Żydów

9. O niepodległość ojczyzny czy o wolność tułacza?

10. Dwie kultury żydowskie w Rosji: elitarna i ludowa

11. Ukazy Mikołaja I w kwestii żydowskiej

12. Asymilacja elit żydowskich do rosyjskości za Aleksandra II

13. Kultura chasydzkiego sztetlu

14. Dramatyczne doświadczenie pogromów

15. Żydowska ucieczka w mit rewolucji socjalistycznej

16. Syjonistyczny exodus Żydów z Rosji



III. RUSYFIKACJA – ZJAWISKO MIĘDZY POLITYKĄ A KULTURĄ



O rusyfikatorach

1. Po co rusyfikować?

2. Opanowanie struktur przekazu kulturalnego

3. Wywieranie wpływu na postawy i mentalność

4. Rusyfikacji stadium początkowe

5. Car Mikołaj uderza w elity

6. Cerkiew jako podmiot rusyfikujący lud

7. Miejski rynek też umie rusyfikować…

8. Jak rusyfikuje „prawdziwy Rosjanin”?

9. Proletariusz nie ma ojczyzny, ale ojczyzną rewolucji będzie Rosja…



O rusyfikowanych

1. Zjawiska świadomej aprobaty rusyfikacji

2. A jeśli rusyfikacja wzbudza opór…

3. Kształty kultur rodzimych

4. Bariera obcego języka

5. Bariera obcej wiary

6. Kultury rodzime, przynależność do innych kręgów kulturowych i rusyfikacja

7. Specyfika „polskogo woprosa” w dziejach rusyfikacji Europy Wschodniej

8. Poczucie tożsamości i dążenia polityczne narodów zniewolonych a procesy rusyfikacji

9. Rusyfikacja i mit ponadnarodowej rewolucji socjalnej

10. Europa wobec wielkiego imperium i narodów przez nie zniewolonych



Zamiast bilansu

1. Inorodcy przed świtem swobody

2. Kiedy imperium niknie…

3. Mit samostanowienia narodów na targu europejskiej polityki

4. Minęło prawie sto lat…

5. Czym bywa kultura ludów w niewoli…

6. Epilogi dziejowe są równocześnie prologami czasów nowych…



Sumary

Z literatury przedmiotu

Indeks osób

Indeks nazw geograficznych
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #1

 
2 Użytkowników czyta ten temat (2 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:


Topic Options
Reply to this topicStart new topic

 

 
Copyright © 2003 - 2023 Historycy.org
historycy@historycy.org, tel: 12 346-54-06

Kolokacja serwera, łącza internetowe:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej