|
|
Apollo Sauroktonos - dlaczego jaszczurka?
|
|
|
creaturia
|
|
|
Nowicjusz |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 4 |
|
Nr użytkownika: 60.061 |
|
|
|
|
|
|
złosliwi mówią że rzezba Apolla z jaszczurką to grupa co wy o tym sadzicie o jaszczurce wyniesionej na piedestał bogów?
|
|
|
|
|
|
|
|
Sauroktonos to, z tego co pamiętam "Zabójca jaszczurek". Nie pamiętam dlaczego Apollo był taki na nie zawzięty. Może dlatego, że żyją w norach albo zbyt się kojarzą z Wielka Matką Ziemią. Faktem jednak jest, że mógłby sobie zapolować na coś większego, tak jak na przykład nasz Krak lub Herkules.
|
|
|
|
|
|
|
|
Trudno powiedzieć, dlaczego akurat jaszczurka się pojawiła na tej słynnej rzeźbie. O ile mi wiadomo, wzajemna relacja Apollina i jaszczurek nie ma wyjaśnienia w źródłach z epoki. A hipotez może być mnóstwo. Spotkałam się m.in. ze stwierdzeniem, że dzieło Praksytelesa może być świadomą parodią znanej walki Apollina z Pytonem (skoro przy Kraku jesteśmy, możemy uznać Pytona za naszego Smoka Wawelskiego ).
|
|
|
|
|
|
|
|
Może to też jest jakaś gra słów. Starożytni lubowali się w takich zabawach. Trzeba by sprawdzić w słowniku grecko-polskim jakie wyrazy brzmią podobnie do słowa "saura".
|
|
|
|
|
|
|
|
Fodele jest dobra w te klocki.
vapnatak
|
|
|
|
|
|
|
|
Dzięki Vapnataku, bardzo mi to schlebia, ale tym razem niestety nic konkretnego nie znalazłam...
Jeśli chodzi o rodowód językowy - nie tędy droga... Jest tylko σαύρα (savra, jaszczurka), σαυρίδι (savridi, rodzaj ryby), σαβούρα (savoura, po prostu śmieci). Może wytłumaczenia należy szukać w imieniu boga Apollina? Gdyż istnieje też wersja mówiąca, że imię świetlistego bóstwa pochodzi od mało przyjemnego słowa απολλύω (appolio), czyli niszczyć, zabijać...
Być może faktycznie jest to jakaś zabawa językowa, ale skierowana personalnie do np. znanego Praksytelesowi człowieka, którego nazwisko, pseudonim bądź zajęcie miały coś wspólnego z przemiłym skadinąd stowrzeniem...
Naszukałam się trochę po greckim internecie, ale niestety nic zadowalajacego nie było. Jak się okazało na greckim forum również ktoś zadał bardzo podobne pytanie (dlaczego Apollo zabija jaszczurkę?). Na początku były śmichy-hihy. Potem ktoś nawet próbował poważnie podejść do tematu wywodząc, iż Apollo jest uosobieniem światła (słońca) natomiast jaszczurka przedstawicielką ciemności. Czytając na skróty - Apollo sauroktonos, to walka światła z ciamnością, dobra ze złem, etc. Trochę to nielogiczne, bo przecież jaszczurka jest również stworzeniem uwielbiającym słońce… No ale jest to jakieś wytłumaczenie.
Bardziej przemawia do mnie inna, trochę podobna, wersja. A mianowicie, że jaszczurka to w mitologii greckiej taki rodzaj "Persefony świata zwierzęcego", która po 6 miesiącach przebywania na ziemi pod światłem słońca przechodzi do 6-miesięcznego stanu hibernacji pod ziemią. Więc może Apollo z rzeźby Praksytelesa właśnie daje znać jaszczurce-Persefonie, iż już na nią czas… Choć robi to w odrobinnę niedelikatny sposób
Jest jeszcze inna możliwość - od nazwy małej jaszczurki askalabos pochodzi imię Asklepiosa, syna Apollona. Jednak to też pozbawione jest sensu, bo niby dlaczego Apollo miałby zabijać zwierzę, które dało imię jego zasłużonemu synowi?
W mitologii greckiej istnieje imię Σαύρος (Savros)! Nosił je znany rozbójnik łupiący mieszkańców Elidy, zabity później przez Herkulesa. I wszystko pięknie by pasowało, tylko gdzie w tej historyjce nasz Apollo?
Zachowanie Apollona jest również o tyle dziwne, że jaszczurki w Grecji traktowane są podobnie jak węże, czyli raczej z czcią niż z nienawiścią. Są przecież (i zawsze były) w tym klimacie bardzo pożyteczne. A może wielcy artyści mieli jakieś prywatne awersje do tych gadów? Przypomnijmy sobie obraz Caravaggio "Chłopiec ugryziony przez jaszczurkę". Można się nawet dopatrzeć pewnego podobieństwa w przedstawieniu bohatera rasy ludzkiej - obaj mają bardzo zniewieściałe kształty ciała i rysy twarzy. Gdyby nie czas dzielący powstanie tych dzieł, może coś by to oznaczało, a tak nadal jesteśmy w kropce.
Osobiście obstawałabym przy wytłumaczeniu, które podała Gabrielle deMornay. Skoro Apollo musiał oczyścić się z grzechu zabicia Pytona, może faktycznie "odbijał" to sobie na biednych jaszczurkach
|
|
|
|
|
|
|
|
Przejrzałem sobie w internecie słownik grecko-polski i chyba znalazłem o co chodzi. Jest tam wyraz σουρούπωμα oznaczające: mrok, zmierzch ! Rzeczywiście - w tym przypadku Apollo idealnie nadaje się na zabójcę.
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(krakowiak @ 20/12/2009, 20:56) Przejrzałem sobie w internecie słownik grecko-polski i chyba znalazłem o co chodzi. Jest tam wyraz σουρούπωμα oznaczające: mrok, zmierzch ! Rzeczywiście - w tym przypadku Apollo idealnie nadaje się na zabójcę.
Faktycznie krakowiaku, wyraz ten oznacza dokładnie tyle co zmierzch, zmrok. Jest tylko jedno "ale" - jego źródłosłów sięga słowa ρύπος, czyli nieczystość, brud, bądź rzecz wstydliwa. Ponadto słowo jaszczurka wymawiane jest jak "savra", natomiast słowo zmierzch jak "souroupoma", więc jakby w niczym naszego gada nie przypomina. Przytoczone przez Ciebie słowo jest również "na oko" bardzo podobne do σούρνω, czyli powłóczyć nogami, ciągnąć je z trudem, bądź σούρα oznaczające tyle co fałda materiału. A te, jakby wziąć pod uwagę sposób chodzenia jaszczurki czy wygląd jej skóry, też pasują...
Na mój gust nadal nie mamy żadnego konkretu w ręku
|
|
|
|
|
|
|
|
Z badaniem homofonii (podobieństwa wyrazów) jest ten problem, że zawsze tkwi w nich duży ładunek subiektywny. Może to być coś prostego. Np. w hebrajskim tekście Biblii Człowiek (Adam) jest ulepiony z gliny (adama), zawiera w sobie krew (dam), mieszka w Raju (gan Eden), który znajduje się na Wschodzie (Keden) i są tam źródła (ed) czterech rzek. Żeby się przekonać jak to może być w klasycznej grece trzeba by przeczytać "Kratylosa", Platona gdzie jest wyłożona ówczesna koncepcja języka. Mnie osobiście ten zmierzch, fałda materiału i ciągnięcie nóg bardzo dobrze pasują. W homofonii chodzi bowiem o analogie fonetyczne (czasem nawet odległe), a nie o znaczenie wyrazu. Tak nasz umysł reaguje po prostu w stanie osłabionej świadomości, gdy do głosu dochodzi myślenie podświadome. Współcześnie robiono nawet takie doświadczenia neuropsychologiczne: mówiono ludziom wyrazy i badano odruch gałki ocznej. Gdy byli trzeźwi słowo doktor kojarzyło się im z: lekarzem, medykiem, szpitalem... etc. Ale po chloroformie odruch po nich się nie pojawiał, a oko reagowało na słowa typu: nokturn, urna, który. Tutaj jest podobnie. Trzeba by też przejrzeć słowa typu: sav, sev, savro, sevro, saro, euro, vro, uo , uro... itp. Wiem, że z punktu dzisiejszego człowieka brzmi to może niepoważnie, ale jeszcze w XIII w. dla Wincentego Kadłubka oczywiste było, że nazwa Kraków może pochodzić od krakania kruków, które zleciały się do ścierwa zabitego smoka.
|
|
|
|
|
|
|
|
Odświeżam temat ponownie. Swego czasu znalazłam w jednym z artykułów naukowych ciekawą informację. Otóż na Delos po dziś dzień urządza się zawody w chwytaniu jaszczurek (Lacerta) za pomocą sznura zwiniętego w pętelkę (rodzaj lasso?). W dawniejszej literaturze przyjmowano, że ów niezachowany przedmiot, który kiedyś trzymał w ręce Apollo Sauroktonos, mógł być strzałką/grotem strzały. Natomiast w tym artykule badacz doszedł do wniosku (na podstawie analizy ruchu jaszczurki i usytuowaniu dłoni boga), że Apollo mógł trzymać właśnie linkę, która byłaby połączona z tułowiem zwierzątka, zgodnie ze wspomnianym zwyczajem Delijczyków.
Jak wiemy, na Delos znajdowała się słynna świątynia Apollina i był to jeden z głównych ośrodków jego kultu w świecie greckim. Ciekawe, jaki jest związek między tym zwyczajem, a postacią boga? Czy tylko analogia do walki z Pytonem (w skali mikro)? Praksyteles mógł się wzorować na takim zwyczaju polowania na jaszczurki, który istniał już w jego epoce i go uwiecznić w swej rzeźbie. Bądź odwrotnie, obyczaj powstał pod wpływem jego rzeźby i jakichś innych, bliżej nam nieznanych czynników religijno-kulturowych. Zastanawiające, jakie miał znaczenie ów obyczaj (rytualne?). Czyżby chodziło o cykliczne odgrywanie mitu, a tym samym jego "ożywianie" i trwanie? Być może gdzieś jest o tym wzmianka, w tej chwili szykuję się do wyjazdu i nie jestem w stanie sprawdzić.
|
|
|
|
|
|
|
|
Ciekawe. A co oni z tymi jaszczurkami potem robią ? Z własnego doświadczenia wiem, że złapanie jaszczurki (np. popularnej zwinki) nie jest trudne. Trzeba tylko uważać by nie chwycić jej za ogon, bo może się szarpnąć i zamiast jaszczurki zostaje nam w ręku ruszający się przez jakiś czas ogon. Spece od biologii pocieszali mnie, że nie ma się co martwić, bo jej ten ogon odrośnie. Ciekawe czy chwytanie na lasso jest łatwiejsze czy trudniejsze?
|
|
|
|
|
|
|
|
W swiecie wieloznacznosci ( ale typu - rozne aspekty prowadza do tego samego ) mamy wiele wyjasnien do posagu Apolla i jaszczurki. Utrata ogona to symbol umierajacej i odnawiajacej sie materii. To jedeno z mozliwych wyjasnien ale i tak one wszystkie sprowadzaja sie do pytania- duch czy materia. Apollo reprezentuje tu sfere duchowa, chociaz tworzy z materia jednosc. Jest to podkreslone poprzez kontrast wielkiej postaci Apolla i malej jaszczurki.
|
|
|
|
|
|
|
|
Ja zaś w jakiejś książce o uzbrojeniu Spartan wyczytałem, że "zabijaczem jaszczurki" nazywano kolec na drugim końcu dzidy, który służył do "przyszpilania" leżących na ziemi wrogów.
|
|
|
|
|
|
|
|
Z pewnoscia i byl gdzies jakis szpikulec przeznaczony do karmienia albo i glaskania tychze jaszczurek. Napewno znalazl sie tez jakis bogaty typ zakochany w jaszczurkach, ktory pragnal ze wszystkich sil uwiecznic te zwierze. No i nic tak nie pasowalo do projektu jak ten Apollo ze szpikulcem na broni. Tak to bywa, jak starozytnym przypisywane sa poglady i idee wspolczesne. No bo oni oni juz nie moga zaprotestowac. Rozpatrywac czegokolwiek nie mozna, bez uwzglednienia okolicznosci i czasu. Nawet w liniowej historii , pelno jest nieliniowych sladow. Interpretujac cos, nie rozdziela sie calosci na czesci, to nie matematyka. Takze "samouczek wzietego rzezbiarza" nie stoi za ta kompozycja. To alegoryczna kompozycja i jej poszczegolne skladowe maja wlasnie to podkreslac. Z gory przepraszam za "ostry" text, prosze go nie brac za atak personalny.
|
|
|
|
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:
Śledź ten temat
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym temacie dodano odpowiedź, a ty nie jesteś online na forum.
Subskrybuj to forum
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym forum tworzony jest nowy temat, a ty nie jesteś online na forum.
Ściągnij / Wydrukuj ten temat
Pobierz ten temat w innym formacie lub zobacz wersję 'do druku'.
|
|
|
|