|
|
Wojny polsko-szwedzkie, Przed "potopem"
|
|
|
|
Napiszcie coś na tej temat, bo jest to ogólnie niezbyt popularny temacik. Wiadomo, że wybuchły przez dążenia Zygmunta III Wazy do korony szwedzkiej, a także z powodu chęci opanowania przez Szwedów wybrzeży Morza Bałtyckiego i uczynienie z niego "wewnętrznego basenu" Szwecji. Najsłynniejszymi bataliami są Kircholm, Oliwa, Puck, Ryga i Trzciana (wiem że nie po kolei ale sobie stopniowo przypominałem). Następstwem tych wojen był Potop, ale ja chcę wiedzieć jeszcze więcej! Pomożecie ziomki, nie?
|
|
|
|
|
|
|
|
Podhorodecki Leszek, Rapier i koncerz, Warszawa 1985
Polecam tą lekturę jesli chcesz przeczytac jakąs dobrze napisaną syntezę wojen polsko-szwedzkich.
cO do samych wojen nie możemy powiedziec że winę za nia ponosi wyłacznie Zygmunt III Waza. Konflik polsko-szwedzki sięga korzeniami juz wojny 7 letniej od roku 1563 do 1570. Zakończyła sie ona pokojem w Szczecinie pokojem który nie zatwierdził polsko-litweskich praw do Inflant i Estonii. I to jest przyczyna tego co stało się później. Wkońcu to że wybrany został Zygmunt III to nie tylko jego "piastowskie" czy raczej "jagielońskie" pochodzenie ale może przede wszystkim zawarcie w pacta conventa obietnicy przyłączenia Estonii do Rzplitej. Później kiedy Zygmunt wyprawia sie do Szwecji jako następca tronu Sejm nie omieszka dać mu "drobnego kieszonkowego" oraz wystawić nieco wojska które oczywiście na wszelki wypadek pojada do Szwecji pod sztandarem Króla Szwecji księcia Gotów etc. etc. Tak więc wojny ze Szwecja poniekąd były tez spowodowane postawa szlachty. Nie musimy chyba przypominać o problemach z uzyskaniem funduszy na wojnę. Tym bardziej jest to śmieszne gdyż straty które szlachta poniosła w wyniku wojny o ujście Wisły spokojnie pokryły by koszty uzbrojenia dużej dobrze wyszkolonej armii i pewnie jeszcze by cos zostało. O tym jak dobre wyszkolenie i organizacja armii Rzpiltej było ważne mogą świadczyć wydarzenia z roku 1634 gdy Włądysła IV rozpoczyna reorganizacje wojska. To doprowadza jak to nazwał Podhorodecki do zwycięstwa bez szczęku oręża w 1635 i rozejmu.
|
|
|
|
|
|
|
|
Postaram się znaleźć tę lekturkę, jednak nie wiem czy w moim miasteczku będą takie książki . Poza tym coś tam o tych wcześniejszych wojnach słyszałem czy czytałem, ale naprawdę niewiele.
|
|
|
|
|
|
|
pure_morning
|
|
|
Nowicjusz |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 3 |
|
Nr użytkownika: 28.448 |
|
|
|
Zawód: uczen |
|
|
|
|
QUOTE(seba1984pce @ 12/11/2004, 19:46) Konflik polsko-szwedzki sięga korzeniami juz wojny 7 letniej od roku 1563 do 1570. Zakończyła sie ona pokojem w Szczecinie pokojem który nie zatwierdził polsko-litweskich praw do Inflant i Estonii.
Na mocy pokoju w Szczecinie utrzymaliśmy Inflanty, mój drogi.
|
|
|
|
|
|
|
kedzior
|
|
|
Nowicjusz |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 4 |
|
Nr użytkownika: 28.675 |
|
|
|
|
|
|
Dlaczego ??
Waza chciał odzyskać tron Szwecji, a głównym powodem była zmiana religi w tym kraju. Szwecja przecież była protestancka. Jednak królowi Szwecji to się nie spodobało i to był dla niego dobry argument, żeby przejąć ziemie polskie i mieć dostęp do morza ze wszystkich stron.
Rozejm
Mimo wspaniałych zwycięstw Chodkiewicza i Koniecpolskiego musieliśmy podpisać niekorzystny rozejm w Starym Targu, a potem przedłużyć go w Sztumskiej Wsi. W taki oto sposób straciliśme prawie wszystkie Inflanty.
Najważniejsze bitwy
-Kokenhausen (1601) -Biały Kamień (1604) -Kircholm (1605) -Oliwa (1627) -Trzciana (1629)
|
|
|
|
|
|
|
Daffy
|
|
|
Nowicjusz |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 13 |
|
Nr użytkownika: 30.882 |
|
|
|
Zawód: uczen |
|
|
|
|
W 1593 roku zmarł Jan III król Szwecji w związku z tym Zygmunt III upomniał się o koronę tego państwa. Rzeczywiście królem został, ale na krótko bo już w 1597 roku Karol Sudermański rozpoczął akcję propagandową przeciwko niemu. Zaniepokojony Zygmunt dostał zgodę sejmu na wyjazd do Szwecji w celu uspokojenia sytuacji i ugruntowania tam swej pozycji, wyruszył wraz z 4000 tys, wojska zaciągniętego w Rzeczpospolitej, która oficjalnie nie miała z całą sprawą nic wspólnego. Po początkowych sukcesach (zdobycie Kalmaru przez Zygmunta oraz zamku Sztokholmskiego przez Jana Łaskiego) wywiązała się przypadkowa bitwa pod Linkoping(chyba tak się to pisze), w której Zygmunt poniósł klęskę i jeszcze jako król Szwecji (po ugodzie) wrócił do Polski. W 1599 Riksdag zdetronizował Zygmunta i powołał na tron jego syna Władysława, który nie zjawił się jednak, w związku z czym królem ogłoszono (w 1600 r.) Karola Sudermańskiego. Dowiedziawszy się o tym Zygmunt, wywiązując się z obietnic złożonych w pactach convenatach, przyłączył Estonię do Rzeczpospolitej. Tak rozpoczęła się wojna... Po początkowych sukcesach szwedzkich (dotarli do Dźwiny i rozpoczeli oblężenie Rygi) ruszyła, w 1601 roku, kontrofensywa pod dowództwem Jana Zamoyskiego odbiła zajęte przez najeźdźce ziemię. Następnie dowódcą został Jan Karol Chodkiewicz, który skutecznie paraliżował akcję wojsk szwedzkich, zwyciężając np pod Białym Kamieniem w 1604 roku. W 1605 duża 10 000 tysięczna armia szwedzka wylądowała w pobliżu Rygi rozpoczynając jej oblężenie, które zresztą szybko zwinęła na wieść o zbliżającym się Chodkiewiczu (świeżo upieczonym hetmanie wielkim litewskim). Chodkiewicz mimo kilkakrotnej przewagi wroga zwyciężył pod Kircholmem. Później zawierano kolejne rozejmy powodowane głównie problemami wewnętrznym oraz interwencją w Moskwie Rzeczpospolitej oraz wojnach z Danią i Rosją prowadzonych przez młodego Gustawa Adolfa,w przyszłości wielkiego wodza oraz człowieka, który podłożył podwaliny pod potęgę szwedzką. To taki zaczątek wojen polsko-szwedzkich, które tragiczny koniec znalazły w Wielkiej Wojnie Północnej.
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE królem ogłoszono (w 1600 r.) Karola Sudermańskiego
Pomyłka - Karola Sudermańskiego królem ogłoszono w 1604 roku...
|
|
|
|
|
|
|
|
Gdyby Zygmunt był bardziej tolerancyjny w sprawach religii protestanckiej, może doprowadziłby do uni polsko-szwedziej. Aczkolwiek małe były na to szanse, ponieważ szlachtę raczej nie obchodziły prowincje nadmorskie, stworzenie silnej floty nad Bałtykiem, odnosili się raczej sceptycznie do protestantów. Początkowo polska jazda gromiła Szwedów, ale w czasach Gustawa Adolfa tylko niekiedy wygrywała (Stanisław Koniecpolski). Jednakże rozejmy nie musiały byc dla RON-u aż tak niekorzystne.
|
|
|
|
|
|
|
Danzel
|
|
|
Nowicjusz |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 16 |
|
Nr użytkownika: 34.712 |
|
|
|
Jan Rokita |
|
Zawód: uczen |
|
|
|
|
Witajcie! Wiem że przyczyną wojen Polsko-Szwedzkich min. było to że Zygmunt III Waza mienił sie az do śmierci królem Szwecji (jego ojciec Jan Waza byl królem Szwcji) szwedzi bali sie o sprawy religie bo byli protestantami a Zygmunt byl wyznania katolickiego. Czy jeżeli Z.Waza zrzekł by sie pretensji to tronu Szwedzkiego to czy możliwe jest ze do tej wojny by nie doszło?
|
|
|
|
|
|
|
|
Moim zdaniem tak, bo odszedłby jedynie pośredni "zapalnik" do wybuchu wojny. Dużo ważniejszymi przyczynami były: - Szwedzka koncepcja "uczynienia Morza Bałtyckiego morzem wewnętrznym Szwecji": * walka o Inflanty - "oko Rzeczpospolitej" * walka o Pomorze Gdańskie * Status Prus Książęcych * problem sojuszu moskiewsko-szwedzkiego.
|
|
|
|
|
|
|
ewelinkaaaaa
|
|
|
Nowicjusz |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 3 |
|
Nr użytkownika: 41.159 |
|
|
|
ewelina |
|
|
|
|
A jakie były skutki wojny polsko szwedzkiej w XVIIw?
-Polska traci wiekszosc Inflant -Polska zachowuje Kurlandię uniezaleznienie sie Prus, ktore okazaly sie byc powaznym przeciwnikiem Rzeczpospolitej...
cos jeszcze ?... Z góry dzięki...
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE wyruszył wraz z 4000 tys, wojska zaciągniętego w Rzeczpospolitej, która oficjalnie nie miała z całą sprawą nic wspólnego. Po początkowych sukcesach (zdobycie Kalmaru przez Zygmunta oraz zamku Sztokholmskiego przez Jana Łaskiego) wywiązała się przypadkowa bitwa pod Linkoping(chyba tak się to pisze), w której Zygmunt poniósł klęskę i jeszcze jako król Szwecji (po ugodzie) wrócił do Polski.
Przed bitwą pod Linkoping była jeszcze bitwa pod Stegeborgiem (8 września 1598 roku), w której zmiażdżyliśmy trzykrotnie liczniejszych Szwedów (naszych było ok. 6 tysięcy - od razu po przybyciu do Szwecji 4-tysięczna armia polska została wzmocniona przez ok. 4 tysiące popleczników Zygmunta w Szwecji, którzy zajęli Kalmar i tam powitali flotę Zygmunta - pozostałe ok. 2 tysiące wojska nie wzięło udziału w bitwie i znajdowało się w Kalmarze, w Sztokholmie i na innych zajętych terytoriach) - w bitwie zginęło 5,000 zwolenników Karola Sudermańskiego - była szansa zmiażdżyć ich całkowicie, niestety Zygmunt III Waza rozkazał wstrzymać pościg i rzeź uciekającej rozbitej armii szwedzkiej - nie chciał w tak bezlitosny sposób mordować swoich przyszłych poddanych - tym sposobem Karol Sudermański zdołał ujść z życiem z tej masakry, po czym udał się na północ gdzie zebrał kolejną armię.
Wtedy powrócił aby odzyskać Sztokholm i władzę - spotkał się z armią Zamojskiego pod Linkoping (25 września 1598 roku). Dzięki mgle i przewadze liczebnej (ok. 15 tysięcy przeciwko 8 tysiącom), oraz niesprzyjającym polskim oddziałom warunkom terenowym - pokonał Zygmunta - w czasie bitwy pod Linkoping polski król dostał się do niewoli. W zamian za wolność musiał zrzec się tronu i wydać swoich szwedzkich popleczników w rędze Sudermańskiego - ten ich zgładził.
To jednak nie koniec zmagań - Zygmunt z armią wycofali się do Kalmaru - stamtąd król wraz z większą częścią wojska powrócił do Polski - do Gdańska dotarł 30 października 1598. Jednakże w Kalmarze pozostawiono silny garnizon składający się z wojsk polskich i szwedzkich popleczników Zygmunta.
Garnizon ten bronił portu i twierdzy w Kalmarze przez ok. rok - aż do października 1599 - wtedy skapitulował z powodu wyczerpania się zapasów żywności. Potop polski dobiegł końca .
W kolejnym roku - 1600 - Szwedzi wylądowali w Inflantach. Decydujące zwycięstwo strony polsko-litewskiej to Kircholm, ale ciężkie walki trwały do 1609 roku - wtedy Polacy byli w ofensywie (w 1609 m.in. zdobycie Parnawy przez Polaków, zwycięstwo Polaków w bitwie morskiej pod Salaspilis, zwycięstwo Rzplitej pod Gawią) - formalny traktat potwierdzający polskie zwycięstwo i zdobycze terytorialne podpisano w 1611.
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(Daffy @ 14/04/2007, 11:29) W 1593 roku zmarł Jan III król Szwecji
Jan III Waza zmarł 17 listopada 1592 r.
QUOTE(Danzel @ 1/02/2008, 11:54) Czy jeżeli Z.Waza zrzekł by sie pretensji to tronu Szwedzkiego to czy możliwe jest ze do tej wojny by nie doszło? Noim zdaniem, do konfliktu polsko-szwedzkiego i tak doszłoby prędzej czy później. Kością niezgody były Inflanty, a poza tym Szwedzi od czasów panowania Gustawa II Adolfa dążyli do dominium Maris Baltici i uczynienia z Bałtyku szwedzkiego wewnętrznego jeziora, co musiało spowodować nieuchronny konflikt z Rzecząpospolitą Obojga Narodów, posiadającą Pomorze Gdańskie, Warmię, Kurlandię, Inflanty oraz sprawującą lenne zwierzchnictwo nad Prusami Książęcymi.
|
|
|
|
|
|
|
|
Ekspansja Szwedów na południowe wybrzeża Bałtyku zaczęła się przed Gustawem Adolfem. Zaczął ję książę Karol Sudermański (koronował się jako Karol IX)
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(Barg @ 25/06/2009, 20:47) Ekspansja Szwedów na południowe wybrzeża Bałtyku zaczęła się przed Gustawem Adolfem. Zaczął ję książę Karol Sudermański (koronował się jako Karol IX)
Tę ekspansję rozpoczął już Eryk XIV, podbijając Estonię w 1561 r.
|
|
|
|
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:
Śledź ten temat
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym temacie dodano odpowiedź, a ty nie jesteś online na forum.
Subskrybuj to forum
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym forum tworzony jest nowy temat, a ty nie jesteś online na forum.
Ściągnij / Wydrukuj ten temat
Pobierz ten temat w innym formacie lub zobacz wersję 'do druku'.
|
|
|
|