Hej,
chodzi mi o ten słynny podatek, który na mocy przywileju koszyckiego 1374r. został obniżony z 12(24) groszy z łanu do 2.
Czy wiadomo, kto, kiedy i w jakich okolicznościach go wprowadził? Poza oczywiście znaną wzmianką  źródłową janka z Czarnkowa.
Pozdrawiam, Andrzej

Za Kazimierza Wielkiego; ale trzeba pamiętać, że te same podatki w różnych częściach kraju miały różne nazwy. Wynosił wtedy 2 miary zboża i 12 groszy od jednego łana rocznie z dóbr szlacheckich.

Hej,
ale czy wiadomo coś więcej? To jest przecież nadzwyczajny podatek, naruszajacy wydane przywileje immunitetowe, bardzo wysoki - o dziwo płacą go nawet dobra kościelne i to w podwójnej wysokości (50% dochodu!).
Z pewnoscią nie było zgody stanów na takie obciążenie.
Zastanawiam się, czy Kazimierz nie wprowadził tego podatku na mocy decyzji papieża, jako podatku krucjatowego?
F. Koneczny pisał, że te obciążenia podatkowe miały charakter maksymalny i Kazimierz jedynie sporadycznie pobierał go w pełnej wysokosci.
Pozdrawiam, Andrzej

A skąd te 50% dochodu?
Poradlne było znane wcześniej tylko, że wtedy była to opłata ekstraordynaryjna, zaś K.Wielki przywrócił jego regularność.

Hej,
od duchowieństwo pobierano 24 gr z 48 dochodu.
A skąd wiesz, że poradlne występowało wcześniej?
Pozdrawiam, Andrzej

Z wcześniej datowanych dokumentów:

Dokument Nr 123
Wladizlaus dux Polonie 1228 s. d. in colloquio in Cena; ecclesiae Polonicae confert canonicam libertatem, iura vero Cracoviensis ecclesiae conservare promittit.
Piekosiński. Kodeks dyplomat. katedry Krakowsk. I. 20. (Z pergaminu orygin., u którego przywieszone cztery pieczęcie znikły.)

Ego Wladislaus dux Polonie pro remedio anime mee, in augmentum retributionis eterne Ecclesiam Dei honorandam ac decorandam privilegiis meis devote preelegi, animadvertens in ipsius honore ac libertate potissime ipsius Altissimi Filium, per quem reges regnant, qui ipsius verus sponsus est, honorari; ut ab ipso merear, suffultus ecclesie suffragiis, et honore temporali crescere et eterno gaudere, qui munera temporalia sibi dulciter inpensa retributione compensat eterna. Cuius licet sint omnia, a nobis tamen sua propria dignatur recipere quasi nostra. Unde dico cum Davd rege: Omnia tua sunt Domine, et que de manu tua recepimus dedimus tibi; et item: Domine dilexi decorem domus tue. Cupiens gravamina ecclesiasticarum personarum actenus inolita relevare et solatium principali munificentia pie largiri, inde est quod Ecclesie Dei liberaliter et libenter confero canonicam libertatem, liberans eam ab omnibus gravaminibus et exactionibus indebitis, maxime ab hiis: prevod, povoz, povolove sive poradlne, stroza, naraz, pesi slad.

Dokument Nr 248
Bolezlaus dux Polonie 1245 s. d., in Posznan; recipit monasterium Paradyż in suam tutelam et defensionem, et amplissimis libertatibus munit.
Pergam. orygin. Dziurki od przywieszenia jednéj pieczęci.
Poznań. Biblioteka Raczyńsk. Diploma A. 13. - Raczyński. Cod. diplomatic. Maior. Polon. 22.

In nomine sancte et individue Trinitatis. Bolezlaus dux Polonie. Cum nos qui in terrenis sublimitatibus sumus constituti varia prepediant negocia ne proprie animarum saluti libere vacare possimus, expediens nobis videtur quamdiu in hac lucis via vacat nobis, queramus amicos quorum oracionibus et meritis adiuti, et deprementes pecatorum fasciculos dissolvere, et eterne felicitatis habitaculum valeamus introire. Hinc est quod universis castellanis, advocatis, ceterisque fidelibus in nostro principatu constitutis significamus, quod dilectos fratres Ordinis Cisterciensis in loco qui vocatur Paradisus qui olim Gostychove dicebatur constitutos, in nostram recipimus protectionem simul et tutelam plenam ipsis libertatem conferentes. Significamus eciam dilectioni vestre, quod predictorum fratrum homines qui nunc sub ipsis resident, vel quos in posterum in suis terminis vel possessionibus nunc habitis vei adhuc ex donatione fidelium habendis locaverint, in eandem recipimus tutelam et defensionem, ipsis nichilhominus plenam libertatem conferentes ab omni exactione iuris Polonie, sicuti est strosa, podvorowe, powoz, poradlne, naraz, szlad, glowa, coram castro non astare, neque coram castellano respondere debere, nisi ante ducem, et hoc non absque sigillo annulo ducis signato.

Dokument Nr 261
Premisl dux Polonie 1247 s. d., in Gnesdna; fratres monasterii Goscichow sub suam recipit protectionem et quibusdam libertatibus munit.
Transsumpt orygin. potwierdzony przez: Vladislaus rex Polonie etc. 1426 Jul. 3, in Paradiso; w pergaminie, którego pieczęć majestatyczna Władysława króla osobno zachowana, złamana.
Poznań. Bibl. Raczyńsk. Diploma E, 24. - Raczyński, Cod. diplom. Maior. Polon. 25.

In nomine sancte et individue Trinitatis amen. Ego Premisl dux Polonie notum facio omnibus presens scriptum inspecturis tam presentibus quam futuris, quod pro salute anime mee ae carorum meorum fratres de claustro quod Goscichov nuncupatur Cisterciensis Ordinis sub mea recepi protectione speciali, securum eisdem per terram meam dando conductum in eundo ac redeundo; quod homines fratrum predicte domus in terra mea commorantes in perpetuum absoluti erunt ab hoc iure Polonicali, videlicet a strosa, a slad, a podvorove, a poradlne, a theoloneo;

Hej,
chodzi mi o ten słynny podatek, który na mocy przywileju koszyckiego 1374r. został obniżony z 12(24) groszy z łanu do 2.
Czy wiadomo, kto, kiedy i w jakich okolicznościach go wprowadził? Poza oczywiście znaną wzmianką  źródłową janka z Czarnkowa.
Pozdrawiam, Andrzej

Hej,
czyli nikt nic nie wie?
Pozdrawiam, Andrzej

Na tym polega cały problem, że wiadomo o poradlnym wiecęj dla wieku XIII, czyli czasów prawa książęcego i immunitetu, bo dokumenty są liczne i bogate w treść. Największą zagadką historiografii ciągle jest proces przejścia od tzw. "prawa książęcego" do "prawa królewskiego", które nie jest szczególnie widoczne w źródłach, ale jakieś uprawnienia monarcha w XIV wieku miał i to nie budzi wątpliwości. Więcej, miał zapewne duże o czym świadczy postępowanie Kazimierza Wielkiego. Przywilej koszycki najlepiej został zinterpretowany przez J.Matuszewskiego w książce "Przywileje i polityka podatkowa Ludwika Węgierskiego w Polsce, Łódź 1983".

Hej,
Czy wiadomo coś o tym XIIIw. poradlnym? Czy to był także podatek pieniężny?
Czy poradlne znane z czasów Kazimierza Wielkiego może mieć jakiś związek z krucjatami ogłaszanymi przez papiestwo w obronie Polski? Zwykle podatek krucjatowy pobierano bez wzgledy na immunitety, co by pasowało do takiego poradlnego.
Pozdrawiam, Andrzej

Jesli chodzi o krucjaty to nie miało z nimi raczej nic wspólnego. Jesli chodzi o wiek XIII to polecam WIDAJEWICZ Józef, Powołowe-poradlne. Danina ludności wiejskiej w dobie Piastowskiej, Lwów 1913; R. Grodecki, Dzieje węwnętrzne Polski w XIII wieku, w: tegoż, Polska Piastowska, Warszawa 1969, s. 451 - 475.

Hej,
niestety, znam te pozycje jedynie ze wzmianek w Modzelewskim. Wynika z nich jednak, że to powołowe-poradlne było jedną z danin systemu prawa ksiażęcego. Pobierać ją miano w jakichś naturaliach od radła (wg Widajewicza w zbożu), jako jednostki opodatkowania. W szeregu dokumentów immunitetowych wynika zwolnienie także od tej daniny.
Nie powinno wiec być wątpliwości, że te poradlne nie ma nic wspólnego z podatkiem Kazimierza Wielkiego. Ten pobiera podatek w pieniądzu, bez względu na immunitety i do tego wbrew nazwie - nie od radła, tylko od łanu. Jest to więc podatek wyraźnie dopasowany do wsi lokowanych na prawie niemieckim.
Pozdrawiam, Andrzej

z badań Karola Modzelewskiego (Chłopi w Polsce piastowskiej Warszawa 1987) wynika wbrew Buczkowi, iż powołowe-poradlne-poddymne w okresie prawa książęcego nie było wyłącznie daniną stałą - czego dowodzą klauzule immunitetowe. Obok tego podatku stałego istniał bowiem nadzwyczajny podatek o nazwie również poradlne/poddymne nakładany na kraj w doraźnej potrzebie przez władców.
(...)