Witaj GOŚCIU ( Zaloguj się | Rejestracja )
 
 
Reply to this topicStart new topicStart Poll

> Jasna Góra
     
Hornet
 

Nowicjusz
Grupa: Użytkownik
Postów: 18
Nr użytkownika: 12.528

Jiri Lejnar
 
 
post 2/08/2006, 6:32 Quote Post

Przepraszam, ale czy ktoś mógl by mi powiedziec jakiesz szczególy o losach twierdzy jasnogórskiej w latach 1772-1806, 1806-1813, 1831 i 1863?

Dziekuje bardzo wszystkim.
 
User is offline  PMMini Profile Post #1

     
jarny
 

Nowicjusz
Grupa: Użytkownik
Postów: 1
Nr użytkownika: 24.458

anonim
Stopień akademicki: mgr
Zawód: rolnik, historyk
 
 
post 16/11/2006, 13:47 Quote Post

Temat jest bardzo szeroki. Same ramy czasowe są ogromne. Nie wiem jakie wiadomości Pana interesują ?. Jestem na stronie historycy. org drugi raz i nie wiem też jak bogate objętościowo i w treści winny być odpowiedzi. Przyjąłem, acz nie wiem czy słusznie, że interesują Pana fakty związane z militarnym funkcjonowaniem twierdzy jasnogórskiej. Stąd też celowo pomija aspekty natury ekonomicznej, politycznej czy jakże często przytaczane w wypadku Jasnej Góry natury duchowej. Syntetycznie, prymitywizując przekaz, przedstawiam w ogromnym skrócie dzieje ( z interesującego Pana okresu) w układzie chronologicznym:
- W sierpniu 1772 twierdza na Jasnej Górze stała się jednym z ostatnich punktów obrony barżan. Po bitwie pod Włoszczową starcia przybrały na sile. W twierdzy zaczęło brakować wody, żywności i amunicji. Barżanie poddali twierdzę Branickiemu, który przekazał ją Rosjanom. Garnizon rosyjski zostali zobowiązani do przekazania warowni Komisji Wojskowej. 18 sierpnia 1772 roku po raz pierwszy w dziejach na teren twierdzy jasnogórskiej wkroczyły obce wojska. Caryca Katarzyna II chwaliła się zwycięstwem nawet Wolterowi.
- 25 lutego 1773 roku Rosjanie przekazali zgodnie z umową warownie Komisji Wojskowej. Dowództwo obejmuje major Jan Wybranowski. Kolejne 10 lat to praca Wybranowskiego i przeora konwentu o. Mateusza Łękowskiego nad odbudową potencjału ekonomicznego i militarnego klasztoru i twierdzy.
- W 1782 roku umiera mjr Wybranowski, następcą został mjr Marcin Wierzbowski. (stan: 140 piechurów i artylerzystów, 24 oficerów i podoficerów, uzbrojenie 24 działa od 3 do 12 funtowych) Odbywano częste ćwiczenia wojskowe łącznie z corocznym ostrym strzelaniem z dział. Na wniosek d-cy do twierdzy przybył inżynier forteczny ppor Karol Polewski, który wraz z płk Karolem Sierakowskim (dowódcą korpusu inżynierów koronnych) opracowali bardzo nowoczesne plany przebudowy twierdzy, nie zostały one jednak nigdy zrealizowane.
- Kolejny rozbiór pozostawił Częstochowę jeszcze w Rzeczypospolitej. Mimo to Prusacy postanowili zająć twierdzę. 28 lutego 1793 roku wojska pruskie pod dowództwem ppłk. Hansa Wartenberga dokonały blokady twierdzy. Wymiana ognia artyleryjskiego zakończyła się 5 marca kiedy to po otrzymaniu wiadomości, że twierdza nie może liczyć na pomoc ze strony wojsk koronnych mjr Wierzbowski poddał warownię. Na sejmie grodzieńskim próbowano przeforsować decyzję o przeniesieniu obrazu do Janowa lub Krakowa, nie doszło jednak do porozumienia w tej kwestii.
- 28 października klasztoru wizytował Fryderyk Wilhelm. Okupacja pruska trwała 14 lat. Kolejnymi dowódcami byli: do 1796 de Zeltzer, w latach 1796-1805 gen. Politz, po nim funkcję tą objął mjr Hundt
- 31 października 1806 roku „Grand Armee” przekroczyła linię Odry. Wojska pruskie wycofały się z terenów przedrozbiorowych Polski pozostawiając załogi w ważniejszych twierdzach m.in. w Częstochowie. W Wielkopolsce wybuchła insurekcja. (Częstochowa należała wtedy do departamentu kaliskiego). Na wieść o możliwości wywiezienia przez Prusaków skarbca z Jasnej Góry, szlachcic Michał Pruszak z 500 gospodarzami zaatakował placówkę pruską w Starej Częstochowie. Rozpoczął także pertraktacje z mjr Hundtem o poddaniu warowni. W tym samym czasie klasztorem zainteresował się marszałek Davout (znawcy historii klasztoru A.Achmatowicz, W. Kęder i D. Złotkowski twierdzą, że motywem działania Davouta był bogactwa ukryte w skarbcu). Wysłał on pod twierdzę ppłk. Deschampsa z szaserami płk. Guyona. Deschamps i Kasper Miaskowski użyli fortelu wprowadzając w błąd co do liczebności swoich oddziałów mjr Hundta, który poddał twierdzę. Na wniosek Jana Henryka Dąbrowskiego Napoleon nakazał zabezpieczenie skarbca.
- Po traktacie w Tylży Częstochowa weszła w skład Księstwa Warszawskiego, a twierdza stała się warownią państwową. Przez cały rok 1808 trwały prace fortyfikacyjne na Jasnej Górze.
- 3 kwietnia 1809 roku komendantem twierdzy został mjr Kajetan Stuart wcześniej kpt artylerii Legionów.
- 10 kwietnia 1809 na terytorium Księstwa Warszawskiego wtargnął 7 korpus brata cesarzowej Austrii arcyksięcia Ferdynanda d'Este. Na jego rozkaz tego samego dnia z Krakowa wyruszyła brygada austriacka dowodzona przez gen. Bronovacky'ego w celu zajęcia twierdzy jasnogórskiej. Do obrony w twierdzy szykowała się 800 osobowa załoga, w jej skład wchodziły oprócz wojsk mjr Stuarta, 3 pułk ułanów płk Józefa Łączyńskiego i ochotnicy z Gwardii Narodowej (z Częstochowy, Kłobucka i Krzepic). Na przeciw obrońcom stanęło 5 tyś piechoty, 1000 kawalerzystów i 100 artylerzystów z 14 działami i 2 haubicami. Austriacy nie szturmowali bezpośrednio umocnień ograniczyli się do blokady twierdzy. W dniach 19-21 kwietnia doszło tylko do sporadycznej wymiany ognia po czym Bronovacky wyruszył na Warszawę oddelegowując już podczas marszu płk Grammonta z 1500 piechurami (2 batalion piechoty szeklerskiej), 200 kawalerzystami z pułku szwoleżerów cesarskich i z 70 artylerzystami z 6 działami i 2 haubicami. Grammont stanął pod Jasną Górą 2 maja. Mjr Stuart zdecydował się bronić na przedpolach. Walki toczyły się o kościoły św. Jakuba, św. Barbary i Częstochówkę. Najdłużej trwały walki o nowicjat św. Barbary, który Austriacy zdobyli 16 maja. Cały czas trwało bombardowanie fortecy i próby szturmów piechoty skutecznie powstrzymywane przez ogień artylerii fortecznej. Grammont kilkakrotnie zmieniał kierunki uderzeń na twierdzę. Mjr Stuart kontratakował. Tego samego dnia po siedmiu godzinach zażartych walk Austriacy zostali wyparci z nowicjatu św. Barbary. W nocy z 16 na 17 maja Austriacy odstąpili od wzgórza i udali się do Krakowa. Mjr Stuart (z siłami 5 pułku) zaatakował garnizony w Koziegłowach i Pilicy. Za obronę twierdzy mjr Stuart awansował do stopnia pułkownika. Wyróżnienia otrzymali także inni żołnierze i gwardziści.
- Po klęsce Napoleona w kampanii 1812 roku na teren księstwa wkroczyły wojska rosyjskie.
- W 1813 roku po przybyciu do Częstochowy księcia Józefa Poniatowskiego wraz z członkami Rady Stanu na kilka dni Jasna Góra stała się siedzibą rządu.
- Pod Częstochowę jako pierwsi przybyli Kozacy gen. Grekowa. 21 marca pod Jasną Górą stanęły główne siły gen Fabiana Ostena-Sackena (ponad 7000 tyś żołnierzy, ponad 1300 kozaków, artyleria – 48 dział) które rozpoczęły oblężenie. Dowódcą twierdzy był w tym czasie płk Antoni Górski (stan załogi: 56 oficerów, 48 podoficerów, 978 żołnierzy, artyleria - 24 działa). Mimo ostrzału artyleryjskiego z dział warowni Rosjanie przygotowali teren do ataku na twierdzę praktycznie ze wszystkich stron. Po wybudowaniu redut Rosjanie prowadzili bardzo skuteczny ogień artyleryjskich. Warunki polityczne w kraju i sytuacja w samej twierdzy zmusiły płk Górskiego do poddania warowni. Tak zakończyło się ostatnie w dziejach Jasnej Góry oblężenie twierdzy (nie licząc pielgrzymek).
W 1813 roku z rozkazu cara Aleksandra I fortyfikacje Jasnej Góry zostały zburzone. Mikołaj I wzniósł je na nowo w 1842 roku wedle dawnych nie zmienionych planów z tą różnicą, że mury bardziej oddalono od zabudowań klasztornych a narożniki bastionu wyostrzono.


Interesujący Pana okres w dziejach Jasnej Góry został szczegółowo opisany w pracach naukowców specjalizujących się niejako w badaniu dziejów tego miejsca. Należy tu wspomnieć o Wojciechu Kęderze, Ryszardzie Henryku Bocheneku, Dariuszu Złotkowskim, Aleksandrze Achmatowiczu czy o Kustoszu Zbiorów Jasnogórskich Janie Golonce.

Oto najbardziej wartościowe opracowania dotyczące dziejów Jasnej Góry po Konfederacji Barskiej i nie tylko:

Achmatowicz A., Epizod napoleoński w dziejach Jasnej Góry, „Studia Claromontana” (Częstochowa) 1987, t. VIII.
Bochenek R.H., Twierdza Jasna Góra, Warszawa 1997.
Herbst S., Znaczenie militarne twierdzy jasnogórskiej, „Studia Claromontana” (Częstochowa) 1981, t. I.
Kęder W., Forteca Jasnogórska w czasach napoleońskich, „Jasna Góra” (Częstochowa) 1987, R.V, z. 4.
Kęder W., Jasna Góra wobec przemian politycznych w Rzeczypospolitej w latach 1661-1813, „Studia Claromontana” (Częstochowa) 1998, t. IX.
Majewski W., Militarna funkcja Jasnej Góry w dziejach Polski, „Kultura-Oświata-Nauka” nr 11-12.
Mielczarek W., Dzieje twierdzy częstochowskiej na Jasnej Górze, Częstochowa 1987.
Pawłowski B., Wojna polsko-austriacka 1809 roku, Warszawa 1999.
Szymański S., Fortalitium jasnogórskie w Częstochowie, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1963, t. VIII.
Złotkowski D., Jasna Góra w czasach Księstwa Warszawskiego 1806-1813 (Analiza wybranych problemów), „Ziemia Częstochowska” 1996, t. XXIII pod red. A.J. Zakrzewskiego i M. Głowackiego.
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #2

     
kontousuniete170817
 

Unregistered

 
 
post 25/01/2015, 13:25 Quote Post

QUOTE(Hornet @ 2/08/2006, 6:32)
1863?


Niezwykłym [i dobrze opracowanym krytycznie] źródłem do tego zagadnienia jest Diariusz Jasnogórski o. Stanisława Kapiczyńskiego z lat 1839-1881 [w:]"Studia Claromontana" t.7, Jasna Góra 1987.

Wprawdzie autor ów często lakonicznie tylko stwierdza pewne zdarzenia jak np. pod datą z 26 VII 1863 r. notuje "Sprawa ks. Bazylego Nowickiego", to w aktach prowincji sprawa ta przestawia się następująco:
"W dniu 26 lipca r.b. J. Ks. Bazyli Nowicki, suprior i prefekt w szkołach rządowych w Częstochowie, za Ewangelią św. odczytaną na ambonie w niedzielę 9 po Zielonych Świątkach o zburzeniu Jerozolimy, na fałszywe i przewrotne żandarma oskarżenie uwięziony został. Żandarm przysięgę wykonał twierdząc na potępienie księdza, że była "buntowczeskaja Ewangelia i kazanie", ale co interesujące gdy innych sześciu żołnierzy z wojska cesarsko-rosyjskiego zdeklarowali się przysięgę wykonać na obronę księdza, wyżej wspomniany kapłan z więzienia zwolniony został [w:] AJG 807, s. 509

Zresztą ów ojciec spędził parę wieczorów w odwachu przy ratuszu miejskim [znajduje się na wprost dawnej cerkwi garnizonowej pod wezwaniem św. Cyryla i Metodego, dziś kościół katolicki św. Jakuba], a który to ratusz mijają pielgrzymki podążające na spotkanie z cudownym obrazem.

Dowiadujemy się również drobnych [lakonicznych] akcentów dotyczących mariażów władzy carskiej na terenie Częstochowy, jak np. pod datą 27 III 1864 "Niedziela Wielkanocna, pułkownik Własow z powinszowaniem po sumie", lecz przy bliższym uwidocznieniu w sprawę dojść można do wielce interesujących poruszeń; ot bowiem Własow, fligiel-adiutant, pułkownik wojsk rosyjskich stacjonujących w 1863 r. na Kielecczyźnie, po wrześniu 1863 został przeniesiony ze swoim pułkiem do Częstochowy w randze naczelnika wojennego oddziału kolei żelaznej warszawsko-wiedeńskiej miasta Częstochowy, gdzie rozwiązał prawie natychmiast dotychczasową policję, a władzę oddał w ręce wojska.
Zwolnił już to dotychczasowych inspektorów policji Suligowskiego i Radłowskiego, a w ich miejsce mianował junkra Skarłatowa i podoporucznika Duszakowa. Przybycie na uroczystości wielkanocne wiążą się z uprzednim powiadomieniem przeora Kapiczyńskiego, skierowanym do prezydenta miasta, by przekazał zawiadomienie o mających się odbyć uroczystościach kościelnych; [w:] J. Kozłowska: Wojna rządu rosyjskiego z Matką Boską w powstaniu styczniowym. "Przegl. Pow." 36" 1919 t. 143/144 s. 241-245 (raport nacz. Własowa z 17 VIII 1864); K. Jurek: Ziemia Częstochowsa, s. 140 i nn.; Zarys powstania styczniowego opracowany w warszawskiej cytadeli, Wrocław 1975, s .263.

Ten post był edytowany przez vyss: 25/01/2015, 13:30
 
Post #3

     
kontousuniete170817
 

Unregistered

 
 
post 26/01/2015, 20:08 Quote Post

QUOTE(Hornet @ 2/08/2006, 6:32)
1831


Pierwszego grudnia 1830 roku w kaplicy cudownego obrazu na Jasnej Górze, została odprawiona msza św. za powodzenie zrywu powstańczego. W grudniu jeszcze dwukrotnie 4 i 11-go o. prowincjał Remigiusz Wiechulski celebrował nabożeństwa i głosił kazania o treści patriotycznej. Potem każdego miesiąca, aż do upadku powstania, odprawiano uroczyste msze św. z kazaniami prowincjała. Modlono się przede wszystkim o powodzenie oręża polskiego, za Kościół i za poległych.
Oprócz mszy św. uroczystych, każdego dnia aż do października 1831 r. włącznie, odprawiane były na Jasnej Górze przed cudownym obrazem msze św. dziękczynne i błagalne, jednocześnie o pomyślność sprawy narodowej, o moc i siłę dla walczącego narodu. [w:] Archiwum OO Paulinów na Jasnej Górze [AJG] sygn. 808 k. 371-273.

W okresie wojny 1831 roku, Częstochowa stała się wraz dwoma innymi miastami [Wolborz i Witów], głównym miejscem komasowania jeńców-oficerów armii rosyjskiej.
Komendantem placu miasta był początkowo kapitan Przespolewski, po nim major Siemianowski, a od 12 VII płk Żwan, który zastąpił poprzednika m.in. po kontroli, podłóg której wykazano iż jeńcy noszą przy sobie broń.

Do dyspozycji komendanci mieli straż bezpieczeństwa, a od 17 III z polecenia wodza naczelnego Skrzyneckiego
- III baon rezerwowy 22 pułku piechoty województwa podlaskiego i 52 osoby z "korpusu weteranów i inwalidów".

Do Częstochowy od 15 lutego do 22 kwietnia przysłano 101 jeńców z Warszawy. W pierwszej kolumnie było 61 urzędników i 2 oficerów kozackich, w następnych -od kilku do kilkunastu jeńców- zaczęto ich wysyłać po miesiącu w miarę dostawania się niewoli nowych głównie wyższych oficerów. Początkowo rozmieszczono ich po kwaterach prywatnych, a później w 23 lokalach Jasnej Góry, m.in. w pomieszczeniach tzw. królewskich, składających się z siedmiu pokoi, salonu i kuchni.
Ze względu na fakt, iż przeor nie był w stanie dostarczyć mebli dla wszystkich jeńców, dla części z nich ściągnięto sposobem rekwizycji [sic!] od mieszkańców miasta, wypłacając im za te meble należność z funduszu liczącego 3 miliony złp, przeznaczonego na nieprzewidziane wydatki!

Odnośnie innych spraw.
Znane jest np. doposażenie orkiestry pułku 13 piechoty liniowej nowego autoramentu organizowanego przez województwo kaliskie; w sześciu muzyków grających uprzednio na instrumentach dętych w kapeli jasnogórskiej, którzy to zgłosili dobrowolnie. [w:] AJG 29 k. 210-212.
Ich los jest nieznany. Wiadomo tylko że klasztor wypłacał od czasu do czasu zapomogi dla żon i dzieci, których mężowie i ojcowie brali udział w wojnie.

Rozchodząca się po kraju wieść o wybuchu powstania narodowego w Warszawie wyzwoliła inicjatywy obywatelskie, oddolne w zakresie samorzutnego tworzenia oddziałów wojskowych.
Tak też było w przypadku obywateli województwa kaliskiego za pośrednictwem delegacji w skład której weszli:
-Alojzy Biernacki,
-Józef Jeziorkowski,
-Kazimierz Wiewiórowski,
Zgłosili oni już 5 grudnia projekt utworzenia ochotniczego pułku jazdy.

Tomasz Strzeżek, w swojej monografii Kawaleria Królestwa Polskiego w powstaniu listopadowym mobilizacja i postawy funkcjonowania w wojnie, Olsztyn 2010, s.217, dodaje iż pułk z ofiar organizowano formalnie od 7 grudnia, gdy rząd zatwierdził inicjatywę 26 obywateli województwa. Dyktator zgodził się, aby ochotnicy kaliscy zachowali konie i oporządzenie po rozbrojonych kozakach.

Alojzy Biernacki dowódca Gwardii Ruchomej w województwie, 21 grudnia 1831 r. pisał do Komitetu Obywatelskiego Województwa Kaliskiego: „Z powodu rozkazu Dyktatora, aby na koniach kozackich uformowano korpus jazdy, która by mogła być zaraz w polu korzystnie użytą.”

I tak na początku drugiej dekady grudnia 1830 r., w woj. Kaliskim formowano aż osiem szwadronów przyszłego 1. pułku jazdy kaliskiej [znanych początkowo jako Pułk Ochotników Kaliskich Ułanów, czy Pułk Ułanów Powstania Kaliskiego].

Inicjatywę tę poparł również klasztor jasnogórski, wysyłając do tego pułku jednego jeźdźca w pełnym wyposażeniu i uzbrojeniu. Był nim Antoni, służący z Jasnej Góry – nazwiska nie udało się ustalić.
W tym samym też czasie z majątku Borzymów, leżącego w obwodzie kieleckim, a należącego do paulinów został wysłany także jeden jeździec.
Z opisu jego wyposażenia dowiadujemy się, że otrzymał sukmanę, płaszcz i kożuch, zapasową parę butów i dwie pary rękawic. Uzbrojony był w pałasz, pikę i parę pistoletów. Był na dobrym koniu, a na swoje i jego utrzymanie otrzymał pieniądze z kasy klasztornej.

Z majątku Borzymów również wysłano do pułku 13 piechoty liniowej nowo formowanego w Kielcach, 7 rekrutów, dla których zakon zakupił umundurowanie i żywność na czas organizowania tej jednostki.

Jasna Góra pokrywała również wiele innych kosztów związanych z dostawą ludzi do wojska z majątków paulińskich [dość przecież licznych]. Podobnie zresztą wyglądała kwestia żołdu dla oficerów gwardii ruchomej, batalionów: częstochowskiego [dowódca major Deszkiewicz] z woj. kaliskiego i kieleckiego [dow. Stefan Dembiński, nieznanego stopnia] z woj. krakowskiego, których utrzymanie częściowe spadało na klasztor jasnogórski i majątek Borzymów.
Do pułku jazdy formowanego w Kaliszu wysłano z owego majątku jednego krakusa na którego wyposażenie zakon dał 400 złp, nie licząc konia.

W ramach dostarczania sprzętu i wyposażenia dla tworzącej się armii klasztor jasnogórski zamówił u rymarza częstochowskiego, Bandurskiego, kilka rzędów kawaleryjskich. Należność była wypłacana ratami, a jej ogólna suma wskazuje – biorąc pod uwagę cenę jaka obowiązywała w województwie sandomierskich, mianowicie 190 złp za jeden rząd, że na zamówienie przełożonego paulinów jasnogórskich wykonane zostały trzy komplety. [w:] AJG 26 k. 168 i n.
Na tej podstawie można przypuszczać [wręcz stwierdzić z dużą dozą prawdopodobieństwa], że paulini z Jasnej Góry wystawili trzech jeźdźców do pułku ochotniczego formowanego przez woj. kaliskie.
Potwierdza to także zapis w księdze rozchodów, w której czytamy, iż w miesiącu lutym na utrzymanie trzech jeźdźców wypłacono 87 złp.
Utrzymanie owych ochotników było do czasu przejścia na etat Komisji Rządowej Wojny, w gestii organizatorów.

Około 18 grudnia 1830 r. Komisja Województwa Kaliskiego odebrała reskrypt Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji o jeździe 50-dymowej. Zrazu rozdzielono przypadający na Kaliskie kontyngent 1390 jeźdźców na obwody. Na obwód wieluński przypadło 334 jeźdźców. Jeden ze szwadronów pułku znanego później jako 2. jazdy kaliskiej poczęto formować w Wieluniu. Utrzymanie oraz częściowe wyposażenie sześciu kawalerzystów tego szwadronu finansował klasztor jasnogórski [w:] AJG 26 k. 170.

Ten post był edytowany przez vyss: 26/01/2015, 20:22
 
Post #4

 
2 Użytkowników czyta ten temat (2 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:


Topic Options
Reply to this topicStart new topic

 

 
Copyright © 2003 - 2023 Historycy.org
historycy@historycy.org, tel: 12 346-54-06

Kolokacja serwera, łącza internetowe:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej