|
|
Etnika ziem polskich przed I rozbiorem
|
|
|
|
Do roku 1772 jeszcze trochę brakuje, ale mam dane o wyznaniach w 1821 i 1816.
Wszystkie przytoczone niżej dane są ze spisu 1821 (w 1816 istniały inne powiaty).
=====
Zacznijmy od wybrzeża Bałtyku i Kaszub. W roku 1821 Prusacy liczyli tam w spisie:
Powiat - ludność / Ewangelicy / R.Katolicy [%] / Żydzi / Mennonici
Wejherowo* - 29486 / 6911 / 22339 [75,8%] / 236 / 0 Kartuzy - 23599 / 6132 / 17457 [74,0%] / 2 / 8 Kościerzyna - 19634 / 8411 / 10798 [55,0%] / 420 / 5 Chojnice* - 26433 / 5640 / 20191 [76,4%] / 602 / 0 Człuchów - 27415 / 15284 / 11191 [40,8%] / 940 / 0 Gdańsk Powiat (Wyżyny i Niziny łącznie, bez miasta) - 39988 / 25681 / 13818 [34,6%] / 3 / 486
*W 1821 Tuchola wchodziła w skład pow. Chojnice a Puck w skład pow. Wejherowo.
Dla porównania w sąsiednich powiatach Pomorza Zachodniego było w 1821 roku:
Powiat - ludność / Ewangelicy / R.Katolicy [%] / Żydzi / Mennonici
Lębork-Bytów - 30648 / 27312 / 3132 [10,2%] / 0 / 204 Słupsk - 43508 / 43229 / 113 [0,3%] / 166 / 0 Miastko - 15147 / 15008 / 77 [0,5%] / 62 / 0
Tak więc o ile w powiecie Lębork-Bytów (później podzielonym na dwa powiaty) katolicy stanowili niemałą mniejszość, o tyle już w powiatach Słupsk i Miastko ludność była prawie w 100% ewangelicka. Są też dane etniczno-językowe dla Kaszub z ok. roku 1831 (nieco wcześniej dla Lęborka, Bytowa i Słupska).
Mordawski, Belzyt i Szultka szacują w tym okresie udział % Kaszubów i Polaków jako:
Wejherowo (z Puckiem) - 82,0% Kartuzy - 85,0% Kościerzyna - 72,0% Chojnice (bez Tucholi) - 67,5% Gdańskie Wyżyny - 35,0% Człuchów - 25,0% Lębork-Bytów - 55,0% (w tym większość ewangelików) Słupsk - 25,0% (prawie wyłącznie ewangelicy) Miastko - do końca XVIII wieku powiat już zniemczony
^^^ Dane dla tych powiatów dodałem do artykułów Wiki "Polish Corridor" i "Kashubians": (ładnie tu widać, że przez 100 lat, 1831 do 1931, Niemcy zawsze byli w mniejszości)
https://en.wikipedia.org/wiki/Polish_Corrid...ical_population
https://en.wikipedia.org/wiki/Kashubians#Hi...ical_population
=====
Dalej na południe, przechodząc na pogranicze Wielkopolski, było w 1821 roku:
Powiat - ludność / Ewangelicy / R.Katolicy [%] / Żydzi / Mennonici
Złotów - 28854 / 14630 / 11842 [41,0%] / 2382 / 0 Bydgoszcz - 36478 / 18486 / 16167 [44,3%] / 1825 / 0 Wyrzysk - 29660 / 14090 / 14154 [47,7%] / 1416 / 0 Wałcz - 31762 / 18312 / 10968 [34,5%] / 2482 / 0 Chodzież - 29346 / 16563 / 10651 [36,3%] / 2132 / 0 Czarnków** - 34986 / 19798 / 12165 [34,8%] / 3023 / 0 Międzychód*** - 28995 / 13623 / 13108 [45,2%] / 2264 / 0 Międzyrzecz*** - 28019 / 15238 / 10887 [38,9%] / 1894 / 0 Babimost - 34676 / 15909 / 17145 [49,4%] / 1622 / 0 Wschowa - 47692 / 18882 / 24022 [50,4%] / 4788 / 0 Krobia**** - 54076 / 19064 / 32725 [60,5%] / 2287 / 0 Krotoszyn - 44086 / 9467 / 31036 [70,4%] / 3582 / 1 Odolanów - 36036 / 6039 / 28917 [80,2%] / 1080 / 0 Ostrzeszów - 40431 / 5466 / 31362 [77,6%] / 3603 / 0
**Prawdopodobnie później utworzony powiat Wieleń wchodził tutaj w skład w 1821. ***Prawdopodobnie później utworzony pow. Skwierzyna wchodził tu w skład w 1821. ****Leszno, Rawicz i Gostyń nie były w 1821 miastami powiatowymi, a Krobia tak.
=====
Z kolei powiatach dolnośląskich Rejencji Wrocławskiej graniczących z Wielkopolską było w roku 1821:
Powiat - ludność / Ewangelicy / R.Katolicy [%] / Żydzi / Mennonici
Góra - 32407 / 27070 / 5308 [16,4%] / 29 / 0 Milicz - 42310 / 33021 / 9086 [21,5%] / 203 / 0 Syców - 33459 / 22171 / 10856 [32,4%] / 1 / 431 Namysłów - 24698 / 13887 / 10404 [42,1%] / 407 / 0
A tu dane dla roku 1816 (prawdopodobnie inne granice powiatów, przynajmniej jeśli chodzi o Górę):
Powiat - ludność / Ewangelicy / R.Katolicy [%] / Żydzi / Mennonici
Góra - 21593 / 16583 / 4958 [23,0%] / 52 / 0 Milicz - 33753 / 25920 / 7617 [22,6%] / 216 / 0 Syców - 23405 / 14282 / 8731 [37,3%] / 392 / 0 Namysłów - 21493 / 12267 / 8888 [41,4%] / 338 / 0
Co najmniej w sycowskim i namysłowskim dominowała ludność polska, częściowo byli to polscy ewangelicy.
Ten post był edytowany przez Domen: 26/01/2020, 22:51
|
|
|
|
|
|
|
|
Tzn. zaraz po rozbiorach, część protestantów na Kaszubach mówiło po kaszubsku. Wydaje mi się, że około 1910 było już odwrotnie. Prawie wszyscy protestanci mówili po niemiecku, a także część katolików. Występowało jednak zjawisko polskiej orientacji narodowej części ludności niemieckojęzycznej, ze względu np. na Kulturkampf.
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(Alexander Malinowski 3 @ 26/01/2020, 22:30) Tzn. zaraz po rozbiorach, część protestantów na Kaszubach mówiło po kaszubsku.
Prawda. Dane spisowe np. dla roku 1831 wskazują też na duży odsetek dwujęzycznych (kaszubsko-niemieckich / niemiecko-kaszubskich), w tym pewnie wielu (albo i większość) to byli protestanci. W niektórych innych spisach (np. 1821) nie było kategorii dwujęzycznych, tylko Prusacy zaliczyli ich w całości do Niemców.
W szacunkach / korektach spisu przez Belzyta, Mordawskiego i Szultki zaliczono dwujęzycznych (raczej słusznie) do Kaszubów/Polaków.
Na Wikipedię wrzuciłem tylko dane ze spisów gdzie wyodrębniono dwujęzycznych.
Pozostałe spisy (czyli te gdzie liczono dwujęzycznych do Niemców) pokazują, że na Kaszubach dominowali w okresie tych spisów, przynajmniej w niektórych powiatach, Niemcy. Czyli wpisuje się to w narrację "rewizjonistów niemieckich", że Słowianie dopiero zyskali większość w "Polskim Korytarzu" jakoś pod koniec XIX wieku.
Że niby mimo polityki germanizacyjnej, odsetek Słowian wzrastał a nie malał (taka jest narracja rewizjonistów niemieckich już od Wersalu).
======
Jednak we wszystkich wyborach do Reichstagu na Kaszubach wygrywała lista polska.
QUOTE(Alexander Malinowski 3 @ 26/01/2020, 22:30) część protestantów na Kaszubach mówiło po kaszubsku.
W Wielkopolsce na pewno część protestantów w 1772 roku to też byli polskojęzyczni.
Dane Georga Hassela z lat 1817-1819 pokazują większy % Polaków/Kaszubów niż katolików w Prusach Zachodnich. To samo w Poznańskim.
Ten post był edytowany przez Domen: 26/01/2020, 22:53
|
|
|
|
|
|
|
|
W XIX wieku z jednej strony protestanci się germanizowali i napływali nowi, ale z drugiej strony katolicy faktycznie mieli większą dzietność.
Więc w sumie wyszło "na zero" i praktycznie granica etniczna się nie przesunęła (ale wzrósł odsetek katolików w ciągu XIX wieku).
Poza tym mogły też mieć miejsce jakieś konwersje (np. jak ktoś czuł się Polakiem, to w okresie wzrostu nacjonalizmów przechodził na katolicyzm).
Nikt chyba tego nie badał. W Galicji czy w Lubelskim też tak było, że przechodzono na inne wyznanie w zależności od samoidentyfikacji narodowej.
QUOTE(Alexander Malinowski 3 @ 26/01/2020, 22:30) Występowało jednak zjawisko polskiej orientacji narodowej części ludności niemieckojęzycznej, ze względu np. na Kulturkampf.
Tak, np. słynni katoliccy Bambrzy spolonizowali się dopiero po rozbiorach. W 1772 roku oni wszyscy jeszcze mówili po niemiecku.
QUOTE(Alexander Malinowski 3 @ 26/01/2020, 22:30) Wydaje mi się, że około 1910 było już odwrotnie. Prawie wszyscy protestanci mówili po niemiecku, a także część katolików.
No tak, ale ciekawe ilu katolickich "Niemców" (wg. stanu na rok 1910) wyjechało po 1918, a ilu podało się za Polaków/Kaszubów w spisie 1921.
W spisie z 1921 Niemców już chyba nie liczono w woj. pomorskim więcej, niż protestantów, a raczej nawet mniej.
Ten post był edytowany przez Domen: 26/01/2020, 23:31
|
|
|
|
|
|
|
|
OK, a wiadomo, jak wyglądała sytuacja na wschodzie tj. Lubelszczyzna, Podlasie, Ruś Czerwona, Ukraina, Litwa?
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(Ferdas @ 31/01/2020, 22:07) OK, a wiadomo, jak wyglądała sytuacja na wschodzie tj. Lubelszczyzna, Podlasie, Ruś Czerwona, Ukraina, Litwa?
W książce "Polska w kształcie dykcyonarza historyczno-jeograficznego opisana" jest liczba ludności w Królestwie Kongresowym wg. województw w roku 1835.
Ale nie ma tam podanego podziału na wyznania ani na grupy etniczne z tego co pamiętam. Co do Kresów:
Tu dane niemieckie dla roku 1834 (szacunkowe dane wyznaniowe i etniczne podawał też Stanisław Plater):
http://www.historycy.org/index.php?showtop...6entry1803046
Dokładne dane dla Mazur:
http://www.historycy.org/index.php?showtop...2entry1829492
Ten post był edytowany przez Domen: 1/02/2020, 17:04
|
|
|
|
|
|
|
|
Struktura etniczna Rejencji Opolskiej w XIX wieku (od 1819 do 1910 roku):
Rok / Polacy (%) / Niemcy (%) / Inni (%) / Razem ludności
1819 / 377100 (67,2%) / 162600 (29,0%) / 21503 (3,8%) / 561203 1828 / 418837 (61,1%) / 255483 (37,3%) / 10904 (1,6%) / 685224 1831 / 443084 (62,0%) / 257852 (36,1%) / 13254 (1,9%) / 714190 1834 / 468691 (62,6%) / 266399 (35,6%) / 13120 (1,8%) / 748210 1837 / 495362 (62,1%) / 290168 (36,4%) / 12679 (1,6%) / 798209 1840 / 525395 (58,6%) / 330099 (36,8%) / 41570 (4,6%) / 897064 1843 / 540402 (58,1%) / 348094 (37,4%) / 42292 (4,5%) / 930788 1846 / 568582 (58,1%) / 364175 (37,2%) / 45736 (4,7%) / 978493 1849 / 559848 (58,6%) / 350892 (36,7%) / 45271 (4,7%) / 956011 1852 / 584293 (58,6%) / 363990 (36,5%) / 49445 (5,0%) / 997728 1855 / 590248 (58,7%) / 366562 (36,5%) / 48270 (4,8%) / 1005080 1858 / 612849 (57,3%) / 406950 (38,1%) / 49037 (4,6%) / 1068836 1861 / 665865 (59,1%) / 409218 (36,3%) / 51187 (4,5%) / 1126270 1867 / 742153 (59,8%) / 457545 (36,8%) / 41611 (3,4%) / 1241309 1890 / 918728 (58,2%) / 566523 (35,9%) / 92480 (5,9%) / 1577731 1900 / 1048230 (56,1%) / 684397 (36,6%) / 135519 (7,3%) / 1868146 1905 / 1158805 (57,0%) / 757200 (37,2%) / 117651 (5,8%) / 2033656 1910 / 1169340 (53,0%) / 884045 (40,0%) / 154596 (7,0%) / 2207981
Przy czym wg. niektórych polskich szacunków w 1910 było z dwujęzycznymi nadal ok. 70% Polaków, tyle samo co na początku XIX wieku:
https://archive.org/details/polesunderpruss...page/2/mode/2up
Ten post był edytowany przez Domen: 2/02/2020, 14:49
|
|
|
|
|
|
|
|
Ok, ale Opolszczyzna to tak jakoś nie bardzo ziemie polskie przed I rozbiorem, a i zakres czasowy nie pasuje...
|
|
|
|
|
|
|
|
^^^ To może zobaczmy, o co pytał założyciel tej dyskusji:
QUOTE(Czarny Smok @ 23/12/2008, 22:08) (...) na ziemiach, które Polska utraciła po okresie rozbicia dzielnicowego. Chciałbym znaleźć źródło, które pozwoliłoby rozmieszczenie ludności polskiej sprzed I rozbioru. Czy Polacy stanowili wówczas większość na Dolnym Śląsku, Pomorzu Zachodnim oraz Warmi i Mazurach?
"Co autor miał na myśli" - jak widać m.in. Śląsk także.
Ten post był edytowany przez Domen: 2/02/2020, 16:18
|
|
|
|
|
|
|
|
To chyba autor tego wątku nie do końca ogarniał granice I RP... Ale ok - nawet jeśli uznamy Dolny Śląsk, Pomorze Zachodnie oraz Mazury za "ziemie polskie", to i tak zakres czasowy nie ten. Choć zdaję sobie sprawę, że o wiarygodne dane sprzed I rozbioru może być trudno.
|
|
|
|
|
|
|
|
Trudno będzie o dokładne dane przedrozbiorowe.
Ten post był edytowany przez Domen: 3/02/2020, 10:27
|
|
|
|
2 Użytkowników czyta ten temat (2 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:
Śledź ten temat
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym temacie dodano odpowiedź, a ty nie jesteś online na forum.
Subskrybuj to forum
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym forum tworzony jest nowy temat, a ty nie jesteś online na forum.
Ściągnij / Wydrukuj ten temat
Pobierz ten temat w innym formacie lub zobacz wersję 'do druku'.
|
|
|
|