historycy.org -> Turcja w XVIII w. czyli Imperium Osmańskie

Turcja w XVIII w. czyli Imperium Osmańskie

[ Drzewo ] · Standardowy · Linearny+

Śledź ten temat | Wyślij temat na email | Wydrukuj ten temat

Seweryn

I ranga

Grupa: Użytkownik

Postów: 26

Nr użytkownika: 509

16/01/2005, 19:52

Ekspansywna potęga Porty Osmańskiej załamała się w ostatnim ćwierćwieczu XVII w. Gdy zagrożenie od południa minęło, w Europie skończyły się hasła antytureckiej krucjaty.
Po zawarciu przez Turcję pokoju w Karłowicach w 1699r. Zaczęto to państwo traktować jako europejskie. W tym czasie ów państwo otwarło się na wpływy kulturowe z Zachodu. Jednak głównym tematem jest tu jednak załamanie się potęgi tego potężnego Imperium. Aby dokładnie zrozumieć kryzys ów państwa musimy przyjrzeć się wewnętrznym czynnikom , które odegrały kluczową role. Wiadomo nie od dziś ,że ten kraj znajdował się na granicy dwóch kontynentów, Azji i Europy. Wynika z tego ,ze mam tu do czynienia z rozwojem nierówności na tle historycznym obu kontynentów. W tym czasie Chanat krymski był wliczany w posiadłości zdobyczne Wysokiej Porty. Ponadto Porta uzależniła od siebie Mołdawie i Wołoszczyznę, które wchodziły w skład lenna Turcji. Właściwy trzon imperium stanowiły trzy prowincje tj. Anatolia , Rumelia ( Bułgaria , Tracja , Macedonia , Grecja , Albania ) oraz Bośnia. W tym momencie zagłębie się jeszcze bardziej w treść i spróbuje poszukać poszlak świadczących o kryzysie ów państwa. Owym kraju nie było własności prywatnej ani arystokracji rodowej, za to wszyscy mieszkańcy byli podlegli sułtanowi. On obdarowywał urzędami ludzi ślepo mu oddanymi zazwyczaj niskiego pochodzenia. Do ciekawszych zjawisk w tym państwie możemy zaliczyć wyborowa piechotę janczarską , która była uzupełniana porywanymi chłopcami w czasie wpraw wojennych i wychowywanych w duchu islamu. W tym miejscu trzeba również wyróżnić konnice (sipahinów) , którzy byli rekrutowani spośród beneficjów wojskowych ( lenn ).

Taki posiadacz beneficjów wystawiał żołnierza do walki a za to mógł pobierać dochody i podatki z nadanych mu czasowo posiadłości państwowych. Nasz wspaniałomyślny władca mógł w każdej dowolnej chwili mógł usnąć swego sługę i pozbawić go tego( jak wyżej) przywileju sprawowania tego urzędu. Tylko w jednej sprawie nasz wszechwładca był ograniczony przepisami Koranu . W spawie ich interpretacji korzystał z rad muzułmańskich teologów. Krocząc dalej napotykamy słabnącą władzę sułtanów . Nieufni władcy zamykali swych synów w klatkach zwanych pawilonami. Od połowy XVII w sułtani przestali przewodniczyć w posiedzeniach Dywanu (rad najwyższych dygnitarzy ). Po za tym na wysokie stanowiska nie wybierano regentów a częściej wielmożów. Kryzys bardzo widocznie objawił się tym ,ze coraz częściej kupowano urzędy i beneficja. Rosnąca lawinowo sprzedaż tych przywilejów wzmogła łatwość kumulowania wielkich posiadłości ziemskich. Wraz z końcem wojen jeźdźcy przestali zdobywać łupy a , głównym źródłem dochodów była wzmożona eksploatacja chłopów (pojawianie się gospodarki folwarcznej ). Ponadto Turcja nie wytworzyła nowożytnej skarbowości i regularnej armii.
Charakterystycznym momentem było zaprzestanie poboru chrześcijańskich chłopców do korpusu janczarskiego. Żołnierze ci zaczęli żenić się a także opuścili koszary , pobierając żołd zajmowali się również handlem i rzemiosłem. Niestety zawiodła też administracja turecka nie przygotowana do nowożytnego systemu fiskalnego. Skarb państwa był pusty co wiązało się z brakiem żołdu dla wojska a skutkiem tego były częste bunty rozgoryczonych żołnierzy. Następną ważna sprawą było napływanie chłopów do miast .
Takim przykładem może być Bosfor, które stało się siedliskiem wielu politycznych niepokojów. Aby włączyć z Sułtanem trzeba było posłużyć się Koranem , który stał ponad nim. Podczas niepokojów na pierwszy plan wysuwano hasła religijne, a ważna role odegrali tu ulemowie. Bezpośrednią przyczyną obalenia Mustafy II był bunt w 1703 roku oddziału janczarów. Wszystko potoczyło się lawinowo . Żołnierze ci zabili kilku dygnitarzy i powołali na ich miejsce nowych urzędników. Rada najwyższa ogłosiła detronizacje Mustafy II i tron jego oddano jego bratu Ahmedowi III.
W tym monecie przejdę do omówienia sytuacji międzynarodowej . Zacznę od tego ,ze w 1709 r Piotr I zawarł z hospodarem wołoskim tajny układ w którym hospodar obiecywał wzmocnić Rosję 30 tys. wojska.

W kwietniu 1711r car spotkał się w Łucku z hospodarem mołdawskim Kantemirem , który podał swój kraj pod protektorat Rosji i ogłosił wojnę z Turcją. Ponadto Piotr I wydał manifest do ludów bałkańskich oto aby przystąpili do wojny przeciwko Turcji. Rosjanie w szybkim pochodem z 40 tys. armią zajęli Jassy. Następnie car osaczył nad Prutem siły tureckie ale drogę mu odcięli Tatarzy . Na odsiecz Piotrowi I przybył Karol XII niestety nie na cieszył się on długo klęska wroga bo car przekupił wezyra.
Dnia 12 VII 1711 podpisano układ zwany traktatem pruckim . Rosjanie zobowiązali się oddać Turcji Azow , zburzyć twierdze nad Donem oraz nie mieszać się w sprawy kozackie i polskie. Ostateczny rosyjsko – turecki traktat pokojowy został podpisany 16 VI 1713r . Kolejnym celem wielkiej Porty była Wenecja. W tym czasie wyrazie zaznaczył się w Stambule wpływy greckie. Grecy źle znosili rządy weneckie na Peloponezie. W tym miejscu mamy jeszcze konflikt w Czarnogórze , gdzie broniący się powstańcy zostali rozbici przez wojska tureckie Przywódca powstańców władyk Daniła Petrowicz schronił się na terytorium Wenecji. Turcja zażądała wydania władyki a Wenecja odmówiła i to spowodowało wypowiedzenie wojny przez Portę –9 XII 1714 r .
W 1715 r Turcy zdobyli Peloponez. Wojska weneckie stawiały zacięty opór w Dalmacji i Albanii .Wenecja próbowała walczyć z potężnym Imperium Osmańskim , nawet próbowała wskrzesić Święta Ligę. Jednak Wenecja otrzymała doraźną pomoc ze strony Austrii , która po decyzji Karola VI włączyła się do wojny z Turcja. Eugeniusz Sabaudzki pokonał wezyra w bitwie pod Petrovaradinem 5 VIII 1716 i zdobył Belgrad znów zawrzało na Bałkanach. Do wojny włączyli się Serbowie oraz doszło do powstania w Bukareszcie. Wojny z Turcja zakończył się podpisaniem najpierw w Pozarevacu pokoju z Wenecja a później z Austria w 27VII 1718r .
Austria uzyskała północną Serbię i mała Wołoszczyznę , Wenecja poszerzyła Dalmację ale straciła na rzecz Turcji Peloponez. Kolejnym teatrem działań będzie Azja Mniejsza , gdzie Turcja bez walki zajęła Gruzje ( 1723-1727) oraz Kurdystan . Następnie Turcja toczyła wojny z Persja w latach 1735-1736 , która zakończyła się podpisaniem traktatu w Stambule na mocy , którego Persja odzyskała dawne prowincje państwa Safawidów Do kolejnego konfliktu z Rosja doszło w roku 1783. Rosja zajęła Krym i zaczęła zajmować tereny Zakaukazu. Po za tym Austria znów wznowiła stosunki z Rosja. W pierwszym rzucie Rosjanie zajęli Oczaków a Austriacy wkroczyli do Belgradu. Lecz armia osmańska to nie była ta sama armia. Austriacy trafili na twardy opór i niestety po dłuższej walce musieli opuścić Belgrad. Natomiast Rosjanie zajęli Oczaków oraz wkroczyli do Mołdawii i Wołoszczyzny ale tam ponieśli duże straty. Austria wycofała się z kampanii antytureckiej i zawarła z Turcją w 1791r traktat w Sistowej, na mocy której uzyskała mały pas graniczny w pobliżu Orszowy nad Dunajem. Co się tyczy Rosji toczyła ona wojnę jeszcze przez rok. Pokój z Turcja zawarła w Jassach w 1792r ,zadawalając się zaborem terenów miedzy Bohem a Dniestrem.

Post #1