Witaj GOŚCIU ( Zaloguj się | Rejestracja )
 
2 Strony < 1 2 
Reply to this topicStart new topicStart Poll

> Radziwilłowie, jak właściwie postrzegano ten ród?
     
Ida Wielkie Gniazdo
 

V ranga
*****
Grupa: Użytkownik
Postów: 658
Nr użytkownika: 98.200

 
 
post 6/01/2024, 17:32 Quote Post

QUOTE(Marek Atyliusz Regulus @ 24/01/2017, 15:37)

Zresztą w tym samym czasie (czyli r. 1547) Radziwiłłowie zabiegali przecież o tytuł książęcy u cesarza, który został im nadany, a następnie zatwierdzony przez króla i uznany przez sejm (1569?). Ciekawe czy obie sprawy się nie łączą ze sobą - wszak ród podniesiony do godności książęcej, to trochę wyżej niż zwykły poddany. Może właśnie chodziło o podniesienie prestiżu rodziny - patrzcie, przecież rodzina mojej żony ma tytuł książęcy.

*



Ale czy to mogło spotkać się z aprobatą w ówczesnej Polsce?
Raz, że tytuł od obcego władcy( co jemu do nas? Król jest cesarzem w swoim królestwie), często wrogiego interesom polskim.
Dwa, wykroczenie przeciw zasadom demokracji szlacheckiej.
 
User is offline  PMMini Profile Post #16

     
Marek Atyliusz Regulus
 

III ranga
***
Grupa: Użytkownik
Postów: 225
Nr użytkownika: 100.953

Przemek J.
Stopień akademicki: mgr
Zawód: jurysta
 
 
post 6/01/2024, 19:47 Quote Post

Król Zygmunt August tytuł książęcy dla domu Radziwiłłów "klepnął" w 24 I 1549 r. (Karol V w dn 10 XII 1547 wystawił dla rodziny Radziwiłłów dyplom pozwalający na używanie tytułu książąt Cesarstwa Rzymskiego po wymarłej już linii "na Goniądzu i Medelach" (otrzymany w 1515?), a co potwierdził też Ferdynand I dnia 14 XII. Możliwe, że miał tu swój udział i Zygmunt August, który wkrótce potem pojął za żonę wdowę Barbarę Gasztołdówne (z domu Radziwiłł). W każdym razie był to dość wyjątkowy i odosobniony przepadek.

W 1569 r. prawnie uznano istniejące tytuły - w naszym przypadku książęcy dla Radziwiłłów i inne książęce (kniaziów) występujące na obszarach wschodnich ziemi powstającej Rzeczypospolitej. Dla Wołynia i Bracławia np. Tu pod 8, " (...) wszech przerzeczonych książąt, Ziemie Wołyńskiej obywatelów i potomków ich, tak rzymskiego jako i greckiego zakonu będących, w ich starodawnej czci i dostojności, jako z przodków swoich i do tego czasu byli, zachować...". Czy ogólniej w Unii lubelskiej pod nr 9.: "Tyż aby jedna strona drugiej była radą i pomocą, aby Jego Krolewska Mość prawa, przywileje, tak wszem ziemiam i narodom, tak Korony polskiej, jako i Wielgiego Księstwa litewskiego, i ziemiam do nich należącym, wszelakim pismem nadane przywileja i prawa od wszech przodkow Jego Krolewski Mości i od Jego Krolewski Mości samego z dawnych czasow i od poczęcia unji wszem wobec i każdemu z osobna jakimkolwiek sposobem nadane, i wolności, dostojeństwa, prerogatywy, urzędy wszystkie obojga narodu całe i nieporuszone zachował, wszystki prawa, sądy, wysady, stany książęce i familje szlacheckie przerzeczonych narodow, uchwały sądowne z dawna do tego czasu zachować każdemu stanu mocnie i nieporuszenie. Więcej patrz np.: Mariusz Kowalski, Księstwa Rzeczpospolitej: państwo magnackie jako region polityczny, str. 137, czy np. Księstwa i książęta w systemie ustrojowym Rzeczpospolitej Obojga Narodów - TU.

Pozostała szlachta chyba nie miała większych oporów z używaniem tytułów książęcych w stosunku do tych rodów - przynajmniej nie spotkałem się z przejawami takowych.

Obcy władca i jego tytułu?

W XVI w. jak najbardziej się to zdarzało - 2 tytuły książęce dla domu Radziwiłłów 1515 i 1547. A oprócz tego smile.gif
Ten sam Mikołaj książę Radziwiłł (Czarny) w czasie pobytu "we Wiedniu" załatwił też w 1547 r. tytuł hrabiowski (Hrabiego cesarstwa czy jak kto woli hrabiego S. R. I.) dla hetmana Jana Amora Tarnowskiego i jego rodziny. Zresztą wcześniej i później też i inne rodziny dostawały obce tytuły: w 1523 r. Piotr Kmita, w 1527 r. Andrzej Tęczyński, w 1532 r. Krzysztof Szydłowiecki, a w 1534 r. Łukasz Górka otrzymali do cesarza tytuł hrabiego, w 1595 r. podobny zaszczyt spotkał Sebastiana Lubomirskiego.
W 1555 r. Hieronim Chodkiewicz uzyskał dla siebie i swojej rodziny tytuł hrabiego, a dla odmiany Myszkowscy (Zygmunt, Aleksander i Piotr) ok. 1598 r. mieli od papieża uzyskać tytuł margrabiego. A to wszystko powyżej - tylko do ok. 1600 r.

PS. W 1473 r. tytuł hrabiowski miała od cesarza dostać rodzina Leszczyńskich [Rafał Leszczyński (zm. 1501)], w 1529/30 Olbracht Gasztołd, który otrzymał tytuł hrabiego od papieża i cesarza; oprócz nich podobno jeszcze: Łascy, Kościeleccy, Firlejowie, Ostrorogowie, Komorowscy, Latalscy, Rozdrażewscy.
Co do ich nadania, uznania i problemów z tym związanych - patrz: Mariusz Kowalski, Księstwa Rzeczpospolitej: państwo magnackie jako region polityczny, PDF str. 71-74; 89-93.
Wreszcie na sam koniec konstytucja sejmowa z 1673 r. pt. Cudzoziemskich tytułów abrogatio w: Vol. leg. V, f. 119 i nr. 52, którą można sobie przeczytać TU [str. 119].

Ten post był edytowany przez Marek Atyliusz Regulus: 6/01/2024, 21:31
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #17

     
Wilczyca24823
 

X ranga
**********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 15.068
Nr użytkownika: 98.909

Ewa Mach
Zawód: opiekun
 
 
post 8/01/2024, 21:53 Quote Post

QUOTE(Ida Wielkie Gniazdo @ 6/01/2024, 17:32)
QUOTE(Marek Atyliusz Regulus @ 24/01/2017, 15:37)

Zresztą w tym samym czasie (czyli r. 1547) Radziwiłłowie zabiegali przecież o tytuł książęcy u cesarza, który został im nadany, a następnie zatwierdzony przez króla i uznany przez sejm (1569?). Ciekawe czy obie sprawy się nie łączą ze sobą - wszak ród podniesiony do godności książęcej, to trochę wyżej niż zwykły poddany. Może właśnie chodziło o podniesienie prestiżu rodziny - patrzcie, przecież rodzina mojej żony ma tytuł książęcy.

*



Ale czy to mogło spotkać się z aprobatą w ówczesnej Polsce?
Raz, że tytuł od obcego władcy( co jemu do nas? Król jest cesarzem w swoim królestwie), często wrogiego interesom polskim.
Dwa, wykroczenie przeciw zasadom demokracji szlacheckiej.
*




Te tytuły teoretycznie nie obowiązywały na terytorium Korony, bo dotyczyły Rzeszy. O ile pamiętam, książęcy tytuł Radziwiłłów szlachta uznała dopiero w XVII wieku.
 
User is offline  PMMini Profile Post #18

     
Marek Atyliusz Regulus
 

III ranga
***
Grupa: Użytkownik
Postów: 225
Nr użytkownika: 100.953

Przemek J.
Stopień akademicki: mgr
Zawód: jurysta
 
 
post 9/01/2024, 12:46 Quote Post

QUOTE
Wzrost znaczenia rodów litewskich, Radziwiłłów i Chodkiewiczów, został potwierdzony podniesieniem ich przez cesarza do statusu książąt (Radziwiłłowie) i hrabiów (Chodkiewiczowie) Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Nie wiązało się to jednak z uzyskaniem we władanie jakiegokolwiek terytorium w obrębie Cesarstwach. Do rangi księstw i hrabstw były przez cesarza podnoszone posiadłości leżące na obszarze Wielkiego Księstwa Litewskiego (m.in. Birże, Nieśwież, Szkłów), co można potraktować jako uzurpację. Nadania te zostały jednak następnie potwierdzone, czy wręcz zastąpione, poprzez uzyskanie osobnych przywilejów z rąk litewsko-polskiego monarchy (Wasilewski 1963; Leitgeber 1993; Górzyński 1996). W ten sposób, jeszcze przed Unią Lubelską, udało się przedstawicielom tych najpotężniejszych w połowie XVI w. rodów pańskich na Litwie wejść do utytułowanego grona, a ich posiadłości zostały podniesione do rangi księstw lub hrabstw.
W pierwszej połowie XVI w. także kilka rodów w Królestwie Polskim uzyskało od cesarza tytuł hrabiowski wraz z podniesieniem swych głównych posiadłości do rangi hrabstw. Znaleźli się wśród nich Łascy, Górkowie, Kościeleccy, Kmitowie, Firlejowie, Ostrorogowie, Tęczyńscy, Latalscy, Tarnowscy, Rozdrażewscy (Błeszczyński 1863; Konarski 1958). Niektóre hrabstwa (z pewnością tenczyńskie) uzyskiwały również dodatkowe, wyróżniające je od sąsiednich posiadłości, przywileje od polskich monarchów (Kurtyka 1999a). Z uwagi na panującą w Królestwie Polskim zasadę równości w ramach stanu szlacheckiego, monarcha nie mógł nadań tytułu hrabiowskiego potwierdzić (nawet gdyby chciał), tak jak to uczynił na Litwie w przypadku Radziwiłłów i Chodkiewiczów. Przedstawiciele wspomnianych rodów są mimo wszystko wymieniani z tytułami w wielu oficjalnych dokumentach (np. konstytucjach sejmowych) z tamtych czasów (w późniejszym okresie dotyczyło to również Lubomirskich, Krasickich, Wielopolskich). Brak również negatywnych reakcji na kolejne nadania, poczynając od najstarszego (z 1473 r.), poświadczonego źródłowo (Górzyński 2009), dotyczącego Rafała Leszczyńskiego. Reakcji nie wzbudziło także nadanie Myszkowskim tytułu margrabiowskiego przez Papieża. Protesty, zakończone uchwaleniem konstytucji sejmowej zabraniającej przyjmowania zagranicznych tytułów (1638 r.), wybuchły dopiero wtedy, gdy Jerzy Ossoliński uzyskał od cesarza (w 1634 r.) tytuł księcia na Ossolinie. Może to wskazywać, że tytuły hrabiowskie choć nadawane przez cesarza – inaczej niż książęce – były (na trudnej do określenia zasadzie) tolerowane w życiu publicznym Królestwa. Tekst konstytucji z 1638 r. odwołuje się bezpośrednio jedynie do uzurpacji książęcych, mówiąc iż „wiele Xsiążęcych familii, zasmakowawszy sobie ozdoby stanu szlacheckiego, wyżej sobie poczytały”. Podobnie jest w konstytucji z roku 1641. Dopiero konstytucja z 1673 r. zakazując przyjmowania i znosząc dotychczasowe nadania zagranicznych tytułów, wymienia nie tylko godność książęcą (Principatus), lecz również hrabiowską (Comitatus), a także „wszelkie inne”. Wyjątek czyni – podobnie jak konstytucje z 1638 i 1641 r. – dla tytułów, które zostały uznane w 1569 r. aktem inkorporacji woj. kijowskiego, wołyńskiego i bracławskiego oraz aktem Unii Lubelskiej (Vol. leg. III, f. 931; Vol. leg. IV, f. 8; Vol. leg. V, f. 119).


Mariusz Kowalski, Księstwa Rzeczpospolitej: państwo magnackie jako region polityczny, str. 72-73.

Ten post był edytowany przez Marek Atyliusz Regulus: 9/01/2024, 12:49
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #19

     
Wilczyca24823
 

X ranga
**********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 15.068
Nr użytkownika: 98.909

Ewa Mach
Zawód: opiekun
 
 
post 9/01/2024, 19:39 Quote Post

No to zarąbiście dbała szlachta o porządek w kraju...niemniej to tylko potwierdza, że książęcy tytuł Radziwiłłów potwierdzono w XVII wieku wink.gif
 
User is offline  PMMini Profile Post #20

     
Marek Atyliusz Regulus
 

III ranga
***
Grupa: Użytkownik
Postów: 225
Nr użytkownika: 100.953

Przemek J.
Stopień akademicki: mgr
Zawód: jurysta
 
 
post 9/01/2024, 23:04 Quote Post

W Koronie? Chyba bardziej 1569 r. wink.gif Dla Wielkiego Księstwa jak widać były inne przepisy, nie było tam problemu z tytułem dla domu Radziwiłłów [czy Chodkiewiczów] i tam tytuł obowiązywał od 1549 r., a potwierdzono go w 1569 r., podobnie w przypadku Korony - tu uznano np. tytuły książęce istniejące w przyłączanych do Korony województwach wschodnich - np. wołyńskimi (stąd książę Wiśniowiecki, Ostrogski czy Zbaraski wśród koronnych senatorów czy szerzej szlachty koronnej po 1569 r.).
Podstawę prawną podałem dwa posty powyżej.
Inna sprawa, że w XVI i XVII w. używano tych tytułów zarówno w oficjalnych dokumentach państwowych (pojawiają się też w konstytucjach sejmowych), jak i w szeroko rozumianej literaturze (dedykacje do utworów) czy listach. Trochę to wszystko pogmatwane, nawet gdy się pamięta, że Korona miała inne przepisy prawa niż Wielkie Księstwo Litewskie.
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #21

2 Strony < 1 2 
2 Użytkowników czyta ten temat (2 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:


Topic Options
Reply to this topicStart new topic

 

 
Copyright © 2003 - 2023 Historycy.org
historycy@historycy.org, tel: 12 346-54-06

Kolokacja serwera, łącza internetowe:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej