| |
|
|
 Cywilizacja afrykańska, Jest coś takiego ?
| |
|
|
|
|
Nie no, o tysiącleciach nie ma mowy. Kultura Nok, królestwo Kusz czy początki Timbuktu to jeszcze nie są zjawiska panafrykańskie, lecz jednak lokalne. Czasy naprawdę imperialne, rokujące szansę na zjednoczenie ponadplemienne, w Afryce rdzennej tak jak i w Ameryce Środkowej i Andach przypadają dopiero na nasze europejskie średniowiecze. I tak samo jak po imperiach andyjskich, tak i po tych cywilizacjach nic lub niemal nic nie przetrwało w świadomości obecnych mieszkańców tych rejonów.
Natomiast jeśli szukać w Afryce takich cywilizacji, po których pozostało do dziś coś w kulturze, coś więcej niż wykopaliska, coś, co można by uznać za kulturotwórcze dla obecnych afrykańskich cywilizacji, no, toby trzeba sięgnąć po nowożytne islamskie "czarne" sułtanaty Maghrebu. Jedynym wyjątkiem jest chyba Marrakesz, dawna stolica całej Afryki północnej - do jego archetypu odwołują się w niewielkim stopniu dzisiejsza muzyka i literatura afrykańska.
Przy okazji: może nie rozpatrujmy wszystkich kontynentów analogicznie do Europy i Azji - przecież niemal nigdzie nie powstała ujednolicona i wspólna kultura, wspólny język i obyczaj poza scaloną przez Franków i uzależnioną ściśle od papieża i cesarza Europą oraz podbitą niemal w całości i ujednoliconą na siłę przez Mongołów Azją. Nie możemy się spodziewać czegoś analogicznego w innych częściach świata. (Nie mówiąc o tym, że ja bym w tym ujednolicaniu kulturowym widział nie postęp a regres cywilizacyjny, podobnie jak hamującą rolę w rozwoju swojej części świata odegrały Babilonia, Rzym, Mongołowie, Stany Zjednoczone, Związek Radziecki czy obecnie Unia Europejska - w moim odczuciu oczywiście, ale to już dygresja).
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
@Pielgrzym
"Czasy naprawdę imperialne, rokujące szansę na zjednoczenie ponadplemienne, w Afryce rdzennej tak jak i w Ameryce Środkowej i Andach przypadają dopiero na nasze europejskie średniowiecze."
Tak z ciekawości się pytam, mógłbyś podać jakąś książkę gdzie o tym mógłbym poczytać , bo z tego co się orientuje to przynajmniej w Afryce nie było nawet dalekosiężnej wymiany handlowej, i te wszystkie państwa to właśnie takie lokalne były.
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
QUOTE(and00 @ 30/10/2014, 12:25) @Pielgrzym "Czasy naprawdę imperialne, rokujące szansę na zjednoczenie ponadplemienne, w Afryce rdzennej tak jak i w Ameryce Środkowej i Andach przypadają dopiero na nasze europejskie średniowiecze." Tak z ciekawości się pytam, mógłbyś podać jakąś książkę gdzie o tym mógłbym poczytać , bo z tego co się orientuje to przynajmniej w Afryce nie było nawet dalekosiężnej wymiany handlowej, i te wszystkie państwa to właśnie takie lokalne były.
Nie orientuję się niestety w dziejach Monomotapa(późniejsze Zimbabwe) czy Rwandy, natomiast w Afryce Zachodniej powstawały "imperia" (Ghana, Songhai, Mali, także Tekrur i Gao), które dzięki złożom (w Ghanie nie brakowało złota) prowadziły handel dalekosiężny. Poza tym istniały państwa Aksum(późniejszej Etiopii), Kanem(późniejsze Bornu), państwa południowej Nubii(np. Makuria, Nobatia), gdzie polscy archeolodzy prowadzą badania, Mandara(Wandala) i inne. Państw nie brakowało i wymiany handlowej też nie.
Historia Afryki do początków XIX wieku, red. M. Tymowski.
Tymowski M, Dzieje Timbuktu
Tymowski M., Historia Mali
Tymowski M., Państwa Afryki przedkolonialnej.
Starsze opracowanie:
Małowist M., Wielkie państwa Sudanu Zachodniego w późnym średniowieczu.
Dodatkowo w publikacjach zbiorowych trochę tego będzie.
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Już mam na kompie
Tymowski M., Państwa Afryki przedkolonialnej
Niedługo poczytam. Dziękuje.
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Pielgrzym
CODE Natomiast jeśli szukać w Afryce takich cywilizacji, po których pozostało do dziś coś w kulturze, coś więcej niż wykopaliska, coś, co można by uznać za kulturotwórcze dla obecnych afrykańskich cywilizacji, no, toby trzeba sięgnąć po nowożytne islamskie "czarne" sułtanaty Maghrebu.
Dodałbym jeszcze Etiopię, w której wciąż jest żywa tradycyjna kultura. W użyciu jest alfabet etiopski odmienny od łacińskiego i arabskiego, głównym językiem jest amaharski, Kościół koptyjski nadal istnieje.
CODE Przy okazji: może nie rozpatrujmy wszystkich kontynentów analogicznie do Europy i Azji - przecież niemal nigdzie nie powstała ujednolicona i wspólna kultura, wspólny język i obyczaj poza scaloną przez Franków i uzależnioną ściśle od papieża i cesarza Europą oraz podbitą niemal w całości i ujednoliconą na siłę przez Mongołów Azją. Nie możemy się spodziewać czegoś analogicznego w innych częściach świata.
Podobne procesy nastąpiły w obu Amerykach. Nie licząc portugalskiej Brazylii oraz małych krajów jak Belize czy Gujana Ameryka Środkowa i Południowa była zjednoczona pod panowaniem Hiszpanii, której udało się zaszczepić regionowi język hiszpański, religię katolicką oraz kulturowe upodobnienie regionu do Hiszpanii.
Podobnie było w Ameryce Północnej- USA i Kanada przez pewien czas pozostawały pod władzą brytyjską i do wojny o niepodległość USA znaczna część kontynentu była pod angielskim panowaniem. USA mimo niezależności politycznej od Londynu zachowały kulturę anglosaską.
Tymczasem w Afryce nigdy nie było jakiejś wspólnej kultury, religii czy języka, który obejmowałby cały kontynent, ani ośrodka cywilizacyjnego, który oddziaływałby na kraje afrykańskie (jak Chiny w Azji). Do czasu kolonizacji kontynent był podzielony pomiędzy północ pozostającą pod wpływem islamu i południe, które trwały w tradycyjnych kulturach. Do tego nie istniało żadne imperium zdolne kontrolować cały obszar np. Afryki Zachodniej jak swego czasu Rzym Europę.Potem przyszli Europejczycy którzy podbili Afrykę i narzucili mieszkańcom swoje języki i próbowali narzucić kulturę, inną w zależności od kolonizatora, co dodatkowo pogłębiło zróżnicowanie pomiędzy regionami Afryki.
Dlatego też o ile można mówić o cywilizacji czy kulturze europejskiej czy muzułmańskiej, tak nie można mówić o jednej kulturze afrykańskiej, a raczej o kulturach afrykańskich. Przy czym tylko Etiopia zachowała kulturę przedkolonialną, inne części Afryki mimo zachowania pewnych obyczajów zostały uformowane przez Europejczyków. W tej chwili można mówić o kilku regionach kulturowych w Afryce, w których to państwa są podobne do siebie pod względem językowym oraz mających mniej więcej podobną historię. Natomiast nie ma żadnej religii, języka czy tradycji wspólnej dla całego kontynentu afrykańskiego.
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Właśnie, mamy jeszcze jeden pokrewny temat tu na forum: Imperium Mali...
No, tak jeszcze co do języka, to fakt że nie mamy jednego wspólnego "lingua Franca" dla Afryki, ale mamy w sumie dwa rodzime, przedkolonialne "języki podróżne" (wehikularne): ki-suahili i hausa, które zna duża część populacji. W końcu w średniowiecznej Europie łacina też nie była pierwszym językiem dla żadnego narodu, tylko drugim i to tylko dla elit, a 90% ludności nie porozumiałaby się ze sobą.
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Przed kolonizacją europejską mieliśmy na północy cywilizację islamu, pod jej wpływem pozostawały kraje bezpośrednio na Południe od Sahary i relikt - enklawę chrześcijańską w Etiopii. Czy była wówczas cywilizacja w Afryce Równikowej i na pd od równika? Może Wielkie Zimbabwe, ale mało o tym wiem. Podobnie jak o wspomnianej tu Rwandzie.
A obecnie. Na północy mamy krąg arabsko-islamski. A dalej na południe jest jakaś odrębna cywilizacja czy tylko różne mutacji własnych tradycji z importami zachodnimi czy islamskimi?
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
@Mustang90
"Podobnie było w Ameryce Północnej- USA i Kanada przez pewien czas pozostawały pod władzą brytyjską i do wojny o niepodległość USA znaczna część kontynentu była pod angielskim panowaniem. USA mimo niezależności politycznej od Londynu zachowały kulturę anglosaską."
W obecnym USA bardziej wschód należał do WB, ale chyba w % więcej obecnego terytorium to do Hiszpanii i Francji (i Rosji  )
A że Anglosasi potrafili narzucić swoją kulturę i język większości swojego terytorium to tylko zazdrościć skuteczności.
e
ps
Zapomniałem kilku kręgach kulturowych Indian ale oni zostali podbici
Ten post był edytowany przez and00: 30/10/2014, 15:45
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
and00
CODE
W obecnym USA bardziej wschód należał do WB, ale chyba w % więcej obecnego terytorium to do Hiszpanii i Francji (i Rosji :rolleyes: )
A że Anglosasi potrafili narzucić swoją kulturę i język większości swojego terytorium to tylko zazdrościć skuteczności.
e
ps
Zapomniałem kilku kręgach kulturowych Indian ale oni zostali podbici
Oczywiście masz rację, tylko że kultura anglosaska, która pojawiła się brytyjskich posiadłościach na wschodnim wybrzeżu zdominowała wszystkie inne kultury i języki na północ od Rio Grande. Brytyjczycy i Amerykanie lepiej umieli zarządzać swoimi terytoriami niż Hiszpanie, Francuzi czy Rosjanie, którzy również dysponowali dużymi posiadłościami na kontynencie, ale niezbyt dobrze szło im ich zasiedlanie i w momencie przejmowania przez USA tych terenów były one wciąż w większości dziewicze i słabo zaludnione. Krajom wyrosłym z kultury anglosaskiej udało się zapanować nad Ameryką Północną i dziś jest ona względnie jednolita kulturowo. Pewnym wyjątkiem jest francuskojęzyczny Quebec.
Pielgrzym
CODE No, tak jeszcze co do języka, to fakt że nie mamy jednego wspólnego "lingua Franca" dla Afryki, ale mamy w sumie dwa rodzime, przedkolonialne "języki podróżne" (wehikularne): ki-suahili i hausa, które zna duża część populacji. W końcu w średniowiecznej Europie łacina też nie była pierwszym językiem dla żadnego narodu, tylko drugim i to tylko dla elit, a 90% ludności nie porozumiałaby się ze sobą.
Tylko że suahili ograniczał się do Afryki Wschodniej, natomiast hausa do Zachodniej, a i tak nie całej. I było tak do czasów kolonialnych, potem rolę ,,lingua franca" w koloniach przejęły języki państw-kolonizatorów- angielski, francuski, portugalski itd. W Europie też łacina nie była jedynym językiem elit- była jeszcze greka powiązana z prawosławiem. Europa w zasadzie wykształciła dwie kultury/cywilizacje- łacińską obejmującą państwa zachodniej Europy ale również Polskę i prawosławną obejmującą kraje zdominowane przez prawosławie. Ale wracając do rzeczy- ponieważ w Afryce nie wykształciły się wspólne dla całego kontynentu religia, język, model społeczno-gospodarczy czy państwo kontrolujące przez pewien okres czasu większość kontynentu, do którego tradycji można by się odwołać. Dlatego też nie można mówić o cywilizacji/kulturze afrykańskiej tylko o kilku kręgach kulturowo-cywilizacyjnych, które w pełni ukształtowały się dopiero w okresie kolonializmu.
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
QUOTE(Mustang90 @ 30/10/2014, 8:34) Krajom wyrosłym z kultury anglosaskiej udało się zapanować nad Ameryką Północną i dziś jest ona względnie jednolita kulturowo. Pewnym wyjątkiem jest francuskojęzyczny Quebec.
Nie zapominajmy o terenach dzisiejszej Luizjany z jej współczesną francusko-języczną kulturą kreolską i niepowtarzalną w swoim charakterze kulturą Cajun, też wywodzącą się z francuskiego kręgu kulturowego.
http://www.acadian-cajun.com/hiscaj1.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Louisiana_Creole_people
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
balum
CODE Cywilizacja Indii, Chin itd jest od tysiącleci. Afykańska? Gdzie tam.
Oj, po jakichś Nubiach i Etiopiach to cywilizacje kwitły, kiedy na siedmiu wzgórzach Rzymu remulusy z drzew schodziły. Inna rzecz, że tonie żadna cywilizacja afrykańska a po prostu peryferie egipskiej. No i związek z tym tego co później wykluwało się nad Nigrem, Kongo i Limpopo jest raczej dosyć luźny.
Ten post był edytowany przez kmat: 1/11/2014, 0:39
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
QUOTE inna rzecz, że to nie żadna cywilizacja afrykańska a po prostu peryferie egipskiej.
własnie.
Podobnie średniowieczne Mali czy nowożytny Dahomej, Zanzibar to peryferie islamskiej.
QUOTE później wykluwało się nad Nigrem, Kongo i Limpopo jest raczej dosyć luźny.
Nad Nigrem masz peryferie cywilizacji z Pn Afryki - islamskiej. Czy nad Kongo lub Limpopo była cywilizacja przed kolinizacją europejską? Mieli tam państwa z administracją, pismem itd?
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
QUOTE(balum @ 1/11/2014, 13:01) QUOTE inna rzecz, że to nie żadna cywilizacja afrykańska a po prostu peryferie egipskiej. własnie. Podobnie średniowieczne Mali czy nowożytny Dahomej, Zanzibar to peryferie islamskiej. QUOTE później wykluwało się nad Nigrem, Kongo i Limpopo jest raczej dosyć luźny. Nad Nigrem masz peryferie cywilizacji z Pn Afryki - islamskiej. Czy nad Kongo lub Limpopo była cywilizacja przed kolinizacją europejską? Mieli tam państwa z administracją, pismem itd?
Nad rzeką Kongo od średniowiecza istniało królestwo o tej samej nazwie, mające rozwiniętą administrację. Jego władcy pod koniec XV wieku zetknęli się z Portugalczykami, od których przyjęli chrześcijaństwo i zapożyczyli łacińskie pismo. Południe Afryki wytworzyło cywilizację zwaną Zimbabwe (wielkie, ufortyfikowane budowle kamienne, steatytowe figury ptaków-bożków). Nad Zatoką Gwinejską z kolei ludność rdzenna stworzyła królestwa Benin oraz Jorubów (Oyo) - ci drudzy stworzyli też oryginalny system pisma. Wymienione cywilizacje nie były peryferiami świata muzułmańskiego, wyróżniały się własną, odrębną specyfiką kulturową i lokalnymi systemami wierzeń oraz magii i kultu przodków.
Ten post był edytowany przez Lugal: 21/02/2017, 15:45
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
QUOTE(balum @ 1/11/2014, 13:01) Nad Nigrem masz peryferie cywilizacji z Pn Afryki - islamskiej.
Nie za prosto? Przed dotarciem Islamu nad Nigrem funkcjonowało Królestwo Ghany (zresztą nie jedyne w tamtych okolicach) ze stolicą w Kumbi Saleh. Kiedy w końcu dotarł był religią mniejszości i w czasach rozkwitu Ghany nie zdołał zyskać uznania dworu. Tak więc Islam do powstania cywilizacji nad Nigrem nie był potrzebny. A przed Ghaną przecież też istniała tam cywilizacja z długą tradycją miejską. Nawet zislamizowany Sudan Zachodni był tak odrębny kulturowo, że trudno go zaliczyć do cywilizacji Islamu.
QUOTE(Lugal @ 21/02/2017, 16:41) Nad Zatoką Gwinejską z kolei ludność rdzenna stworzyła królestwa Benin oraz Jorubów (Oyo)
Aszanti, Rozwi i wiele innych. Nie ma czegoś takiego jak cywilizacja afrykańska. W XVII wieku Afrykanie nie rzadko więcej wiedzieli o Europejczykach niż o ludach 1000 km dalej.
Ten post był edytowany przez dammy: 21/02/2017, 23:12
|
| |
|
|
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:
Śledź ten temat
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym temacie dodano odpowiedź, a ty nie jesteś online na forum.
Subskrybuj to forum
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym forum tworzony jest nowy temat, a ty nie jesteś online na forum.
Ściągnij / Wydrukuj ten temat
Pobierz ten temat w innym formacie lub zobacz wersję 'do druku'.
|
|
|
|
|
30/10/2014, 10:40
