" TRZCIANA, 25 czerwca 1629 [...] Krol polski uzyskal od cesarza pomoc militarna w postaci 5 tys. ludzi, ktorych pozna wiosna 1629 przyprowadzil gen. Jan Jerzy Arnheim i stanal obozem w okolicach Grudziadza. Zgrupowanie to postanowil zlikwidowac Gustaw Adolf, wyruszajac z Malborka na czele 5 tys. piechoty i 4 tys. jazdy. Arnheim zdolal sie jednak wycofac na czas i polaczyc z wojskami hetmana polnego koronnego Stanislawa Koniecpolskiego, ktory pospiesznie koncentrowal swoje wojska w sile 1300 husarii, 1200 kozakow i 2 tys, rajtarii. Po polaczeniuz Arnheimem 25 VI. pod T.[rzciana] uderzyl na oslaniajaca odwrot armii Gustawa Adolfa grupe 2 tys. rajtarow i 60 muszkieterow. Hetman zwiazal sily przeciwnika uderzeniem choragwi lekkich i rajtarow, husarzy zas skierowal skrycie na tyly przeciwnika. Po wykonaniu tego manewru szarza husarii na lewe skrzydlo szwedzkie doprowadzila do jego rozbicia i ucieczki w kierunku pn. Wojska polskie ruszyly w poscic i rozbily Szwedow jeszcze raz pod Straszewem. Wreszcie pod Pulkowicami natknely sie na samego Gustawa Adolfa z 2150 swiezej kawalerii i tysiacem ocalalych z pogromu niedobitkow. Szwedom udalo sie poczatkowo powstrymac atak lekkich choragwi, jednak szarza husarii i rajtararow zalamala ostatecznie ich opor. W niebezpieczenstwie znalazl sie sam krol, ktoremu jednak udalo sie z resztkami wojska schronic do Sztumu. Bitwa doprowadzila do prawie calkowitej likwidacji kawalerii szwedzkiej, ktorej straty wynosily tysiac zabitych i 500 wzietych do niewoli, w tym wielu wyzszych oficerow. iechota jednak ocalala w calosci, co sprawilo, ze mimo swietnego zwyciestwa sytuacja militarna nie ulegla wiekszej zmianie."

Za: Bitwy Polskie. Leksykon, T. Gąsowski, J. Ronikier, Z. Zblewski, Krakow 1999.