chciałbym poruszyć temat armii RON a w szczególności jej liczbie. Czy było możliwe według was zwiększenie jej tak aby wielkością mogła konkurować z taką Austrią czy Francją (choć tu pomagały rządy absolutystyczne).

RON to przecież wielki organizm państwowy. Czy nie znalazło by się więcej pomysłów na podatki na wojsko(były one zróżnicowane ale przecież kwoty uzyskane z nich są wręcz śmieszne).

Czy szlachta naprawdę tak wiele płaciła na cele obronne i ekspansywne (bądź co bądź korzystne dla "obywateli" uprzywilejowanych) kraju, że nie mogła się zdobyć na większy wysiłek?

Magnateria miała nie małe przecież prywatne wojska, i jeśli by wszystkie dochowywałyby wierności stanowiły by razem z wojskiem kwarcianym pokaźną armie (wiem że wychodzę tutaj na fantastę a nie na realistę hehe).Przecież wielkość wojsk  choćby w dobie wypraw mołdawskich Żółkiewskiego czy wojnie ze Szwecją w początkach XVII wieku była śmiesznie niska  .

Można to tłumaczyć walką na kilku frontach ale czy szlachta i magnaci byli aż tak egoistycznie   i krótkowzrocznie nastawiona do polityki królewskiej, żeby nie wiedzieć korzyści w "krótkotrwałym" wysiłku finansowym, który mógł przynieść im korzyści.

Jak wy rozwiązalibyście problem wielkości naszej armii w czasach RON a może uważacie, że stan liczebny był wystarczający lub już bardziej kontrowersyjne pogląd, że był zdecydowanie za duży. Czekam na opinie i pomysły

Zauważ, że gdy chciano, to potrafiono wystawić armię, która oparła się najazdowi potężnego imperium (mówię o wydarzeniach z 1621 r.).

Moim zdaniem mogła.Rzecz nie dotyczy tyko szlachty, ale ogółu społeczeństwa.

Poza tym, jak definiujesz "liczebność armii" danego kraju?

Jeśli chodzi o wiek XVII, to dążyłbym w tym okresie do następujących rozwiązań:
1. Dochody skarbu państwa oparłbym na cłach z handlu a nie na podatkach gruntowych czy od "dymu". Cła obciążały tych, którzy mieli pieniądze a nie wszystkich jak leci, bez względu na produktywność ziemi czy faktyczną zamożność obywateli. Zniósłbym także zwolnienia z opłat celnych dla szlachty. Pomysły takie były i postulowane w XVII w. i nawet na krótko wprowadzane w życie.
2. Uwolniłbym społeczeństwo (w szczególności chłopów) od obowiązku dawania podwód i stacyji wojsku. Te obowiązki były bardziej dla nich uciążliwe i wyniszczające niż nakładane podatki.
3. Wprowadziłbym system magazynowego zaopatrzenia wojska, drastycznie redukując ilość luźnej czeladzi w wojsku.
4. Zredukowaną luźną czeladź przekształciłbym w wojsko regularne, biorąc ciurów na żołd i (co najważniejsze) poddając ich dyscyplinie wojskowej.
5. Z całą surowością stosowałym istniejące w tym czasie prawa dotyczące dyscypliny wojskowej i zakazy nadmiernego przepychu w wojsku.

Moim zdaniem mogła. Rzecz nie dotyczy tyko szlachty, ale ogółu społeczeństwa.

Przecież społeczeństwo to szlachta, chłopstwo i mieszczaństwo nic nie miało do gadania to co uchwaliła szlachta na sejmie to było wykonywane. Zatem to chyba na nich spoczywała odpowiedzialność.

Celowo zaznaczyłem okres RON całościowo aby podjąć i pokazać paradoks, że w niektórych przypadkach jak w okresie wojen "batoriańskich", można było wystawić liczne kontyngenty żołnierzy. Mówię celowo żołnierzy bo chodzi mi o wojska zawodowe bo pospolite ruszenie nie przedstawiało większej wartości bojowej -



tutaj jak na całą potęgę otomańską to było niewiele gdyż biorę pod uwagę tylko zawodowego żołnierza. Nie liczę pospolitego ruszenia które było dosyć liczne pod Chocimiem a także skądinąd nie zawsze wiernych wojsk zaporoskich(nie można powiedzieć, że były to wojska regularne, rejestr nie obejmował przecież aż 20 tysięcy kozaków którzy pojawili się pod wodzą Piotra Sahajdacznego pod twierdza chocimską). Wychodzi więc na to, że wojska regularne nadal były skromne w tej kampanii.

I tutaj sie całkowicie zgadzamy . Ale właśnie to ten "ogół społeczeństwa" (zapewne chodzi Ci o mieszczan i chłopów), ponosił największe wydatki na cele wojenne.

Chodzi mi tutaj o możliwości mobilizacyjne zawodowego wosjka na cele obronne jak i ekspansywne

hetman polny skupiwszy sie z wojskiem, ruszył się od Łucka jako na wojnę ku Lachowcom mimo Dubno, mając jazdy 20 000 a piechoty 10 000 różnej z cudzoziemcy, oprócz licznej czeladzi i ochotnika, którego kładli na 40 abo i dalej tysięcy wszystkiego”

Tyle tylko czy na pewno można porównywać wartość bojową naszej czeladźi do tej która posiadały te "nieregularne oddziały tureckie" czy "francuska milicja".

Czeladź nie była taka "miękka" np. Lisowczycy często jej używali tzn składali z czeladzi chorągiew która co prawda głownie miała dezorientować wroga lecz sama również brała udział w walce i to z dobrym skutkiem.

Aha i mimo wszystko czy aby na pewno można mówić o "mniejszej armii francuskiej" ( ja przecież nigdy nie powiedziałem, że mamy porównywać astronomiczne liczby rzędu 400 000 żołnierzy w porównaniu do polskich sił 40 000). Masz jakieś informacje na ten temat, ile mogło być zawodowego żołnierza w wojskach francuskich XVII wieku ?

1. Dochody skarbu państwa oparłbym na cłach z handlu a nie na podatkach gruntowych czy od "dymu". Cła obciążały tych, którzy mieli pieniądze a nie wszystkich jak leci, bez względu na produktywność ziemi czy faktyczną zamożność obywateli. Zniósłbym także zwolnienia z opłat celnych dla szlachty. Pomysły takie były i postulowane w XVII w. i nawet na krótko wprowadzane w życie.
2. Uwolniłbym społeczeństwo (w szczególności chłopów) od obowiązku dawania podwód i stacyji wojsku. Te obowiązki były bardziej dla nich uciążliwe i wyniszczające niż nakładane podatki.
3. Wprowadziłbym system magazynowego zaopatrzenia wojska, drastycznie redukując ilość luźnej czeladzi w wojsku.
4. Zredukowaną luźną czeladź przekształciłbym w wojsko regularne, biorąc ciurów na żołd i (co najważniejsze) poddając ich dyscyplinie wojskowej.
5. Z całą surowością stosowałym istniejące w tym czasie prawa dotyczące dyscypliny wojskowej i zakazy nadmiernego przepychu w wojsku.

Rzeczpospolita na największy wysiłek mobilizacyjny zdobyła się prawdopodobnie w r. 1651 - jakieś 300 000 zbrojnego ludu (może nawet więcej).

Punkt 1. był nawet bliski zrealizowania podczas panowania Władysława IV. Sejm obiecał królowi jako rekompensatę za rozejm w Sztumskiej Wsi pewien procent ceł gdańskich wcześniej pobieranych przez Gustawa Adolfa. Taka kwota w zupełności wystarczyłaby na "pokojowe" potrzeby wojskowe. Jednak król zadowolił się jedynie jednorazowmy subsydium ze strony Gdańska (jak wcześniej Batory). Gdy później królowi zabrakło gotówki przypomniał sobie, że może warto wrócić do tego pomysłu. Tym razem posłowie, solidnie przekupieni przez gdańszczan, nie pozwolili jednak na to królowi.

Punkt 2. jak najbardziej ok - tylko jak w związku z tym rozwiązać problem kwaterowania wojska podczas przemarszów? Czyżby to się wiązało z punktem 3. (czyli poza magazynami również "koszary")?

Punkt 4. - czy nie lepiej do teog wykorzystać kozaków zaporoskich (zakładając, że mamy pieniądze z cła)?

Czeladź jako taka i tak byłaby potrzebna do wykonywania mniej "prestiżowych" zadań, jak budowa obozu, dostarczanie paszy dla koni i żywności dla ludzi.

A może lata "średniego" potopu?

skąd czerpiesz informacje - 300 000 zbrojnego ludu w 1651 roku? czy mógłbyś to rozpisać?

Nie za bardzo rozumiem stwierdzenie "szacunki zgubne". Pod Beresteczkiem było według W. Majewskiego około 70 000 w tym około 40 000 pospolitego ruszenia, a według Wimmera 60 000, w tym około 30 000 pospolitaków. Diopiero z tych oddziałów oddelegowano 2000 przeciwko Napierskiemu.

Liczba czeladzi jest moim zdaniem przesadzona.

wracając do liczebności armii rzeczypospolitej. Chciałbym krótko odnieść się do pospolitego ruszenia. Co prawda byli to ludzie zbrojni, ale nie porównałbym ich nawet do świeżo zaciężnych żołnierzy armii regularnych.

Wydaje mi się, że starsi historycy, mówiąc o niewielkich wojskach Polski mieli na myśli wojsko kwarciane i wyłącznie wojsko kwarciane. Nie brali pod uwagę wojsk nadwornych. Warto porównać liczebność naszej armii w czasach pokoju z wojskami jakimi (na stopie pokojowej) dysponowały inne kraje europejskie.