Witaj GOŚCIU ( Zaloguj się | Rejestracja )
 
 
Reply to this topicStart new topicStart Poll

> Czy Czerchów Założyli Uciekinierzy Z Moraw?
     
P.Mroczkowski
 

V ranga
*****
Grupa: Użytkownik
Postów: 636
Nr użytkownika: 100.921

 
 
post 7/01/2020, 18:33 Quote Post

W trzytomowej publikacji „Początki Łęczycy” z 2014 roku, w której podsumowano wieloletnie badania nad tym obiektem, Tomasz Jurek przedstawił ciekawą hipotezę o morawskim pochodzeniu mieszkańców grodu w Czerchowie. Do poruszonego tematu odniósł się Dariusz Sikorski w recenzji wspomninej monografii, oceniając raczej krytycznie koncepcję T. Jurka, przytaczając szereg argumentów, miedzy innymi o braku wpływów morawskich na materiał ceramiczny. Przyznam szczerze że sam sceptycznie podchodziłem do tej interesującej hipotezy. Zakładałem raczej że mamy do czynienia z ośrodkiem centralnym, lokalnej struktury plemienej obejmującej terytorium późniejszej ziemi łęczyckiej. Mój pogląd na ten temat uległ jednak zmianie o 180 stopni po zapoznaniu się właśnie z materiałem ceramicznym z Czerchowa, swoje uwagi przedstawię poniżej, na początek cytat z recenzji D. Sikorskiego oraz krótki opis badań :
QUOTE
Do jednych z bardziej przyciągających uwagę partii odnoszących się do wczesnychdziejów regionu łeczyckiego należy wypracowana przez T. Jurka koncepcja morawskiego pochodzenia władców pobliskiego grodu w Czerchowie w X wieku (s. 17 i n.). Uważa on,że archeolog analizujący zabytki o proweniencji południowej z tego stanowiska (M. Trojan,t. 2, s. 661 i n.), traktując je jako przedmioty, które przywędrowały na ziemie łęczyckąwskutek handlu lub importu, nie uwzględnia innej możliwości, jaką jest – jak sądzi T. Ju-rek – pozostałość po pobycie Morawian, którzy uciekali przed Węgrami na początku X wie-ku. Dla T. Jurka argumentem rozstrzygającym ma być sama nazwa grodu. Dotychczasowaetymologia wywodząca ją od słowa czyrchlić (obdzierać z kory, okorować dookoła, żebydrzewo uschło) nie wydaje się poznańskiemu historykowi trafna. Wątpliwości jednak niekonkretyzuje. Ponieważ nazwa jest dzierżawcza, musi pochodzić od imienia Czerch (Czyrch).Jest to imię bardzo rzadkie i notowane w źródłach dopiero w XV wieku. T. Jurek zauważa,  że w Czechach nazwy miejscowe, jak Crhow, Cerhovice, Cerhonice, Crhynice, są urobione od czeskiej formy imienia św. Cyryla – Crh(a). Założyciel grodu w Czerchowie miałwedług poznańskiego historyka nosić imię Crha/Cyryl i przybyć z Moraw. Zatem w realiachX w. musiał być chrześcijaninem pochodzącym z Moraw. Zdaniem T. Jurka można ewen-tualnie przypuszczać, że nazwę grodowi nadano dla uczczenia św. Cyryla, co byłoby naj-wyraźniejszym dowodem wpływów obrządku słowiańskiego na ziemiach polskich. Jednak historyk nie zauważa poważnych luk w swojej argumentacji. Nie zastanawia uczonego brak jakichkolwiek śladów materialnych kultury chrześcijańskiej z Czerchowa, nie wspominając już o niezbędnym kościele dla morawskich osadników reprezentujących kulturę elitarnąMorawian, której elementem konstytutywnym było już chrześcijaństwo. Mielibyśmy zatemwpływy obrządku słowiańskiego bez samego obrządku? Po drugie, nie mamy pewności, żew czasie kiedy nadawano nazwę grodowi, już istniała forma czeska św. Cyryla – Crh(a). Najstarsze potwierdzenia źródłowe sięgają dopiero połowy XIII wieku. Wprawdzie da sięwywieść Czerchów od czeskiej postaci Crha, ale – co jest charakterystyczne dla badańetymologicznych i nieco zwodnicze dla historyków – z faktu, że daną nazwę da się wywieść językoznawczo od jakiegoś słowa, nie wynika, że tak w rzeczywistości było. Na przykładczeskie słowo crh oznacza też ptaka – rudzika. Czeska forma dla św. Cyryla mogła zostaćurobiona na podstawie tego samego słowiańskiego rdzenia, co nazwa dla grodu w Czerchowie. Stąd podobieństwo.Przyjrzyjmy się materialnym pozostałościom po domniemanych morawskich migrantach:mamy zatem dwie ostrogi, dwa topory, jedno żelazne wędzidło. Wprawdzie na tle wyp-sażenia innych środkowopolskich stanowisk z IX i X w. zestaw ten jest unikatowy, ale czy rzeczywiście wskazujący na morawskie osadnictwo w Czerchowie? W materiale bardziej masowym, jakim jest ceramika, nie zaobserwowano żadnych wyraźnych wpływów naddunajskich, co skłania M. Trojana do konkluzji o „nikłym wpływie prądów kulturowych z południa na miejscową wytwórczość garncarską”, ale w zakresie kultury elitarnej będącym pod wpływem z kierunków południowych.


Na grodzisku w Czerchowie prowadzono wieloletnie badania archeologiczne w roku 1938, odkrywając bramę oraz dwie jamy z których pozyskano: ostrogę haczykowatą, grot włóczni, groty strzał a także srebrne ozdoby. W latach 1975-78 zbadano wał zewnętrzny (wschodni), majdan grodu oraz przekopano południowy wał główny grodu. Odkryto 5 obiektów (jam), z warstwy kulturowej jednolicie zalegającej pomiędzy obiektami pozyskano kolejną ostrogę haczykowatą, groty strzał oraz paciorek szklany. Pod wałem gównym szerokości 12 m znaleziono misę żelazną typu śląskiego, groty strzał, wedzidło, ceramikę. W kolejnych latach 1981-1983 rozpoznano wał główny w trzech wykopach po zachodniej stronie grodziska, należy także zwrócić uwagę że przebieg wału głównego, znacznie się różni po miedzy jego częścią zachodnią (badania 1981-83) i wschodnią (badaną w 1978), widac to wyraźnie na zdjęciu satelitarnym. Z wykopu z 1981 pozyskano groty strzał i topór, ceramikę z 1982: dwa czekany typ bradatica, grot włóczni, groty strzał, ceramika, 1983: groty strzał, ceramika ze starszych faz niezdobiona przykrawędnie obtaczana. Niestety tak szeroki materiał źródłowy nie doczekał się do tej pory szczegółowej analizy. W latach 2002 i 2003 przeprowadzono także badania dendrochronologiczne. W 2002 roku analizowano próby uzyskane z badań archeologicznych w latach 1975-83, najmłodsza próba po 870 AD. W 2003 r. analizie poddano węgle drzewne pozyskane we wrześniu tego roku z wyższych partii wału głównego po stronie południowo- wschodniej, najmłodsza próba po 871 AD. Ostatnie badania przeprowadzono w latach 2015-2016.

user posted image

Jednym z argumentów D. Sikorskiego przeciwko morawskiemu pochodzeniu czerchowian jest ceramika, cyt: W materiale bardziej masowym, jakim jest ceramika, nie zaobserwowano żadnych wyraźnych wpływów naddunajskich. Czy faktycznie tak jest jak przedstawia to D.Sikorski? Mam co do tego poważne wątpliwości. Ogólnie z badań uzyskano 22789 fragmentów ceramiki. Podczas szczegółowych badań 1.12% fragmentów zaliczono do naczyń przykrawędnie obtaczanych, 24.23% do ceramiki obtaczanej w części największej wydętości brzuśca oraz poniżej, 74,65% pochodzi od ceramiki obtaczanej w całości. Chmielewska z badań z lat 1975-83 na majdanie grodziska, określa procent naczyń obtaczanych częściowo na 20%. W zestawieniu z zabytkami pozyskanymi w trakcie wykopalisk oraz badań dendrochronologicznych, dane ze zbioru ceramicznego są szokujące. Taki zestaw procentowy jest charakterystyczny dla obiektów których początek funkcjonowania przypada na ostatnią ćwierć X wieku (lata 70-80). W grodach wielkopolskich, jeszcze w I połowie X wieku (lata30) udział ceramiki obtaczanej przy krawędzi to 20-30%. W przypadku grodu w Czerchowie mamy niezwykle zaawansowany zestaw ceramiki przy obecności zabytków ze starszych faz wczesnego średniowiecza, dodatkowo należy zaznaczyć że na obszarze na którym powstał gród do X wieku dominowała ceramika niezdobiona przykrawędnie obtaczana. Podobne formy naczyń w całości obtaczanej mają swoje odpowiedniki w grodach w Spławiu oraz Krzepocinku gdzie do tego typu ceramiki Brzostowicz wskazał analogie do południowo-morawskich wyrobów typu blučińskiego oraz do tzw. ceramiki postmorawskiej z terenów Moraw, Czech i Śląska. Interesujące jest także bardzo wczesne pojawienie się ceramiki w całości obtaczanej z ornamentem strefowym w grodach mazowieckich datowanych dendrochronologicznie na początek X wieku.
Bardziej szczegółowe analizy ceramiki z Czerchowa z pewnością dostarczyłyby o wiele więdej danych, ale nawet te częsciowe opracowania pozwalają przypuszczać że faktycznie Czerchów został założony przez uciekinierów z Moraw, którzy jednocześnie przeniesli na ten teren wzorce zaawansowanej techniki garncarskiej, wywodzącej się z państwa wielkomorawskiego. Bardzo możliwe że w latach 30 X wieku wzorce te zostały przejęte na skalę masową przez Państwo Gnieźnieńskie.

Porównanie ceramiki w całości obtaczanej:

user posted image

Ten post był edytowany przez P.Mroczkowski: 8/01/2020, 2:10
 
User is offline  PMMini Profile Post #1

 
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:


Topic Options
Reply to this topicStart new topic

 

 
Copyright © 2003 - 2023 Historycy.org
historycy@historycy.org, tel: 12 346-54-06

Kolokacja serwera, łącza internetowe:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej