|
|
Czas Sturlungow
|
|
|
|
XIII wiek (ok. 1220-1262) to w historii Islandii tzw. "Czas Sturlungow" (od imienia jednego z politykow a zarazem wielkiego poety - Snorri Sturlusona). Byl to okres wojen domowych pomiedzy rodami o wladze nad wyspa. W trakcie walk doszlo m.in. do najwiekszej bitwy w historii wyspy oraz do zamordowania Snorriego. Po wojnie domowej oslabiona wyspa musiala wyrzec sie niezaleznosci i przyjac zwierzchnictwo Norwegii.
Tyle wiem. Bylbym wdzieczny za informacje poszerzajace ma wiedze na ten temat. Z gory dziekuje.
|
|
|
|
|
|
|
|
Odkurze nieco temat, ktory jak sie okazuje - nie wywolal oczekiwanego przeze mnie rezonansu. Udalo mi sie wszelako tu i owdzie wynalezc strzepy informacji:
- zarzewie konfliktu mialo miejsce prawdopodobnie juz wczesniej - w 1208 roku. Wtedy doszlo do starcia (bitwa pod Víðines) miedzy silami biskupa Guðmundura Arasona reprezentujacego poglad o prawie duchowienstwa do niezaleznosci od swieckiej wladzy sadowniczej a silami klanu Ásbirningar pod wodza godiego (i znanego poety zarazem) Kolbeinna Tumasona, ktory reprezentowal poglad wrecz przeciwny. Kolbeinn wyruszyl wraz z ludzmi z sadowniczym nakazem wykonania wyroku na ksiedzu odpowiedzialnym za ciaze pewnej kobiety, jednak zostal zaatakowany przez ludzi biskupa i zginal w walce.
- Prawdziwy konflikt zaczal sie w 1220 gdy na wyspe powrocil Snorri Sturluson, ktory uznal sie za wasala krola Norwegii Hakona. Krol mial nadzieje, iz z pomoca Snorriego uda sie podporzadkowac Islandie wladzy norweskiej. Lecz mimo, ze Snorri szybko stal sie najpotezniejszym z godich - nie udalo mu sie zdzialac wiele w celu realizacji krolwskich zamierzen mimo, ze od 1222 byl "glosicielem prawa" na Althingu, co dawalo mu ogromna mozliwosc gloszenia koniecznosci unii z Norwegia. Doszlo do pierwszych starc wojny domowej.
- W 1235 roku wasalem Hakona uznal sie bratanek Snorriego - Sturla Sighvatsson. Sturla byl znacznie bardziej agresywny od swego wujka. Wyslal Snorriego do Norwegii i zaczal grozic wodzom, ktorzy odmawiali uznania wladzy krola co doprowadzilo wkrodce do konfliktu zbrojnego. Pod Örlygsstaðir doszlo do najwiekszej w dziejach Islanii bitwy. 1000 ludzi Sturli i jego ojca Sighvatura Sturlusona (brata Snorriego) starlo sie z 1200 ludzmi klanow Ásbirningar i Haukdælir pod wodza Klobeina mlodszego i Gissura Þorvaldssona. Ásbirningowie odniesli zwyciestwo. W bitwie poniosl smierc Sighvat oraz 3 jego synow - w tym Sturla i okolo 50 innych ludzi, zas kolejnych 5 jencow - zabito po bitwie. Snorriego w tym czasie nie bylo na wyspie - przebywal w Norwegii. Po bitwie Ásbirningsowie stali sie najpotezniejszym klanem na wyspie.
- jesienia w 1241 z poduszczenia Hakona Gissur (ktory zmienil fron stajac sie norweskim wasalem i agentem Hakona) dokonal najazdu na dom Snorriego w Reykholt. Nie wiadomo dokladnie w jakich okolicznosciach doszlo do zamordowania wodza Sturlungow.
- w 1242 na wyspe z Norwegii powrocil Þórður kakali Sighvatsson - syn Sighvatura Sturlusona i brat Sturli. Chcial on zemsty za smierc ojca i braci padlych pod Örlygsstaðir. Wykazujac ogromny talent taktyczny, krazyl wokol wyspy i zbieral sily do decydujacego starcia.
- 25 czerwca 1244 doszlo do jedynej w dziejach Islandii bitwy morskiej (tzw. bitwa Flóabardagi - "Bitwa na Zatoce", na zatoce Húnaflói). Þórður zadal tam ciezkie straty Kolbeinowi. Kolbein zmarl rok pozniej. Wodzem klanu Ásbirningar zostal jego syn - Brandur Kolbeinsson.
- 19 kwietnia 1246 Þórður odniosl kolejny sukces - w bitwie pod Haugsnes pokonal Brandura Kolbeinssona i Gissura Þorvaldssona. Byla to najkrwawsza bitwa w dziejach Islandii (zginelo 110 ludzi). Po tych starciach potega klanu Ásbirningar zostala na zawsze zlamana, zas Þórður stal sie najpotezniejszym wodzem na Islandii. W latach 1247-50 byl praktycznie jedynowladca na wyspie. Poniewaz zarowno Þórður jak i Gissur byli wasalami krola Norwegii - musieli zdac sie na wyrok krolewski. Krol ulaskawil Þórðura. W 1250 Þórður wrocil do Norwegii, gdzie zmarl 6 lat pozniej.
- W 1252 na wyspe za krolewska zgoda powrocil wygnany po klesce z 1246 Gissur. Zwolennicy Þórðura byli tym zirytowani. Wielu jeszcze nie wybaczylo zabitych pod Örlygsstaðir. Takim byl Eyjólfur ofsi Þorsteinsson - syn chrzestny Sturli Sighvatssona. 22 pazdziernika 1253 zaatakowal on ze swymi ludzmi siedzibe Gissura - Flugumýri - i podpalil ja. W walce i od ognia zginelo 25 osob w tym zona Gissura Gróa i jego synowie. Sam Gissur uniknal smierci i wkrodce wywarl zemste na sprawcach (za wyjatkiem samego wodza napastnikow, ktory zdolal uciec). Mimo swej potegi i wsparcia norweskiego Gissur nie byl w stanie odnalezc przywodcow opozycji i w 1254 wrocil do Norwegii.
- W 1258 Gissur otrzymal tytul jarla Islandii i wrocil na wyspe. Male potyczki nadal toczyly sie na wyspie.
- W 1264 po 2 latach negocjacji miedzy wodzami podpisano porozumienie na mocy ktorego Islandia zwiazala sie unia personalna z Norwegia.
I to by bylo na tyle. Bylbym wdzieczny, gdyby ktos wykazal bledy w mojej chronologii wydarzen lub dodal do niej nowe watki.
|
|
|
|
|
|
|
|
Najlepsza w sumie bylaby "Saga o Sturlungach" ("Sturlunga") - jednak dzielo to jest na razie poza moim zasiegiem.
Z innych rzeczy: czy ktos wie jaki byl sposob walki na Islandii XIII wieku?? Czy nadal byly to stare wzorce wikinskie (lacznie z uzbrojeniem) czy tez bylo juz cos z Europy Zachodniej (rycerstwo??)
|
|
|
|
|
|
|
|
Wydaje mi się, że tak jak Islandia była podporządkowana kulturalnie Królestwu Norwegii, tak wzorce wojenne nie odbiegały od tych, które powszechne były na Półwyspie Skandynwskim.
Wracając jednek do Sturlungów: 24 i 25 kwietnia (czwartek i piątek) w Rzeszowie na Uniwersytecie będzie miał wykład prof. Rudolf Simek z Bonn (autor m. in. "Dictionary of Northern Mythology"). Wykład będzie poświęcony ogólnie religii germańskiej w okresie Wikingów oraz (jak czas na to pozwoli) wykład o Snorrim Sturlusonie. Serdecznie zapraszam.
vapnatak
|
|
|
|
|
|
|
|
Dziekuje bardzo za zaproszenie - jednakze nie da rady skorzystac - na razie przebywam na Zielonej Wyspie - wiec, niestety nie bede mogl byc obecny...
Co do wzorcow wojennych - mogly byc one na Islandii jednak troche inne niz w Norwegii. Np. w Norwegii budowano budowle obronne (jak zamki), ktorych kompletnie brak na Islandii. Norwegia byla przynalezna do zachodniej kultury rycerskiej - chyba wiec tamtejsi wojownicy bardziej byli podobni do zachodniego rycerstwa niz wojownicy z dalekiej, izolowanej wyspy. Islandzcy wojowie - chyba w 99% pochodzili z pospolitego ruszenia, na wezwanie swego godiego - a jako tacy chyba mieli znacznie prostsze uzbrojenie (tarcze, topory, wlocznie) i slabe uzbrojenie ochronne (lub wogole go nie mieli - kolczuga byla wszak droga, pasterz nie bardzo mogl sobie na taka pozwolic). Ale to tylko moje przemyslenia. Jak bylo naprawde
|
|
|
|
|
|
|
|
Czyli sugerujesz, że mogli walczyć wg. wzorców jeszcze z przed XIII w.? Ba! wyglądać jak Wikingowie i walczyć wg. ich sztuki wojennej? W sumie to wydaje się to bardzo prawdopodobne, zważywszy na fakt, ze Wyspa w dość długim okresie była "blokowana" przez Skandynawię. Jednak znamy relacje z jej bliskich kontaktów z Wyspami Brytyjskimi, w tym z Irlandią w szczególności. Mam tu na myśli kontakty kulturalne.
vapnatak
|
|
|
|
|
|
|
|
Jak napisalem - to moje przemyslenia - prawdy nie znam. Ale fakt, iz wyspa lezala na dalekich peryferiach cywilizacji europejskiej chyba moze to potwierdzac. Np. nie zachowaly sie na Islandii zadne monumentalne budowle sredniowieczne (zamki, koscioly), takie jak chocby na Orkadach (katedra i palac biskupi w Kirkwall i inne), czy nawet Wyspach Owczych (katedra i kosciol w Kirkjubøur). Moze dlatego, iz bylo ich bardzo malo a moze dlatego, iz wyspa byla zacofana kulturalnie wzgledem reszty Europy (wylaczajac takie elementy jak poezja, czy sztuka zdobnicza - majace dluga tradycje na wyspie). Jak wiadomo - im dalej na Polnoc - tym pozniej nowinki kulturalne docieraly do zamieszkujacych tam ludzi. Moglo to dotyczyc rowniez sposobow walki. Na Islandii raczej nie uzywano kawalerii (rycerstwa), ktora zdobyla sobie w tym czasie w Europie dominujaca pozycje. To samo dotyczyc musi ciezkozbrojnych piechorow. Jestem sklonny sadzic, iz nadal zywe byly tam wzorce militarne z czasow wikinskich - podobnie jak w klanowych wojnach gorali szkockich, gdzie az do konca XVII wieku uzywane byly wielkie miecze claymore, ktore w innych czesciach Europy zanikly juz dawno.
|
|
|
|
|
|
|
|
A tak a'propos - jesli zarowno Sturlungowie jak i Gissur byli wasalami krola Norwegii - to kto w zasadzie bronil niezaleznosci wyspy????
|
|
|
|
2 Użytkowników czyta ten temat (2 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:
Śledź ten temat
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym temacie dodano odpowiedź, a ty nie jesteś online na forum.
Subskrybuj to forum
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym forum tworzony jest nowy temat, a ty nie jesteś online na forum.
Ściągnij / Wydrukuj ten temat
Pobierz ten temat w innym formacie lub zobacz wersję 'do druku'.
|
|
|
|