Czy imperium Sasanidów mogłoby odbić te ziemie po powiedzmy 30 - 50 latach bezwzględnej dominacji Rzymian w Mezopotamii? Moim zdaniem nie i zaraz wykażę dlaczego:
- Po pierwsze była to najzasobniejsza i najbogatsza prowincja Sasanidów- to ona dawała im często pełne skarbce i potencjał konieczny do utrzymania ogromnych armii.

- Po drugie żyło tam około 1/4 Sasanickich poddanych wiec był to duży rezerwuar sił potrzebnych do rekrutacji itp

- Po trzecie Sasanidzi byli tam tak samo obcy jak Rzymianie dla mieszkańców Mezopotamii i ich lojalność dla obu stron pozostawała co najmniej wątpliwa.
- Po czwarte odcięcie tej prowincji od Sasanidów w dość krótkim czasie zdewastowałoby imperium tak gospodarczo jak i zapewnie politycznie.

Nie za bardzo, właściwie to w ogóle nie. Sasanidzi zapanowali nad Iranem i posczególnymi ziemiami państwa Arsacydów w wyniku wojny z ostatnimi przedstawicielami Arsacydów, ogólnoirańskimi i armeńskimi. Wojna, która wyniosła Ardaszira I do włądzy to jakoś ca. 225 r. po Chr. Potem prowadził on szereg walk choćby z Armenią, która pozostawała pod władzą przedstawiciela dyn. Arsacydów, w każdym razie to ugruntowanie władzy Ardaszira przypadło tak do upraszczajac wyprawy Sewera Aleksandra. W tym czasie ca. 220-235 nie było żadnej rzymskiej wojny domowej.

Mówi się wprawdzie nieraz, że Rzym "osiągnął naturalne granice swej ekspansji" że "zdobył maksimum tego co był w stanie utrzymać". Pierwsze z tych twierdzeń, prawdziwe w Afryce i na Bliskim Wschodzie [no, może niekoniecznie w przypadku obecnego Maroka, Sudanu i Jemenu-przyp. DDT], jest ewidentnie nieprawdziwe w odniesieniu do pozostałych granic. Trudno o bardziej nienaturalne niż Ren, Dunaj i Eufrat. Wielkie rzeki jako najlepsze szlaki komunikacyjne, nie dzielą, ale łączą i dlatego nie są "naturalnymi granicami"; co najwyżej bywają liniami demarkacyjnymi, wytyczanymi w odległych gabinetach, bez względu na miejscowe warunki i tradycję historyczną. Wyżej była mowa, że Dunaj z wojskowego punktu widzenia był najgorszą granica z możliwych; ale był też granica w najwyższym stopniu nienaturalna geograficznie i historycznie, przecinał bowiem lessowo-wyżynny środek kontynentu, centrum cywilizacji europejskiej od epoki brązu do La Tene, pozostawiając poza władzą Rzymu jego najbogatsze partie, dzisiejsze Czechy i środkowe Niemcy. Jeszcze większym nieporozumieniem jest trącące heglizmem stwierdzenie, że Rzym zdobył maksimum tego, co mógł utrzymać. Tłumaczoniu w ten sposób faktu porzucenia przez Hadriana zdobyczy Trajana przeczy choćby aneksja Mezopotamii przez Septymiusza Sewera. [...] Imperium nie potrzebowało wojsk okupacyjnych dla trzymania w uległości starych prowincji.[...] Ustanie ekspansji płynęło więc w ostatecznym rozrachunku z militarnego charakteru rzymskiej monarchii. W najostrzejszym przeciwieństwie do monarchów nowożytnej europy, którzy mogli zostawić ten trud swoim generałom, cesarz winien był czynić swe podboje osobiście. Pierwszą ofiarą tego nastawienia była inicjatywa namiestników prowincji, za czasów republiki główny motor ekspansji na kontynencie europejskim. Wprawdzie ogrom imperium w połączeniu z trudnościami komunikacyjnymi zmuszał do pozostawienia im znacznej swobody, ale można było zabronić im wszczynania wojen zaczepnych. Dla ich spętania potrzebne były jeszcze jakieś wyraźne granice, których nie wolno im było przekraczać, chyba że w akcji odwetowej i obręb której mogliby powrócić po zakończeniu takowej. Wielkie rzeki, ren i dunaj, były z tego punktu widzenia wymarzone; nic wiec dziwnego że stały się ostatecznymi granicami imperium. Zresztą zabezpiecznia te szybko przestały być potrzebne. August dbał o to, by przyszli rządcy imperium zdobywali solidne doświadczenie wojskowe; natomiast za jego następców do rozpoczęcia kariery urzędniczej wystarczał symboliczny staż u boku namiestnika prowincji w której stacjonowało wojsko.[...]Cesarze stanowili odbicie stanu z którego pochodzili i z nielicznymi wyjątkami byli równie mało obeznani ze sprawami wojskowym. Od takich ludzi trudno było oczekiwać, że z własnej woli opuszczą Rzym dla nominalnego dowodzenia w obławie na jakichś barbarzyńców. prościej było prowadzić politykę pokojową.

Dostęp do tych terenów był dość ograniczony, tylko przez Syrię i Armenię, daleko, granica długa, z jednej strony Partowie, z drugiej Arabowie. Podział stref wpływów w regionie na zasadzie Syria do Rzymu,Mezopotamia do Partów/Persów był po prostu naturalny.

I cud się stał, ich państwa obejmowały i Pekin, i Hainan, ale Irkucka nie wiedzieć czemu nie objęły.

Rzymianie nie utrzymaliby na dłuższą metę kontroli nad tymi obszarami, bo efektowne techniki gospodarowania w tym klimacie po prostu jeszcze nie istniały. Góra co by mogli osiągnąć, to z rzadka rozrzucone forty do pilnowania pustkowia. Gra nie warta świeczki.

Prace na izraelskiej pustyni negev wykazały, że w tym marginalnym dla czwartowiecznego imperium kwitło rolnictwo. Tę samą tendencję wykryto wykryto w Hiszpanii i południowej Galii, ostatnie oszacowania osadnictwa w Brytanii zaś dowodzą, że tamtejsza populacja w IV wieku osiągnęła poziom, jaki spotykamy tam dopiero w 1000 lat później. Wciąż trwaja spory, ale nie ulega już wątpliwości że Brytania z okresu późnego Cesarstwa Rzymskiego była nadspodziewanie gęsto zaludniona jak na normy nie tylko starożytne, ale i średniowieczne.

1) Mieli duuużo bliżej niż Rzym, to też jest istotne.
2) Podbili też Arabię, więc Mezopotamia była zagrożona tylko z jednej strony.


1) Mieli tyle samo. Ich bazy operacyjne znajdowały się w Syrii i Kapadocji.
2) Ściśle to podbili Hidżaz i Jemen. Emiratów Nadżdu i Dżabal Szammar z wnętrza półwyspu nigdy tak naprawdę sobie nie podporządkowali.

Skoro klimat miał być bez znaczenia, to niska roczna suma opadów nie powinna robić różnicy.

Pobudka, Celtowie w bardzo niewielkim stopniu ekspandowali na obszary na zewnątrz późniejszego limesu i bynajmniej sobie tam jakoś wybitnie nie radzili.

Północną Europę zagospodarowano na serio trójpolówką, nie rzymskim pługiem.

Tylko Brytania jakoś tam jest porównywalna z terenami między Renem a Łabą, ale niekoniecznie z tymi dalej na wschód

Raczej wycofywano się z terytoriów narażonych na silne ataki odwetowe. Stąd wycofanie się z Dacji.