|
|
Tytulatura Mieszka I
|
|
|
Szawelus
|
|
|
I ranga |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 22 |
|
Nr użytkownika: 36.499 |
|
|
|
Filip Walczyna |
|
Zawód: Student |
|
|
|
|
Cześć, Interesuje mnie, jak Mieszko nazywany był w gronie swoich poddanych, jeszcze przed przyjęciem chrześcijaństwa i napływu kultury łacińskiej. Z tego, co wiem, słowo książę pochodzi od słowa ksiądz (a może na odwrót?), w każdym razie z naszej współczesnej perspektywy wyraża pewną niższość względem tytułu królewskiego. Moje pytanie dotyczy nie konkretnego słowa w języku starosłowiańskim, ale raczej rozumienia instytucji wodza plemiennego w Zachodniej Slowianszczyznie w X wieku. Czy możemy przyrównać Mieszka do królów takich, jak poganscy krolowie Germanów?
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE (...) Czy możemy przyrównać Mieszka do królów takich, jak poganscy krolowie Germanów?
W popularnej relacji Ibrahima ibn Jakuba Mieszko nazywany jest "królem Północy", więc takie porównanie wydaje się całkiem uzasadnione.
Ten post był edytowany przez Rafadan: 11/03/2020, 11:35
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(Rafadan @ 11/03/2020, 11:33) QUOTE (...) Czy możemy przyrównać Mieszka do królów takich, jak poganscy krolowie Germanów? W popularnej relacji Ibrahima ibn Jakuba Mieszko nazywany jest "królem Północy", więc takie porównanie wydaje się całkiem uzasadnione. trudno jednak to literackie określenie nazwać tytułem naszego władcy.
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(Szawelus @ 11/03/2020, 10:45) Interesuje mnie, jak Mieszko nazywany był w gronie swoich poddanych A tego nie wiemy. Ale prawdopodobnie było to słowo"kniaź". To termin pochodzący od germańskiego "kuning". Zacytuję fragmenty książki Piotra Boronia (polecam tę pozycję: Kniaziowie, królowie, carowie... Tytuły i nazwy władców słowiańskich we wczesnym średniowieczu):
„kuning” w znaczeniu najpierw potomka rodu, potem głównego przedstawiciela, wreszcie jego naczelnika. W tym znaczeniu przejąć mieli to słowo Słowianie.
wśród ludów słowiańskich zostało mocno przekształcone od czasów zapożyczenia. Droga tego przekształcenia miała przebiegać następująco: „kuning” — „kŭnęgŭ” — „kъnęgъ” — „kъnędzь”. Dodatkowo w polszczyźnie słowo to uległo dalszym przemianom. Zanikły jery, nastąpiła zmiana nagłosowego „kń-” w „kś-”, w efekcie czego powstało słowo „ksiądz”. Zmian w tej pragermańskiej pożyczce było zatem sporo. Jako cezury czasowe można tu ogólnie wskazać wiek IX, kiedy istniała już forma „кънязь” (żywoty św. Konstantyna i Metodego, choć znamy je z XII-wiecznych rękopisów), oraz koniec wieku XIII, kiedy słowo „xandz” zapisano w Kronice Wielkopolskiej.
Przemiana „kń-” w „kś-” w wyrazie „kniaź” musiała dokonać się przed drugą połową XIII lub XIV wieku.
QUOTE(Szawelus @ 11/03/2020, 10:45) Z tego, co wiem, słowo książę pochodzi od słowa ksiądz (a może na odwrót?) Książę i ksiądz to dwie formy tego samego słowa. Pierwotną było "ksiądz", jeszcze w XV wieku zapisano umowę: między najaśniejszym księdzem panem Kazimirem polskim z bożej miłości krolem etc. patronem naszym z jenej a między księdzem Bodzętą bratem naszym namilejszym biskupem krakowskim, strony z drugiej.
CODE Moje pytanie dotyczy nie konkretnego słowa w języku starosłowiańskim, ale raczej rozumienia instytucji wodza plemiennego w Zachodniej Slowianszczyznie w X wieku. Czy możemy przyrównać Mieszka do królów takich, jak poganscy krolowie Germanów? Sądzę, że tak. Zresztą Mieszko bywał nazywany królem. A na hebrajskich monetach Mieszka Starego mamy ślad po używaniu polskiego terminu "król" (a nie łacińskiego "rex") wobec władcy polski - mšk krl plsk.
Mamy też awanturę między Knutem Lawardem kniaziem Obodrzyców a jego stryjem Nielsem - królem Danii. Niels zarzucił Knutowi, że: na przekór mnie i memu królestwu bezprawnie uzurpujesz sobie tytuł króla. Można z tego wnioskować, że słowiańskie "kniaź" było rozumiane mniej więcej jako tytuł równy skandynawskiemu "konungr" (tu przypomnę, że w Skandynawii dość późno zaczęto przeprowadzać koronacje chrześcijańskie).
Ten post był edytowany przez Pawel.M.: 11/03/2020, 20:28
|
|
|
|
|
|
|
|
Dla ścisłości to "ksiądz" powstał z niezaświadczonego, wcześniejszego "kniędz". "Kniaź" to sporo późniejsze zapożyczenie z dialektów ruskich, regularnie kontynuujących "kъnęgъ".
Rozwój "dz"powstałego z palatalizacji do "z" był typowy dla większości języków słowiańskich, ale w dialektach polskich zostało.
Jeśli mieli go nazywać właśnie tym słowem, to najpewniej i tak było to właśnie coś w rodzaju kъnędzь, bo jery za Mieszka dopiero zanikały. Oczywiście mogli go też nazywać zupełnie inaczej, chociażby czymś w rodzaju "władcy", czy "wodza".
"Książę" to nie tyle to samo słowo, co to samo słowo z przyrostkiem "ę(t)" tworzącym nazwy potomstwa, młodych istot, jak dziecię, chłopię, szczenię, cielę, łanię, itd.
Zmieniło znaczenie z 'potomka księcia, następcy' na samego 'księcia' zapewne od kiedy znaczenie 'księdza' zawęziło się do grzecznościowego określenia kapłana katolickiego. A potem w ogóle głównym słowem na kapłana.
|
|
|
|
|
|
|
Szawelus
|
|
|
I ranga |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 22 |
|
Nr użytkownika: 36.499 |
|
|
|
Filip Walczyna |
|
Zawód: Student |
|
|
|
|
Dzięki wielkie wszystkim za odpowiedź, szczególnie Pawłowi. Bardzo ciekawa wskazówka bibliograficzna, znalazłem całość w Internecie Czy wiadomo coś na temat tego, jak szybko przebiegała adaptacja do kultury łacińskiej w elicie władzy i czy np. Bolesław mógł uważać się za życia za króla - choć formalnie jego koronacja nastąpiła (prawdopodobnie) tuż przed śmiercią? Nie króla w rozumieniu chrześcijańskim, ale pogańskim właśnie.
|
|
|
|
|
|
|
|
Chrobry przed formalną koronacją sporadycznie używał tytułu rex - znane są jego monety z takim tytułem. Więc nie tylko uważał się za króla, ale wręcz za króla kręgu chrześcijańskiego.
Natomiast co do polskiego tytułu król, to brak innych danych poza monetami Mieszka Starego.
|
|
|
|
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:
Śledź ten temat
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym temacie dodano odpowiedź, a ty nie jesteś online na forum.
Subskrybuj to forum
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym forum tworzony jest nowy temat, a ty nie jesteś online na forum.
Ściągnij / Wydrukuj ten temat
Pobierz ten temat w innym formacie lub zobacz wersję 'do druku'.
|
|
|
|