Drukowana wersja tematu

Napisany przez: silker 2/12/2004, 21:41

czy ktos moze mi powiedziec czy istanialy i jakie byly ewentualnie stopnie wojskowe w tym czasie??

Napisany przez: indigo 2/12/2004, 22:28

To zalezy czy wojsko bylo autoramentu narodowego czy cudzoziemskiego. I tylko tyle moge Ci pomoc. Przynajmniej na razie

Napisany przez: adamflorek 3/12/2004, 9:57

Jeśli się nie myle w chorągwiach jazdy funkcje oficerskie mogli sprawować tylko towarzysze! Na czele chorągwi stał rotmistrz, który często nosił tytuł pułkownika, ale tylko grzecznościowo, gdyż tytuł ten przysługiwał "właścicielowi" oddziału. Tak np: rotmistrza chorągwi królewskiej zwano pułkownikiem, ale tytuł ten prawnie nosił sam król. Rotmistrzowi podlegał wachmistrz, a temu namiestnik. Wyróżnić można jeszcze chorążego.

Napisany przez: adamflorek 3/12/2004, 10:03

Co do wyższych godności dowodczych nie istniały stopnie w obecnym tego słowa rozuminiu np.: generała. Do takich stopni porównać można stopnie hetmanów. Natomiast dowodzić mógł każdy: wojewoda, kasztelan, a takie urzędy jak oboźny koronny, czy chorąży litewski, były czysto grzecznościowe i nie pociągały za sobą żadnych ddodatkowych funkcji wojskowych. Jedynie w przypadku braku hetmanów (śmierć lub niewola) sejm mianował regimentarzy, którzy mieli dowodzić wojskiem na czas nieobecności hetmanó. Oczywiście najwyższym wodzem był sam krol.

Napisany przez: indigo 3/12/2004, 10:16

Byl chyba jeszcze stopien porucznika. Chyba Skrzetuski w Ogniem i mieczem byl porucznikiem. Porucznicy stali na czele mniejszych oddzialow jazdy - jezdzili na zwiady i w podjazdach. Jesli sie myle poprawcie.
A co do generala - to byl taki stopien. Generalem byl Krzysztof Arciszewski - "starszy nad armata". Ponadto stopien generala przyslugiwal przez jakis czas Czarnieckiemu bo nie bylo dla niego wolnej bulawy hetmanskiej. A takze chyba Grodzicki - komendant Kudaku- mial stopien generala.

Napisany przez: Sarissoforoj 3/12/2004, 11:10

Sytuacja nie była tak prosta.

• Hetmani dowodzili wojskiem, ale tylko zaciężnym. Było ich dwóch wielki i polny. Osobno dla Korony, osobno dla Litwy. Naczelna komendę sprawował hetman wielki, ale w pułkach, chorągwiach, w których szefem (organizatorem, właścicielem) był hetman polny wszelka władza należała do niego i hetman wielki nie miał do nich żadnych praw.
• Regimentarze. Poczatkowo byli to przywódcy wyznaczani do dowodzenia wojskiem w przypadku nieobecności, śmierci hetmaów w ich miejsce. Z czasem stali się dowódcami jednostek kawalerii wyszczególnionych w Koronie zwanych partiami.
• Pułkownik. Byli to dowódcy oddziałów kawalerii zwanych pułkami. Były to jednostki improwizowane, składające się z różnej ilości chorągwi, wszystkich typów (husaria, pancerni, jazda lekka). Na to stanowisko powoływano z reguły dowódcę najbardziej znaczącej chorągwi. A, że z reguły rzeczywistymi dowódcami chorągwi byli porucznicy, tak więc pułkownikiem tytułowano najwazniejszego porucznika. Z czasem aby nie urażać "miłości własnej" zaczęto tak tytułować też pozostałych poruczników.
• Rotmistrz. Funkcja dowódcy choragwi i do tego typowo tytularna (odpowiednik szefa w piechocie). Bło to stanowisko intratne i bardzo poważane. Rotmistrzami z reguły byli król, jego synowie, wojewodowie, kasztelanowie, starostowie, biskupi (sic!).
• Porucznik. Osoba, której poruczono dowodzenie. Faktyczny dowódca chorągwi. Zawierał z rotmistrzem umowę i pobierał część jego uposarzenia. Jego zadaniem było faktyczne dowodzenie choragwią i kierowanie walką na jej czele. Sprawował też władzę administracyjną. Najważniejsi porucznicy często stawali sie też dowódcami pułków.
• Chorąży. Ten co nosi sztandar (chorągiew, znak). Jeden z towarzyszy w chorągwi. Jego zasadniczym zadaniem było zapewnienie bezpieczeństwa sztandarowi, bez którego chorągiew jako oddział nie mogła istnieć.
• Namiestnik. Jeden z bardziej doświadczonych toważyszy chorągwi. Stale przybywający przy chorągwii (wraz z kilkoma innymi towarzyszami). Do jego obowiązków należało zebranie towarzystwa będącego poza chorągwią i ściągnięcie ich do miejsca pobytu jednostki. Do czasu przybycia porucznika prowadził chorągiew do miejsca nakazanego rozkazem.
• Towarzysz.Dowódca podstawowej komórki organizacyjnej chorągwi zwanej pocztem. Jego obowiązkiem było zorganizowanie pocztu składajacego się z 1 - 4 pocztowych, uzbrojenie ich, zapewnienie im wyżywienia i koni, a następnie stawienie się przed oblicze rotmistrza (porucznika). Jeśli poczet był dobrze zorganizowany rotmistrz wciągał go w rejestr zwany rollą. Towarzsze walczyli z reguły w pierwszym szeregu. Rangą w wojsku odpowiadali oficerom w wojsku autoramentu cudzoziemskiego lub nawet przewyzszali ich.
• Pocztowy. Szeregowy zołnierz choragwi. Wchodził w skład pocztu i jako taki wykonywał wszelkie polecenia towarzysza i całkowicie mu podlegał (częst pochodził z jego poddanych).
• Dobosze, furierzy (zaopatrzeniowcy). Żołnierze pochodzacy z pocztu rotmistrza, porucznika, chorążego, których zadaniem było prowadzenie zaopatrywania oddziału w wszelkiego rodzaju materiały a także zapewnienie odpowiedniej oprawy wizualnej i dźwiękowej przemarszu. Poczty oficerskie z regułu były niepełne (ślepe). Z nich pochodziła pensja oficera.

Napisany przez: TOŁDI 3/12/2004, 11:37

Sytuacja była nawet bardziej skomplikowana .

Hetmanów było dwuch ale dopiero od pewnego momentu - nie wiem którego . W chyba XV a na pewno w XVI hetmanów było kilku i nie były to urzady dozywotnie . Byli Hetmani obrony potocznej , wojsk nadwornych itd. Dokładnie wszystkiego nie pamietam , ale z ogólnie dostępnych pozyjcji na rynku dosc dobrze choć skrótowo jest to wyjasnione w ksiazce z serii historyczne Bitwy - ORSZA 1514 .

Regimentarze - czesto tez wyznaczani do dowodzenia pospolitym ruszeniem .

Rotmistrz - powyzszy opis pasuje do stanu jaki był zwykle w XVII wieku , wcześniej bowiem rotmistrze dowodzili swoimi choragwiami . Z czasem jednak tytuł stał się na tyle prestiżowy , ze obejmowali do ludzie po to aby go mieć zaś faktycznie choragwiami dowodzili porucznicy .

Porucznicy - i to co powyzej to znów tylko w zasadzie XVII wiek bo póżniej porucznikostwo takze nabrało prestizowego wymiaru i coraz mniej poruczników dowodziło .

Namiestnik - póżniej zastapił on porucznika a z czasem i to stanowisko nabrało prestiżu i niewielu namiestników przebywało w choragwiach - ale to już mowa o czasach saskich i upadku naszego wojska .

Napisany przez: silker 3/12/2004, 20:39

wielkie dzieki tylko jeszcze jedno pytanko czy da sie ich "poukladac" w jakism pozadku zwierzchnictwa nad soba??

Napisany przez: Sarissoforoj 3/12/2004, 21:37

W mojej wypowiedzi zamieściłem stopnie wojskowe obowiązujące XVI - XVIII w w kolejności od najwyższego do najniższego. Te stopnie (może lepiej powiedzieć rangi)występowały oczywiście w kawalerii autoramentu narodowego. W piechocie oraz jeździe autoramentu cudzoziemskiego obowiązywały inne rangii.

Napisany przez: silker 3/12/2004, 22:23

rozumiem wielkie dzieki a co z piechota??pewnie za duzo tego nie bylo w sensie rang??

Napisany przez: Sarissoforoj 10/07/2005, 0:07

Parę zdań na temat innych rang.

• Drab (piechota polska), hajduk (piechota typu węgierskiego), gemain (piechota i jazda typu niemieckiego)- szeregowy zołnierz, stanowiący zasadniczą siłę żywą ówczesnych jednostek wojskowych. Rekrutowany zasadniczo na zasadach "wolnega bębna". Uzbrojony zasadniczo w muszkiet, karabinek skałkowy z bagnetem, pikę, szablę, toporek, tasak. Oczywiście nie wszyscy we wszystko.
• Gefraiter, dziesietnik - doświadczony szeregowy, mający za sobą kilka kampanii. Byli to dobrze wyszkoleni żołnierze, o dużej odpornosci psychicznej. Ich zadaniem było wstępne przeszkolenie pozostałych żołnierzy roty. W bitwach stawali w pierwszym szeregu, swoim przykładem zagrzewali pozostałych szeregowych do wytrwałej walki.
• Kapral - najnizszy stopień podoficerski. Dowodził najmniejszą jednostka organizacyjną kapralstwem. Składała sie ona od kilku do prawie 50 żołnierzy. Jego zadaniem było wyszkolenie indywidualne żołnierzy. Ale kapralstwo nie było jednostka taktyczną na polu walki. Kapral również zapewniał podstawowy rozdział żywnosci i wszelkiego zaopatrzenia pomiędzy zołnierzy.
• sierżant, felfebel - tkz. szykowi. Podoficer spełniający ważną funkcję taktyczną. Ich zadaniem było zapewnienie spoistości szyku jednostek taktycznych. Wykonywali polecenia oficerów w zakresie uszykowania pododdziałów do walki, ustawiania zołnierzy w odpowiednia ilość szeregów, oraz zapewnienie spoistości oddziału. Atrybutem sierżanta była krótka pika.
• wachmistrz - spełniał podobna rolę jak sieżant, tyle że w kawalerii. Pierwotnie była to funkcja dowódcy straży, czuwającej nad bezpieczeństwem obozującej armii. A, że te zadania pierwotnie sprawowała kawaleria, to i dlatego tam ta funkcja pozostała.
• porucznik - oficer będący pomocnikiem dowódcy kompanii.
• kapitan lejtnant - odpowiednik porucznika w kompaniach dowodzonych przez dowództwo regimentu.
• kapitan - dowódca podstawowej jednostki organizacyjno - gospodarczej kompanii. Jego zadaniem była rekrutacja żołnierzy, zapewnienie im umundurowania, uzbrojenia, zywności. Kompania nie była jednostka taktyczna na polu walki.
• major - oficer sztabu regimentu. Zapewniał realizacje zamiarów dowódcy regimentu lub dowodził batalionem.
• oberstlejtnant (podpułkownik) - oficer sztabu regimentu. Zastepował dowódcę regimentu. Na polu walki dowodził batalionem
• oberst (pułkownik) - dowódca regimentu. Organizował regiment. Zapewniał mu odpowiednia strukturę oraz kompletował w ludzi. Dowodził pułkiem w działaniach wojennych. Na polu walki z reguły dowodził batalionem.
• szef regimentu - osoba (z reguły magnat), która finansowała organizowanie regimentu. Ze względu na braki finansowe skarbu państwa, aby nie czekać na odpowiednie uchwały sejmowe, szef z własnych źródeł finansował jego powstanie. Oczywiście poniesine nakłady potrącał sobie później ze skarbu państwa oraz tkz. pogłównego z kazdej porcji regimentu (z regły 12 zł od porcji). W XVIIIw funkcja tytularna, ale bardzo intratna.

Napisany przez: Pisarz Polny 10/07/2005, 14:52

dorzuce tylko tyle, że za Jana Kazimierza mamy generałów, wynikało to z tego, że współdziałając z jednostkami austriackimi i elektorskimi z automatu dowódcy naszych jednostek podlegaliby im, gdyż mieli niższe stopnie, aby do dego nie dopuścić utworzono i u nas taki stopień.

Napisany przez: wiarus 11/07/2005, 5:53

Później nazywano ich kapitanami sztabowymi. Mieli dokładnie te same obowiązki, jak "zwykli" kapitanowie, lecz nie ciągneli dodatkowych profitów z racji posiadania kompanii. Mieli od tamtych mniejszy żołd.

Napisany przez: Pisarz Polny 15/07/2005, 20:22

a jeszcze jedno duże regmenty miały małą i dużą prima planae - czyli odpowiedniki dzisiejszych sztabów, no może nie za bardzo ale grupa decyzyjna regimentu i kompanii.

Napisany przez: Sarissoforoj 22/07/2005, 23:52

Ówczesne stopnie to raczej funkcje sprawowane na odpowiednich stanowiskach. Świadczy to o tym, że w rollach regimentów dowódca regimentu jest pułkownikiem, a jako dowódca pierwszej kompanii kapitanem. Dopiero rozdział funkcji od stopnia nastapił gdzieś w połowie XVIIIw. Bodajrze u Górskiego spotkałem, że obowiazki furiera w jakiejś kompanii pełnił chorąży.

Napisany przez: Sarissoforoj 1/10/2005, 23:41

Może kilka innych funkcji w ówczesnych armiach.

• kapitanarmus, rynsztunkowy - żołnierz (podoficer), którego zadaniem było zapewnienie wszelkiego rodzaju uzbrojeniu, sprzętowi saperskiemu i amunicji znajdującemu się w kompanii, pełnej sprawności i ukompletowania. W przypadku utraty jego zadaniem było uzupełnienie brakujących asortymentów do pełnego kompletu. Dodatkowo prowadził ewidencję chorych i rannych kompanii. Oznacza to, że żołnierz był traktowany jak element uzbrojenia.
• podchorąży, kornet - żołnierz (podoficer) noszący proporzec pododdziału.
• furier, stanowniczy, prowiantowy - podoficer którego zadaniem był zakup odpowiedniej ilości prowiantu oraz zaopatrzenia oraz wybór stanowiska umozliwijącego zakwaterowanie kompanii. Posiadał jako nieliczny w kompanii konia wierzchowego o oraz wóz konny (kilka wozów) z woźnicą (cywil).
• cieśla, saper- żołnierz posiadajacy niezbedne wyposarzeie do kopania rowów, ścinania drzew. Jego zadaniem była budowa różnego rodzaju umocnień, drążenia podkopów, naprawa mostów, budynków i murów. Oczywiście także ich niszczenia.
• cyrulik, felczer- Żołnierz posiadający niezbędne umiejętności do niesienia pierwszej pomocy rannym żołnierzom. Jego zadaniem było również dostarczanie rannych do szpitali, jeżeli było to możliwe.
• profos - Podoficer, którego zasadniczym zadaniem była egzekucja prawa wobec żołnierzy je łamiących. Prowadził areszt, w którym byli przetrzymywani żołnierze. Organizował egzekucje szeregowych skazanych na karę śmierci. Prowadził poszukiwania i sprowadzał do pododdziału maruderów oraz żołnierzy, którzy się zagubili.
• kwatermistrz- jedna z bardziej odpowiedzialnych fnkcji w regimencie. Oficer sprawujący nadzóz nad dostarczeniem niezbędnego zaopatrzenia do regimentu. zajmował sie rekrutacją nowych żołnierzy. Odpowiadał za planowanie i realizację przemarszów. Jego zadaniem było zaplanowanie ugrupowania regimentu do bitwy, tzn. podział na bataliony i odpowiednie ich sformowanie w całość.

Napisany przez: Ramond 2/10/2005, 20:49

Pozwolę sobie sprostować parę rzeczy na temat wojsk narodowego autoramentu.

Pułkownik - był oficerem królewskim - król nadawał patent pułkownika zasłużonemu oficerowi. Nie był to stopień elekcyjny w pułku...

Rotmistrz - w chorągwiach husarskiech wyglądało to dokładnie tak, jak zostało to opisane - właściciel chorągwi, stopień honorowy itp. W chorągwiach pancernych, szczególnie w późniejszym okresie również - we wczesniejszym bywało, ze chorągwiami kozackimi i petyhorskimi faktycznie dowodził rotmistrz. W chorągwiach lekkich rotmistrz dowodził ZAWSZE, nawet za późnych Sasów.

Porucznik - zastępował rotmistrza w dowodzeniu. W pewnym momencie w chorągwiach husarskich, a później i w pancernych był to stopień głównie honorowy, a porucznik był nieobecny.

Namiestnik - zastępował nieobecnego porucznika - nawet za Sasów ta funkcja była pełniona faktycznie.

Chorąży - to stanowisko funkcyjne tylko, nie oficerskie.

Towarzysze - za Sasów i to stanowisko było głównie honorowe

Napisany przez: Tankred bojowy 18/01/2010, 11:03

Witam, mam pytanie co do stopni czy rang wojskowych, i nie wiem czy juz mozna tak to nazwac, bo interesuje mnie XIII wiek na ziemiach Polskich. Dozgonnie wdzieczny za pomoc

Napisany przez: Sarissoforoj 8/07/2015, 12:22

Wikipedia podaje, że stopień sierżanta do wojska polskiego wprowadził Jan Henryk Dąbrowski w Legionach Polskich we Włoszech. Ale jak popatrzeć to sierżanci występowali już w kompaniach piechoty regimentów Sejmu Wielkiego, a także w regimentach piechoty cudzoziemskiego autoramentu w XVII w. Może chodzi, że autorzy prezentujący te etaty spolszczyli niemieckie nazwy np. feldfebla. Chociaż ten ostatni do końca nie odpowiadał funkcji i zadaniom sierżanta.