Drukowana wersja tematu

Napisany przez: Kultura w lesie 10/01/2017, 17:31

Szanowni Państwo,

chciałbym założyć wątek poświęcony zabytkom, miejscom historycznym i pamiątkom przeszłości położonym na terenie lasów (na początek - małopolskich). Przez kilka ostatnich miesięcy przygotowywałem do publikacji internetową wersję Leśnego Przewodnika Kulturowego, który pod koniec ubiegłego roku ukazał się w sieci pod adresem www.kulturawlesie.pl.
Historia pomysłu wygląda w największym skrócie w sposób następujący. Jestem z wykształcenia historykiem, a z zamiłowania turystą, interesującym się od zawsze krajoznawstwem i historią lokalną. Od dziesięciu lat pracuję w prywatnej firmie projektowej, działającej w branży leśno-przyrodniczej. Na co dzień zajmuję się inwentaryzacjami i projektowaniem działań ochronnych do planów ochrony parków krajobrazowych w różnych częściach Polski (Sudety, Beskidy, Świętokrzyskie, Jura, Ponidzie - w sumie ponad 20 projektów). Pomysł zrodził się w trakcie tej pracy i wynika w pewnym sensie z buntu przeciwko traktowaniu lasu wyłącznie lub przede wszystkim jako przestrzeni gospodarczej i/lub przyrodniczej (obracam się niemal wyłącznie w gronie inżynierów leśnictwa i przyrodników).
Mój Pracodawca wyraził zgodę na to, abym pracował nad Przewodnikiem w ramach obowiązków służbowych, przez co mogę poświęcić projektowi więcej czasu i wysiłku, niż miałoby to miejsce w przypadku zwykłego hobby uprawianego po godzinach. Efekt - Leśny Przewodnik Kulturowy. Z tego co wiem, nikt nie próbował podejść do tego tematu w sposób systematyczny i w takiej formie. Plan - opisać całą Polskę. Jednostka inwentaryzacyjna - nadleśnictwo (ukłon w stronę profilu Firmy). Do tej pory opisałem Nadleśnictwo Olkusz (mieszkam w Olkuszu). Pracuję nad Nadleśnictwem Krzeszowice, następnie nadleśnictwa położone wokół Krakowa (Myślenice, Niepołomice, Miechów).

Zakładam wątek, aby opisywać postępy w rozwoju Przewodnika i nawiązać kontakt z osobami o podobnych zainteresowaniach. Liczę także na wsparcie, życzliwe uwagi dotyczące błędów i pomyłek, których z pewnością nie uniknę oraz na ewentualną pomoc w gromadzeniu materiałów do Przewodnika.

Przewodnik ma swój profil na Facebook. Do tej pory z FB nie korzystałem i długo głowiłem się nad tym, co z tym fantem zrobić. W końcu wymyśliłem, że będzie to uzupełniany co trzy-cztery dni kalejdoskop leśnych migawek kulturowych, powiązanych ze sobą luźno lub wcale. W sam raz, żeby wchłonąć jakąś leśną ciekawostkę niejako 'przy okazji' innych zajęć. Przynajmniej tak to powinno działać...

Pozdrawiam i zapraszam na wycieczkę do... lasu
Piotr Rochowski

Napisany przez: carantuhill 11/01/2017, 9:30

Chętnie pomogę w wolnym czasie. Służę materiałami bardziej z południa.

Napisany przez: Kultura w lesie 11/01/2017, 14:21

Dziękują za odpowiedź, wysłałem wiadomość prywatną z prośbą o więcej informacji.

Napisany przez: Kultura w lesie 19/02/2017, 9:39

Witam! Dodałem do przewodnika lasy położone wokół klasztoru karmelitów bosych w Czernej. Sam zespół klasztorny jest zabytkiem znanym i często odwiedzanym. Dla miłośników architektury barokowej to prawdziwa gratka, bowiem kościół i zabudowania klasztorne zachowały się w niemal niezmienionej formie od czasów fundacji w XVII wieku.



Wokół dawnego eremu rozrzuconych jest kilkanaście malowniczych kapliczek, z których najciekawsze wydają się być trzy kapliczki arkadowe, ustawione blisko siebie, nad drogą dojazdową do klasztoru.



Często podziwianym zabytkiem są ruiny przerzuconego nad doliną kamiennego mostu, którym prowadziła dawniej droga dojazdowa do klasztoru i obok którego znajdowała się klasztorna furta. Uwaga! Na moście straszy! Diabeł porywa stąd grzeszników, aby topić ich później w Czarnym Stawie koło Tenczynka.



Dla mnie cichym bohaterem wśród zabytków związanych z klasztorem jest mur otaczający dawną wielką klauzurę. Zbudowany z kamienia, wysoki na 2,5m i długi na ponad 4 km. Wędrówka wzdłuż tego muru to moim zdaniem jedna z najpiękniejszych jurajskich wycieczek, i to o każdej porze roku.



Są też i podziemia. W XIX wieku na należących do karmelitów terenach rozpoczęto poszukiwania galmanu oraz rud żelaza, cynku i ołowiu. Po dawnych pracach górniczych pozostały liczne wyrobiska i sztolnie, z których najbardziej znana jest Sztolnia Galmanowa, zwana też Sztolnią pod Bukami, łącząca się pod ziemią z systemem naturalnych korytarzy Jaskini pod Bukami.



Pełny wykaz obiektów, które trafiły na stronę Przewodnika:

Czerna, klasztor karmelitów bosych, XVII w.
Czerna, most na Eliaszówce i dawna furta klasztorna, 2. poł. XVII w.
Czerna, dawne tereny górnicze, XVI-XX w.
Czerna, mur klasztorny, 2. poł. XVII w.
Czerna, źródło św. Elizeusza
Czerna, figura Serce Jezusa
Czerna, kapliczka św. Teresy od Dzieciątka Jezus
Czerna, kapliczka św. Antoniego, 2009
Czerna, kapliczka z figurą Jezusa w Ogrojcu, XVIII w.
Czerna, kapliczka z figurą Jezusa Ecce Homo, XVIII w.
Czerna, kapliczka z figurą Jezusa upadającego pod krzyżem, XVIII w.
Czerna, kapliczka Matki Bożej
Czerna, legenda o Diablim Moście
Paczółtowice, grota św. Hilariona
Paczółtowice, Brama Siedlecka, 2. poł. XVII w.
Paczółtowice, źródło św. Eliasza
Paczółtowice, krzyż w wąwozie Kulenda
Paczółtowice, fragment starej drogi do Czernej

Z innych ciekawych rzeczy. W księgarni klasztornej można kupić za 50 zł doskonałą monografię klasztoru (Waldemar Graczyk , Jolanta Marszalska, Klasztor karmelitów bosych w Czernej od pierwszej połowy XVII do końca XIX wieku. Dzieje-kultura-ludzie, Wydawnictwo Instytutu Teologicznego Księży Misjonarzy, Kraków 2014). Jest tam sporo o historii dóbr klasztornych, w tym obszerne wypisy źródłowe dotyczące na przykład kamieniarstwa w Dębniku, dworu i folwarku w Siedlcu, młynów w Paczółtowicach itp. W księgarni jest też kolejne wydanie bardzo dobrego przewodnika po zespole klasztornym (Wanat Benignus Józef, Maryjne sanktuarium karmelitów bosych w Czernej, Wyd. OO. Karmelitów Bosych, Kraków 1992). 4 złote, grzech nie kupić.
Jeśli ktoś, podobnie jak ja, lubi całodniowe wyprawy z termosem i kanapkami do prowincjonalnych bibliotek, polecam bibliotekę miejską w Krzeszowicach. W księgozbiorze podręcznym jest (między innymi) dwutomowe dzieło Janusza Kurtyki o latyfundium Tęczyńskich, odbitka książki Józefa Louisa Wieś Paczółtowice z 1874 (tak właściwie większość o klasztorze w Czernej, w tym o gospodarce klasztornej we wsiach majątku), odbitka monografii kościoła w Paczółtowicach Teresy Małkowskiej-Holzerowej oraz tajemnicze opracowanie o działalności AK na ziemi krzeszowickiej (bez tytułu, bez autora, panie w bibliotece też nic nie wiedzą), zawierające ogromny materiał w postaci spisanych wspomnień osób związanych z ruchem oporu.

Po więcej szczegółów zapraszam na stronę Przewodnika.
Tutaj artykuł ogólny w dziale Aktualności: http://www.kulturawlesie.pl/2017/02/17/lasy-wokol-doliny-eliaszowki-i-klasztoru-karmelitow-bosych-w-czernej/
Tutaj mapa z opisami i zdjęciami wszystkich dodanych miejsc: http://www.kulturawlesie.pl/mapa/

Na marzec planuję publikację miejsc położonych (ogólnie) w lasach między Dębnikiem i Doliną Racławki.

Napisany przez: Kultura w lesie 15/03/2017, 19:09

Witam! Do Przewodnika trafiły właśnie miejsca z jurajskich lasów położonych między Dębnikiem, Siedlcem i Doliną Racławki. Moim faworytem w tych lasach, kulturowym i nie tylko, są relikty fortalicji na Zamczysku. Miejsce z niewzykłym klimatem. Dobrze się tu siedzi, dobrze się też śpi, pod warunkiem jednak, że wybierze się noc z soboty na niedzielę, kiedy kamieniołom w Dubiu litościwie milczy. W porze bezlistnej można się obudzić i pomylić Jurę z Beskidami - na lewo i prawo głębokie doliny, nad nimi strome grzbiety. Polecam.



Grzbiet Zamczyska zafundował mi też inną ciekawą przygodę. O dawnym kamieniołomie (Hrabski Łom vel Marmurowa Góra vel kilka jeszcze innych nazw) wiedziałem, ale nigdy jakoś specjalnie go nie szukałem. Tymczasem warto pobłądzić po stokach Doliny Racławki - można tu znaleźć otwór starej sztolni i fragment łomu z wyrytymi inicjałami AM - może jakiś dawny kamieniarz?





Jeszcze jedna niespodzianka - opuszczone osiedle Łysa Góra nad Dubiem, a w nim zrujnowany, murowano-drewniany dom z kilkoma ciekawymi detalami. Las powoli zagarnia polanę z dawnym przysiółkiem, ale kiedyś musiało tu być pięknie - południowy stok, widoki na Dolinę Rudawy, Grzbiet Tenczyński, może i na góry...



Do tego wszystkiego echa wydarzeń wojennych z sierpnia 1944 roku, kiedy w okolicznych lasach duże zgrupowanie partyzantów polskich i radzieckich próbowało (z sukcesem) wyrwać się z niemieckiego okrążenia



Pełny wykaz dodanych miejsc:

Dębnik, dawna kopalnia wapienia Dębnik II, 2. poł. XX w.
Dubie, kopalnia dolomitu
Dubie, fortalicja na Zamczysku
Dubie, Zamczysko, legenda
Dubie, komora kablowa, 1944 r.
Dubie, dawna kopalnia Marmurowa Góra
Dubie, przysiółek Łysa Góra
Dubie, cmentarz partyzancki, 1944 r.
Dubie, pomnik partyzancki, 1947 r.
Paczółtowice, cmentarz epidemiczny, XIX-XX w.
Paczółtowice, kapliczka przydrożna
Siedlec, kapliczka przydrożna
Siedlec, dawna kopalnia Piaskowa Góra
Siedlec, dawna kopalnia Siwa Góra, XVII-XIX w.
Siedlec, pomnik partyzancki

Po więcej szczegółów zapraszam na stronę Przewodnika.
Tutaj artykuł ogólny w dziale Aktualności: http://www.kulturawlesie.pl/2017/03/15/lasy-miedzy-debnikiem-siedlcem-i-dolina-raclawki/
Tutaj mapa z opisami i zdjęciami wszystkich dodanych miejsc: http://www.kulturawlesie.pl/mapa/

Napisany przez: Kultura w lesie 28/04/2017, 9:34

Witam! Do Przewodnika trafiły właśnie miejsca położone w lasach wokół Doliny Będkowskiej i Szklarki. Można je wykorzystać do zaplanowania wycieczki będącej antytezą typowego, sielankowego spaceru w dolinki podkrakowskie. Proponowana trasa prowadzi w większości po bezdrożach i stromych zboczach Doliny Będkowskiej i ma charakter zdecydowanie militarny. Są na niej dwa grodziska pamiętające czasy państwa Wiślan. Jedno z nich położone jest na szczycie Sokolicy, najwyższej wapiennej skały na Jurze:





Jest fragment ścieżki patrolowej na dawnej granicy zaboru austriackiego i rosyjskiego (w dolinie, niedaleko gospodarstwa agroturystycznego Brandysówka, znajdował się rosyjski kordon, czyli posterunek graniczny):



Jest miejsce, gdzie według miejscowych opowieści stał niegdyś stary dąb, przy którym zbierali się przed przekroczeniem granicy powstańcy styczniowi:



I w końcu są niemieckie umocnienia z czasów II wojny światowej, które ciągną się przez kilka kilometrów wzdłuż zachodniego zbocza Doliny Będkowskiej. Okopy strzeleckie, ślady ziemianek, dwa wykopane z ziemi i przewrócone na bok jednoosobowe schrony betonowe (tzw. Kochbunkry) i niewielki schron-magazyn amunicyjny (nazywany w okolicy prochownią). W styczniu 1945 roku żołnierze przeznaczeni do obsadzenia tych umocnień wysiedli z pociągu na stacji w Rudawie, ruszyli na północ, minęli Brzezinkę, wmaszerowali do doliny i… zostali ostrzelani z jej wschodnich zboczy przez Rosjan, którzy byli tu o kilka kwadransów wcześniej. Poległych pochowano w zbiorowej, nieoznaczonej mogile, tuż obok fortyfikacji, do których nigdy nie dotarli...





Pełny wykaz obiektów, które trafiły na stronę Przewodnika:

Będkowice, grodzisko na Sokolicy, IX-X w.
Będkowice, schron nad Brandysówką, 1944 r.
Będkowice, grodzisko Dębnik, IX-X w.
Będkowice, kapliczka pod Sokolicą, 1936 r.
Będkowice, kapliczka pw. św. Jana Chrzciciela, XX w.
Będkowice, krzyż i tablica pamiątkowa obok willi Szaniec, 1947 r.
Będkowice, kapliczka obok domu nr 3
Jerzmanowice, wapiennik w Dolinie Szklarki
Karniowice, dawny kordon graniczny Bębło
Kobylany, schron na górze Wietrznik, 1944 r.
Kobylany, schron – prochownia, 1944 r.
Kobylany, okopy na zboczu Doliny Będkowskiej, 1944 r.
Kobylany, ścieżka patrolowa na dawnej granicy zaborów, XIX-XX w.
Kobylany, kapliczka w Kobylskim Lesie
Łazy, krzyż przydrożny, 1994 r.
Wielka Wieś, ruiny zamku rycerskiego w Dolinie Kluczwody, XIV w.
Wierzchowie, Jaskinia Wierzchowska Górna

Po więcej szczegółów zapraszam na stronę Przewodnika.
Tutaj artykuł ogólny w dziale Aktualności: http://www.kulturawlesie.pl/2017/04/27/lasy-wokol-doliny-bedkowskiej/
i mapa z opisem wszystkich dodanych miejsc: http://www.kulturawlesie.pl/mapa/

W przygotowaniu - Las Wolski

Napisany przez: Kultura w lesie 30/05/2017, 14:10

Kulturalne wieści z lasu. Tym razem proponuję wędrówkę śladem dawnej drogi granicznej z Podlesia do Szyc. Pamiątki przeszłości położone na dawnej granicy zaboru rosyjskiego i austriackiego są już opisane w Przewodniku. Ale kiedy zbierałem materiały do tej części Kultury w lesie, cały czas chodziła mi po głowie myśl, żeby odwiedzić te miejsca w czasie jednej, nieprzerwanej wędrówki. Zrobiłem to w końcu dwa tygodnie temu i teraz mogę szczerze polecić tę trasę wszystkim, nie tylko miłośnikom historii i zabytków. Szlak jest piękny i ma w sobie klimat dawnej Jury leśno-skalno-polnej, nie umęczonej zalewem zabudowy i infrastruktury-bardzo-przydatnej-do-wszystkiego. Tajemnica polega być może na tym, że dawna granica zaborów konsekwentnie omija miejscowości, prowadząc co najwyżej ich skrajem. Trasa liczy sobie w czystej postaci około 49 km (mnie wyszło 58 km razem z błądzeniem i podejściem na biwak). 33 km przez las. Niecałe 5 km asfaltem. Zapraszam do artykułu w aktualnościach: http://www.kulturawlesie.pl/2017/05/30/graniczna-droga-z-podlesia-do-szyc/

Zdjęcia-symbole trasy: fragment granicznej drogi, pień jednego ze stojących przy niej starych drzew, graniczny jar, bezimienna mogiła (najnowsze odkrycie) oraz graniczny kamień – jeden z wielu, jakie spotkamy na trasie.

Napisany przez: Kultura w lesie 30/06/2017, 8:10

Dodałem do Przewodnika zabytki i pamiątki przeszłości położone w Lesie Wolskim. Miejsce jest bez wątpienia jedyne w swoim rodzaju. Las-park, fenomen wśród polskich lasów miejskich, i to zarówno pod względem zajmowanej powierzchni, jak i zawartości. W temacie kultury – kilkadziesiąt obiektów, z których jedne znane są bardziej, inne mniej, a prawie każdy ma do opowiedzenia jakąś ciekawą historię. Pod względem zasięgu terytorialnego postanowiłem zamknąć się w granicach dwóch dawnych uroczysk, Wolskiego i Bielańskiego, które tworzą obecny Las. Jedyny wyjątek zrobiłem dla tradytora dawnej Twierdzy Kraków nad ulicą Olszanicką, który przez Henryka Łukasika został zaliczony do grupy dzieł obronnych związanych z Lasem. Co zatem mamy, w wielkim skrócie:

Kopiec Józefa Piłsudskiego z historią jego sypania, a potem próbami pozbycia się go na różne sposoby, z kulminacją w postaci czołgu wdrapującego się na szczyt i zrywającego płytę z legionowych krzyżem:



Klasztor kamedułów na Bielanach. Drugi po karmelitach w Czernej, leśny klasztor opisany w Przewodniku. Obydwa trochę podobne pod względem ogólnej filozofii. Ale przez mur otaczający klauzurę kamedułów nie przejdzie się tak łatwo, jak przez mur w Czernej…



Kilka obiektów Twierdzy Kraków, które z grubsza podzielić można na konkretne i domyślne. Te pierwsze to schrony amunicyjne. Można przed nimi stanąć i bez większych problemów zorientować się, o co chodzi. Obiekty domyślne to dawne baterie artyleryjskie, z których zachowały się relikty ziemne, trudne do identyfikacji bez pewnego przygotowania teoretycznego. Tak sobie myślę, że można by na jednej z nich ustawić rekonstrukcję owego słynnego moździerza wzoru 1898, kaliber 24 cm, żeby każdy mógł sobie wyobrazić, co się tutaj działo w okolicach grudnia 1914…



Kilka rzeczy z małej architektury sakralnej, w tym wielkiej urody kolumna z marmuru dębnickiego przed klasztorem kamedułów, która od razu przypadła mi do gustu, a to dlatego, że przypomina moją ulubioną kolumnę stojącą w polach między Dębnikiem i Paczółtowicami.
Kompleks architektoniczny w Przegorzałach – willa Adolfa Szyszko-Bohusza i dostawiony do niej przez Niemców tzw. zamek. Według pierwszych planów zamek miał być dwa razy mniejszy. Wyszedł, jaki wyszedł. Rozbrajający i uniwersalny przykład zamiłowania wszelkich totalitaryzmów do monumentalizmu i patosu.





Pełny wykaz obiektów, które trafiły na stronę Przewodnika:

Kraków, kopiec Piłsudskiego
Kraków, ogród zoologiczny, 1929 r.
Kraków, figura Matki Bożej, 1930 r.
Kraków, schron amunicyjny Las Wolski
Kraków, bateria artyleryjska FB 36 Ostra Góra
Kraków, szaniec piechoty IS III-1 Gumańczy Dół
Kraków, polana Wincentego Wobra
Kraków, polana Juliusza Lea
Kraków, schron amunicyjny Bielany
Kraków, bateria artyleryjska FB 35 Srebrna Góra
Kraków, Polana Jacka Malczewskiego
Kraków, krzyż u wylotu Wolskiego Dołu
Kraków, kapliczka przy murze klasztoru na Bielanach
Kraków, kapliczka przed bramą klasztoru na Bielanach
Kraków, Panieńskie Skały
Kraków, kapliczka na Ostrej Górze
Kraków, Polana Bielańska
Kraków, dawna osada służbowa w Mokrym Dole
Kraków, dawna osada służbowa przy zoo
Kraków, klasztor kamedułów na Bielanach
Kraków, willa Odyniec i zamek Przegorzały
Kraków, dawna osada służbowa Pod Skałkami
Kraków, tradytor przy ul. Olszanickiej

Po więcej szczegółów zapraszam na stronę Przewodnika.
Tutaj artykuł ogólny w dziale Aktualności: http://www.kulturawlesie.pl/2017/06/30/las-wolski/
i mapa z opisem wszystkich dodanych miejsc: http://www.kulturawlesie.pl/mapa/

W przygotowaniu – Pasternik, Las Zabierzowski i lasy nad górną Sanką

Napisany przez: Kultura w lesie 28/07/2017, 10:22

Witam! Dodałem do Przewodnika miejsca z Lasu Zabierzowskiego i jego okolic, od podkrakowskiego Pasternika po Las Werbownia koło Rudawy i Dolinę Mnikowską. Stosując terminologię militarną można powiedzieć, że oczyściłem leśne przedpole kulturowe przed wejściem do Lasu Zwierzyniec, Lasu Rudno i Puszczy Dulowskiej. Z ciekawszych miejsc w tej edycji:

Fort nr 43 Pasternik. Największy jak do tej pory obiekt dawnej Twierdzy Kraków w Przewodniku. Niestety, w jego przypadku cały zapał eksploratorski skutecznie studzą tablice ‘zakaz wstępu’, ‘obiekt wojskowy’ itp. Przeważnie biorę takie rzeczy na serio, więc podszedłem tylko do koszar szyjowych fortu. Wejście do poterny było szeroko otwarte, ale zawieszona nad nim kamera i halogen – to już było dla mnie za wiele…



Figura św. Jana Nepomucena niedaleko cmentarza w Rząsce. Pierwszy leśny Nepomuk w Przewodniku. Pięknie w ostatnich latach odnowiony. Pamiętam go z roku 2014, kiedy już prawie się rozsypywał.



Las Werbownia koło Rudawy. W lesie zestaw niemieckich umocnień z 1944-1945 r. Jak na razie numer jeden jeśli chodzi o stosunek powierzchni lasu do ilości wojskowego betonu.



Dwie skały legendarne.
Skała Kmity - nieszczęśliwie zakochany rycerz rzuca się w przepaść.



Skała Krzywy Sąd – niesprawiedliwie osądzony przez swego pana giermek zostaje zepchnięty w przepaść.



I jeszcze jedno miejsce, z najbardziej chyba niezwykłym klimatem. Potężny, stary dąb na miejscu dawnego cmentarza epidemicznego koło Aleksandrowic.



Wykaz wszystkich obiektów, które trafiły do Przewodnika:

Aleksandrowice, cmentarz epidemiczny, XIX w.
Aleksandrowice, skała Krzywy Sąd
Balice, kapliczka w Lesie Zabierzowskim
Burów, kapliczka w Lesie Zabierzowskim (1), 2. poł. XX w.
Burów, kapliczka w Lesie Zabierzowskim (2), 1981 r.
Mników, grodzisko na Zamczysku, VIII-IX w.
Mników, kaplica nad Matką Boską, XIX w.
Modlniczka, fort nr 43 Pasternik
Rudawa, umocnienia w Lesie Werbownia, 1944-1945 r.
Rząska, bateria B3 Fortu nr 43 Pasternik, 1902 r.
Rząska, figura św. Jana Nepomucena
Sanka, kapliczka przydrożna (1)
Sanka, kapliczka przydrożna (2)
Zabierzów, Skała Kmity

...

Po więcej szczegółów zapraszam na stronę Przewodnika.
Tutaj artykuł ogólny w dziale Aktualności: http://www.kulturawlesie.pl/2017/07/28/las-zabierzowski-i-okolice/
Tutaj mapa z opisami i zdjęciami wszystkich dodanych miejsc: http://www.kulturawlesie.pl/mapa/

W przygotowaniu: Las Zwierzyniec

Napisany przez: Kultura w lesie 1/09/2017, 9:11

Witam i zapraszam na wakacyjne wydanie Kultury w lesie. W pierwszej połowie sierpnia wędrowałem przez dwa tygodnie z Kalwarii Zebrzydowskiej do, jak się później okazało, Iwonicza-Zdroju. Po drodze były oczywiście lasy, a w nich wiele ciekawych miejsc, które zebrałem w relacji na stronie przewodnika:
http://www.kulturawlesie.pl/2017/08/31/kultura-w-lesie-na-wakacjach/

Zdjęcie, które w tym przypadku najbardziej pasuje do okoliczności, przedstawia kamiennego św. Onufrego, patrona wędrowców. Figura stoi na Strońskiej Górze koło Kalwarii Zebrzydowskiej. Kiedyś postument pod Onufrym był obrotowy – można było obrócić świętego w kierunku, w którym się wyruszało, i poprosić go o opiekę w drodze. Dziś mechanizm już nie istnieje, ale święty patrzy na stałe w kierunku mniej więcej południowo-wschodnim, czyli tam, gdzie ja – także mniej więcej – się wybierałem.

Napisany przez: carantuhill 2/09/2017, 21:24

Ja w kwestii formalnej. W okolicy są dwie figury Onufrego, jedna właśnie na Kamionce(Strońska Góra), druga na górze Chełm. Mechanizmu już od ponad 100 lat nie ma, ale dam sobie rękę uciąć, że obracał się Onufry na Górze Chełm. Fakt, że w internecie jest z tym zamieszanie, ale ktoś się pomylił, a potem to już kopiuje się. Na Górze Chełm był starszy i przy ważniejszym szlaku. Z oboma figurami są związane ciekawe legendy.
Chełm strasznie zarósł ostatnio, ciężko chodzi się po jego wierzchołkach, zwłaszcza, że jego potoki i urwiska są dość strome, nie dziwne, że jakiś facet ostatnio się tam w Sylwestra zgubił. W uzupełnieniu, bo zdarzało mi się tam chodzić. Idąc małym szlakiem beskidzkim, warto zwrócić uwagę na figurę starca, któremu złośliwi harcerze dorobili glinianą brodę - to pamiątka po pwenym złośliwym i chciwym księdzu, co go spotkał przykry wypadek, jak chciał wiernych odwiedzić. Sprawa dość mocno zbulwersowała galicyjską opinię publiczną zaraz po rozbiorach. Księdza powiesili na drzewie, cały dekanat został obłożony klątwą, dobry cesarz ułaskawił biedaków, a i tak miejscowy wymiar sprawiedliwości ich powiesił. Trochę wyżej jest kapliczka - wybudowana w XIX wieku - data dziwnie koliduje z miejscową legendą o fundatorze co dorabiał sobie rabując na Węgrzech podczas powstania, regularnie zmieniając strony, a potem osiadł w okolicy Nieco dalej jest malowniczy Starowidz - Łysa Góra - na pewno będące miejscem kultu. A poniżej mógłby ktoś poszukać resztek piwnic dawnego dworu i pozostałości kościoła, co go ten powieszony ksiądz zaczął budować. Poniżej Starowidza są legendarne Zembrzyce, o których są nawet dwa tematy na forum, a i Sapkowski uwiecznił ich poezję w swoim Narrenturmie.
Las chełmski słynie z wielu ciekawych historii z okolic II WŚ - tam działały duże grupy partyzanckie, a pamiątki po walkach nawet dziś znajdzie uważny spacerowicz

Napisany przez: Kultura w lesie 3/09/2017, 16:10

Znam Onufrego z Chełmu! W ubiegłym roku biwakowałem przy nim, kiedy szedłem Małym Szlakiem Beskidzkim. Koło piątej rano nadciągnęło dwóch grzybiarzy. Jeden wsadził głowę pod plandekę nad hamakiem i ryknął do drugiego: Ty, patrz, a tu sobie ktoś śpi w namiocie!!! Nie miałem wyjścia, musiałem wstać, chociaż grzybów nie zbieram Pamiętam, że za Onufrym jest jeszcze mogiła z II wojny.

Z ciekawości zajrzałem przed chwilą do swojego archiwum i mam jeszcze z tamtych okolic kapliczkę na zejściu do Zembrzyc, przy szlaku, przed Starowidzem. Murowana, domkowa i z XIX w., na froncie pod gzymsem tablica, na której rok fundacji 1879 i napis: FUNDATOROWIE / GMINA MARCÓWKA.

Ciekawie brzmią te historie z Chełmu. Do partyzantów dochodzą jeszcze konfederaci barscy - Las Groby pod Lanckoroną to w sumie przedłużenie tego samego pasma na wschód. Kiedyś tam dotrę z Kulturą w lesie

Napisany przez: Kultura w lesie 3/09/2017, 16:40

Wyszperałem źródło, z którego zaczerpnąłem informację na temat obrotowego charakteru Onufrego na Strońskiej Górze: http://www.wgorach.iap.pl/index.html?id=25433&location=f&msg=1

W sposób iście salomonowy sprawę załatwia Julian Zinkow, który stwierdza, że obrotowe podstawy miały obydwie figury (Wokół Kalwarii Zebrzydowskiej i Lanckorony, 2000, s. 263)

Napisany przez: carantuhill 3/09/2017, 17:17

To mogłem być ja . Kiedyś byłem tam na grzybach - teraz ponoć się gorzej chodzi, bo pozarastało. Na Chełmie była też wieża triangulacyjna z niezłym widokiem, ale się rozpadła.



Idąc od Chełmu jest nawet kilka - duża kaplica, o której pisałem i na początku wsi ta właściwa - jeśli jeszcze stoi nad "karczmą" na Pilchówce. W ogóle we wsi jest jeszcze kilka kapliczek (a przynajmniej było).



A to już z drugiej strony od Przełęczy Harbutowickiej. I spiesz się, bo okolica jest ostro zabudowywana.



Moim źródłem są wspomnienia jednej takiej, co na Kramarkach pod Chełmem mieszkała i o swoim dzieciństwie książkę nawet wydała .

Napisany przez: Gajusz Mariusz TW 3/09/2017, 17:25

Znakomity temat. Dziękuję za posty i czekam na kolejne.

Pozdrawiam!

Napisany przez: carantuhill 3/09/2017, 18:57

Na forum jest jeszcze parę tematów "wokołochełmskich" - jest temat o pasie Radwanitów, o zamczysku w Zembrzycach i tajemniczym postumencie - również w Zembrzycach, więc nie będę się powtarzał Popularność okolicy będzie wzrastała, bo zalew w Mucharzu (o Mucharzu też jest temat) jest po sąsiedzku. Pozmieniali jednak układ dróg, więc koło Chełmu przez Wielkie Pole już nikt nie pojedzie (poza tym kierowcą autobusu wycieczkowego, co go tam gps wyprowadził ostatnio i zawiesił się na skarpie). Chyba jedynie pielgrzymki do Kalwarii Zebrzydowskiej (też jest temat). W uzupełnieniu:
http://www.historycy.org/index.php?showtopic=79484&hl=
http://www.historycy.org/index.php?showtopic=55923&hl=
http://www.historycy.org/index.php?showtopic=24324&hl=
http://www.historycy.org/index.php?showtopic=55809&hl=
http://www.historycy.org/index.php?showtopic=85054&hl=
http://www.historycy.org/index.php?showtopic=22316&hl=
Jeszcze gdzieś była Kalwaria i temat o Sałapatku

Archeolodzy badali dolinę Skawy i nawet parę rzeczy odkryli. Ale wszystko przed nimi.

Napisany przez: Kultura w lesie 28/09/2017, 20:59

Witam! Dodałem do Przewodnika Las Zwierzyniec. Jest górnictwo - to historyczne (węgiel kamienny) i współczesne (kamieniołomy Niedźwiedzia Góra i Nielepice). Są legendy, historie z czasów Hrabstwa Tenczyńskiego, XIX-wieczni powstańcy i ścigający ich Rosjanie, partyzanci organizujący skok na kopalnię Krystyna II i Niemcy składujący amunicję w środku lasu. A nad tym wszystkim gdzieś w górze unosi się duch Potockich, dawnych właściceli tych dóbr, którzy gospodarując w umiejętny sposób uchronili Zwierzyniec od dewastacji i rozpadu na drobne fragmenty.


Mało który las ma tak porządne wejście. Brama Zwierzyniecka, czyli wykonana z cegły i betonu wizualizacja myśliwskiej wyobraźni…


Jedna z kapliczek na Żabniku. Kiedyś była tutaj gajówka Hrabstwa Tenczyńskiego, a jeszcze wcześniej osada smolarzy, u których można było podobno zamówić węgiel, kradziony z pańskiej kopalni na Kozłowej Górze (dziś Czerwieniec).


Szukając śladów dawnego górnictwa węglowego nie sposób nie myśleć cały czas o tym, co może znajdować się właśnie pod naszymi nogami, pięć, dziesięć albo sto metrów w głębi ziemi?


Górnicza kapliczka pomiędzy kopalnią węgla Krystyna I, Krystyna II i kamieniołomem Niedźwiedzia Góra. Gdzieś tutaj stała karczma pod Czerwieńcem. W XIX wieku spalili ją Rosjanie, którzy zapędzili się w te strony w pogodni za polskimi powstańcami (listopadowymi lub styczniowymi, w zależności od wersji).


Czarny Staw tylko z pozoru wygląda sielankowo. W mrocznych głębinach diabeł topił (topi?) grzeszników złapanych na Diabelskim Moście w Czernej.


Podobno po okolicznych lasach chętnie spacerowali weterani powstania listopadowego, których na rekonwalescencję do Krzeszowic zaprosili właściciele majątku, Potoccy. Na wzgórzu Porąbka powstańcy mieli wspominać dawne czasy i wznosić toasty za zdrowie ułanów, dlatego z czasem zaczęto nazywać to miejsce Ułańskim Zdrowiem.


Cmentarz epidemiczny na skraju Nawojowej Góry. Pamiątka po epidemii dżumy, która przetoczyła się przez okoliczne wsie w 1710 r.


Wykaz wszystkich obiektów, które trafiły do Przewodnika:

Frywałd, osada służbowa Kopce XVIII w.
Frywałd, prochownia, 1944-1945 r.
Młynka, kapliczka przydrożna, k. XIX w.
Młynka, kopalnia wapienia Nielepice, 1970-2015 r.
Nawojowa Góra, cmentarz epidemiczny, 1710 r.
Nawojowa Góra, nieistniejąca osada służbowa, 1. poł. XX w.
Nawojowa Góra, Ułańskie Zdrowie
Tenczynek, Brama Zwierzyniecka, XIX w.
Tenczynek, Czarny Staw
Tenczynek, kapliczka górnicza
Tenczynek, kapliczki na Żabniku
Tenczynek, kopalnia diabazu i porfiru Niedźwiedzia Góra, 1902 r.
Tenczynek, kopalnia piasków i żwirów Czerwieniec, XX w.
Tenczynek, kopalnia węgla kamiennego Adam, XVIII-XIX w.
Tenczynek, kopalnia węgla kamiennego Kmita, XIX-XX w.
Tenczynek, kopalnia węgla kamiennego Krystyna I, XIX-XX w.
Tenczynek, kopalnia węgla kamiennego Krystyna II, XX w.
Tenczynek, krzyż na Buczynie
Tenczynek, krzyż przydrożny, pocz. XX w.
Tenczynek, Stara Sztolnia, 1895-1898 r.


Po więcej szczegółów zapraszam na stronę Przewodnika.
Tutaj artykuł ogólny w dziale Aktualności: http://www.kulturawlesie.pl/2017/09/28/las-zwierzyniec/
Tutaj mapa z opisami i zdjęciami wszystkich dodanych miejsc: http://www.kulturawlesie.pl/mapa/

Napisany przez: carantuhill 26/10/2017, 14:01

Ja bym jednak pociągnął dalej wątek okolic Chełmu, bo choć te miejsca są znane to jeszcze nie do końca odkryte. Trochę to zmieni jezioro zwane "mucharskim", które każda kolejna władza otwiera na nowo Wszyscy znają pewnie Kalwarię Zebrzydowską, ale większość ludzi ogranicza się do zwiedzenia samego klasztoru - mało kto ma czas, żeby wybrać się na górę Żar, gdzie zarastało chwastami słowiańskie grodzisko, odwiedzić słynną Lanckoronę, albo z Kalwarii przez Bugaj wybrać się właśnie na górę Chełm, po drodze odwiedzając muzeum w Stryszowie.
Idąc na Iwonicz na pewno szedłeś przez moje rodzinne miasto Sucha, dawną stolicę Dominium suskiego i okoliczne lasy, które poza moim, należały kiedyś do rodziny Branickich i Tarnowskich i zostały w nie do końca legalny sposób znacjonalizowane.

Napisany przez: Kultura w lesie 30/10/2017, 14:55

Ja też chętnie pociągnąłbym ten i wiele innych wątków, które zbierają się powoli w folderze pod inspirującą nazwą "do zrobienia" Cierpliwości! Kultura w lesie jest projektem na długie lata. Najbliższe plany obejmują opracowanie lasów jurajskich i Puszczy Niepołomickiej. Później zamierzam posuwać się do przodu według klucza wielkich kompleksów leśnych. Chełm i okolice podpadają pod dawną Puszczę Karpacką, którą z racji rozmiarów podzielę na pewno na kilka mniejszych części.

Póki co zapraszam do październikowego wydania Kultury w lesie. Do Przewodnika trafił właśnie pierwszy kompleks leśny ze słowem puszcza w nazwie! Puszcza Dulowska, bo o niej mowa, jest co prawda bardziej puszczą nominalną, niż faktyczną, ale fakt pozostaje faktem, i to potwierdzonym przez Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych. Osobiście mam do tego lasu szczególny sentyment. Przyjeżdżałem tutaj rowerem w czasach licealnych, żeby nazywać po swojemu miejsca, rysować ich mapy i przekradać się przez ogrodzenie ośrodka łowieckiego w poszukiwaniu bobrów i łosi. Piękne czasy...

Zamek Tęczyn. Nie oparłem się pokusie, żeby dodać go do Przewodnika, choć to raczej kultura na skraju lasu.


Ostatnia już leśna kopalnia dawnego tenczyńskiego zagłębia węglowego. Najmniejsza, z najskromniejszą historią - przez dużą część swojego istnienia była zamknięta.


Czarny krzyż vel krzyż Izabeli przy drodze do Woli Filipowskiej. Historia mroczna: domniemane miejsce spoczynku pewnego małżeństwa, które przyjechało do Rudna kupić dom, po czym zaginęło bez śladu. Histria miłosna: domniemane miejsce spoczynku Izabeli Lubomirskiej z Czartoryskich, która za życia miała spotykać się tutaj z kochankiem.


Zbójnik, czyli nieistniejący przysiółek Rudna. Podobno w dawnych czasach w pobliżu tego miejsca grasowali rabusie, którzy napadali na spokojnych obywateli wędrujących Drogą Alwerską.


Pierwsze w Przewodniku miejsce pamięci związane z leśnikiem. Gajowy Adam Król w roku 1933 'padł z rąk niszczycieli'. Nadal próbuję ustalić, o co konkretnie chodziło. Kłusownicy? Złodzieje drewna?


Wykaz wszystkich obiektów, które trafiły do Przewodnika:

Nieporaz, krzyż pamiątkowy w Puszczy Dulowskiej
Rudno, kapliczka pod zamkiem, XIX w.
Rudno, dawna kopalnia melafiru, XX w.
Rudno, dawna kopalnia węgla kamiennego, XIX-XX w.
Rudno, krzyż Pod Hubertem
Rudno, kapliczka na Kajdasówce, XIX w.
Rudno, czarny krzyż vel krzyż Izabeli, XIX w.
Rudno, zamek Tęczyn, XIV-XVII w.
Rudno, nieistniejąca osada Zbójnik
Wola Filipowska, kapliczka przydrożna

Po więcej szczegółów zapraszam na stronę Przewodnika.
Tutaj artykuł ogólny w dziale Aktualności: http://www.kulturawlesie.pl/2017/10/30/las-rudno-i-puszcza-dulowska/
Tutaj mapa z opisami i zdjęciami wszystkich dodanych miejsc: http://www.kulturawlesie.pl/mapa/

Napisany przez: Kultura w lesie 30/11/2017, 10:03

Witam! W listopadowym wydaniu Kultury w lesie mała dygresja rocznicowa. Dodałem do przewodnika siedem leśnych cmentarzy z I wojny światowej, położonych na pograniczu Jury i Wyżyny Miechowskiej i związanych z walkami z listopada/grudnia 1914 r. Jangrot-Cieplice, Zadroże, Maszków, Narama (I i II), Goszcza i Masłomiąca. Poniżej fotografie trzech pierwszych (Jangrot, Zadroże, Maszków), więcej w Aktualnościach: http://www.kulturawlesie.pl/2017/11/30/wojenne-cmentarze-na-wschodnich-rubiezach-jury/

Napisany przez: Kultura w lesie 2/01/2018, 14:25

Witam! Miło mi donieść, że 'Kultura w lesie' wkracza w nowy rok z hasłem: Do lasu ze smartfonem! Na stronie http://www.kulturawlesie.pl/mapa/ umieściłem nową, 'terenową' wersję mapy z miejscami opisanymi w Przewodniku. Przetestowałem ją pod koniec grudnia w lasach na południe od Olkusza (okolice Żurady i Gorenic). Zabawy było co niemiara. Po pierwsze, po raz pierwszy korzystałem z urządzenia typu smartfon. Po drugie, musiałam udawać, że nie mam pojęcia, dokąd prowadzi mnie urządzenie. Wnioski moje mają walor szczególny, są to bowiem wnioski smartfonowego nowicjusza. Brzmią one następująco: smartfon jest urządzeniem dosyć przydatnym, szczególnie w lesie, do odnajdywania miejsc opisanych w Leśnym przewodniku kulturowym. Mapa działa zaskakująco dobrze (czytaj: autor Przewodnika czuł się zaskoczony). Margines błędu może wynosić od kilku do kilkudziesięciu metrów. Opisy i zdjęcia wczytują się dobrze (te pierwsze bez problemu, te drugie trochę wolniej). Nie pozostaje nic innego, jak ruszać do lasu!

Napisany przez: Kultura w lesie 2/02/2018, 9:17

Witam i zapraszam do lutowego wydania Kultury w lesie! Do Przewodnika trafiło właśnie dwadzieścia siedem nowych miejsc z lasów w okolicach Alwerni. Wśród najciekawszych:

Klasztor bernardynów w Alwerni, w "samotnem i ciemnym borem okrążonem, dzikiem ustroniu". Trzeci leśny klasztor opisany w Przewodniku (po karmelitach bosych w Czernej i kamedułach na krakowskich Bielanach).



Historie górnicze - nieczynne kopalnie porfiru i melafiru w lasach Orlej i Belwender oraz w Regulicach. Gratka przede wszystkim dla geologów, ale znajdą coś dla siebie także obdarzeni wyobraźnią poszukiwacze skarbów, duchów i wszelkiego rodzaju zakamarków (fot. w kolejności: Regulice, Orlej, Belwender).







Ślady zmagań z dawnymi epidemiami chorób zakaźnych. Ci, którzy pomarli, spoczywają na epidemicznych cmentarzach (fot. cmentarz w Cholernym Lesie koło Regulic). Ci, co przeżyli, w podziękowaniu za przeżycie fundowali wotywne kapliczki (fot. kapliczka na Spaliskach w Brodłach).





Historie kapliczkowe. Tych jak zawsze najwięcej. Kapliczki i krzyże znaczą miejsca, gdzie zamordowano gajowego, gdzie drzewo przywaliło drwala, gdzie w drodze pod Wiedeń zatrzymał się król Sobieski. Są przy mogile powstańców listopadowych i na cmentarzu dzieci pochowanych bez sakramentów. W tym ostatnim przypadku ustawione po to, aby uciszyć ich pośmiertne krzyki... (fot. kapliczka na Sarem koło Źródeł Małych).



I jeszcze obiekt z kategorii dawne znaki graniczne. Kopce w Lesie Siemota, usypane być może pod koniec XVIII wieju na trójstyku wsi Regulice, Kwaczała i Płaza, później z niezwykłą prezycją odwzorowane na austriackiej mapie katastralnej z 1848 roku. Do dzisiaj na kopcach załamuje się granica Regulic i Płazy (będąca jednocześnie granicą gminy Alwernia i Chrzanów) oraz zbiegają się granice trzech oddziałów leśnych nadleśnictw Krzeszowice i Chrzanów.



Wykaz wszystkich obiektów, które trafiły do Przewodnika:

Alwernia, figura św. Franciszka i krzyże przy ul. Klasztornej
Alwernia, kapliczka przy ul. Kulawki
Alwernia, klasztor Bernardynów, XVII w.
Alwernia, krzyż przy starej drodze pątniczej
Alwernia, krzyż przy ul. Spacerowej
Alwernia, most kolejowy w lesie Belwender, 1. poł. XX w.
Brodła, kapliczka na Spaliskach, 1869 r.
Brodła, kapliczka przy drodze do Zalasu, 1. poł. XX w.
Brodła, krzyż przydrożny, 2. poł. XX w.
Kwaczała, kapliczka przy ul. Czarny Las, 1. poł. XIX w.
Kwaczała, kapliczka przy ul. Jurajskiej, 2. poł. XIX w.
Kwaczała, krzyż przydrożny na Krzyku, 2. poł. XIX w.
Nieporaz, mogiła żołnierza polskiego, 1945 r.
Okleśna, cmentarz epidemiczny w lesie Dąbrowa, XIX w.
Okleśna, kapliczka św. Huberta, XIX w.
Okleśna, kapliczka św. Józefa, 1886 r.
Płaza, kapliczka św. Antoniego, XIX/XX w.
Poręba Żegoty, dawne kopalnie glinki ceramicznej
Poręba Żegoty, kopalnia melafirów Belwender, XIX-XX w.
Regulice, cmentarz epidemiczny w Cholernym Lesie, XVIII-XIX w.
Regulice, kapliczka w lesie Brandyska
Regulice, kopalnia melafirów, XIX-XX w.
Regulice, kopce graniczne w Lesie Siemota
Zalas, dawna osada służbowa Orlej
Zalas, kapliczka Pod Obrazkiem w Lesie Orlej, 1972 r.
Zalas, kopalnia porfiru Orlej, 1880-1966 r.
Źródła Małe, kapliczka na Sarem, pocz. XX w.

Po więcej szczegółów zapraszam na stronę Przewodnika.
Tutaj artykuł ogólny w dziale Aktualności: http://www.kulturawlesie.pl/2018/02/01/lasy-wokol-alwerni/
Tutaj mapa z opisami i zdjęciami wszystkich dodanych miejsc: http://www.kulturawlesie.pl/mapa/

Napisany przez: Kultura w lesie 7/03/2018, 13:04

Witam! Dodałem do Przewodnika dwadzieścia miejsc położonych w lasach wokół Czernichowa nad Wisłą. Wybór najciekawszych:

Piękny, żeliwny krzyż wystawiony w 1882 roku z fundacji księdza Stanisława Słotwińskiego, opata klasztoru Kanoników Regularnych w Krakowie. Krzyż stoi w Czarnym Lesie, na granicy Kamienia i Rusocic, być może na miejscu jednego z dawnych kopców granicznych. Jeden z najpiękniejszych zabytków tego rodzaju opisanych do tej pory w Przewodniku.



Cmentarz epidemiczny pod Kajasówką, położony tuż przy styku Czułówka, Przegini Narodowej i Nowej Wsi Szlacheckiej. Nie wiadomo, skąd wzięły się ułożone pod krzyżem kamienne płyty nagrobne z niemieckimi napisami. Z informacji zasłyszanej w Czernichowie wynika, że zostały one tutaj przywiezione przez miejscowych szabrowników, którzy po zakończeniu wojny wyruszyli na tzw. ziemie odzyskane w celu grabieży opuszczonego mienia niemieckiego. Informacja ta nie została jednak w żaden sposób potwierdzona.



Nieczynny kamieniołm wapienia i piaskowca na Ratowej. Eksploatowany od XIV wieku, przez większość czasu należał do klasztoru Kanoników Regularnych z krakowskiego Kazimierza (właściceli pobliskiego Kamienia). Pozyskany surowiec zwożono do miejsca załadunku nad Wisłą, skąd spławiany był rzeką między innymi do Krakowa. W pierwszej połowie XX wieku do transportu kamienia używano kolejki wąskotorowej (na drugim zdjęciu pozostałość po kolejsce - leśna droga stokowa z kamienną obudową zbocza).





Wspomnieniem z czasów II wojny światowej są liczne betonowe schrony (Kochbunkry), będące częścią niemieckiej linii umocnień Stellung B1, która biegła w tym rejonie pomiędzy punktami oporu (Stutzpunkt) Czułówek i Kossowa (ten drugi położony już za Wisłą).



W miejscu spalonej gajówki na Żakowcu stoi pomnik poświęcony pamięci trzech partyzantów Gwardii Ludowej, którzy zginęli 13 września 1943 roku w potyczce z niemiecką żandarmerią. Za pomoc udzieloną partyzantom leśniczy Franciszek Kosycarz trafił do obozu w Oświęcimiu, gdzie zginął 18 grudnia 1943 roku.



Ruiny ośrodka harcerskiego koło Przegini Duchownej to smutne świadectwo nieudanej inwestycji z czasów całkiem nieodległych. Według informacji zasłyszanej w Czernichowie, ośrodek wybudowano na przełomie lat 80/90 XX wieku, nigdy jednak nie oddano go do użytku. Z czasem budynek został zdewastowany, a wszystkie nadające się do wykorzystania elementy (armatura, okna i drzwi itp.) zostały rozkradzione.



Wykaz wszystkich obiektów, które trafiły do Przewodnika:

Czernichów, pomnik partyzancki w lesie Żakowiec
Czernichów, kapliczka przydrożna, 2. poł. XX w.
Czułówek, cmentarz epidemiczny, XIX w.
Kamień, kopalnia wapienia w lesie Ratowa, XIV-XX w.
Kamień, krzyż przy drodze do Rusocic (1), 1882 r.
Kamień, krzyż na granicy z Podłężem, 2 poł. XIX w.
Kamień, krzyż przy drodze do Rusocic (2), 1882 r.
Przeginia Duchowna, komora łączności, 1944 r.
Przeginia Duchowna, ośrodek harcerski, 2. poł. XX w.
Przeginia Duchowna, schron, 1944 r.
Przeginia Duchowa, kamieniołom na Kamyku, 1. poł. XX w.
Przeginia Narodowa, schron pod Sowią Górą (1), 1944 r.
Przeginia Narodowa, schron pod Sowią Górą (2), 1944 r.
Rusocice, schron przy drodze do Zagórza (1), 1944 r.
Rusocice, schron przy drodze do Zagórza (2), 1944 r.
Rusocice, krzyż na skale Czubatka, 2010 r.
Rusocice, wapiennik i kamieniołom pod Czubatką
Rusocice, schron, 1944 r.
Rusocice, kapliczka przy drodze do Kamienia
Rusocice, kapliczka pod Sowią Górą


Po więcej szczegółów zapraszam na stronę Przewodnika:
Tutaj artykuł ogólny w dziale Aktualności: http://www.kulturawlesie.pl/2018/03/05/lasy-wokol-czernichowa-nad-wisla/
Tutaj mapa z opisami i zdjęciami wszystkich dodanych miejsc: http://www.kulturawlesie.pl/mapa/

Napisany przez: Kultura w lesie 19/04/2018, 17:47

Wiosenne nowości Kultury w lesie! Zapadła decyzja, aby do planów urządzania lasu, które sporządzane są w naszej firmie (Krameko sp. z o.o.), dołączać osobne opracowania poświęcone leśnym zabytkom, miejscom historycznym i pamiątkom przeszłości z danego terenu. Dla internetowego wydania Leśnego przewodnika kulturowego oznacza to przede wszystkim większe urozmaicenie. W najbliższych miesiącach na stronie pojawią się opisy lasów położonych m.in. w okolicach Tarnowskich Gór, Lubaczowa i Uścia Gorlickiego. Ponieważ ostatnie tygodnie spędzam głównie w terenie, planowaną na kwiecień publikację o lasach wokół Babic muszę przełożyć na maj. Tymczasem załączam kulturową pocztówkę z pozdrowieniami z lasów lubaczowskich

Napisany przez: Gajusz Mariusz TW 19/04/2018, 18:35

Czując się cząstkowym adresatem także pozdrawiam i czekam na kolejne odsłony Leśnego przewodnika kulturowego

Napisany przez: Kultura w lesie 20/04/2018, 9:39

Na dzień dzisiejszy jedynym realnym zagrożeniem dla kolejnych odsłon Kultury w lesie może być lekkomyślność redaktora, której dowodem niech będzie opisane dalej wydarzenie. Kilka dni temu przemierzam las pod Lubaczowem w poszukiwaniu kamiennego krzyża, jednego z wielu w tej okolicy krzyży bruśnieńskich. Krzyż znalazłem, a że stoi on dwieście metrów od GRANICY z Ukrainą, ruszam w tamtą stronę, aby sfotografować słupy GRANICZNE. W oddali słychać warkot, drogą GRANICZNĄ na quadzie nadjeżdża patrol Straży GRANICZNEJ. Jak każdy praworządny obywatel, rzucam się w tej sytuacji w najbliższe krzaki, gdzie przeczekuję przejazd patrolu. Odchodząc z tamtego miejsca wyobraziłem sobie, jak by to wszystko wyglądało z ich punktu widzenia, gdyby mnie jednak zauważyli. Mężczyzna narodowości polskiej ukrywa się w krzakach na granicy z Ukrainą. Nie posiada przy sobie żadnych dokumentów, za to wyposażony jest w aparat fotograficzny, GPS oraz plik map z naniesionymi symbolami: kółkami, kwadratami, trójkątami. Człowiek ten tłumaczy w sposób mętny, że trafił tutaj w poszukiwaniu jakichś krzyży i śladów nieistniejących osad, a także dlatego, że fascynuje go wszystko, co GRANICZNE. Żałość mnie ogarnia... Ale zdjęcie jest

[attachmentid=24731]

Napisany przez: Kultura w lesie 9/05/2018, 9:15

Witam! Dodałem do Przewodnika trzynaście miejsc położonych w lasach w okolicach Babic. Wśród najciekawszych:

Ruiny zamku Lipowiec. Niegdyś niewielki zameczek rycerskiego rodu Gryfitów, później rezydencja krakowskich biskupów i administracyjne centrum klucza dóbr, następnie więzienie, dom poprawy dla duchownych, w końcu malownicza ruina i klasyczny leśny zamek, o czym przekonuje poniższe ujęcie.



Szwedzki Szaniec. Relikty umocnień ziemnych wzniesionych przez Szwedów w okresie potopu nieopodal zamku Lipowiec. Bardzo przyjemne miejsce na odpoczynek w przypadku, gdy na Lipowcu tłumy. Na Szwedzki Szaniec nie przychodzi nikt...



Wzgórze Grodzisko Wielkie z reliktami umocnień ziemnych dawnego grodu, legendami o okrutnym zbóju, grasującym niegdyś na trakcie z Wygiełzowa do Pogorzyc oraz historią nieistniejącej kapliczki epidemicznej.





Kapliczka św. Rozalii - jedna z najbardziej malowniczych leśnych kapliczek w tej okolicy.



Wzgórze Bukowica, a na nim dawna kopalnia wapienia z wyrobiskami przypominającymi jaskinie oraz źródło ze złotą kaczką i podziemnym połączeniem z zamkiem Lipowiec.





Cmentarz epidemiczny z połowy XIX wieku przy drodze z Babic do Rozkochowa, a w jego pobliżu dwie bezimienne mogiły żołnierskie II wojny światowej.







Wykaz wszystkich obiektów, które trafiły do Przewodnika:

Babice, zamek Lipowiec, XIII/XIV w.
Babice, krzyż przydrożny
Babice, relikty szańca, XVII w.
Kwaczała, mogiła nieznanego żołnierza, II wojna św.
Płaza, grodzisko na Grodzisku Wielkim
Płaza, legenda o nawróconym zbójniku
Rozkochów, cmentarz epidemiczny, 1855 r.
Rozkochów, mogiła nieznanego żołnierza niemieckiego, 1945 r.
Zagórze, kapliczka św. Rozalii, XIX w.
Zagórze, dawna kopalnia wapienia na Srebrnicy
Zagórze, dawna kopalnia wapienia pod Bukowicą
Zagórze, mogiła nieznanego żołnierza polskiego, 1939 r.
Zagórze, legendy o źródle pod Bukowicą

Po więcej szczegółów zapraszam na stronę Przewodnika:
Tutaj artykuł ogólny w dziale Aktualności: http://www.kulturawlesie.pl/2018/05/07/lasy-wokol-babic/
Tutaj mapa z opisami i zdjęciami wszystkich dodanych miejsc: http://www.kulturawlesie.pl/mapa/

Napisany przez: Kultura w lesie 16/07/2018, 9:08

Witam! Dodałem do Przewodnika 58 miejsc położonych w lasach na terenie miasta i gminy Lubaczów. To pierwsze w przewodniku lasy pograniczne, kresowe, z trudną historią z lat 1939-1947, tak dobrze znaną z Bieszczadów, Beskidu Niskiego i Pogórza Przemyskiego. Wśród najciekawszych miejsc:

Cmentarz greckokatolicki w nieistniejącej wsi Sieniawka, najpiękniejsza jak do tej pory leśna nekropolia opisana w przewodniku.







Krzyże z bruśnieńskiego ośrodka kamieniarskiego. Na omawianym terenie jest ich tak wiele, że śmiało można mówić o leśnym muzeum bruśnieńskiej sztuki kamieniarskiej. Tematem krzyży bruśnieńskich od wielu lat zajmuje się grzegorz Ciećka, którego miałem przyjemność poznać w Horyńcu-Zdroju. Warto zajrzeć na prowadzoną przez niego stronę http://kamiennekrzyze.pl/.








Leśne uroczyska po nieistniejących przysiółkach Sieniawki, kolejno: Stelmachy, Sucholas, Tymosze. W miejscach tych można jeszcze odnaleźć regularne zarysy ziemne, z których część jest zapewne związana z nieistniejącą zabudową wsi wysiedlonych w latach 1945-1947.








Stacja przeładunkowa Kaplisze. Wybudowano ją w połowie ubiegłego wieku dla Armii Czerwonej, która w razie wybuchu wojny z Zachodem miała przesiąść się tutaj wraz z całym sprzętem z szerokich, rosyjskich torów kolejowych na węższe, europejskie. Wojna nie wybuchła, a na Kaplisze nie przybył ani jeden rosyjski pociąg wojskowy, choć niezbędną infrastrukturę utrzymywano w stanie gotowości technicznej przez długie lata. W końcu urządzenia bocznicy rozebrano. Pozostały nasypy ze słupkami kilometrowymi, rozległa polana w środku lasu otoczona rowami odwadniającymi, fundamenty budynków i ostatnie nie rozkradzione podkłady kolejowe.








Wieża wodna w Tymcach. Kiedyś zaopatrywała w wodę parowozy kursujące trasą Kolei Jarosławsko–Sokalskiej, a następnie (do lat 80. XX w.) linią kolejową nr 101 Jarosław-Hrebenne. Później wokół nieużywanego obiektu wyrósł las, a sama wieża popada powoli w ruinę, choć są podobno plany rewitalizacji i urządzenia w niej obserwatorium astronomicznego.



Ze względu na dużą liczbę obiektów, rezygnuję tym razem z wykazu, który zawsze zamieszczałem na końcu wpisu. Zapraszam do eksploracji miejsc na mapie: http://www.kulturawlesie.pl/mapa/ oraz do osobnego artykułu http://www.kulturawlesie.pl/2018/07/12/lasy-wokol-lubaczowa/

Napisany przez: Kultura w lesie 5/09/2018, 10:29

Witam! Dodałem do Przewodnika miejsca położone w lasach na terenie gminy Wielkie Oczy. Szukając materiałów do tej części Kultury w lesie, trafiłem na wspomnienia Cwi Orensteina, który urodził się w okresie międzywojennym w Wielkich Oczach, ale większość dzieciństwa spędził w leżącej 'za lasem' osadzie Korczunek. We wspomnieniach jest wiele odniesień do wielkoockich lasów i miejsc, które już dzisiaj nie istnieją (osada Korczunek, leśniczówka między Korczunkiem i Wielkimi Oczami). Więcej w artykule: http://www.kulturawlesie.pl/2018/09/04/lasy-wokol-wielkich-oczu/. Poza tym, jak zawsze, wiele ciekawych miejsc:

Kapliczka przy Pięciu Sosnach wystawiona w miejscu objawienia maryjnego:



Cmentarz z I wojny światowej w Łukawcu:



Miejsce tajemniczej zbrodni w środku lasu:



Ciąg dalszy leśnej galerii krzyży z bruśnieńskiego warsztatu kamieniarskiego:

Napisany przez: Elfir 5/09/2018, 11:35

Fantastyczna dokumentacja!

Napisany przez: Kultura w lesie 5/09/2018, 14:59

Dzięki! Dokumentacja rzeczywiście spora, w ubiegłym tygodniu dodałem obiekt numer 500. Padło na kamienny krzyż bruśnieński z okolic Wielkich Oczu. Materiał nabiera też wartości archiwalnej. Dwa dni temu jechałem rowerem obok dawnej leśniczówki na południe od Olkusza. Prosty, drewniany budynek z 1. połowy XX wieku. Dodałem go do Kultury w lesie w 2016 roku. Teraz budynku już nie ma - rozebrany do fundamentów, obok nowy dom murowany...

Napisany przez: Elfir 5/09/2018, 15:20

Przydałoby mi się coś takiego o moich okolicach

Napisany przez: Kultura w lesie 5/09/2018, 15:54

Zapytam z ciekawości, jaka to okolica?

Napisany przez: Elfir 5/09/2018, 16:17

Centrum Wielkopolski - Poznań

Napisany przez: Kultura w lesie 5/09/2018, 17:01

Jestem rodowitym Poznaniakiem! Od 30 lat na wygnaniu w Małopolsce

Napisany przez: Kultura w lesie 29/11/2018, 12:03

Witam! Do Przewodnika trafiło właśnie dziesięć leśnych cmentarzy wojskowych z czasów I wojny światowej znajdujących się w zachodniej części Beskidu Niskiego (gmina Uście Gorlickie, Nadleśnictwo Łosie). Jest wśród nich kilka nekropolii posiadających status "naj": najpiękniejsza zdaniem wielu (nr 51), najwyżej położona w Galicji Zachodniej (nr 58) oraz największa na terenie okręgu cmentarnego nr I Nowy Żmigród (nr 46). Zapraszam do artykułu: http://www.kulturawlesie.pl/2018/11/29/lasy-wokol-wysowej-i-uscia-gorlickiego-czesc-pierwsza/. Wszystkie cmentarze są już także na mapie i w katalogu.

Rotunda, cmentarz nr 51


Nowica, cmentarz nr 58


Konieczna, cmentarz nr 46


Polecam także artykuł o Kulturze w lesie, który ukazał się we wrześniowym numerze Lasu Polskiego: http://www.kulturawlesie.pl/2018/09/27/kultura-w-lesie-w-prasie/ oraz artykuł o zabytkach i pamiątkach przeszłości w toskańskich lasach u stóp Alp Apuańskich: http://www.kulturawlesie.pl/2018/10/29/kasztanowe-lasy-w-alpach-apuanskich/.

Napisany przez: Kultura w lesie 25/01/2019, 11:28

Na stronie Kultury w lesie dwa nowe artykuły zamykające tryptyk poświęcony lasom zachodniej części Beskidu Niskiego:

http://www.kulturawlesie.pl/2018/12/27/lasy-wokol-wysowej-i-uscia-gorlickiego-czesc-druga/
http://www.kulturawlesie.pl/2019/01/18/lasy-wokol-wysowej-i-uscia-gorlickiego-czesc-trzecia/

W pierwszym tekście historie z trzech beskidzkich szczytów:

Jawor: sanktuarium w miejscu objawienia maryjnego i warowny obóz konfederatów barskich





Lackowa: legenda o nieszczęśliwej miłości i krążącym po okolicy upiorze



Szubieniczny Wierch, czyli na poły legendarne miejsce straceń



W artykule drugim historie trzech opuszczonych osad:

Czertyżne - łemkowska wieś wysiedlona w czasie akcji "Wisła"



Marysin - przedwojenne wzorcowe gospodarstwo rolne rodziny Łopacińskich



Klimkówka - połemkowska wieś zalana przez wody sztucznego jeziora

Napisany przez: Elfir 25/01/2019, 18:06

Chyba się katu nie chciało wciągać skazańca na szczyt góry?

Aż sobie poszukałam więcej info o owym gospodarstwie:
http://lovekrakow.pl/aktualnosci/mysmy-wam-to-odbierali-w-majestacie-prawa-odkrywamy-mroczna-tajemnice-beskidu-niskiego-reportaz_15500.html

Teraz to teren prywatny.

Napisany przez: Kultura w lesie 29/01/2019, 11:31

Zgadza się. Przy drodze dojazdowej stoi wykonana przez obecnych właścicieli gablotka z przedwojennymi fotografiami osady, mapką oraz kopią aktu z 1949 roku wywłaszczającego Łopacińskich z Marysina.

Napisany przez: Kultura w lesie 30/05/2019, 9:41

Po rajdzie w Lasy Lublinieckie Kultura w lesie wraca na teren Małopolski, a konkretnie na Jurę. Do przewodnika dodałem właśnie kilkanaście miejsc położonych w okolicach Ogrodzieńca. W większości są to militaria:

Góra Birów z "rekonstrukcją" średniowiecznego grodu Wilcza Szczęka


Relikty średniowiecznej strażnicy w Ryczowie


Jedno z najbardziej klimatycznych miejsc w jurajskich lasach, czyli pozostałości dawnej Fabryki Prochu "Zawiercie"


Niemieckie schrony na linii umocnień Stellung b1 - Ringstandy 58c (tzw. Tobruki) i popularne kochbunkry na punktach oporu na wzniesieniu Suchy Połeć i na wschodnich zboczach Góry Janowskiego






Do tego relikty dwóch młynów na potoku Centuria w miejscowości Hutki Kanki:




Więcej szczegółów w artykule na stronie przewodnika:
http://www.kulturawlesie.pl/2019/05/29/lasy-wokol-ogrodzienca/

Polecam także wcześniejsze, nie-małopolskie wydania Kultury w lesie, w których zamieściłem opisy kilku ciekawych miejsc z okolic Tarnowskich Gór (hit tamtych lasów to bez wątpienia zatopiona kopalnia Bibiela) oraz z Kotliny Kłodzkiej (nieistniejąca osada Czerwony Strumień):
http://www.kulturawlesie.pl/2019/02/27/lasy-wokol-tarnowskich-gor-czesc-pierwsza/
http://www.kulturawlesie.pl/2019/04/11/lasy-wokol-tarnowskich-gor-czesc-druga/
http://www.kulturawlesie.pl/2019/04/19/opuszczona-osada-czerwony-strumien/

Napisany przez: carantuhill 30/05/2019, 13:25

Sama nazwa budziła kontrowersje - na starych mapach jej nie znalazłem, pojawiła się dopiero, chyba po Topolskim, czyli gdzieś w latach 70-tych. Ostatnio budziła trochę kontrowersji, kiedy chciano pomnikiem uszczęśliwić Pułaskiego - no to na podstawie stareńkiej książki wytknięto mu, że Konfederaci wieszali tam miejscowych. Naciągane. Nazwy nawiązujące do miejsca kaźni były w innych miejscach gór (Szubienica w Beskidzie Sądeckim, Wisielakówka na Turbaczu). Na starej rycinie przedstawiającej Biecz, widać koło miasta wzgórze z szubienicą. Więc karanie w ten sposób było raczej w dobrym tonie.

Napisany przez: wysoki 30/05/2019, 13:36

A jak bardzo udało/starano się nawiązać do pierwowzoru? Tzn. to jest taka wariacja na temat, czy coś oparte na znaleziskach?

Napisany przez: Kultura w lesie 30/05/2019, 16:24

Badania archeologiczne w rejonie Góry Birów (szczyt góry, jaskinie, podnóża) prowadziła w latach 90. XX wieku ekipa z Błażejem Muzolfem. Jeśli chodzi o gród średniowieczny, to udało się z dużą dokładnością ustalić przebieg umocnień i lokalizację drewnianych budynków. Na tej podstawie stworzono wizualizację, która w 1999 roku pojawiła się w miejscowej prasie w artykule donoszącym o wynikach badań. Wtedy postulat stworzenia skansenu archeologicznego na Birowie wysunęli sami archeolodzy. To, co dzisiaj stoi na Górze Birów wygląda dokładnie tak samo, jak gród z tamtej rysunkowej rekonstrukcji.

Napisany przez: Kultura w lesie 30/05/2019, 16:32

Poprawiając samego siebie:
To, co dzisiaj stoi na Górze Birów wygląda PRAWIE dokładnie tak samo, jak gród z tamtej rysunkowej rekonstrukcji.
[attachmentid=25819]