|
|
Przejście od brązu do żelaza
|
|
|
|
Witajcie!
Od jakiegoś czasu intensywnie interesuję się epoką brązu, konkretnie jej wojskowością i techniką. Niedawno spotkałem się z teorią (bodajże nawet na tym forum), że odejście od brązu na rzecz żelaza nastąpiło niekoniecznie z powodu obiektywnej wyższości tego drugiego nad pierwszym, ale z powodu wyczerpania surowca i zwyczajnej konieczności. Co Wy o tym sądzicie?
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE ale z powodu wyczerpania surowca i zwyczajnej konieczności.
O wyczerpaniu się złóż nie ma mowy. Natomiast złoża żelaza w Europie są zdecydowanie powszechniejsze stąd ta przewaga. Sam proces wytopu także jest łatwiejszy. Odnośnie przewagi technologicznej to obiektywnie rzecz biorąc jest ona oczywiście po stronie przedmiotów wykonanych z żelaza, tylko że nie od samego początku tak było. Początkowo przedmioty zrobione z tego metalu rzeczywiście było bardziej łamliwe i zapewne traktowane jako pewnego rodzaju ciekawostka, przedmioty o charakterze ceremonialnym. Dopiero z czasem to się zmieniło.
|
|
|
|
|
|
|
|
Na metalurgii się co prawda nie znam, ale czy aby brąz nie jest zasadniczo łatwiejszy w wytopie niż żelazo (tzn. ma niższą temperaturę topnienia)?
Wielkie dzięki za odpowiedź!
|
|
|
|
|
|
|
|
Tak, potrzeba nieco niższej temperatury do stopnienia, ale nie jest do duża różnica. Pamiętajmy jednak, że aby otrzymać brąz bardzo dobrej jakości należy odpowiednio dobrać proporcję miedzi oraz cyny, do tego mamy problemy z domieszkami itp. Tak czy inaczej najistotniejszym elementem jest jednak powszechność złóż.
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(Marthinus @ 16/03/2015, 10:16) QUOTE ale z powodu wyczerpania surowca i zwyczajnej konieczności. O wyczerpaniu się złóż nie ma mowy. Natomiast złoża żelaza w Europie są zdecydowanie powszechniejsze stąd ta przewaga. Sam proces wytopu także jest łatwiejszy. Odnośnie przewagi technologicznej to obiektywnie rzecz biorąc jest ona oczywiście po stronie przedmiotów wykonanych z żelaza, tylko że nie od samego początku tak było. Początkowo przedmioty zrobione z tego metalu rzeczywiście było bardziej łamliwe i zapewne traktowane jako pewnego rodzaju ciekawostka, przedmioty o charakterze ceremonialnym. Dopiero z czasem to się zmieniło.
Nie znam się na metalurgii, ale czy do uzyskania żelaza nie jest potrzebna znacznie wyższa temperatura wytopu, z którą były problemy?
|
|
|
|
|
|
|
|
Temperatura topnienia brązu to 940–1084 °C, żelaza to 1538 °C, a więc sporo większa jest żelaza. Broń i narzędzia wytapiane zeń były bardzo lichej jakości - łatwo się tępiły i łamały, szybko korodowały.
QUOTE Niedawno spotkałem się z teorią (bodajże nawet na tym forum), że odejście od brązu na rzecz żelaza nastąpiło niekoniecznie z powodu obiektywnej wyższości tego drugiego nad pierwszym, ale z powodu wyczerpania surowca i zwyczajnej konieczności. Co Wy o tym sądzicie? Mógł też zadecydować przypadek - w jakimś klanie/ plemieniu dokonano przypadkowo przetopu rudy żelaza, i od tego się zaczęło.
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE Temperatura topnienia brązu to 940–1084 °C, żelaza to 1538 °C, a więc sporo większa jest żelaza. Broń i narzędzia wytapiane zeń były bardzo lichej jakości - łatwo się tępiły i łamały, szybko korodowały.
Tak przy czym już w temperaturze około 1300 stopni następuje redukcja tlenków i metal staje się plastyczny, ale jeszcze nie płynny.
QUOTE Mógł też zadecydować przypadek - w jakimś klanie/ plemieniu dokonano przypadkowo przetopu rudy żelaza, i od tego się zaczęło.
Przedmioty z żelaza pojawiają się już w V tysiącleciu BC, a szerzej zaczynają występować około II tysiąclecia. Upowszechnienie oczywiście trwało stopniowo, ale jednak kwestia tego, że surowiec masz dostępny praktycznie na miejscu w przeciwieństwie do złóż potrzebnych do wytopu brązu był decydujący.
|
|
|
|
|
|
|
|
O ile złoża miedzi występują dość powszechnie to gorzej jest z cyną. Co do pierwszych wyrobów żelaznych sporo wśród nich takich wykonanych z meteorytów. żresztą tak całkowicie żelazo/stal brązu nie wyparła od razu a nawet i dziś w specjalnych zastosowaniach używa się zaawansowanych narzędzi ze stopów miedzi.
|
|
|
|
|
|
|
|
Złoża rud darniowych występuje wszędzie praktycznie, dodatkowo odtwarzają się naturalnie. W przypadku brązu cynę w Starożytności sprowadzano z wysp brytyjskich. Sam wytop cyny też nie jest taki prosty. Owszem, niska temperatura topnienia, ale zbyt duża temperatura powoduje, że cały wytop leci na śmietnik.
Żelaza na początku w zasadzie nie wytapiano, temperatura w dymarkach była na tyle niska, że otrzymywano tylko małe grudki żelaza, które należało przekuć. I w zasadzie to najbardziej podwyższało cenę żelaza, ta cała obróbka, żeby uzyskać coś użytecznego.
Co do różnych brązów, bo w była teraz mowa o brązie klasycznym, to są to tysiące różnych stopów o bardzo różnych właściwościach. Nie da się ich zastąpić często stalą nawet z domieszkami ze względu na różne potrzebne właściwości, ale to już temat z zakresu metalurgii.
|
|
|
|
|
|
|
T S
|
|
|
I ranga |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 41 |
|
Nr użytkownika: 83.976 |
|
|
|
|
|
|
QUOTE(rasterus,) 16/03/2015, 22:23 Żelaza na początku w zasadzie nie wytapiano, temperatura w dymarkach była na tyle niska, że otrzymywano tylko małe grudki żelaza, które należało przekuć. I w zasadzie to najbardziej podwyższało cenę żelaza, ta cała obróbka, żeby uzyskać coś użytecznego.
Warto podkreślić, że to co początkowo otrzymywano w procesie wytopu (dymarka) to było faktycznie żelazo, w dodatku mocno zanieczyszczone żużlem. A żelazo w stanie czystym nadaje się co najwyżej do wyrobu maczug. Jest zbyt miękkie, brąz cynowy jest twardszy. Coby uzyskać użyteczny surowiec trzeba wyprodukować stal.
Ten post był edytowany przez T S: 23/04/2015, 12:42
|
|
|
|
|
|
|
leo12
|
|
|
Nowicjusz |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 1 |
|
Nr użytkownika: 97.312 |
|
|
|
Leon Fituch |
|
Zawód: student |
|
|
|
|
moim zdaniem przypadek, ale i tak już się tego pewnie nie dowiemy
|
|
|
|
|
|
|
5ky8lue4you
|
|
|
Nowicjusz |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 7 |
|
Nr użytkownika: 97.644 |
|
|
|
Igor |
|
Zawód: Student |
|
|
|
|
Wracając do 1 pytania, tak przejście na żelazo z brązu nastąpiło z konieczności w Grecji, gdyż wyczerpały im się złoża cyny bodajże. Po rozwinięciu szlaków handlowych znowu Grecy wrócili do brązu. Żelazo wymaga wyższych temperatur dlatego było takie problematyczne.
|
|
|
|
2 Użytkowników czyta ten temat (2 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:
Śledź ten temat
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym temacie dodano odpowiedź, a ty nie jesteś online na forum.
Subskrybuj to forum
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym forum tworzony jest nowy temat, a ty nie jesteś online na forum.
Ściągnij / Wydrukuj ten temat
Pobierz ten temat w innym formacie lub zobacz wersję 'do druku'.
|
|
|
|