Witaj GOŚCIU ( Zaloguj się | Rejestracja )
 
Zdarzenia kalendarza
1935: gra Monopoly w sprzedazy (Publiczne wydarzenie)
Net_Skater
Data wydarzenia: 6 Luty 2019 (Zdarzenie jednodniowe)

Grupa: Supermoderator
Postów: 4.753
Dołączył: 26/10/2004, 17:13
Do dziś sprzedano ponad 275 milionów pudełek z grą Monopoly, nie licząc podróbek. W 2015 roku mija 80 lat od wprowadzenia do sprzedaży najpopularniejszej gry planszowej w dziejach. Jednak historia Monopoly jest o ponad trzy dekady starsza i znacznie bardziej zawiła, niż nam się wydaje.
Pierwszym znanym „prototypem” Monopoly była The Landlord's Game, gra stworzona przez Elizabeth Magie z Illinois i opatentowana w 1904 roku. Początkowo Magie nie miała zamiaru zapewniać ludziom rozrywki, głównym celem istnienia jej gry było udowodnienie teorii ekonomicznej Henry'ego George'a, zgodnie z którą cała ziemia powinna należeć do państwa, a dochód z opłat czynszowych powinien trafiać do jego budżetu. Miało to w zamierzeniu usunąć nierówności społeczne.
Jak wiemy, spopularyzowanie idei George'a nie powiodło się, za to znajomi Magie i studenci z Wharton School of Finance and Commerce byli zachwyceni rozrywkowymi wartościami jej dzieła. Ci ostatni często przerysowywali grę ręcznie, przy okazji modyfikując wygląd planszy i zasady rozgrywki. Pierwszy raz oficjalnie The Landlord's Game opublikowała oficyna Economic Game Company, założona przez Magie, w 1906 roku.
Dlaczego więc za datę narodzin Monopoly uznaje się 1935 rok, a za twórcę gry Charlesa Darrowa? Darrow był sprzedawcą grzejników, który w okresie Wielkiego Kryzysu stracił pracę i, szukając źródła utrzymania, wpadł na pomysł sprzedawania gry planszowej. Oficjalnie, zgodnie z wersją wydawcy, to właśnie Darrow był twórcą Monopoly. Mit ten utrwalił plastyczny opis umieszczony w książce The Monopoly Book, Strategy and Tactics autorstwa Maxine Brady. Według tej wersji Darrow miał stworzyć grę w trakcie pobytu w Atlancie, kiedy to w wolnym czasie szkicował plan miasta. Oczywiście jednak Darrow nie był wcale wynalazcą gry, jemu udało się ją jedynie dobrze sprzedać.
Szczegółowe śledztwo, dokumentujące historię gry przeprowadził Dr. Anspach, kiedy w latach 70. właściciele praw do marki Monopoly pozwali go za naruszenie ich praw poprzez wydanie planszówki Anti-Monopoly. To właśnie dzięki niemu znamy tak wiele szczegółów dotyczących historii popularnej gry.
Nazwa Monopoly pojawiła się po raz pierwszy jako określenie ręcznie rysowanych kopii The Landlord's Game. W tamtych czasach funkcjonowało wiele nazw gry, jedną z nich była Auction Monopoly, pozbawiona później pierwszego członu. Oczywiście w tamtych czasach wymiana informacji była znacznie wolniejsza niż dziś. Charles Darrow miał poznać grę i jej zasady od Charlesa E. Todda, który nauczył się ich od Eugene'a i Ruth Raifrodów, którzy z kolei poznali je od Ruth Hoskin. Ten łańcuch nazwisk prowadzi prosto do Dana Laymana. Layman poznał The Landlord's Game na studiach, a po powrocie do rodzinnego Indianapolis zaczął sprzedawać własną wersję gry pod tytułem Finance. Darrow zobaczył w grze pokazanej mu przez znajomych szansę na zrobienie interesu i postanowił rozpocząć chałupniczą produkcję i sprzedaż przez domy handlowe.
W 1933 Charles Darrow opatentował sprzedawaną przez siebie grę. Na wniosku pojawiła się używana powszechnie nazwa Monopoly. Oczywiście gra zgłoszona do urzędu przez Darrowa znacznie różniła się od tej opatentowanej przez Elizabeth Magie. Jednak większość z tych różnic była efektem tworzenia zasad przez samych graczy. Warto jednak zaznaczyć, że układ planszy czy niektóre elementy graficzne wersji Darrowa nie zmieniły się do dziś.
W 1935 roku Charles Darrow, podając się za twórcę gry, sprzedał prawa do Monopoly profesjonalnej firmie wydawniczej Parker Brothers, działającej na rynku gier i zabawek od 1883 roku. Wydawca dwa razy odrzucał jego propozycję. Popularna wersja mówi, że firma wytknęła Darrowowi 52 błędy zawarte w mechanice gry, ale to jedynie legenda. W rzeczywistości Parker Brothers zarzucał Monopoly jedynie, że jest przesadnie skomplikowana, techniczna i długa. Ostatecznie jednak wydawcę przekonała świetna sprzedaż gry w święta 1934 roku w domu handlowym, z którym współpracował Darrow. W marcu 1935 roku podpisano umowę. Sukces był błyskawiczny, jednak szybko odkryto, że istnieją inne, znacznie starsze wersje gry. Firma mogła próbować wybrnąć z sytuacji na różne sposoby. Stawka była jednak zbyt wysoka, żeby się wycofać ze sprzedaży czy pozwolić na pozwy. Dlatego Parker Brothers odszukał ludzi, którzy posiadali prawa do różnych wersji Monopoly i kupił je od nich.
Elizabeth Magie sprzedała prawa do The Landlord's Game w 1935 roku. Dostała za nie skromne 500 dolarów. Przy uwzględnieniu inflacji dziś ta kwota oznaczałaby niecałe dziewięć tysięcy dolarów. Co ciekawe, Magie próbowała dwa razy zainteresować firmę Parker Brothers swoją grą. Raz w 1910 roku i raz w latach 20. W obu przypadkach spotkała się z odmową. O wiele więcej od Magie na sprzedaży patentu zarobił David Knapp, który odkupił od Dana Laymana prawa do Finance za 200 dolarów, a sprzedał je Parker Brothers za 10 tysięcy. Najlepiej jednak na sprzedaży praw wyszedł sam Darrow, który dzięki należnościom licencyjnym został milionerem i przez wydawcę był uznawany za oficjalnego twórcę Monopoly, o czym można było przeczytać w każdej dołączonej do gry instrukcji.
Monopoly – mapa, kompas, pilnik i wychodzisz wolny z więzienia
Osobny, sensacyjny rozdział historii Monopoly wiąże się z II wojną światową. W jej trakcie wielu brytyjskich lotników zestrzelonych nad terytorium wroga trafiało do obozów jenieckich. W myśl Konwencji Genewskiej możliwe było jednak dostarczanie im paczek przez Czerwony Krzyż i inne podobne organizacje. Wśród dozwolonych produktów, które mogły się w nich znaleźć, były także artykuły rozrywkowe. W ten sposób Monopoly trafiło do obozów jenieckich. Jednak nie we wszystkich pudełkach znajdowały się tylko drewniane domki i hotele. Z inicjatywy brytyjskich służb specjalnych umieszczano tam sprytnie ukryte kompasy, mapy, pilniki i pieniądze. Rzeczy potrzebne do ucieczki z niewoli. Dlaczego wykorzystano do tego celu akurat Monopoly? Brytyjska firma John Waddington, Ltd, jako jedyna w kraju miała wiedzą i sprzęt potrzebny do drukowania na jedwabiu. Mapy wydrukowane na tym materiale były lekkie, wytrzymałe, nie hałasowały przy zwijaniu i można je było na przykład wepchnąć do buta, nie niszcząc ich. Przypadek sprawił, że ta sama firma była producentem i brytyjskim dystrybutorem Monopoly. Co ciekawe, „specjalne” zestawy były oznaczone czerwoną kropką na polu „parking”. Lotnicy sił sprzymierzonych byli instruowani, aby w przypadku znalezienia się w obozie szukać takich właśnie egzemplarzy Monopoly.
Podobne mapy umieszczano także w innych grach i artykułach przewożonych do obozów jenieckich. Jak wielu przetrzymywanych tam żołnierzy uciekło dzięki tego typu pomocy? Nie sposób tego policzyć.
Monopoly - za żelazną kurtyną
Pierwotna gra stworzona przez Elizabeth Magie była niezwykle bliska ideałom socjalistycznym i powstała jako narzędzie edukacyjne, mające uwrażliwić dzieci na nierówności społeczne. Swoje intencje twórczyni gry sprecyzowała bardzo jasno:
"Dziewięcio i dziesięciolatki przeciętnej inteligencji mogą z łatwością zrozumieć zasady gry i czerpać z niej przyjemność, Mali właściciele ziemscy lubią trzymać wiarygodne pieniądze i cieszą się, kiedy mogą żądać od innych graczy zapłaty za czynsz. Uczą się, że najszybszym sposobem na zdobycie bogactwa i władzy jest zdobycie całej ziemi, jakiej mogą, w najlepszej możliwej lokalizacji. Są tacy, którzy będą ostrzegać, że niebezpiecznie jest uczyć dzieci, jak wykorzystywać innych, ale pozwólcie mi powiedzieć, że nie ma bardziej uczciwych istot niż nasze, amerykańskie dzieci. Zobaczcie, jak grają i jak szybko, kiedy ktoś zaczyna oszukiwać i wykorzystywać innych, krzyczą »to nie fair«. Kto nie słyszał, jak małe dziewczynki mówią: »nie będę z tobą grała, jeśli nie będziesz grał uczciwie«. Niech dzieci zobaczą jasno obrzydliwą niesprawiedliwość dzisiejszego systemu ziemskiego."
Ostatecznie jednak, co można uznać za ironię losu, Monopoly stało się grą o wyścigu kapitalistów, zmierzającym ku ekonomicznej dominacji jednostki nad ogółem. To nie mogło spodobać się władzom krajów socjalistycznych. W państwach takich jak Kuba, ZSRR czy Chiny dystrybucja gry była zakazana. Fidel Castro po dojściu do władzy kazał nawet zniszczyć wszystkie znajdujące się na wyspie egzemplarze gry.
Historia podziemnej dystrybucji Monopoly w ZSRR jest trudna do prześledzenia, można jednak znaleźć informację, że podczas wystawy amerykańskiej w Moskwie w 1959 roku pokazano sześć pudełek z grą. Wszystkie zaginęły w tajemniczych okolicznościach. Oficjalnie pierwsza rosyjska, a w zasadzie jeszcze radziecka wersja Monopoly została wydana w 1988 i nazywała się Menadżer. Gra była jednym z pierwszych produktów, reklamowanych w sowieckiej telewizji. Nie była to jednak oczywiście jedyna rosyjska podróbka Monopoly, jedną z nich był NEP (nazwa nawiązuje do Nowa Polityki Ekonomicznej, doktryny gospodarczej wprowadzonej w ZSRR przez Lenina na początku lat 20. XX wieku).
Polska wersja Monopoly pojawiła się dość późno, choć wcześniej niż w ZSRR. W 1983 roku firma Labo wypuściła na rynek grę Eurobiznes, którą produkuje i sprzedaje do dziś.
Obecnie Monopoly dostępne jest w dziesiątkach wersji. Od takiej na smartfony, przez edycję z kartami płatniczymi zamiast banknotów, aż po wydanie stworzone w całości z niepalnych materiałów, zamówione w dwóch egzemplarzach przez NASA. Monopoly jest z całą pewnością najbardziej dochodową grą planszową w historii, z którą pod względem popularności mogłyby rywalizować jedynie szachy.
Urodziny
 
Copyright © 2003 - 2023 Historycy.org
historycy@historycy.org, tel: 12 346-54-06

Kolokacja serwera, łącza internetowe:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej