historycy.org -> Status chlopstwa na zachodzie Europy

Odpowiedzi

Prawy Książę Sarmacji

VIII ranga

Grupa: Użytkownik

Postów: 3.326

Nr użytkownika: 98.849

10/01/2017, 23:25

CODE

Czy ich sytuacja uległa zmianie na lepsze przyrownując ich do czasów średniowiecza? (Pańszczyzny,dziesięciny, poddaństwo szlachcie)

Na Zachodzie nie było poddaństwa osobistego.
Reszta zależy od kraju. U nas wbrew wielu obiegowym opiniom nie było tak źle (aczkolwiek warunki bytowe w XVIII w. były gorsze niż na zachodzie).

Na sytuację chłopów duży wpływ miały odkrycia geograficzne, dopływ srebra z Ameryk i tradycyjnie przyjmowany podział gospodarczy Europy z granicą na Łabie, aczkolwiek jest to bardziej umowna granica.

Ten post był edytowany przez Prawy Książę Sarmacji: 10/01/2017, 23:26

Post #2

Kosa9904

II ranga

Grupa: Użytkownik

Postów: 52

Nr użytkownika: 100.864

12/01/2017, 18:36

A gdybyś mógł mi jeszcze rozjaśnić terminy : Poddaństwo i Uwłaszczenie. Pytanie wzięło się stąd że znalazłem tabelkę pokazującą w jakim roku na różnych ziemiach PL miały one +zniesienie pańszczyzny miejsce.

Post #3

jkobus

IX ranga

Grupa: Użytkownik

Postów: 7.397

Nr użytkownika: 65.292

Jacek Kobus

Stopień akademicki: mgr

Zawód: rolnik

13/01/2017, 12:17

QUOTE(Kosa9904 @ 12/01/2017, 19:36)

Poddaństwo to instytucja prawa feudalnego, której ostatnią pozostałością w dzisiejszych czasach jest pojęcie "władzy rodzicielskiej" (jakkolwiek pozostaje pytanie, czy w ogóle ta instytucja jeszcze istnieje - przynajmniej w teorii prawa, bo w praktyce musi...). Poddany był względem swego pana osobą niesamodzielną prawnie, podległą jego opiece: miał ograniczoną zdolność do czynności prawnych (nie mógł np. posiadać niektórych rodzajów własności, musiał uzyskiwać zgodę na małżeństwo lub zmianę miejsca zamieszkania, jeśli wiązałoby się to ze zmianą pana), w zamian za co oczekiwał opieki i pomocy. W serii przywilejów królowie przez wieki zrzekli się na rzecz panów także części kompetencji publicznoprawnych względem ich poddanych: np. prawa do pobierania podatków (szlachta płaciła wprawdzie podatki TYLKO od ziemi chłopskiej swoich poddanych, ale to ona je płaciła - nie chłopi osobiście...) czy rozstrzygania sporów sądowych.

Pańszczyzna to jeden z trzech możliwych rodzajów czynszu: feudalnego ("renta odrobkowa") lub dzierżawnego (od momentu likwidacji poddaństwa i feudalnego prawa do ziemi w 1807 roku). Renta lub czynsz mogą być: produktowe - jeśli poddany/dzierżawca oddaje panu/właścicielowi ziemi część uzyskanych na posiadanej działce produktów; pieniężne - jeśli w/w płaci w gotówce lub odrobkowe - jeśli obowiązany jest przez określony czas świadczyć nieodpłatnie pracę. W praktyce obciążenia chłopów względem panów/właścicieli ziemskich były wszystkich trzech rodzajów. Sumarycznie mówi się o "pańszczyźnie", bo ona miała największe znaczenie w gospodarce folwarcznej - ale to tylko uproszczenie, w niektórych regionach kraju zgoła fałszywe!

Uwłaszczenie to coś zupełnie innego i nie wiąże się bezpośrednio ani z poddaństwem, ani z "pańszczyzną". Uwłaszczenie do akt administracyjny, na mocy którego doszło do likwidacji majątkowych zaszłości wynikłych z istnienia wcześniej (w całej Europie, nie tylko w Polsce...) swoistej formy współwłasności ziemi, wynikającej z prawa feudalnego, z której wynikało, iż pewne prawa (ale i pewne obowiązki) względem TEJ SAMEJ DZIAŁKI ZIEMI mogły mieć dwie różne osoby: pan i chłop.

Co do zasady, owa współwłasność została zniesiona na obszarze dzisiejszej Polski (za wyjątkiem Podlasia i dawnej Galicji) w roku 1807 - w chwili wprowadzenia odnośnej ustawy w Królestwie Prus oraz przyjęcia Kodeksu Napoleona przez Księstwo Warszawskie.

Zniesienie samej współwłasności nie spowodowało jednak automatycznie rozwiązania wynikających z niej skutków majątkowych. W Prusach wymagało to trwającego kilka dziesięcioleci procesu komasacji gruntów i wykupu przez chłopów od panów pełni praw majątkowych do posiadanej ziemi. W Księstwie Warszawskim uznano odgórnie, że cała ziemia w obrębie majątku jest prostą własnością jego pana (jak we Francji, gdzie podówczas feudalnej współwłasności już nie było: poza paroma mało znaczącymi wyjątkami, jak np. "prawa łowieckie"...) - i chłopi stali się tylko dzierżawcami użytkowanych przez siebie działek. Uwłaszczenie przyznało chłopom (dość arbitralnie zresztą...) pełną własność działek, które poprzednio użytkowali jako ich dzierżawcy.

Uwłaszczeniem jest zresztą każda sytuacja, w której posiadacz nieruchomości staje się jej właścicielem (dość często się to spotyka i obecnie - gminy np. dość często "komunalizują", czyli przejmują na swoją własność, grunty Skarbu Państwa...). Posiadanie nie jest tożsame z "własnością" - to chyba jest intuicyjnie zrozumiałe, czy mam wyjaśniać..?

Post #4