|
|
Panowie litewscy w XV wieku
|
|
|
|
czuli się bardziej związani? Co znaczyło być wtedy być Litwinem? Dlaczego rodowici Litwini już po unii, będąc katolikami używali pieczęci z napisami ruskimi? Dlaczego rodowitego Litwina - Jana Gasztołdo na traktacie mełneńskim wpisano jako Iwaszkę Gasztołda? Jak to z tą ruskością i litewskośćią było?
|
|
|
|
|
|
|
|
Zapewne nieliczni Litewscy zdobywcy ziem Ruskich szybko rozpłynęli się wśród morza Rusinów, i z biegiem czasu coraz bardziej asymilowali się wśród ruskiej większości np : tacy Książęta Czartoryscy rodowici Litwin, a żyjąc przez pokolenia na Rusi...
|
|
|
|
|
|
|
|
Ja nie poruszam tutaj kwestii rodów litewskich osiadłych gdzieś na dalekim Wołyniu, Kijowszczyźnie wywodzących się od książąt, którzy przyjęli prawosławie, tylko o elitę na Litwie właściwej.
|
|
|
|
|
|
|
|
ruthenizacja elity litewskiej a przede wszystkim wileńskiego dworu ma te same przyczyny jak każde zmiany kulturowe. Ruskość był awansem kulturowo-cywilizacyjnym przeprowadzony w szybkim tempie głównie poprzez małżeństwa z ruską magnaterią.
Taki sam powód miała w kolejnej fazie polonizacja tej elity (już wraz z ruską elita).
|
|
|
|
|
|
|
|
Możesz podac jakieś przykłady tego procesu i wskazać kiedy się on zaczął?
|
|
|
|
|
|
|
|
Nieporozumienie, mówi się o wyższych dostojnikach litewskich przechodzących na prawosławie i to nie maswo. To się zmieniło po Unii z Polską i zaczęło zanikać na korzyść katolicką.Dalej nie spotkałem się w źródłach z litewskim rodem Czartoryskich. Skąd np. w Krakowie ich siedziba. Muzeum do dzisiaj. A odpowiedź na główne pytanie układa mi się w tem sposób, to oczywiste, przecież kultura ruska jest tam zawsze blisko i pod ręką, dodaję przewrotnie: dlaczego tylu Litwinów posługuje się dzisiaj językiem rosyjskim? Używasz terminu Litwa właściwa, mało konkretne. Dzisiaj (chciażby z czatu to wiem) większość Litwinów w całej ich współcześnie niewielkiej rozciągliwości geograficznej posługuje się językim rosyjskim. Byłem w Vilnius i tam po rosyjsku rozmawiasz i się dogadujesz. W zasadzie (bo różne były koleje losu) od czasów Unii niewiele się w tym względzie zmieniło.
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE A odpowiedź na główne pytanie układa mi się w tem sposób, to oczywiste, przecież kultura ruska jest tam zawsze blisko i pod ręką, dodaję przewrotnie: dlaczego tylu Litwinów posługuje się dzisiaj językiem rosyjskim?
Posługuje się? Wśród litwinow? Dla większej części turistow z Polski to jest jedyny język ktorego może zrozumieć... Oczywiście, w Wilnie są tylko ~60 procent litwinow, a większa część polskiej ludności (18,7%), mówi lepiej po rosyjsku niż po polski...
Jak gość historycznego forum musiś wiedzieć że Litwa przez 50 lat należała do ZSSR i od 1-ego klasa każdy litwin rozpoczął uczenie się rosyjskiego... 5 dni w tygodniu.. też 2-3 lata w armii... 79 procent litwinow mówią (czy rozumie) po rosyjsku, 26 po angielsku i 17 (!) po polsku. No teraz młode ludzie (do wieku ~27) juz praktycznie nie rozumie rosyjskiego…
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE Dalej nie spotkałem się w źródłach z litewskim rodem Czartoryskich. Skąd np. w Krakowie ich siedziba. Muzeum do dzisiaj.
Niezbyt rozumiem ten fragment twojej wypowiedzi, a właściwie to nie rozumiem go zupełnie. Czartoryscy wywodzą się z litewskiej rodziny panującej. Większa karierę zaczęli robić dopiero w XVIII w., z drobnym wyjątkiem w XVII w. kiedy ich przedstawiciel został biskupem bodajże kujawskim.
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE Czartoryscy wywodzą się z litewskiej rodziny panującej. Większa karierę zaczęli robić dopiero w XVIII w., z drobnym wyjątkiem w XVII w. kiedy ich przedstawiciel został biskupem bodajże kujawskim.
Kazimierz Florian Czartoryski był nie tylko biskupem kujawskim, później został prymasem Polski oraz arcybiskupem gnieźnieńskim od 15 kwietnia 1673 do 15 maja 1674.
|
|
|
|
|
|
|
|
Rodzin panujących (kunigas) jest w Litwie kilka, z której pochodzą Czartoryscy?
|
|
|
|
|
|
|
|
Czartoryscy to nie z żadnych powsinogich kniaziów tylko z Olgierdowiczów. Trzeba rozróźnić mrowie kniaziów z Wipszyszek-Pierdziszek jakich od zatrzęsienia było na Litwie od kniaziów wywodzących się z linii panującej - Giedyminowiczów (poza Czartoryskimi to np Sanguszkowie - wywodzący się od Lubarta Giedyminowicza)
|
|
|
|
|
|
|
|
Czartoryscy wywodzą sie od starszego brata Jagiełły, dlatego mieli tytuł starszych kuzynów Jagiellonów.
|
|
|
|
|
|
|
|
Co do pytania:
Ludy mówiące językami wschodniosłowiańskimi, zwane ogólnie Rusinami, "od zawsze" zamieszkiwały z grubsza tereny na wschód od linii Curzona, więc sporą część współczesnej Ukrainy, Białorusi i zachodniej Rosji. Z zadziwiającą konsekwencją wypierały sąsiadów szerząc swój język w kierunku południowo-wschodnim (Połowcy, Chazarowie, Tatarzy) i północnym (ludy ugrofińskie i bałtyjskie). Na zachodzie Rusi (np. na Podlasiu) etniczne przepychanaki trwały jeszcze wiele stuleci, ale nie o tym. Z pomocą wikińskich Waregów w X wieku Rusini stopniowo przechodzą od systemu plemiennego do feudalnego, a w 988 r. przyjmują z Bizancjum chrześcijaństwo wyprzedzając trzysta lat siedzących cicho w Auksztocie i na Żmudzi Litwinów (wtedy nic nie znaczące plemię bałtyjskie). Ruś przeżywa wielki rozkwit. Powstają prężne ośrodki - Kijów, Nowogród, Włodzimierz, Ładoga, Moskwa. Tworzy się literatura, powstaje prawodawstwo, kultura się rozwija. Jak to jednak w systemie feudalnym, mnożą się księstwa i księstewka, a z czasem niemal w "każdej wsi" siedzi jakiś kniaź. Z tym, że (jak właśnie to w systemie feudalnym) wszyscy oni uznają jednego księcia zwierzchniego (seniora, jakby to nazwali piastowicze), czyli Wielkiego Księcia z dynastii Rurykowiczów. Oczywiście najsampierw jest to Wielki Książę rezydujący w Kijowie, stąd nazwa tego organizmu państwowego: Wielkie Księstwo Kijowskie. Potem się trochę pokomplikowało, ale koniec końców doszło w Rusi (podobnie jak u nas) do rozbicia dzielnicowego (od 1054).
Tak osłabioną i rozbitą Ruś w XIII wieku na kilkadziesiąt lat podbijają Mongołowie-Tatarzy. Staje się ona częścią Złotej Ordy. Generalnie jednak dla zwykłego Rusina, nawet dla kniazia niewiele to zmienia, z tym, że zamiast trybut wieźć do Kijowa, wiozą do Wielkiego Chana, gdzieś tam w step. Z czasem imperium potomków Czyngis-chana słabnie, a jeden z ich podwładnych, Iwan Kalita, tworzy podwaliny niezależnego Księstwa Moskiewskiego, któremu podporządkowuje innych ruskich kniaziów. W wyniku wzrostu potęgi Moskwy jej władcy stają sie dla wielu pomniejszych kniaziów Wielkimi Książętami i tak powstaje Wielkie Księstwo Moskiewskie, późniejsza Rosja. Jednakże po wycofaniu się Tatarów, Moskwa nie całą Ruś przejmuje. Pozostają księstwa z terenów dzisiejszej Białorusi i Ukrainy. Królestwo Polskie za Kazmierza Wielkiego przejmuje Księstwo Halickie z Lwowem, a resztę (z grubsza biorąc) podporządkowują sobie (na zasadzie feudalnej, więc jako lenno) pogańscy władcy litewscy. Wykorzystują więc lukę powstałą po Wielkim Chanie, ale w kategoriach feudalno-średniowiecznych, więc po prostu zmuszają kniaziów do uznania Giedyminowiczów za ich Wielkiego Księcia. Zatem Wielkie Księstwo Litewskie było de facto państwem RUSKIM (lub RUSIŃSKIM, jeśli ktoś woli tę formę), mówiono w nim po rusku, modlono się po rusku (lub w scs), pisano i czytano po rusku. Wielcy Książęta Litwescy z pewnością znali język swojego plemienia z Auksztoty, ale chcąc władać tak rozległym terytorium ruskim musieli szybko się zrutenizować, zwłaszcza, że większość czasu przebywali z dala od Wilna i Kowna, a w swych łożach małżeńskich znaleźli niemal same ruskie kniazinie-krasawice.
Oczywiście wszystko się pokomplikowało, gdy panowie krakowscy postanowili wydać za mąż prawowitego polskiego króla - Jadwigę za jednego z litwskich książąt - Jagiełłę, który uwikłany był w walkę o stolec wielkoksiążęcy z braćmi swymi Witoldem i Świdrygiełłą, a Polacy i Krzyżacy chętnie obu stronom pomagały. Jak było potem wiadomo, jednak im dalej w las tym mniej Litwy w Wielkim Księstwie Litewskim. Warto wspomnieć oficjalnym językiem tego (odrębengo od Polski) państwa był język RUSKI (czyli staroruski lub białoruski ). W nim powstawały wszystkie dokumenty państwowe, różne statuty i traktaty. Co ciekawe jednak często język ten był zapisywany pismem łacińskim!!!
Jednakże od Unii Lubeskiej następuje stopniowa polonizacja i katolizacja Wielkiego Księstwa Litewskiego (podobnie jak jego ukraińskiej częsci, która weszła w skład Królestwa Polskiego), co pogłębia przepaść między polskojęzyczną elitą (magnateria, szlachta niezależnie od dawnego pochodzenia etnicznego), a zwykłą ludnością mówiącą po białorusku lub litewsku (w Litwie Właściwej). Oznacza to niestety upadek kulturowego dziedzictwa Wielkiego Księstwa Litewskiego. Dlatego "Pan Tadeusz" został napisany po polsku, a Rosjanom tak łatwo było utrzymać te ziemie aż do 1991 roku...
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE Zatem Wielkie Księstwo Litewskie było de facto państwem RUSKIM (lub RUSIŃSKIM, jeśli ktoś woli tę formę), mówiono w nim po rusku, modlono się po rusku (lub w scs), I w Litwie Właściwej??
QUOTE pisano i czytano po rusku.
QUOTE Warto wspomnieć oficjalnym językiem tego (odrębengo od Polski) państwa był język RUSKI (czyli staroruski lub białoruski ). W nim powstawały wszystkie dokumenty państwowe, różne statuty i traktaty. Zatem Polska tedy było de facto państwem Lacinskim, a Czechy, Morawia, Walachia, Serbia panstwami Ruskimi
|
|
|
|
|
|
|
|
Albertusie, nie wyrywaj zdań z kontekstu, ale czytaj całość.
W XV wieku Wielkie Księstwo Litewskie było "litewskie" w tym sensie, że suwerenami byli książęta litewscy, ale większość kraju zamieszkiwała ludność ruska, większością kraju władali kniaziowie ruscy (zhołdowani kunigasom bałtyjskim). Litwa właściwa (gdzie ludność mówiła dialektami bałtyjskimi) stanowiła w XV wieku niewielki procent WKL. Jednak ani język, ani kultura litewska nie dominowała, a elity (o nich jest w pytaniu) posługiwały się lingua franca WKL, czyli ruskim (później polskim). W samej Litwie właściwej język litewski zyskał statut języka literackiego w XIX w., dzięki wysiłkom litewskich patriotów (analogicznie jak na Ukrainie).
Zresztą "polscy" książęta z dynastii piastowskiej panujący w okresie rozbicia dzielnicowego np. na Śląsku (owi Henrykowie etc.) byli całkiem zgermanizowani, więc samo pochodzenie nie ma za bardzo związku z językiem.
Warto też wspomnieć, że później Wielkimi Książętami Litewskimi byli Królowie Polski (a niektórzy z nich ledwie sobie radzili z polskim, o ruskim czy w ogóle litewskim nie mówiąc).
|
|
|
|
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:
Śledź ten temat
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym temacie dodano odpowiedź, a ty nie jesteś online na forum.
Subskrybuj to forum
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym forum tworzony jest nowy temat, a ty nie jesteś online na forum.
Ściągnij / Wydrukuj ten temat
Pobierz ten temat w innym formacie lub zobacz wersję 'do druku'.
|
|
|
|