| |
|
|
 Unie Polski z Litwą i Węgrami
| |
|
|
|
|
Istotą tematu tej pracy jest przedstawienie celu przebiegów i skutków związków między państwem polskim a Litwą i Węgrami.
Wydarzenia te miały miejsce w XIV, XV i XVI wieku. Za datę ich rozpoczęcia przyjmuję rok 1370, kiedy to zawarta została unia polsko-węgierska. 1569 roku podpisano unie lubelska. Jest to jedna z ostatnich unii polsko-litewskich i rok ten uznaję za koniec zawierania związków między tymi państwami.
Więzi te tworzone były na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego (Krewo, Grodno, Wilno, Mielnik), w krajach Habsburskich (Koszyce, Budziszyn) i na terenie ziem polskich (Lublin). W swojej pracy będę chciała opisać jakie były zewnętrzne i wewnętrzne przyczyny zawierania poszczególnych unii. Przybliżę przebiegi tych związków a także przedstawię skutki tych wydarzeń.
Na początku jednak należy wyjaśnić samo pojęcie unii. Jest to trwały związek państw. Wyróżniamy dwa rodzaje tych związków: personalny- połączenie państw osobą władcy przy zachowaniu całkowitej odrębności instytucji politycznych, prawa, polityki zagranicznej. Druga to unia realna- połączenie osobą władcy, a jednocześnie powołanie wspólnych instytucji, np. parlamentu.
W 1301 na Węgrzech wygasła panująca dynastia Arpadów. W 1308 na króla wybrany został Karol Robert, syn Karola I Martela, króla Neapolu. Karol Robert panował przez 34 lata, jego trzecim synem był Ludwik Andegaweński znany w historii Węgier jako Lajos Wielki, a Polski jako Ludwik Węgierski. Posiadał on najcenniejsze kopalnie złota w Europie, a dzięki zreformowanej i skutecznej administracji mógł pozwolić sobie na budowę imperium. Jako król opanował wybrzeże Dalmacji i Dubrownik, Bośnię, północną Serbię, wschodnią Bułgarię, Mołdawię i Wołoszczyznę. W 1370 r. był władcą największego kompleksu politycznego XIV wiecznej Europy.
Dla Polski przyczynami zewnętrznymi, decydującymi dla zawarcia unii była przede wszystkim potrzeba zapłaty węgierskim Andegawenom za stałą i niezbędną dla Polski pomoc na arenie międzynarodowej. Dynastie Andegawenów i Piastów były pokrewne, z czego wynikały liczne układy dynastyczne, zawarte w 1339 r. między Karolem Robertem a Kazimierzem Wielkim. Umowy na przeżycie, gwarantowały Ludwikowi tron polski. Obietnica ta potwierdzona została podczas choroby Kazimierza w 1351 r. i 1355 w Budzie. Polska posiadała konieczność trwania w sojuszu polityczno – militarnym ze względu na zagrożenie ze strony Luksemburgów i Krzyżaków, co było kolejną przyczyną zawarcia unii. Polska dążyła do pozostawienia Rusi Halicko – Włodzimierskiej w swoich granicach, a związek z Węgrami byłby dobrą pomocą.
Jednak wyróżnić możemy przyczyny wewnętrzne, które zmusiły nas do zawarcia unii. Pierwszą z nich był fakt, że Kazimierz Wielki nie posiadał legalnego potomka. Z tego też powodu została zawarta wcześniej wspomniana umowa z Karolem Robertem. Obawiano się również powtórnego rozbicia państwa wskutek silnych tendencji odśrodkowych możnowładztwa. Chciało ono dostać władzę „w swoje ręce”. Również szlachta polska chciała powołać na tron obcego monarchę, od którego mogłaby wytargować ustępstwa dla swojego stanu. Ludwik Andegaweński, jako przyszły król obiecał szlachcie przywileje (Buda 1355).
Ludwik Węgierski objął tron polski niedługo po śmierci Kazimierza Wielkiego odsuwając tym samym od sukcesji KaĽka Słupskiego. Dla nowego króla sprawy polskie były drugorzędne. Zainteresowany był on jedynie walkami o Dalmację i ułożeniem stosunków z Luksemburgami. W czasie jego nieobecności, rządy w Polsce sprawowali regenci. Najpierw jego matka Elżbieta Łokietkówna, siostra Kazimierza Wielkiego. Drugim regentem był Władysław, książę opolski. Trzecim był kanclerz Zawisza z Kurozwęk, a ostatnim córka króla Maria i jej małżonek Zygmunt Luksemburski, nie zdołali objąć rządów. W latach 1373 i 1375 z pretensjami do korony polskiej wystąpił zbrojnie książę piastowski- Władysław Biały. W 1374r. Ludwik wydał w Koszycach, przywilej generalny dla szlachty polskiej, w zamian za jej zgodę na sukcesję tronu polskiego przez jedną ze swoich córek.
W okresie rządów Ludwika ujawniły się w państwie silne czynniki dezintegracyjne, które były niebezpieczne dla jedności narodowej i państwowej. Kraj rządzony przez regentów pogrążył się w anarchii, szczególnie w Wielkopolsce. Ludwikowi udało się jednak utrzymać jedność państwa, sprzeciwiając się testamentowi Kazimierza Wielkiego (zapis na rzecz Kazika Słupskiego) oraz nie dopuścił do secesji Wielkopolski. Ludwik zrezygnował z prób odzyskania utraconych terenów co było główną wytyczną polityki Wielkiego. W czasie panowania Lajosa utraciliśmy na rzecz Brandenburgii Sanok i Drezdenko; a na rzecz Litwy ziemię włodzimierską. Ruś Czerwona w 1377 stała się własnością Węgier. W tamtym okresie nastąpiło również usamodzielnienie się Mazowsza. Zawarcie unii spowodowało ostatecznie odsunięcie dynastii piastowskiej od tronu polskiego. Nastąpił również wzrost znaczenia szlachty w wyniku nadania jej przywileju w Koszycach (1374), który stał się podwaliną dla rozwoju dalszych przywilejów Wy!
bór na tron polski Jadwigi oraz póĽniejsze unieważnienie jej zaręczyn z Wilhelmem Habsburgiem wywołało zatarg z rodem Habsburgów. Panowanie Ludwika przyczyniło się jednakowoż do rozwoju gospodarczego miast i handlu czarnomorskiego. Historycy nazywają rządy Andygawena złotym okresem średniowiecznego handlu polskiego.
15 lat póĽniej możni krakowscy zadecydowali o zawarciu kolejnej unii- unii z Litwą. Jakie powody do zawarcia tego związku miała Litwa? Mianowicie: Litwa u schyłku XIV w. skła- dała się z Litwy właściwej (Auksztoty), Żmudzi i księstw ruskich, które w ciągu XIII - XIV znalazły się pod władzą Litwy. Rządziła tam dynastia Gedyminowiczów. Pod ich rządami państwo litewskie stało się najrozleglejsze w Europie, sięgając po Morze Czarne, Wiażmę i Kursk, liczyło ok. 800 tys. km² (dla porównania- Korona obejmowała wówczas 270 km²). Przyjmując chrzest Litwa chciała skorzystać z osiągnięć cywilizacji zachodniej za pośrednictwem Polski i Kościoła. Zbliżająca się walka z Krzyżakami, którzy dążyli do połączenia ziem zakonnych w inflantach i Prusach, a także do schrystianizowania Litwinów. Zapowiadała się tez walka z Moskwą, która rościła sobie prawa do ziem ruskich zagarniętych przez Litwę. Taka sytuacja wskazywała na konieczność posiadania silnego sojusznika, którym miała być Pol!
ska. Zagrożenie nadchodziło również od południa ze strony Tatarów. Sojusz umożliwiłby Litwie korzystanie z polskich szlaków handlowych, dzięki czemu litewskie towary mogłyby bez przeszkód być sprzedawane na zachodzie i północy (Zakon blokował drogi handlowe w tych kierunkach). Litwa była jedynym pogańskim państwem w tym rejonie, dlatego obawiała się przymusowej chrystianizacji ze strony Krzyżaków. Wolała dobrowolnie przyjąć chrzest od strony polskiej. Jagiełło koronę polską chciał wzmocnić soją pozycję względem pozostałych członków dynastii panującej.
A czego oczekiwała Polska po tej unii? Również potrzebowaliśmy sprzymierzeńca w walce z Zakonem. Liczyliśmy na wzmocnienie potęgi i prestiżu państwa, co mogłoby umożliwić odzyskanie ziem utraconych wcześniej (Rusi Czerwonej, Śląska, Pomorza, Nowej Marchii). Unia umożliwiłaby ekspansję polityczną i ekonomiczną w kierunku wschodnim. Społeczeństwo polskie chciało króla a nie królowej. Władysław Jagiełło był jedynym odpowiednim kandydatem na małżonka małoletniej Jadwigi, bowiem szlachta liczyła na uzyskanie od cudzoziemca dalszych przywilejów.
14.VIII.1385 r. zawarto unię w Krewie . W zamian za rękę Jadwigi i koronę polską Jagiełło zobowiązał się do przyjęcia chrztu wraz z całym Wielkim Księstwem Litewskim. Obiecał też pomoc w odzyskaniu utraconych przez Polskę ziem i oddania jeńców wziętych do niewoli w poprzednich latach. Dodatkowo musiał zapłacić Habsburgom odszkodowanie w zamian za zerwanie zaręczyn Jadwigi z Wilhelmem Habsburskim> Jednak najważniejszą decyzją było przyłączenie (applicare) Litwy do Polski. Kwestia ta do dziś dzień budzi spory wśród historyków, gdyż do końca nie wiadomo czy układ mówił o przyłączeniu (applicare) czy wcieleniu (incorporare).
Po zawarciu unii rządy na Litwie objęli polscy starostowie, zaś Jadwiga traktowała Litwę jak swoje wiano. Po krótkim okresie okazało się, że Litwini nie godzą się na utratę własnej państwowości i domagają się nowej formuły prawnej dla związku obu państw. Stąd kolejne ugody miały poprawić pozycję Litwinów. Ugoda w Ostrowie (1392r.) rozpoczęła proces stopniowego rozluĽniania związku polsko-litewskiego. Witold otrzymał zarząd nad całym Wielkim Księstwem Litewskim. Kolejny zjazd na wyspie Salin (1398r.). Tam kniaziowie i panowie litewscy okrzyknęli Witolda królem Litwy. Witold bez porozumienia z Polską zawarł porozumienie z Krzyżakami i przystąpił do wojny z Tatarami. Jednak poniósł klęskę nad rzeką Worsklą 12.VIII.1399. Bezpośrednim skutkiem tej porażki była unia wileńsko-radomska w 1401r. Witold uznał zwierzchnictwo Jagiełły i korony w zamian za uznanie przez nowego króla Polski jego dożywotniej władzy na Litwie. Po śmierci Witolda Litwa miała wrócić do Korony. Następnym trakt!
atem zawartym między Litwą a Polską maił miejsce w 1413 r. w Horodle. Zawarta była po zwycięstwie pod Grunwaldem. Litwa stała się niezależnie politycznie państwem, na czele którego miał stać wielki książę podległy królowi polskiemu. Pierwszym władcą został Witold. Po jego śmierci tron obsadzany miał być za porozumieniem Litwinów i Polaków. Litwa obiecała nie zawiązywać sojuszów z wrogami państwa polskiego. Sojusz w Horodle nadał 47 rodom litewskim polskie herby szlacheckie a katolickim bojarom litewskim przywileje szlacheckie. Po pokoju meleńskim (1422) z Krzyżakami związek dwóch państw uległ rozluĽnieniu, zaś Witold stara się nawet o koronę królewską. W 1430 r. po śmierci przyrodniego brata Władysława, Jagiełło wyznaczył jego następcę- swojego brata Świdrygiełłę, jednak chciał on oderwać Litwę od Polski, w wyniku czego wybuchła wojna. Polacy obalili prawosławnego Świdrygiełłę i na jego miejsce wybrała Zygmunta Kiejstutowicza. Na unii grodzieńskiej (1432) ustalił, że nowy wi!
elki książę po jego śmierci będzie wybierany przez Polaków i Litwinów. I tak się stało. Litwini wybrali na księcia młodszego syna Jagiełły- Kazimierza Jagielończyka i do czasu jego elekcji na tron polski (1446), związek personalny nie istniał. W tamtym okresie wykształciła się praktyka, według której na tron polski wybierano każdorazowo Wielkiego Księcia Litewskiego. Właśnie w tym okresie (1440-1446) nastąpiło zerwanie unii. Objęcie tronu polskiego przez K. Jagielończyka oznaczało wprowadzenie bezumownej unii personalnej. Oba państwa mające jednego władcę żyły odrębnym życiem. Nie ufały sobie wzajemnie, nie prowadziły nawet wzajemnej polityki zagranicznej, Jednak w latach 1492-1501 następuje kolejne zerwanie unii. PO śmierci Kazimierza (1492) Litwini wybrali na tron Aleksandra, podczas gdy w Polsce rządy objął Jan Olbracht. Z tego powodu w 1499 r. zawarto unię wileńską. Na jej mocy w przyszłości miano wybierać władcę dla obu państw. Ustalono również obowiązek wzajemnej pomo!
cy wojskowej. Po śmierci Olbrachta, gdy tron objął Aleksander nastąpiło przywrócenie unii a akt w Mielniku (1501r.) przewidywał wspólnego dla obu państw monarchę wybieranego na sejmie elekcyjnym w Piotrkowie. Ujednolicił również system monetarny obu państw. Jednym warunkiem wprowadzenia aktu mielnickiego w życie było zatwierdzenie go przez sejm litewskim. Zebrany w 1505 r. sejm w Brześciu odmówił jego zatwierdzenia i tym samym akt mielnicki stracił moc prawną.
Blisko 70 lat póĽniej (1569r.) zawarta została kolejna bardzo ważna unia polsko- litewska. W historii Polski nazywamy ją Unią Lubelską. Podpisana została, gdyż Litwa nie chroniła Korony od najazdów ze wschodu (głównie tatarskich). Narzucała Koronie rozwiązania polityczne. Kolejnym powodem zawarcia tego porozumienia był brak potomka Zygmunta Augusta, jednak pragnął zabezpieczyć jedność Litwy i Królestwa Polskiego. Chciano ułatwić ekspansję gospodarczą szlachcie polskiej przy niewielkim wysiłku gospodarczym i militarnym. Średnia szlachta litewska wciąż dążyła do uzyskania takich przywilejów stanowych, jakimi cieszyła się szlachta polska. Wielkie Księstwo Litewskie było coraz bardziej zagrożone ze strony sąsiadów (Moskwa, Turcja, Tatarzy). Powstała również konieczność wspólnej obrony Inflant przed Szwedami i Rosjanami. Unia Lubelska została zawarta na sejmie w Lublinie 27.Vi.1569r. W odróżnieniu od poprzednich unii, ta na trwałe złączała na zasadzie równości stron Koronę i Li!
twę w jeden organ państwowy- Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Unia ta opierała się na wspólnym sejmie, elekcją wspólnego władcy, wspólna monetą, ale bitą w każdym z 2 państw. Państwa te miały prowadzić wspólne wojny i wspólną politykę zagraniczną. Odrębne jednak pozostawały skarb, urzędy centralne, wojsko i sądownictwo.
Ogólny bilans unii uznaję za ujemny. Po podpisaniu unii w Krewie Polska straciła z pola widzenia Śląsk i pomorze zachodnie, które wcześniej były tak ważne do odzyskania. Również linia Odry nie istniała już w polityce. Litwini przysporzyli Polsce potężnych przeciwników. Początkowo problem krzyżacki naszych wschodnich sąsiadów nas nie dotykał jednak póĽniej Witold sprowadził ich na nas. Wkrótce zyskaliśmy za wroga Moskwę i Tatarów. Polska traciła siły na obronę Litwy. Przecież gdyby nie zawarcie tej unii Litwa pewnie nie musiałaby walczyć, a w póĽniejszym okresie nie stałaby się naszym wrogiem. Ten układ miał jednak kilka pozytywnych skutków. Zjednoczone państwa stały się mocarstwem politycznym Europy i mogły położyć kres ekspansji politycznej państwa zakonnego. Udało nam się odebrać od Węgrów Ruś Halicka i ponownie włączyć w nasze granice. Związek ten spowodował, że Polska stała się krajem wielokulturowym, gdzie współżyją ze sobą ludzie o różnych wyznaniach.
PóĽniejsza unia Lubelska wzmocniła potencjał militarny, ekonomiczny i demograficzny Rzeczpospolitej (liczna ludności wzrosła do 8 mil.). Warszawa stała się miejscem wspólnych sejmów a póĽniej nawet elekcji króla. Szlachta polska prowadziła ekspansję na nowe tereny Korony (Kojów, Wołyn itp.). Na ziemiach ukraińskich powstały wielkie latyfundia, nastąpił spadek znaczenia średniej szlachty. Jednak powstanie przeciwieństw narodowościowych i społecznych, które wybuchło w następnym wieku znacznie osłabiło państwo. A uwikłanie Korony w politykę wschodnią spowodowało wyczerpujące wojny z Moskwą.
Układy polityczne z XIV-XVI w. zawierane były z myślą o danym okresie. Nie planowano długotrwałych związków międzypaństwowych. Polska przez unie z Węgrami lub Litwą chciała załatwić tylko swoje sprawy. Dzisiaj oceniam je jako mało przemyślane a nawet twierdze, że często nie zastanawiano się nad skutkami idącymi za podpisaniem danej umowy. Chwilowo może przynosiła ona zamierzony efekt, ale i tak całość kończyła się fiaskiem.
Wszystkie unie miały ogromne znaczenie dla przyszłych losów państwa polskiego. Można nawet stwierdzić, że zmieniły one bieg naszej historii, bo przecież gdyby nie kilka p[odpisów możliwe, ze uniknęlibyśmy póĽniej wielu wojen a nawet rozbiorów Polski.
|
| |
|
|
| |
|
|
|
Balwina
|
| |
|
| Nowicjusz |
|
|
|
| Grupa: Użytkownik |
|
| Postów: 3 |
|
| Nr użytkownika: 1.469 |
|
|
|
|
| |
|
Chyba wyciągasz zbyt daleko idące wnioski w swojej pracy, ale do rzeczy:
Unia z Wegrami nie miała aż tak kolosalnego znaczenia jak to sugerujesz. Przede wszystkim była krótkotrwala i rzeczywiście jak słusznie zauważyłaś personalna - a króla w Polsce nie było. Niestety dynastia Piastów zakończyła się na Kazimierzu Wielkim (nie mówię tutaj o liniach pobocznych) i nie ma co się dziwić, że polski król zdawał sobie sprawę, iż powinien zadbać o sukcesję w Polsce. Król Węgier i zarazem siostrzeniec Kazimierza wydawał się być dobrym kandydatem (a zapewne lepszym niż Kaźko). Jednak Ludwik żył zbyt krótko by w rzeczywistości wywrzeć jakieś dalekoidące skutki unii Polski i Węgier. I to chyba nie zapłata za pomoc węgierską była decydującą przczyną unii. Tu były jakby dwa naturalne bloki nawzajem sie zwalczające - Luksemburgowie i Krzyżacy kontra Andegawenowie i Polska. Więc Polska była tak samo potrzebna Węgrom jak Wegry Polsce.
Nie sposób także się dziwić Ludwikowi, że chciał zapewnić tron swoim dzieciom. Padło na Jadwigę, ale warunkiem tego było zerwanie zaręczyn z Habsburgiem, którego w żaden sposób polska elita nie zaakceptowalaby na tronie Polski. Chyba każdy na miejscu Ludwika wolałby zapewnić swojej córce tron w dość znaczacym kraju niż małżeństwo z wtedy jeszcze nie tak potężnym rodem Habsburgów. Byc może był zatarg Polski z Habsburgami, ale nie miał on wiekszego znaczenia na arenie politycznej w tamtym okresie. W historii późniejszej było wiele zdarzeń, które w wiekszym stopniu mogly wywoływać konflikty na linii Polska-Habsburgowie.
Piszesz, że jedną z przyczyn unii polsko-litewskiej było to, że społeczeństwo chciało króla a nie królowej. Otóż to poważny błąd rzeczowy, bowiem Jadwiga nie była królową, lecz KRÓLEM Polski - choć to rzeczywiście dziwnie brzmi, to jednak tak było.
Piszesz tez że unia miała otworzyć Litwinom szlaki handlowe na północ. No cóż - spójrz na mapę. Polska miała ten sam problem i od 1309 do 1466 roku nie miala dostepu do morza. Myślę, że to jednak tylko Twoje niedopatrzenie.
Nie przecaniałbym w tamtym okresie każde zagrożenia ze strony Moskwy, bowiem ono stanie groźne dopiero w II połowie XVI wieku, a nie w momencie gdy Jagiełło zasiadał na tronie w Polsce.
Piszesz, że po unii w Horodle Polska starcila z oczu Śląsk. To jednak chyba nastąpiło dużo wcześniej - jeszcze za panowania dynastii Piastów. Dlatego tez ostatni Piast chciał zrekompensować sobie te straty na wschodzie i stąd tez cała polityka wschodnia Polski. Śląsk był nie do odzyskania juz za panowania Kazimierza Wielkiego.
Nie twierdzę, że unia z Litwą była słuszna i dobra, ale jednak Twoja zbyt negatywna ocena wypacza trochę obraz. A Zygmunt August Unią Lubelską połączył te dwa kraje na zawsze, więc nie wiem dlaczego piszesz, że nie planowano długotrwałych związków między tymi państwami.
Przeciwieństwa narodowościowe jakie pojawily się w XVII wieku nie są skutkiem unii - a raczej były wynikiem błędnej polityki wewnetrznej najbogatszej szlachty.
Na zakończenie jeszcze jedno - szkoda, że nie wspomniałaś o unii personalnej Polski i Szwecji, która moim zdaniem była o wiele bardziej zgubna w skutkach dla Polski niz unia z Litwą.
Konflikty z Moskwą, to tez nie do końca skutek unii z Litwą. Owszem Rzeczpospolita Obojga Narodów graniczyła z Państwem Moskiewskim, ale chyba jednak zaognienie stosunków nastapiło w skutek polityki Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy. Ten pierwszy chciał poprzez Moskwę pokonać Turków, a drugi chciał odzyskac koronę szwedzką.
To wszystko - mam nadzieję, że moje uwagi Cię nie zdenerwowały - ale w końcu po to jest to forum żeby dyskutować. Pozdrawiam.
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
QUOTE Jednak wyróżnić możemy przyczyny wewnętrzne, które zmusiły nas do zawarcia unii. Pierwszą z nich był fakt, że Kazimierz Wielki nie posiadał legalnego potomka. Z tego też powodu została zawarta wcześniej wspomniana umowa z Karolem Robertem.
Hmmm, w 1339 Kazimierz miał chyba 29 lat, więc brak potomstwa 'legalnego' jeszcze nie był problemem palącym 
Ogólnie zgadzam się z Balwiną, poza jednym:
QUOTE Piszesz, że po unii w Horodle Polska starcila z oczu Śląsk. To jednak chyba nastąpiło dużo wcześniej - jeszcze za panowania dynastii Piastów. Dlatego tez ostatni Piast chciał zrekompensować sobie te straty na wschodzie i stąd tez cała polityka wschodnia Polski. Śląsk był nie do odzyskania juz za panowania Kazimierza Wielkiego.
Wbrew pozorom Kazimierz Wielki wcale nie zaprzepaścił szans na odzyskanie Śląska, 'nieciekawa' polityka Jagiellonów natomaist sie do tego przyczyniła w stopniu powiedzmy dużym 
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Witam serdecznie!!
Agnes! Jesli dobrze Cię zrozumiałam, napisałaś że dopiero unia i Litwini sprowadzili na nas Krzyżaków. Przecież oni stanowili problem dla Polski co najmniej od czasów Łokietka, a w roku 1307, kiedy spalili Gdańsk ostatecznie ukazali swoje prawdziwe oblicze...To właśnie problem z Krzyżakami zmusił Polskę do szukania sojusznika. Przy czym to nie było pierwsze zbliżenie pomiędzy tymi dwoma państwami. Już Łokietek w 1325 roku zawarł układ z Giedyminem, czego wynikiem było małżeństwo piętnastoletniego wówczas Kazimierza z córką litewskiego władcy - Aldoną (biedaczka zmarła po kilku latach). IMHO - to, że już wtedy doszło do opisanego sojuszu, wyraźnie świadczy o tym, że była to rozwiązanie konieczne, do którego powrócono po sześciu dekadach.
Po za tym: napisałaś, że Piastów i Andegawenów łączyły więzy pokrewieństwa. Jakie? Możesz to bliżej wyjaśnić? Ja wiem tylko o małżeństwie Elżbiety Łokietkówny z Karolem Robertem, i zawsze byłam przekonana, że to właśnie ono spowodowało późniejsze zbliżenie polsko - węgierskie.Jeśli było inaczej - napisz.
Last but not least: Śląsk i Pomorze nie zniknęły chyba "na amen" z optyki politycznej Jagiellonów. Świadczy o tym, że Władysław Jagiellończyk, jako król czeski, nadał swym młodszym braciom - Aleksandrowi i Zygmuntowi, odpowiednio: księstwa opolskie i głogowskie, wobec braku jakichkolwiek perspektyw na tron polski dla nich (tak się wtedy wydawało, rzeczywistość pokazała inaczej). Istnienia jakiś planów względem Pomorza dowodzi to, że córki Kazimierza Jagiellończyka (nie wiem dokładnie ile) zostały powydawane za tamtejszych książąt.
Pozdrawiam
|
| |
|
|
| |
|
|
|
adamflorek
|
| |
|
| I ranga |
|
 |
|
| Grupa: Użytkownik |
|
| Postów: 33 |
|
| Nr użytkownika: 1.514 |
|
|
|
|
| |
|
Tylko jedna córka, która przedłużyła ród Gryfitów na dalsze 100 lat!
|
| |
|
|
| |
|
|
|
Strusiek
|
| |
|
| II ranga |
|
|
|
| Grupa: Użytkownik |
|
| Postów: 54 |
|
| Nr użytkownika: 2.165 |
|
|
|
|
| |
|
Tak mieliśmy zdolnych dyplomatów szkoda tylko że Warneńczyk dał sie naciągnąć na Warnę. CO do skuytków polskich unii to ważną rolę jako sojuszunika militarnego przypadła Węgrom przy każdym wydarzeniu w polskiej historii pojawia sie wątek z Węgrami . Unia z Litwą również zaczęła się od zagrożenia zewnętrznego ale jednocześnie wciągnęło nas w walki na wschodzie . Pozdrawiam
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Myślę że unia Polski z Litwą dała więcej szkód niż pożytku....
[ed: bł. ort. - przyp Rothar]
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
QUOTE(August II Mocny @ Dec 27 2004, 06:58 PM) myślę że unia Polski z Litwą dała wiecej szkod niz porzytku....
Tym mnie zaciekawiłeś Auguście...
Może poparłbyś jakoś swoje argumenty?
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Ależ proszę Cezarz już tłumaczę otuż:
1.-Polska zawładnęła ogromny obszarem którego do końca nawet w poszczegulnuch częściach nie kontrolowaliśmy
2.-Był to kraj zacofany i barabarzyński
3.-my sami dalibyśmy radę krzyżakom, a oni nie, zaś jak my im uratowaliśmy poaństwo, to oni często wchodzili w układypaństw ościennych
4.-Przysporzyło to polsce kłopotów, bunty szlachy litewskiej były bardzo częste, i nowych wrogów(turcja, chanat, rosja, swedzi...)
Mam pisać dalej??.........
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
teza gloszona chyba przez Jasienice? (poprawcie jak sie myle)
jeszcze dorzucil:
argument implantowania magnaterii glownie ruskiej - "krolewiet" ktora zniszyly strukture demokracji szlacheckiej i polityka ktorych pchnala Polske na zle tory.
Zmarnowana energie demograficzna narodu polskiego na wschod gdzie zniknela w przestrzeniach, zamiast koncentrowac sie na Slasku
i jeszcze genetyczne cechy charakterologiczne dynastii Jagiellonow - dzialanie z wielkim rozmachem i odwrotna konsekwencja.
przytaczam tylko, nie znaczy ze sie bezkrytycznie z tym zgadzam.
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
QUOTE my sami dalibyśmy radę krzyżakom, a oni nie, zaś jak my im uratowaliśmy poaństwo, to oni często wchodzili w układypaństw ościennych
Może i byśmy dali - tylko po co? Nietrudno bić się na próżno  Siła Rzeczpospolitej wynikała w zasadniczo z zapotrzebowania na zboże przez Europę Zach. A dzięki Unii (choć nie Europejskiej )dostaliśmy ogromne obszary z niezwykle urodzajnymi glebami. Pozwoliło to zresztą -skutek negatywny -stworzyć miniaturowe państewka przez latyfundystów.
QUOTE Polska zawładnęła ogromny obszarem którego do końca nawet w poszczegulnuch częściach nie kontrolowaliśmy
Ale taki sam problem miał najeźdzca. Podbicie tak ogromnego obszaru jest praktycznie niemożliwe.
QUOTE Przysporzyło to polsce kłopotów, bunty szlachy litewskiej były bardzo częste, i nowych wrogów(turcja, chanat, rosja, swedzi...) Był to kraj zacofany i barabarzyński
Toteż właśnie gdyby nie Unia Litwa weszłaby w skład innego państwa i wówczas któregoś z w/w wrogów mielibyśmy kilkadziesiąt kilometrów od stolicy.
QUOTE dzialanie z wielkim rozmachem i odwrotna konsekwencja.
Moim zdaniem to właśnie Jagiellonowie w wieku XV podłożyli podstawy do rozwoju w wieku XVI, choć niestety ich błędna polityka w XVI wieku spowodowała katastrofę w XVII.ALe skołowoałem 
|
| |
|
|
| |
|
|
|
megabomber
|
| |
|
| II ranga |
|
|
|
| Grupa: Użytkownik |
|
| Postów: 58 |
|
| Nr użytkownika: 138 |
|
|
|
Zawód: student |
|
|
| |
|
QUOTE 2.-Był to kraj zacofany i barabarzyński
Może i był...ale to w XIV wieku. W XVI,XVII czy XVIII wieku już nie. Rozprzestrzenienie się polskiej myśli politycznej, polskich wpływów kulturalnych, które były wynikiem przyjęcia chrześcijaństwa i polonizacji umożliwiły Litwie osiągnięcie przyzwoitego stopnia cywilizacyjnego rozwoju. Istnienie na Wschodzie silnego kraju zbudowanego na wzorcach kultury zachodniej i to w dodatku w unii z Polską dawało nam szansę stworzenia prawdziwej siły w tej części kontynentu. I tak faktycznie było przez wiele lat.
QUOTE 3.-my sami dalibyśmy radę krzyżakom, a oni nie, zaś jak my im uratowaliśmy poaństwo, to oni często wchodzili w układypaństw ościennych
A nie pomyślałeś, że jeżeli oni nie daliby rady Krzyżakom, to mielibyśmy potężnego, wrogiego nam sąsiada i na północy i na wschodzie? Zresztą ja nie sądzę, że pokonalibyśmy Krzyżaków sami...przecież do tej pory odnosiliśmy z nimi same klęski, a największym naszym sukcesem była nierozstrzygnięta bitwa pod Płowcami!
Polska Kazimierza Wielkiego była silniejsza ale i tak zbyt słaba, aby samemu sobie poradzić w tej części Europy. Przecież ówczesne potęgi - Czechy czy Węgry, znacznie silniejsze od nas - nie poradziły sobie i przetrwały próby czasu. A Polska dzięki unii z Litwą zwyciężyła swoich przeciwników i az do XVIII wieku była pierwszą siłą w tej części kontynentu.
Zapomina się jeszcze o jednym: Polska w Litwie znalazła swojego sojusznika w walce z ekspansją Moskwy na Zachód. Skoro te państwa razem nie dały rady oprzeć się tej nawale (choć przetrwały aż do XVIII wieku) to czy mogły dać radę z osobna?
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Popieram w całości tezę moich szanownych Przedmówców.
Przeciez wystarczy sobie przypomnieć, jakim krajem była Litwa w XIV wieku, nie dosyc ze zacofanym, to jeszcze pełnym rywalizujacych o władzę książątek, z których kazdy kto się wybijał był potem truty albo zabijany przez pozostałych. Dość przypomnieć rywalizację Jagiełły ze Świdrygiełłą,Witoldem czy Kiejstutem. Dopiero unia z Polską stworzyła podstawy do zaprowadzenia tam silnej władzy państwowej.Bez tego Litwa zostałaby podbita bardzo szybko przez Moskwe i Krzyżaków, a wtedy, jak stoi wyzej - mielibyśmy naszych wrogów ciut za blisko
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
a ja tak po cichu dodam ze to nie bunty liteskich bojarow stanowily problem tylko polskich bo litewscy przyzwyczajeni do silnej wladzy i niewielkih przywilejow siedzieli zwykle cicho... problemem byli mozni jesli juz...
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Piszesz: [QUOTE]Polska posiadała konieczność trwania w sojuszu polityczno – militarnym ze względu na zagrożenie ze strony Luksemburgów i Krzyżaków, co było kolejną przyczyną zawarcia unii. [/QUOTE]
Pokój kaliski likwidował w zasadzie zagrożenie ze strony Zakonu, a pokój namysłowski normował stosunki z Luksemburgami.
[QUOTE]Polska dążyła do pozostawienia Rusi Halicko – Włodzimierskiej w swoich granicach, a związek z Węgrami byłby dobrą pomocą.
Jednak wyróżnić możemy przyczyny wewnętrzne, które zmusiły nas do zawarcia unii. Pierwszą z nich był fakt, że Kazimierz Wielki nie posiadał legalnego potomka.[/QUOTE]
W momencie zawierania układów z Andegawenami miał on jeszcze możliwość posiadania potomstwa, będąc w dodatku "chojnie przez naturę uposażonym". Kazimierz pozostaił 2 córki z małżeństwa z Jadwigą żagańską. W Polsce ich legalności nie kwestionowano.
[QUOTE]Ludwik Węgierski objął tron polski niedługo po śmierci Kazimierza Wielkiego odsuwając tym samym od sukcesji KaĽka Słupskiego.[/QUOTE]Nie odsunął go od sukcesji
na tronie polskim, co trzeba wyraźnie zaznaczyć. Ograniczył zapisy uczynione na rzecz Kaźka, przekazując mu część z nich jako lenno.
[QUOTE]W okresie rządów Ludwika ujawniły się w państwie silne czynniki dezintegracyjne, które były niebezpieczne dla jedności narodowej i państwowej.[/QUOTE]
Brzmi to troche jak wyjęte z podręcznika z minionej epoki.
[QUOTE]Zapowiadała się tez walka z Moskwą, która rościła sobie prawa do ziem ruskich zagarniętych przez Litwę. Taka sytuacja wskazywała na konieczność posiadania silnego sojusznika, którym miała być Pol!
ska.[/QUOTE]Co to za silny sojusznik, którego
Węgrzy wykolegowali z Rusi Czerwonej, książęta mazowieccy zerwali zależność lenną, Siemowit IV zajął Kujawy i ziemię łęczycką. W zasadzie największym zagrożeniem dla Litwy nie była Moskwa czy Zakon, separatystyczne tendencje Giedyminowiczów siedzących na księstwach ruskich. Korona i Wielkie Księstwo
borykały się z problemami wewnętrznymi.
[QUOTE]Zagrożenie nadchodziło również od południa ze strony Tatarów. [/QUOTE]Od nich właśnie nadchodziła pomoc w walce z Moskwą. [QUOTE]Sojusz umożliwiłby Litwie korzystanie z polskich szlaków handlowych, dzięki czemu litewskie towary mogłyby bez przeszkód być sprzedawane na zachodzie i północy (Zakon blokował drogi handlowe w tych kierunkach). [/QUOTE]Aspekt gospodarczy jest chyba przeceniany w genezie unii. Litwa miała co najmniej od czasów Giedymina kontakty handlowe z Rygą. Poza tym szlak istniał szlak handlowy wzdłuż Bugu i Wisły przez Mazowsze. Znany jest dokument Kiejstuta I LUbarta zapraszający kupców toruńskich w ich kraje i gwarantujący im bezpieczeństwo i swobodę handlu.
[QUOTE]A czego oczekiwała Polska po tej unii? Również potrzebowaliśmy sprzymierzeńca w walce z Zakonem. Liczyliśmy na wzmocnienie potęgi i prestiżu państwa, co mogłoby umożliwić odzyskanie ziem utraconych wcześniej (Rusi Czerwonej, Śląska, Pomorza, Nowej Marchii). Unia umożliwiłaby ekspansję polityczną i ekonomiczną w kierunku wschodnim. [/QUOTE]Z Zakonem Polska od 40 z górą lat utrzymywała pokój. Chodziła głównie o odzyskanie Rusi i zapewnienie bezpieczeństwa na wschodzniej granicy.
[QUOTE]14.VIII.1385 r. zawarto unię w Krewie . W zamian za rękę Jadwigi i koronę polską Jagiełło zobowiązał się do przyjęcia chrztu wraz z całym Wielkim Księstwem Litewskim. [/QUOTE]W Krewie Jagiełło wystawił tylko dokument, w którym prosił Elżbietę Bośniaczkę o ręke jej córki. Ma on charakter raczej przedmałżeńskich zobowiązań
[QUOTE]Po zawarciu unii rządy na Litwie objęli polscy starostowie, zaś Jadwiga traktowała Litwę jak swoje wiano.[/QUOTE]Rządy namiestnicze z ramienia Jagiełły na Litwie sprawował jego brat Skirgiełło. Po buncie i ucieczce Witolda do krzyżaków do Wilna wysłano jako starostę najpierw Klemensa Moskorzowskiego a potem Jaśka Oleśnickiego. Ich rola nie jest do końca jasna. Być może dowodzili tylką polskimi posiłkami wojskowymi. Co do wiana Jadwigi to jest możliwe, że Jagiełło zapisał jej jakieś dochody z ziem litewskich.
[QUOTE]Ugoda w Ostrowie (1392r.) rozpoczęła proces stopniowego rozluĽniania związku polsko-litewskiego. Witold otrzymał zarząd nad całym Wielkim Księstwem Litewskim.[/QUOTE]Nie jest to do konca ścisłe. Dostał dzielnicę trocką i rządy w Wilnie. Pełnie władzy uzyskał dopiero w kolejnych latach po śmierci Skirgiełły. Kolejny zjazd na wyspie Salin (1398r.).[QUOTE] Tam kniaziowie i panowie litewscy okrzyknęli Witolda królem Litwy. Witold bez porozumienia z Polską zawarł porozumienie z Krzyżakami i przystąpił do wojny z Tatarami. Jednak poniósł klęskę nad rzeką Worsklą 12.VIII.1399. [/QUOTE]Wiele wskazuje na to, że pokój z Krzyżakami został zawarty za zgodą króla. W wyprawie Witolda wzięło udział wielu rycerzy polskich, min. Spytko z Melsztyna, ówczesny pan Podola i lennik Korony. Bezpośrednim skutkiem tej porażki była unia wileńsko-radomska w 1401r. Witold uznał zwierzchnictwo Jagiełły i korony w zamian za uznanie przez nowego króla Polski jego dożywotniej władzy na Litwie. Po śmierci Witolda Litwa miała wrócić do Korony. Następnym trakt!
atem zawartym między Litwą a Polską maił miejsce w 1413 r. w Horodle. Zawarta była po zwycięstwie pod Grunwaldem. Litwa stała się niezależnie politycznie państwem, na czele którego miał stać wielki książę podległy królowi polskiemu. Pierwszym władcą został Witold. Po jego śmierci tron obsadzany miał być za porozumieniem Litwinów i Polaków. Litwa obiecała nie zawiązywać sojuszów z wrogami państwa polskiego. Sojusz w Horodle nadał 47 rodom litewskim polskie herby szlacheckie a katolickim bojarom litewskim przywileje szlacheckie. Po pokoju meleńskim (1422) z Krzyżakami związek dwóch państw uległ rozluĽnieniu, zaś Witold stara się nawet o koronę królewską. W 1430 r. po śmierci przyrodniego brata Władysława, Jagiełło wyznaczył jego następcę- swojego brata Świdrygiełłę, jednak chciał on oderwać Litwę od Polski, w wyniku czego wybuchła wojna. [QUOTE]Polacy obalili prawosławnego Świdrygiełłę i na jego miejsce wybrała Zygmunta Kiejstutowicza.[/QUOTE] Co jak co, ale Bolesław Świdrygiełło był synem rzymskiego kościoła. N[QUOTE]ie obalili go Polacy, tylko udzielili p Na unii grodzieńskiej (1432) ustalił, że nowy wi!
elki książę po jego śmierci będzie wybierany przez Polaków i Litwinów. I tak się stało. Litwini wybrali na księcia młodszego syna Jagiełły- Kazimierza Jagielończyka[/QUOTE] I tak się nie stało, Kazimierz został wysłany na Litwe jako namiestnik, a panowie Litewscy obwołali go wielkim księciem. Kolejnym złamaniem postanowień unii grodzieńskiej było usunięcie Michała Zygmuntowicza z dzielnicy trockiej [QUOTE]W tamtym okresie wykształciła się praktyka, według której na tron polski wybierano każdorazowo Wielkiego Księcia Litewskiego.[/QUOTE] Jan Olbratch obrany na tron Polski nie był wlk. ks. lit. Piszesz to niżej i popadasz ze sobą w sprzeczność.
Blisko 70 lat póĽniej (1569r.) zawarta została kolejna bardzo ważna unia polsko- litewska. W historii Polski nazywamy ją Unią Lubelską. Podpisana została, gdyż Litwa nie chroniła Korony od najazdów ze wschodu (głównie tatarskich). Narzucała Koronie rozwiązania polityczne. Kolejnym powodem zawarcia tego porozumienia był brak potomka Zygmunta Augusta, jednak pragnął zabezpieczyć jedność Litwy i Królestwa Polskiego. Chciano ułatwić ekspansję gospodarczą szlachcie polskiej przy niewielkim wysiłku gospodarczym i militarnym. Średnia szlachta litewska wciąż dążyła do uzyskania takich przywilejów stanowych, jakimi cieszyła się szlachta polska. Wielkie Księstwo Litewskie było coraz bardziej zagrożone ze strony sąsiadów (Moskwa, Turcja, Tatarzy). Powstała również konieczność wspólnej obrony Inflant przed Szwedami i Rosjanami. Unia Lubelska została zawarta na sejmie w Lublinie 27.Vi.1569r. W odróżnieniu od poprzednich unii, ta na trwałe złączała na zasadzie równości stron Koronę i Li!
twę w jeden organ państwowy- Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Unia ta opierała się na wspólnym sejmie, elekcją wspólnego władcy, wspólna monetą, ale bitą w każdym z 2 państw. Państwa te miały prowadzić wspólne wojny i wspólną politykę zagraniczną. Odrębne jednak pozostawały skarb, urzędy centralne, wojsko i sądownictwo.
[QUOTE]Ogólny bilans unii uznaję za ujemny. Po podpisaniu unii w Krewie Polska straciła z pola widzenia Śląsk i pomorze zachodnie, które wcześniej były tak ważne do odzyskania.[/QUOTE]Moim zdaniem to właśnie wzrost siły Królestwa Polskiego połączonego z Litwą, umozliwił podjęcie tych zagadnień na nowo. Zawiązano sojusz z książętami pomorskimi przeciw Zakonowi. Unia podniosła znaczenie i umożliwiła konsolidacje obu państw. To otworzyło perspektwy na zajęcie chociaż części Śląska (księstwo oświęcimskie i zatorskie) Również linia Odry nie istniała już w polityce. [QUOTE]Litwini przysporzyli Polsce potężnych przeciwników. Początkowo problem krzyżacki naszych wschodnich sąsiadów nas nie dotykał jednak póĽniej Witold sprowadził ich na nas.[/QUOTE]Trzeba zaznaczyć, że Witold sprowadzał krzyżaków na Litwę a nie na Polskę. Panowie koronni traktowali Litwę jako część Królestrwa i domagali sie w negocjacjach z Zakonem aby została objęta traktatem kaliskim. Zakon podejmował wrogie w stosunku do Polski działania jakim było przyjęcie w zastaw od Władysława Opolczyka z. dobrzyńskiej. [QUOTE]Wkrótce zyskaliśmy za wroga Moskwę i Tatarów. Polska traciła siły na obronę Litwy. Przecież gdyby nie zawarcie tej unii Litwa pewnie nie musiałaby walczyć, a w póĽniejszym okresie nie stałaby się naszym wrogiem.[/QUOTE] Myśle, że dzięki temu zubożała szlachta miała gdzie się wyżyć , zamiast wykrwawiać się w wojnach domowych i dorabiać zbójectwem. Ten układ miał jednak kilka pozytywnych skutków. Zjednoczone państwa stały się mocarstwem politycznym Europy i mogły położyć kres ekspansji politycznej państwa zakonnego. Udało nam się odebrać od Węgrów Ruś Halicka i ponownie włączyć w nasze granice. Związek ten spowodował, że Polska stała się krajem wielokulturowym, gdzie współżyją ze sobą ludzie o różnych wyznaniach.
PóĽniejsza unia Lubelska wzmocniła potencjał militarny, ekonomiczny i demograficzny Rzeczpospolitej (liczna ludności wzrosła do 8 mil.). Warszawa stała się miejscem wspólnych sejmów a póĽniej nawet elekcji króla. Szlachta polska prowadziła ekspansję na nowe tereny Korony (Kojów, Wołyn itp.). Na ziemiach ukraińskich powstały wielkie latyfundia, nastąpił spadek znaczenia średniej szlachty. Jednak powstanie przeciwieństw narodowościowych i społecznych, które wybuchło w następnym wieku znacznie osłabiło państwo. A uwikłanie Korony w politykę wschodnią spowodowało wyczerpujące wojny z Moskwą.
[QUOTE]Układy polityczne z XIV-XVI w. zawierane były z myślą o danym okresie.[/QUOTE]A co mieli myśleć co będzie za 500 lat? Każdy układ jest wynikiem konkretnej sytuacji politycznej czy gospodarczej, jest zawierany z myślą o aktualnych realiach, a nie otym co bedzie za za 500 lat. Nie planowano długotrwałych związków międzypaństwowych. [QUOTE]Polska przez unie z Węgrami lub Litwą chciała załatwić tylko swoje sprawy. [/QUOTE]To chyba dobrze by o niej świadczyło, że potrafi dbać o swoje interesy.Dzisiaj oceniam je jako mało przemyślane a nawet twierdze, że często nie zastanawiano się nad skutkami idącymi za podpisaniem danej umowy. Chwilowo może przynosiła ona zamierzony efekt, ale i tak całość kończyła się fiaskiem.
[QUOTE]Wszystkie unie miały ogromne znaczenie dla przyszłych losów państwa polskiego. Można nawet stwierdzić, że zmieniły one bieg naszej historii, bo przecież gdyby nie kilka p[odpisów możliwe, ze uniknęlibyśmy póĽniej wielu wojen a nawet rozbiorów Polski.[/QUOTE]A może te rozbiory nastąpiłyby znacznie wcześniej i dziś mówilibyśmy dziwną mieszniną niemieckiego z elementami słowiańskimi.
[/quote]
|
| |
|
|
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:
Śledź ten temat
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym temacie dodano odpowiedź, a ty nie jesteś online na forum.
Subskrybuj to forum
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym forum tworzony jest nowy temat, a ty nie jesteś online na forum.
Ściągnij / Wydrukuj ten temat
Pobierz ten temat w innym formacie lub zobacz wersję 'do druku'.
|
|
|
|
|
17/09/2004, 21:24
