|
|
Jaćwingowie
|
|
|
|
Vitam Ponoć wiele nazw geograficznych w północno-wschodniej Polsce pochodzi od Prusów lub / i Jaćwingów. Rzeki Węgorapa, Wkra, Wel, chyba też Łyna...
|
|
|
|
|
|
|
|
http://ksiazki.wp.pl/katalog/ksiazki/ksiazka.html?kw=50364 Polecam tę książkę. Autora również interesowały słowa, nazwy geograficzne jak również żyjący potomkowie tego ludu. Wiele pisze na ten temat w tej książce. Z tego co pamiętam Sapiehowie uważali się za potomków Jaćwinów. Sam język wymarł w XVII w. Pozdr.
|
|
|
|
|
|
|
|
Majoran, ja słyszałem że już w XVI wieku. Oglądałem kiedyś jakiś program w telewizji właśnie o Jaćwingach i było, że osoby mające -ejk- i -ks- w nazwisku (nie wszyscy, ale wielu) to potomkowie Jaćwingów.
|
|
|
|
|
|
|
|
Na suwalszyźnie nie ma jednej osoby która twierdzi że ma pochodzenie jaćwieskie. ten lud w szczycie potęgi liczył 100 tysiecy głów. Jacwingowie zamieszkiwali nie tylko suwalszczyzne ale też część podlasia. Czytałem gdzieś że nazwisko Jaszczołt jest pochodzenia Jaćwieskiego. Nazwiska typowe dla Suwałk to Kowalewski czy Cieślukowski wiec wcale nie jacwieskie.
|
|
|
|
|
|
|
|
O Jaćwingach wspominkował Zbigniew Nienacki w książce "Pan samochodzik i Templariusze". Nie wiem czy ma to jakąś wielką wartość ale polceam chociażby zobaczyć...
|
|
|
|
|
|
|
|
Myślę, że odpowiedzi na te pytania znajdziesz w książce Ł. Okulicz-Kozaryn, Życie codzienne Prusów i Jaćwięgów, Warszawa 1983
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(siristru @ 4/09/2005, 17:18) O Jaćwingach wspominkował Zbigniew Nienacki w książce "Pan samochodzik i Templariusze". Nie wiem czy ma to jakąś wielką wartość ale polceam chociażby zobaczyć...
Jestem wielkim fanem Nienackiego (w zasadzie to Nowickiego). Ale informacji tam jest dość niewiele.
QUOTE(Belfer historyk @ 4/09/2005, 19:54) Myślę, że odpowiedzi na te pytania znajdziesz w książce Ł. Okulicz-Kozaryn, Życie codzienne Prusów i Jaćwięgów, Warszawa 1983
Ciekawe. A gdzie ją mogę dostać? A tak w ogóle to to nie jest temat "Pomoc" tylko "Czasy przodków" (nie wypominam, ale prosiłbym o jakieś konkrety).
Pozdrawiam Sznur
|
|
|
|
|
|
|
Ayran
|
|
|
II ranga |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 65 |
|
Nr użytkownika: 3.387 |
|
|
|
|
|
|
Wedlug niektorych autorow Jacwiez byla czescia ludu Prusow, inni uwazaja ich za lud oddzielny. Sami siebie nazywali Sudowa. Zamieszkiwali nietylko Suwalszczyzne i czesc Podlasia ale tez tereny kolo Elka. Po rozbiciu Skomenta, czesc uciekla na Litwe, Rus i do Polski, inni zostali przesiedleni przez Krzyzakow na Polwysep Sambijski / Kuhrische Nehrung, gdzie ich jezyk wymarl w XVII wieku. Wiele nazw jak Wkra lub Biebrza jest pochodzenia jacwieskiego. Jeszcze w XIX wieku czesc Szlachty Suwalskiej uwazala sie za potomkow Jacwingow.
|
|
|
|
|
|
|
|
Polecam książkę archeologa Zdzisława Skroka "Wykopaliska na pograniczu światów". W ogóle pięknie napisana książeczka. O Jaćwingach i ogólnie o pograniczu Mazowsza, Litwy, Rusi i Prus.
W książce Ł. Okulicz "Życie codzienne Prusów i Jaćwingów" głównie jest o Prusach. O Jaćwingach wspomniano trzy razy.
Jeszcze: A. Bruckner "Starożytna Litwa" (w haśle Jaćwingowie w Wikipedii jest link do tej pracy, ale cóś nie działa)
W Wikipedii jest też odnośnik do strony ze słownikim języka jaćwięskiego (niestety po angielsku)
Nazwa rzeki Łyna, niem. Alle, pochodzi od staroprsukiego Alina, to znaczy "łania". Od tej rzeki nazwę wziął Olsztyn (Allenstein). Zresztą Prusowie, Litwini i Jaćwingowie należą do jednej rodziny językowej.
|
|
|
|
|
|
|
|
Bardzo ciekawy słownik. Nie wiedziałem, że Jadźwingowie posiadali terminy na oznaczenie energii atomowej, małpy czy kaktusa , ale już zupełnym zaskoczeniem były tablice deklinacji i koniugacji w języku jadźwieskim . Niech mnie ktoś poprawi jak się mylę?! Jadźwieski znany jest w 100% z onomastyki (względnie z zapożyczeń w lokalnych gwarach polskich i litewskich) i nie ma żadnego pisanego tekstu w tym języku.
|
|
|
|
|
|
|
|
O Jaćwiezy pisał A. KAMIŃSKI Jaćwież. Terytorium, ludność, stosunki gospodarcze i społeczne , Łódź 1953 Ostatnio; G. Białuński, Studia z dziejów plemion pruskich i jaćwieskich, Olsztyn 1999 Najlepszym specjalistą od języka jaćwięgów jest chyba J. Nalepa. Określeń na Jaćwięgów było kilka: Rusini nazywali ich: Jatwieziami W źródłach polskich XIII w. występowali jako Pollexiani lub Polexiani. Jerzy Nalepa odczytywał to jako Połekszan, czyli lud zamieszkujący w dorzeczu rzeki Łek (obecnie EŁK) w żródłach krzyżackich przeważa wyrażenie SUdavia na określenie Jaćwieży. Litwini prawdopodobnie określali ich jako Dajnowa. Bardzo często również określono ich PRusami. Po zniszczeniu Jaćwiezy, część jej mieszkańców krzyżacy przesiedlili do Prus, częśc uciekła na Litwę, część na Ruś halicko-Włodzimierską , część na Mazowsze. W XIII w. książęta mazowieccy podejmowali wraz z władcami Rusi halicko-włodzimierskiej wyprawy na Jaćwież. Nawet zawarte zostało porozumienie między Zakonem, ksieciem maozwieckim, księciem halicko-włodzimierskim dotyczące podziału ziem jaćwieskich. Dwaj ostatni mieli dostać 1/3. Ziemie jaćwieskie opustoszały po rozgromieniu Jaćwięgów przez krzyżaków w latach 80-tych XIII w. Jeszcze w I połowie XV w. pozostawały niemal bezludne. Więc obecni mieszkańcy suwalszczyzny raczej niewiele mają wspólnego z dawnymi Jaćwięgami. Nie wyklucza to faktu, że mogą mieć nazwiska wywodzące się od bałtyjskich nazw miejscowośći. Do tych terenów pretensje zgłaszał zakon krzyżacki. Witol w układzie salińskim zrzekał się na jego rzecz opustoszałych obszarów pojaćwieskich. W następnych latach nie dotrzymywał tego układu i zgłaszał także pretensje do tych ziem. Ostatecznie Zakon zrzekł sie obszarów pojaćwieskich w traktacie melneńskim 1422. Wraz z ustaniem wojen litewsko-krzyżackich Rozpoczął się okres kolonzacji tych ziem przez ludność litewską, mazurską, białoruską. Co do nazwiska JAszczołt - zgadzam się, ze może być ono pochodzenia jaćwieskiego. Z tego co wiem jeden z kanoników kapituły płockiej w XV w. nosił takie nazwisko. Jest także wieś JAszczołty na Podlasiu. Pozostałościami po zbiegłych ze swoich ojczystych ziem Jaćwięgach są nazwu miejscowe Jacwież Wielka, Jaćwież Mała itd. Część z nich znajduje się na obszarze Podlasia, między Narwią a Biebrzą. W historiografii przez dlugi czas po częśći za sprawą Długosza, który nazwał Drohiczyn stolicą Jaćwieży, pokutował a teza o zamieszkiwaniu obszaru Podlasia przez Jaćwięgów. Późniejsze badania archeologiczne i analiza przekazów zawartych w ruskich kronikach wykazały, że Jaćwięgowie zamieszkiwali na północ od Biebrzy. W składzie historycznego Podlasia, za które można uznać utworzone w 1513 r. województwo podlaskie znalazł się niewielki skrawek ziem dawnej Jaćwieży położony między rzekami Łekiem (Ełkiem) Nettą i Jeziorem Rajgrodzkim. Co do tezy, że Sapiehowie sami wywodzili swój od Jaćwięgów, to muszę przyznać, że nigdy sie z tym nie spotkałem. Natknąłem sie natomiast na informacje, że pochodzili ze smoleńszczyzny. Co do identyfikowania się szlachty suwalskiej w XIX w. z Jaćwięgami, jesli to rzeczywiście miało miejsce, to miała ona tyle z nimi wspólnego co Litwini z Rzymianami. (legenda o Palemonie).
|
|
|
|
|
|
|
|
Też nie słyszałem o zabytkach piśmiennictwa w języku Jaćwingów... Jako odłam języków bałtyjskich był zapewne bliski pruskiemu. A ten pozostawił po sobie świadectwa pisane, że wspomnieć: niemiecko-pruski Słownik Elbląski z 1400 roku, spis wyrazów pruskich w kronice S. Grunaua (1517-1526) i z 3 drukowanych przekładów katechizmu Lutra (1545,1561). Do tego oczywiście pewna liczba nazw własnych.
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(alcesalces1 @ 31/08/2006, 16:31) W historiografii przez dlugi czas po częśći za sprawą Długosza, który nazwał Drohiczyn stolicą Jaćwieży, pokutował a teza o zamieszkiwaniu obszaru Podlasia przez Jaćwięgów. Późniejsze badania archeologiczne i analiza przekazów zawartych w ruskich kronikach wykazały, że Jaćwięgowie zamieszkiwali na północ od Biebrzy.
As far as I know, Jaćwięgowie (the culture of Nacza) lived within the basin of the Middle Nioman since the 5th c. BC. Over the 5th-13th centuries AD they were represented by the culture of stone barrows. Since the 10th c. they started to colonise lands to the south of the Middle Nioman’s basin, and in the 10th-13th centuries their area of settlement looked like this. Here is a map of West Baltic hydronyms (the two maps are from Седов В. В. Курганы ятвягов. //СА, 1964, № 4, С. 36-51). The area to the north of the Bebra does not seem to fit the spread of hydronymy and archaeological monuments of Yatvingians .
QUOTE(Ardagast @ 31/08/2006, 13:51) Niech mnie ktoś poprawi jak się mylę?! Jadźwieski znany jest w 100% z onomastyki (względnie z zapożyczeń w lokalnych gwarach polskich i litewskich) i nie ma żadnego pisanego tekstu w tym języku.
Słownik "Pogańskie gwary z Narewu"?
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(alcesalces1 @ 31/08/2006, 16:31) Określeń na Jaćwięgów było kilka: Rusini nazywali ich: Jatwieziami W źródłach polskich XIII w. występowali jako Pollexiani lub Polexiani. Jerzy Nalepa odczytywał to jako Połekszan, czyli lud zamieszkujący w dorzeczu rzeki Łek (obecnie EŁK) w żródłach krzyżackich przeważa wyrażenie SUdavia na określenie Jaćwieży. Litwini prawdopodobnie określali ich jako Dajnowa. Bardzo często również określono ich PRusami.
Why isn't it possible to talk about four Yatvingian tribes (something like *Jātvā Właściwa, *Pāleksijā, *Sūdavā, *Dainavā)? A hypothesis that these are names given to one "monolithic" Yatwingian ethnic group by its neighbours does not sound very convincing. In Belarus we can find all names except Pollexiani. Though villages named Dájnawa (Dajnawá) are spread within the area earlier occupied by the culture of Eastern Lithuanian barrows, the surnames Dajnouski, Dajneka (also believed to come from the ethnonym) can be met throughout the country. In Central Belarus there is lake Súdable and the village Sudábauka which are believed to derive from the ethnonym *Sūdavai or Sudzini (Жучкевич В.А. Краткий топонимический словарь Белоруссии. с. 366). The toponyms Jaćwiéź are mainly found to the south of Nioman (Жучкевич В.А. Краткий топонимический словарь Белоруссии. с. 427). Is it improbable that there were four tribes of Yatvingians and each neighbour formed its exonym for the whole ethnic group basing on the endonym of the closest Yatvingian tribe? What evidence is against it?
|
|
|
|
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:
Śledź ten temat
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym temacie dodano odpowiedź, a ty nie jesteś online na forum.
Subskrybuj to forum
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym forum tworzony jest nowy temat, a ty nie jesteś online na forum.
Ściągnij / Wydrukuj ten temat
Pobierz ten temat w innym formacie lub zobacz wersję 'do druku'.
|
|
|
|