Pracę nad stworzeniem strategicznego bombowca rozpoczęły się w 1938r. nim pierwszy prototyp „Betty” wbił się w powietrze. Dowództwo CJMW uznało, że zasięg G4M wynoszący ok. 2000 mil morskich może być zbyt mały, więc zdecydowało wdrożyć pracę nad samolotem o zasięgu 3000-3500 mil morskich (5556-6482 km). Brak w doświadczenia w produkcji takich maszyn postanowiono nadrobić kupując w USA za pośrednictwem Nippon Koku K.K drugi egzemplarz prototypu DC-4E. Przed końcem 1939r. powstał wytwórni Nakajima prototyp pierwszej maszyny – G5N1 (13-Shi Doświadczalny Samolot Uderzeniowy Marynarki Wojennej) nazwany „Shinzan” (Kotlina Górska). Z DC-4E skopiowano skrzydła, zabudowę silników oraz podwozie. Od podstaw powstał kadłub, podwójne ustrzeżenie ogonowe. Napęd stanowiły silniki Mitsubishi „Kasei 12” o mocy 1530 KM, poruszające trójłopatowe śmigła.
Dane:
Rozpiętość – 42,14m
Długość – 31,02m
Masa własna – 20 100kg
Masa max. – 32 000 kg
Vmax – 420km/h
V przelotowa – 370km/h na h – 4000m
Zasieg – 2300 mil morskich = 4260 km
Uzbrojenie – 2 działka x 20 mm (pojedynce w wieżyce grzbietowej i ogonowej) , 4 km x 7,7 mm (pojedynce w stanowisku dziobowym, podkadłubowym i dwóch bocznych), normalny ładunek bomb – 2000kg, max – 4000 kg.
Wikipedia podaje następującą specyfikację ładunku bombowego: 2 torpedy x 1500 kg, lub 2 bomby o masie 1500 kg lub 4 bomby o masie 800 kg lub 12 bomb o masie × 250 kg, lub 24 bomby x 60kg lub 4000 kg ładunku – wersja G5N2-L
https://en.wikipedia.org/wiki/Nakajima_G5N#cite_note-Francillon1979p425-3
Pierwszy lot odbył 10.IV.1941. Konstrukcja nie zdała egzaminu, była o 20% cięższa od projektowanego samolotu. Silniki okazały się zawodne. Łącznie zbudowano 4 prototypy w wersji G5N1. W dwóch następnych G5N2 zastosowano silniki – Nakajima NK7A „Mamoru 11” o mocy 1870KM i czterołopatowe śmigła. Ostatecznie wszystkie 6 maszyn skierowano do służby transportowej pod oznaczeniem G5N2-L (Samolot transportowy Shinzan Kai Model 22). Aliancji ochrzcili go imieniem „Liz”.
Więcej zdjęć tutaj - https://www.sas1946.com/main/index.php?topic=37682.12
Dla Cesarskiej Armii Lądowej zaprojektowano dwie maszyny – Nakajima Ki -68 (4 silniki – Mistubishi Ha -101) oraz Kawasaki Ki-85 (silniki Ha-111M). Po fiasku G5N zaniechano prac.
W 1942r. Marynarka Wojenna nakazała rozpoczęcie prac nad nowym bombowcem o specyfikacji – Vmax: 593km/h, zasięg 6000 mil morskich (11 112 km).
Firma Mitsubishi opracowała projekt M-10, któremu marynarka nadała nazwę G7M1 „Taizan” (Wielka Góra). Po zbudowaniu makiety okazało się, że samolot nie będzie w znaczącym stopniu lepszy od udoskonalonej wersji G4M2. Dalszych prac zaniechano.
Dane pochodzą ze strony - http://japaneseaircraftofwwii.blogspot.com/2015/03/g7m1-taizan.html
Długość - 20.00m
Rozpiętość- 25.00m
Masa całkowita - 16.000 kg
Silnik: Mitsubishi Ha42 model 31 o mocy 2400KM
Prędkość maksymalna- 556 km/h
Zasięg- 2,780 Km
Załoga - 5 osób
Uzbrojenie: 2 działka x 20mm, 6 km x 13mm, jedna 800kb bomba lub 2 po 500kg lub 6 x 250kg lub 1 torpeda.
Firma Kawanishi opracowała zaś projekt, który otrzymał fabryczne oznaczenie K-100 i oznaczenie marynarki G9K1 (17-shi Doświadczalny Samolot Uderzeniowy Marynarki Wojennej). Ten projekt też odrzucono.
Dane:
Długość - 15,00 m
Rozpiętość skrzydła - 2160 m
Powierzchnia skrzydła - 64,00 m 2
Wysokość - 6,07 m
Ciężar - 8850 kilogramów
masa startowa - 13500 kg
Ciężar max - 16000 kg
Prędkość maksymalna - 605 km/h na wysokości 7600 metrów
prędkość przelotowa - ?
Maksymalna prędkość wznoszenia - 4000 metrów w ciągu 6,25 minuty
Zasięg - 5500 km
Sufit - 11200 metrów
Załoga - 4 osoby
Silnik - podwójna gwiazda Mitsubisi MK10B, o mocy 2400 KM każdy
Uzbrojenie - trzy karabiny 20 mm Typ 99 model 2, 800 kg bomb lub jeden torpeda.
Dane i ryc. z https://www.aviarmor.net/aww2/projects/jap/kawanishi_g9k.htm
Nowy projekt bombowca nazwano roboczo N-40 i w 43r. jego opracowanie zlecono firmie Nakajima. Wydana tego roku 14.IX specyfikacja określała osiągi, które miał spełniać samolot oznaczony G8N (18-shi Doświadczalny Samolot Uderzeniowy Marynarki Wojennej). Miał on osiągać prędkość maksymalną 593km/h, wnosić się na 8000m w ciągu 20 minut, zasięg 3704km z pełnym ładunkiem bomb (4000 kg), a jego zasięg maksymalny to 7408 km. Prace w tajemnicy prowadzono w należącym do Nakajima zakładach Kozumi.
Samolot miał być średniopłatem o laminarnym profilu typu K. U nasady skrzydeł względna grubość profilu K-251 wnosiła 16%, płynnie przechodząc w profil K-159 o grubości względnej 10,5% przy końcówce. Dzięki takiemu profilowi możliwe było umieszczenie pojemnych zbiorników paliwa w płacie. Wydłużenie skrzydeł wynosiło 9,44, a obciążenie 250-300kg/m2 . Mechanizacja skrzydeł obejmowała dwuszczelinowe klapy wysuwające się na odległość jednej czwartej całej cięciwy płata dla zwiększenia siły nośnej przy operacjach startu i lądowania. W konstrukcji G8N1 użyto ok. 40 tys. nitów w porównaniu do 38 tys. w bombowcu P1Y, dzięki dużym i grubym panelom podszycia.
Dane:
- konstrukcja metalowa z pokrytymi płótnem sterami
- rozpiętość – 32,54m
- powierzchnia skrzydła – 112m2
- długość – 22,93m
- wysokość – 7,2m
- masa własna – 17 400 kg
- masa startowa – 26 8000 kg
- silniki – Nakajima NKOK-L Homare 24, 18-cylindorowe, w układzie podwójnej gwiazdy o mocy 4x2000 KM przy starcie i 1850KM na wysokości 8000m. Napędzały one czteropłatowe śmigła o regulowanym skoku. Dodatkowe chłodzenie silników wspomagały wentylatory wirujące w przeciwnym ruchu niż śmigła. Silniki wyposażono w sprężarkę Hitachi 92.
Zbiorniki paliwa wyłożono samouszczelniającą się warstwą gumy o grubości 28mm.
Uzbrojenie – 6 działek x 20mm (podwójne w wieżyczkach – grzbietowej, ogonowej, podkadłubowej), 2km x 13 mm ( w dziobowej), 2 km w bocznych stanowiskach z tyłu. Maksymalny ładunek bomb – 4000 kg – w konfiguracji 2 x 2000 kg; normalny ładunek bomb to 4 x 250 kg.
Pierwszy prototyp odbył swój dziewicy lot 23.X.44r, drugi ukończono w XII.44 i oblatano 12.IV.45r. Montaż 3 prototypu zaczął się 26.III , a lot w VI (zniszczony w późniejszym okresie na ziemi podczas naloty samolotów US Navy). Po ukończeniu 4 egzemplarza zaniechano dalszych prac z braku aluminium.
Podczas prób w locie G8N1 osiągnął 593km/h. Prędkość przelotowa na wysokości 8000m wynosiła 370km/h, pułap praktyczny 10 200m, zasięg normalny to 3944km, a maksymalny to 7493 km.
Opracowano wersje G8N1 jako nosiciela „Ohka” Model 33, wersja G8N2 miała być napędzana silnikami gwiazdkowymi Mitsubishi MK9A o mocy 4x2200KM oraz wersję G8M3 „Renzen – Kai” Model 23, która miała być wykonana ze stali.
Amerykanie nadali samolotowi kodową nazwę „Rita”. Po wojnie badani czwarty prototyp, który ocenili bardzo pozytywnie.
Zdjęcia z - http://www.daveswarbirds.com/Nippon/aircraft/Rita.htm
W kwietniu 43r. firma Nakajima z własnej inicjatywy rozpoczęła pracę nad nowym bombowcem strategicznym zdolnym osiągnąć tereny USA startując i lądując z baz położonych w Japonii. Narodził się projekt z „Projekt Z”. Na czele zespołu stanął prezes firmy – Chikuhei Nakjima. W ciągu zaledwie 3 miesięcy powstały rysunki konstrukcyjne bombowca o rozpiętości – 65m, długości 40m i powierzchni skrzydeł 350m2. Maksymalna masa miała wynosić aż 16 000kg. Udźwig bomb na krótkich trasach obliczono na 20 000kg. W lotach międzykontynentalnych miał zabierać 5000kg. Zakładana prędkość miała wynosić 680km/h, pułap operacyjny 10 000m. Uzbrojenie obronne miało się składać z czterech stanowisk uzbrojonych w 20mm działka.
Jako napęd wybrano 36-cylindrowe silniki Nakajima Ha-45 (znane też jako D.BH) w układzie poczwórnej gwiazdy, każdy o mocy 5000KM. Silnik Ha-45 powstał z połączenia dwóch 18-cylindrowych Ha-44 (poprzednia nazwa to Ha-219) w układzie podwójnej gwiazdy o mocy 2500KM. Silniki miały napędzać zespół dwóch trójłopatowych śmigieł przeciwbieżnych o średnicy 4,78m.
Patronat nad pracami objeły wspólnie Marynarka Wojenna i Wojska Lądowe. Samolot otrzymał nazwę Nakajima G10N1 (Doświadczalny Superciężki Samolot Uderzeniowy Marynarki Wojennej) i nazwę „Fugaku” (Góra Fuji).
W końcu 1943 była gotowa dokumentacja techniczna, w tym samym czasie pracowano nad silnikami Ha-45. Największy problem stanowiło ich chłodzenie. Ostatecznie zrezygnowano z nich na rzecz Ha-44. W 44r. zapadła decyzja, aby przerwać projekt w chwili, gdy budowane były hale montażowe. Jeszcze przed wejściem Amerykanów całą dokumentacje spalono.
Zdjęcie pochodzi ze strony - https://www.sas1946.com/main/index.php?topic=37682.0
Obok projektu Nakajima G10N1 istniał też projekt Kawasaki Ki-91, którego budowę prototypu (był ukończony w 60%) zniszczyła amerykańskie samoloty podczas nalotu na na zakłady Kawasaki w Gifu w lutym 1945 roku. Projekt wstępny Ki-91 był gotowy na początku 1943 roku. W maju tego samego roku został on zaakceptowany przez wydział techniczny Cesarskiej Armii Lądowej i przystąpiono do budowy makiety i prototypu Ki-91. Niestety prace nad samolotem nie miały zbyt wysokiego priorytetu i postępowały bardzo powoli. W pierwszej połowie 1944 r. ukończono drewnianą makietę Ki-91 i pod koniec tego samego roku przystąpiono do budowy latającego prototypu. Planowano, iż w połowie 1946 r. ruszy seryjna produkcja bombowców.
Ki-91 był całkowicie metalowym, wolnonośnym średniopłatem, napędzanym czterema, osiemnastocylindrowymi, turbodoładowanymi silnikami w układzie podwójnej gwiazdy Mitsubishi Ha-214 I Ru o mocy 1864 kW (2500 KM) każdy, napędzającymi czterołopatowe, metalowe śmigła o zmiennym skoku i średnicy 4,4 m. Zbiorniki paliwa o pojemności 27 500 litrów umieszczono w kadłubie i skrzydłach. Kadłub o konstrukcji półskorupowej, mieszczący hermetyzowane kabiny dla ośmiu członków załogi. Przy ich projektowaniu wykorzystano doświadczenia zakładów Tachikawa, zdobyte w konstruowaniu i budowie wysokościowego samolotu rozpoznawczo-bombowego Tachikawa Ki-74. Klasyczne usterzenie wolnonośne. Trójpodporowe podwozie z przednim podparciem chowane w locie. Główne, składające się z dwóch zespołów po dwa koła do gondoli silnikowych i przednie, jednokołowe do wnęki w kadłubie. Proste skrzydła o trapezowym obrysie i dużym wydłużeniu.
Wymiary:
Rozpiętość - 48 m
Długość - 33,350 m
Wysokość- 10 m
Powierzchnia nośna - 224 m2
Masa:
Własna - 34000 kg
Startowa - 58000 kg
Prędkość maks. - 580 km/h
Pułap praktyczny - 13500 m
Zasięg - 10000 km
Uzbrojenie:
12 działek × 20 mm - Dwa działka w zdalnie sterowanej wieżyczce umieszczonej pod kadłubem w przedniej jego części, kolejne dwa w zdalnie sterowanej wieżyczce znajdującej się pod kadłubem za skrzydłami. Dwa - w ruchomym stanowisku strzeleckim w dziobie maszyny, dwa - w wieżyczce ogonowej oraz dwa - na stanowisku umieszczonym na kadłubie samolotu. Nieznanym jest umiejscowienie kolejnych dwóch działek, prawdopodobnie jedno ze stanowisk miało posiadać poczwórny zestaw luf.
8000 kg bomb - Samolot był zdolny do przenoszenia maksymalnie 8000 kg bomb, zarówno w komorze bombowej jak i na zewnętrznych węzłach. W misjach dalekodystansowych ładunek zabieranych bomb miał nie przekraczać 4000 kg. *
Maszyna nigdy nie wzięła udziału w walkach. Pomimo bardzo dużego zasięgu Ki-91 nie był zdolny do odwetowych uderzeń bombowych na kontynent amerykański. Zakładano jednak możliwość zaatakowania amerykańskich baz na Marianach, z których operowały B-29. W tym celu planowano wybudowanie specjalnej wersji Ki-91 z baterią działek 20 mm umieszczonych w komorze bombowej. Ich ogień miał niszczyć stojące na ziemi, na obwałowanych stanowiskach, amerykańskie Superfortece.
Dane z - https://pl.wikipedia.org/wiki/Kawasaki_Ki-91
*Inna strona ( https://www.militaryfactory.com/aircraft/detail.asp?aircraft_id=1460 ) podaje inne umiejscowienie i rozmieszczenie działek –
2 x 20mm w nosie
2 x 20mm w wieży grzbietowej
2 x 20mm w przedniej turnie brzusznej
2 x 20mm w tylnej wieżyczce rufowej
4 x 20mm w wieżyczce ogonowej
Tam, gdzie nie podałem źródła informacji to pochodzą one z monografii wyd. Militaria nr. 67 "Mitsubishi G4N "Betty" " autorstwa Jacka Nowickiego. Porównanie sylwetek również.
Zapraszam serdecznie do dyskusji.
Można by jeszcze uwzględnić z pewną taką nieśmiałością samolot o który już tam gdzieś w tekście wspomniałeś - Tachikawa Ki-74. Nie był to oczywiście bombowiec strategiczny, a raczej samolot rozpoznawczo-bombowy dalekiego zasięgu, co prawda 2-silnikowy, ale zarąbiście zaawansowany jak na to miejsce i czas (kabina ciśnieniowa, silniki z turbosprężarkami). Zapewne dlatego prace nad nim posuwały się z wolna i żaden z 16 wyprodukowanych egzemplarzy nie wszedł do służby operacyjnej.
Dane za wiki:
Wymiary: rozpiętość 18,60 m; długość 17,65 m; wysokość 5,10 m; pow. nośna 80 m2
Masy: pustego samolotu 10.200 kg, całkowita 19.400 kg
Napęd: 2 silniki gwiazdowe 18-cyl. Mitsubishi Ha-104 o mocy 2 x 2200 KM, wyposażone w turbosprężarki
Osiągi: prędkość max. 570 km/h, przelotowa 400 km/h, pułap 12.000 m, zasięg 8.000 km
Załoga: 5 osÓb
Uzbrojenie:
- strzeleckie - 1 wkm 12,7 mm w zdalnie sterowanym stanowisku z tyłu kadłuba
- bombowe - do 1000 kg bomb w komorze w kadłubie; dostępne konfiguracje to 9 bomb 100 kg lub 4 bomby 250 kg lub 1 bomba 500 kg.
Tyle wersja podstawowa; planowano jeszcze kilka wariantów o przedłużonym zasięgu, ze skrzydłami o większej rozpiętości. Miał wśród nich być np. samolot kurierski o zasięgu pozwalającym na przeloty z Japonii do Niemiec bez lądowania czy też bombowiec o zasięgu zwiększonym do 12.000 km. Pod koniec wojny planowano wykorzystanie Ki-74 do ataków na kontynent amerykański. Miały to być misje w jedną stronę, zakończone czy to samobójczym atakiem, czy to lądowaniem w przygodnym terenie (lub skokiem załogi na spadochronach) i przejściem jej do działań dywersyjno-partyzanckich na obszarach górskich czy leśnych. W tym drugim przypadku samolot miał zabierać dodatkowy ładunek broni indywidualnej, materiałów wyb., zapasy żywności itd. Zasięg 8 tys. km pozwoliłby na dotarcie z Wysp Japońskich mniej więcej w okolice Los Angeles, natomiast 12 tys. km umożliwiłoby nawet teoretycznie atak na Nowy Jork, Waszyngton, Boston i w ogóle miasta Wschodniego Wybrzeża, od biedy nawet i na Florydę może udałoby się doczłapać.
Tyle teoria. Praktyka zaś jest taka, że aby mieć sensowną flotyllę bombowców strategicznych i naprawdę narobić nimi szkód, trzeba tak jak Amerykanie i Brytyjczycy produkować je w tysiącach sztuk. Jakaś mała liczba takich maszyn, kilkadziesiąt jak w przypadku ZSRR czy kilkaset jak w Niemczech, nic w zasadzie nie daje. A na taką masową produkcję Japonii nie było stać.
W grudniowym numerze (12/2018) miesięcznika "Lotnictwo" ukazał się tekst Leszka A. Wieliczko o "Renzanie" - http://www.magnum-x.pl/artykul/nakajima-g8n-renzan-rita
Jak ktoś ma dostęp to polecam się z nim zapoznać.
Wyprodukowany w sporych ilościach P1Y Ginga zasięg miał słuszny. Latał prawie tak daleko jak planowano dla G9K1 i dalej niż G5N1.
Po lekturze artykułu Wieliczki nie jestem przekonany, czy w przypadku G9K1, G5N1 i reszty można je klasyfikować jako bombowce strategiczne. G10N1 tak, ale nie resztę.
Miały one przenosić torpedy, a nie kojarzę, aby takimi zadaniami obarczano B-17 czy B-24.
Nasuwa się pytanie, czy 4-silnikowy ciężki samolot nadawałby się w ogóle do tej roli?
Tyle że podczas misji do Abisynii dwa samoloty wzięły na pokład tylko po 1200 kg bomb. Chociaż piloci zrzucili bomby i powrócili, trudno to nazwać bombardowaniem strategicznym.
Wydaje mi się że w tamtych czasach nawet Japończycy nie znali całej globalnej "mapy" tych prądów powietrznych i ich zmienności sezonowych. Niemcy pewnie coś by wymyślili aby osiągnąć wymagany pułap i chętnie by skorzystały startując z Norwegii lub Finlandii w kierunku Moskwy lub nawet USA.
Możliwe że przy użyciu sterowców które produkować bez wątpienia umiały.
Odniosłem się tylko do:
© Historycy.org - historia to nasza pasja (http://www.historycy.org)