Drukowana wersja tematu

Napisany przez: Strategos temu Anatolikon 12/01/2018, 23:34

Nie rozumiem kilku słów z kontekstu.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Nowy_Targ_(wojew%C3%B3dztwo_pomorskie)

Słownik Geograficzny (tom VII, Warszawa 1886) podaje: niem. Neumark, dok. Neuwermarkt 1336, Newmark 1403, wieś z 22 wybudowaniami w Pomezanii, pow. Sztumski, st. P. Mikołajki, ma szkołę kat. i kościół fil., należący do Starego Targu, par. ew. Sztum, okr. urz. Stanu cywil. Krastudy. Obejmuje 4303 mr., 161 budynki, 63 dm., 751 km., 699 katolików, 37 ewangelików. R. 1452 nadaje w. mistrz Dyteryk z Altenburga sołtysowi 68 włók chełm. Celem założenia wsi. Sołtys dostaje 6,5 wolnych włók, proboszcz 3,5. Każdy gbur ma od włóki 3 wiadrunki zakonowi, a proboszcz 1 korzec płacić żyta i owsa. Sołtys ma być wolny od czynszu, a za 0,5 włóki, którą odstąpi księdzu i od mesznego. Murowany kościół katolicki istniał tu już w 1642 r.; była i nowa szkoła, ale brakło jeszcze nauczyciela. Za czasów Rzpltej Nowy Targ należał do sstwa sztumskiego a r. 1565 trzymali go czemowie.

Nie wiem co znaczy:wiadrunek, trzymali go czemowie.
Obejmuje 43o03 mr - tzn, że chodzi morgę
Jąką miarą powierzchni była włóka chełmińska?

Napisany przez: Rats 13/01/2018, 1:36

Też nie wiem , co to wiadrunek.Wiardunek natomiast to 1/4 grzywny srebra, na gramy 45-50.Z niemieckiego vier - cztery.
Meszne to podatek na parafię.

Napisany przez: Varyag 13/01/2018, 5:46

Morga chełmińska (lub mórg chełmiński), określona w 1233 r. przez Krzyżaków w przywileju chełmińskim, uznana konstytucją (ustawą według współczesnej nomenklatury) sejmu konwokacyjnego 1764 r. za miarę generalną w I Rzeczypospolitej, miała wielkość 0,5985 ha. W roku 1818 (z mocą od 1 stycznia 1819 r.) w Królestwie tzw. Kongresowym zmniejszono wielkość morgi (w przeliczeniu do 0,5598 ha) i wprowadzono jako jedną z urzędowych miar nowopolskich. Wtedy też przyjęło się określenie dla wielkości miar obowiązujących w I Rzeczypospolitej – „miary staropolskie”.

Należy pamiętać podając przeliczniki, że morga chełmińska inną wielkość miała w wiekach od XIII do początków XIX, zaś inną w XIX i to tylko w Królestwie Kongresowym, tym bardziej, że powszechnie kojarzy się dzisiaj morgę wyłącznie z powierzchnią ok. 0,56 ha.

Tak więc:

włóka chełmińska (staropolska) = 30 morg = 17,955 ha (do 1818 r.)

A Czemowie to pruski/pomorski ród szlachecki, z którego pochodziło m.in. kilku starostów i co najmniej jeden kasztelan.

Napisany przez: Marek Atyliusz Regulus 14/03/2018, 15:39

Nowy Targ był częścią starostwa (Sztum?) i znajdował się w ręku starosty - w tym przypadku pochodzącego z rodziny Czemów.



Rodzina Czemów (Czema, Cema, von Zehmen) to ród szlachecki pochodzenia saskiego, który w XIV w. trafił do Prus i z czasem uległ polonizacji (tak jak i polonizowały się tu inne miejscowe rody - Bażyńscy [Baisen, von Baysen], Luzjański [von Losainen]).
Świetność rodu przypada na okres II poł. XVI w. i I poł. XVII (jej członkowie weszli do senatu), a wśród najwybitniejszych przedstawicieli rodu można wymienić - 2 wojewodów pomorskich (Fabian - 1556-1565 i Achacy II - 1566-1576), ww. wymieniony Fabian był w latach 1549-1556 kasztelanem gdańskim, Achacy I pełnił ten urząd w latach 1531-1546 [czyli 2 kasztelanów gdańskich]), 3 wojewodów malborskich (1546-1565 Achacy I, po nim ww. Fabian - 1566-1580, a po nim Fabian II w latach - 1581-1605), a Fabian III był w latach 1626-1636 kasztelanem chełmińskim). Tak więc trochę tego więcej niż "przynajmniej jeden kasztelan" - co do starostów to urząd mniej ważny (zwłaszcza w dawnych Prusach królewskich), więc wymienianie ich raczej sobie odpuszczę.