|
|
Jazda kozacka/pancerni..., ... czyli nazewnicze rozbieżności
|
|
|
Neddard
|
|
|
I ranga |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 46 |
|
Nr użytkownika: 104.371 |
|
|
|
Ned |
|
Stopień akademicki: mgr |
|
Zawód: Historyk :) |
|
|
|
|
Rozmawiamy tu o chorągwiach pancernych/kozackich, pancerni to taki skrót myślowy.
|
|
|
|
|
|
|
|
Neddard:
QUOTE Problem jest następujący, nawet husaria nie umiała przełamać w ataku czołowym przygotowanej do walki piechoty uzbrojonej w ,,zachodnie'' piki. To są bajki, że od tak sobie szarżowali i niszczyli piechotę(vide film ,,Potop''). Warto poczytać o Kłuszynie czy Kircholmie. Tam piechota pikinierska typu zachodniego powstrzymała husarię, która niewiele mogła jej zrobić. Pod Kircholmem dopiero atak ze skrzydła doprowadził do paniki i ucieczki piechoty. Pod Kłuszynem, dopiero współpraca z piechotą i artylerią pozwoliła na zwycięstwo.
Zdaniem Radosława Sikory którego prace sobie cenię husaria jednak umiała przełamywać w ataku czołowym piechotę uzbrojoną w piki. Owszem pod Kłuszynem długo się to nie udawało ale tam piechotę chroniła dodatkowo palisada/ogrodzenie (za to jak rosyjscy rajtarzy próbowali kontratakować to długo nie pożyli). Pod Kircholmem zaś o ile wiem (jeżeli się z tym nie zgadzasz to proszę o źródła) doszło do ataku husarii na szwedzką piechotę, która nie wytrzymała szarży.
PS Z tego co wiem chorągwie pancerne/kozackie nazywano tez czasem petyhorcami. Wiemy skąd się brała ta nazwa ?
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(Sima Zhao @ 7/03/2019, 15:15) PS Z tego co wiem chorągwie pancerne/kozackie nazywano tez czasem petyhorcami. Wiemy skąd się brała ta nazwa ?
Ponoć z czerkieskiego Pietyhorja (pomiędzy Terekiem a Kubaniem), skąd przegrani w walkach o władzę arystokraci tatarscy wraz z wojownikami uciekali na służbę do wielkich kniaziów litewskich...
Nazwa ta realnie oddawała etniczny charakter tej formacji jeszcze za czasów króla Stefana Batorego.
Później skład etniczny się zmienił ale dawna nazwa już pozostała -> aż do 1794r działała w armii litewskiej 2-ga Brygada Petyhorska Kawalerii Narodowej.
Ta sama nazwa na przestrzeni od XV do XVIII wieku oznaczała de facto zupełnie odmienne formacje jazdy.
Kwestię petyhorców z okresu lat 70-80 XVII wieku omawia artykuł Z.Hunderta "Kilka uwag na temat chorągwi petyhorskich w wojskach Rzeczypospolitej w latach 1673–1683" [w:] W pancerzu przez wieki. Z dziejów wojskowości polskiej i powszechnej, red. Marcin Baranowski, Andrzej Gładysz, Andrzej Niewiński (seria Homo Militans, t. II), Oświęcim 2014, s. 136-149.
Ten post był edytowany przez obodrzyta: 7/03/2019, 19:14
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(obodrzyta @ 7/03/2019, 20:05) QUOTE(Sima Zhao @ 7/03/2019, 15:15) PS Z tego co wiem chorągwie pancerne/kozackie nazywano tez czasem petyhorcami. Wiemy skąd się brała ta nazwa ?
Ponoć z czerkieskiego Pietyhorja (pomiędzy Terekiem a Kubaniem), skąd przegrani w walkach o władzę arystokraci tatarscy wraz z wojownikami uciekali na służbę do wielkich kniaziów litewskich... Nazwa ta realnie oddawała etniczny charakter tej formacji jeszcze za czasów króla Stefana Batorego. Później skład etniczny się zmienił ale dawna nazwa już pozostała -> aż do 1794r działała w armii litewskiej 2-ga Brygada Petyhorska Kawalerii Narodowej. Ta sama nazwa na przestrzeni od XV do XVIII wieku oznaczała de facto zupełnie odmienne formacje jazdy. Poniżej tekst Z.Hunderta o Pietyhorcach z lat 70-80 XVII wieku: https://www.academia.edu/8993500/Z._Hundert...2014_s._136-149 Nie wiem jak inni, ale mnie wyświetla się tylko "400 Bad Request".
Ciekawe czy teraz zadziała https://www.academia.edu/8993500/Z._Hundert...2014_s._136-149
Edit. Nie, niestety, mnie nie działa.
Jak coś, to można po prostu szukać po tytule: Z. Hundert, Kilka uwag na temat chorągwi petyhorskich w wojskach Rzeczypospolitej w latach 1673–1683
Ten post był edytowany przez wysoki: 7/03/2019, 19:14
|
|
|
|
|
|
|
|
Sorki za niedziałający amatorski link do artykułu.
Może autor Pan Zbyszek - zamieści działający link do swojego artykułu?
|
|
|
|
|
|
|
Neddard
|
|
|
I ranga |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 46 |
|
Nr użytkownika: 104.371 |
|
|
|
Ned |
|
Stopień akademicki: mgr |
|
Zawód: Historyk :) |
|
|
|
|
Korzystałem z Wisnera ,,Kircholm'', pierwsza szarża na centrum szwedzkie była traktowana jako związanie przeciwnika, Chodkiewicz nawet nie zakładał przełamania. Dokładnie tak się stało, husaria nie przełamała pikinierów. Dopiero atak ze skrzydła i wpędzenie jazdy szwedzkiej na piechotę miało doprowadzić do paniki.
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE Zdaniem Radosława Sikory którego prace sobie cenię husaria jednak umiała przełamywać w ataku czołowym piechotę uzbrojoną w piki.
Zdaje się, że kopia husarska była dłuższa od piki stąd jej skuteczność w walce z pikinierami
QUOTE Korzystałem z Wisnera ,,Kircholm'', pierwsza szarża na centrum szwedzkie była traktowana jako związanie przeciwnika, Chodkiewicz nawet nie zakładał przełamania. Dokładnie tak się stało, husaria nie przełamała pikinierów.
Byłoby to bardzo niebezpieczne dla polskich wojsk: wjazd w środek formacji przy mocnych skrzydłach, dobry wstęp do otoczenia husarii bo, jak przypomnę, Szwedów było trzy razy tyle. W "ogniem i mieczem" jest taki opis starcia z Tatarami pod Zbarażem: Tatarów było więcej i usiłowali otoczyć chorągiew polską, więc ci podzielili się na dwie części i "skoczyli na boki" uderzając na skrzydła itd.
|
|
|
|
|
|
|
|
Czy są jakieś przykłady źródłowe opisujące walkę i sposób prowadzenia działań przez chorągwie jazdy kozackiej/pancernej ?
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(klops1200 @ 9/03/2019, 23:41) Czy są jakieś przykłady źródłowe opisujące walkę i sposób prowadzenia działań przez chorągwie jazdy kozackiej/pancernej ?
Chociażby w "Pamiętnikach" J.Ch.Paska jest pod rokiem 1658 dokładny opis działania spieszonej chorągwi pancernej w ataku na obsadzoną przez wojsko szwedzkie fortalicję...
A i znaleźć można spore fragmenty informujące o tym, że regułą było wystawianie przez taką chorągiew "czat" - które wcale nie były ubezpieczeniem a służyły do innych celów...
|
|
|
|
|
|
|
|
Pasek opisuje ponad to swój udział w bitwie pod Basią.
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE A i znaleźć można spore fragmenty informujące o tym, że regułą było wystawianie przez taką chorągiew "czat" - które wcale nie były ubezpieczeniem a służyły do innych celów...
Jakich celów? Możesz rozwinąć?
Pozdrawiam ---klops1200--
|
|
|
|
|
|
|
|
Przyszła mi do głowy taka refleksja, że jazda pancerna choć stanowiła w 2 poł XVII w. większość jazdy polskiej jest mało znaną formacją. Zwrócćie uwagę, że w polskich filmach historycznych dotyczących tego okresu jest bardzo mało wyeksponowana: przewija się np. w Ogniem i Mieczem czy Potopie ale w zasadzie ani razu nie widzimy jej w walce.
Oczywiście jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest niezwykła popularność husarii. Poza tym mogę się założyć, że jeśli by zapytać historycznego laika o polską jazdę pancerną w XVII w. to ten myślałby że chodzi o husarię. Mało tego, u Sienkiewicza a także w malarstwie W. Kossaka, nieraz znajdziemy określenie chorągiew pancerna, która w istocie dotyczyła husarii.
|
|
|
|
2 Użytkowników czyta ten temat (2 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:
Śledź ten temat
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym temacie dodano odpowiedź, a ty nie jesteś online na forum.
Subskrybuj to forum
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym forum tworzony jest nowy temat, a ty nie jesteś online na forum.
Ściągnij / Wydrukuj ten temat
Pobierz ten temat w innym formacie lub zobacz wersję 'do druku'.
|
|
|
|