|
|
Terytoria i ludność utracone w trakcie rozbiorów, Kącik statystyczny
|
|
|
|
Niniejszy temat chciałbym poświęcić stratom terytorialnym i ludnościowym RON w trakcie rozbiorów. Temat wydaje mi się ważny o tyle, że w tej kwestii można napotkać różne dane. Zatem chciałbym, że z pomocą szanownych użytkowników tego forum dało się to jakoś uporządkować.
Zatem najpowszechniej spotykane dane (m.in. wikipedia) mówią w ten sposób: I rozbiór - tracimy na rzecz Prus 36 tys. km kw. i 580 tys. ludności, na rzecz Austrii 83 tys. km kw. i 2.65 mln ludności, na rzecz Rosji 92 tys. km kw. i 1,3 mln ludności. II rozbiór - na rzecz Prus 57 tys. km kw. i 1 mln ludności, na rzecz Rosji 250 tys. km kw. i 3 mln ludności III rozbiór - na rzecz Prus 48 tys. km kw. i 1 mln ludności, na rzecz Austrii 47 tys. km kw. i 1,5 mln ludności, na rzecz Rosji 120 tys. km kw. i 1,2 mln ludności.
Tyle, że dane te są niekiedy sprzeczne z innymi. Przykładowo w temacie http://www.historycy.org/index.php?showtopic=148515&st=105 udało się ustalić, że gdyby powierzchnię III zaboru rosyjskiego zsumować z powierzchni rosyjskich guberni i powiatów utworzonych na tych ziemiach, to wychodzi 160 tys. km kw. Z kolei w innych źródłach spotkałem się z informacją, że III zabór pruski wynosił 55 tys. km kw. Wątpliwości budzi też powierzchnia RON po II zaborze - ze zsumowania terenów III zaboru wychodzi 215 tys. km kw. natomiast bodajże u Gierowskiego spotkałem się z informacją, że było to 227 tys. km kw. Że o różnicach w szacunkach ludności nie wspomnę...
Dlatego jeżeli ktoś jeszcze chciałby się podzielić uzyskanymi przez siebie informacjami na ten temat, to zapraszam do dyskusji.
P.S. mam nadzieję, że zakładam temat we właściwym dziale (ewentualnie proszę o przeniesienie).
Ten post był edytowany przez tellchar: 14/04/2018, 16:33
|
|
|
|
|
|
|
|
U Augustyniak w "Historii Polski 1572-1795" mam takie dane w tys km2:
I rozbior - 211 Rosja - 92 Prusy - 36 Austria - 83 (razem z terenamj anektowanymi w 1769 i 1770)
II rozbior - 307 Rosja - 250 Prusy - 57
III rozbior - 215 Rosja - 120 Prusy - 48 Austria - 47
Pod tabelką jest uwaga: obszar zajety przez panstwa zaborcze nie jest dokladnie znany, zwlaszcza dotyczy to zaboru rosyjskiego. Po I rozbiorze obszar Polsko wynosił 522 a po II rozbiorze ok 215.
U Markiewicza w "Historii Polski 1492-1795" są te same dane dotyczące terytorium. Dodaje on tez sumaryczną informacje o liczbie ludnosci: Rosja - 5,5 mln Austria - 4 mln Prusy - 2,6 mln
Nie słyszałem o problemie 120 czy 160 tys km2 III zaboru rosyjskiego. Czy faktycznie mozliwe jest sugerowane w tamtym temacie liczenie wiorst a nie kilometrów? A moze problemem jest niepoliczenie Kurlandii, co sam zasugerowałeś. Wydaje mi sie że gdyby to pierwsze to byłbh dziwnie trywialny błąd powielany od lat. Rzeczypospolita miałaby 773 tys km2 zamiast 733? Czy inne zabory mniejsze? Ciekawe.
Ten post był edytowany przez Prawy Książę Sarmacji: 14/04/2018, 19:13
|
|
|
|
|
|
|
|
Sprawdziłem "Encyklopedię Historii Gospodarczej Polski do 1945 roku", dane o terytorium się powtarzają. Sprecyzowane jest, że Rosja wzięła 462 tys., Prusy 141 tys., a Austria 130 tys. Natomiast liczba ludności nie jest podana, szacunkowo ogółem dla RON z 1772 roku jest 14 mln.
Przy okazji znalazłem inny kwiatek: Księstwo Warszawskie wg tego samego źródła to 104 tys. km kw. w 1807 i 155 tys. km kw. w 1810. Tymczasem Kongresówka to 128,5 tys. km, Wielkie Księstwo Poznańskie to 28 950 tys. km kw. a Rzplita Krakowska - 1150 km kw. Czyli jakby podsumować to mamy 158,600 km kw. A przecież jeszcze są tereny ziemi chełmińskiej, należące do Księstwa, które Prusy włączyły bezpośrednio do prowincji Prusy Zachodnie...
Z kolei w "Bożym Igrzysku" Daviesa mamy: I rozbiór - Prusy 36.300, Austria 81.900, Rosja 93.000, pozostało 522.300 II rozbiór - Prusy 57.100, Rosja 250.200, pozostało 215.000 III rozbiór - Prusy 48.000, Austria 47.000, Rosja 120.000.
Jeszcze mam dostęp do "Historii Polski w liczbach" GUSu z 1994 r., gdzie dane są właściwie takie same, jak opisane w I poście. Natomiast co do Księstwa Warszawskiego mamy powierzchnię 161.500 km kw., Kongresówka to 127.321 km kw., Poznańskie to 28.989 km kw., a zabór rosyjski to 463.700 km kw. (z białostockim), w tym Litwa, Białoruś i białostockie to 304.356 km kw., a "Ruś" 159.336 km kw., z kolei Galicja (bez Krakowa) - 77.347 km kw.
Kolejne źródła: Gierowski w Historii Polski 1764-1864 podaje dane I rozbioru jak w I poście, II rozbiór to 58 tys. Prus i 280 tys. Rosji, ale być może to jakiś błąd. Dalej podaje, że w 1794 RON z Kurlandią to 227 tys. km kw., 4.4 mln ludności. Ale III rozbiór podaje standardowo. W "Historii ustroju i prawa polskiego 1772-1918 dane są zbieżne z Gierowskim, ale tam autorzy podają że udział Rosji w III rozbiorze to 1.5 mln ludności. Ciekawe jest podsumowanie - Rosja ma ponad 460 tys., blisko 6 mln, Austria 120 tys. (błąd rachunkowy) ponad 4mln, a Prusy 150 tys. (czyżby też błąd?) i prawie 3 mln. Z kolei w Historii ustroju i prawa polskiego" Bardacha, Leśnodorskiego i Pietrzaka mamy podsumowanie rozbiorów: Prusy uzyskały 131 tys., 2,6 mln, Austria 129 tys., 4 mln, Rosja 462 tyś. oraz 5,5 mln.
Porównując to z danymi "Historii Polski w liczbach" GUSu widać problem przy zaborze rosyjskim. Wszędzie pojawia się liczba 462 lub 463 tys. km kw. Tyle że opracowanie GUS podaje stan na 1815, zatem nie chodzi tylko o I, II, III zabór ale też obwód białostocki uzyskany w 1807 oraz powiat kijowski, należący do Rosji przed 1772, ale potem dołączony do guberni kijowskiej.
Ten post był edytowany przez tellchar: 14/04/2018, 23:31
|
|
|
|
|
|
|
|
Zdobyłem nowe dane więc odkopuję temat. Na podstawie "Historii Polski w liczbach" GUSu z 1994 oraz "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" udało mi się ustalić, że trop z wiorstami jest prawidłowy. Z obliczeń wyszło mi, że ziemie III zaboru rosyjskiego obliczone jako suma powierzchni guberni kowieńskiej, wileńskiej (bez powiatów Wilejka i Dzisna), grodzieńskiej (bez obwodu białostockiego) oraz zachodniej części Wołynia to około 133.400 km kw. Z dodaniem guberni kurlandzkiej wychodzi około 160.000 km kw., czyli 120 tys, wiorst kw. Ten sam błąd jest w przypadku guberni grodzieńskiej - wg wiki miała powierzchnię 33.979 km kw., jednak tak naprawdę ta liczba to powierzchnia w wiorstach kw. W kilometrach jest około 38.774.
|
|
|
|
|
|
|
|
Kontynuując wątek
II zabór rosyjski wg tych samych źródeł to ok. 230.000 km kw. (a nie 250 tys.), I zabór 92.100
Czyli łącznie to co zabrała Rosja to około 455.500. Po uzyskaniu obwodu białostockiego i dołączeniu powiatu kijowskiego będzie to około 469.400 km kw. jak podaje GUS. Ciągle bez Kurlandii.
Co do Austrii - I zabór to około 83.000 km kw. natomiast III zabór był raczej większy niż 47 tys. 4 departamenty Księstwa Warszawskiego utworzone w 1810 roku (siedlecki, lubelski, radomski, krakowski) miały powierzchnię około 56.100 km kw. Oczywiście trzeba uwzględnić zmiany granic (Nowy Śląsk pruski - 2.230 km kw. do dep. krakowskiego, obwód stanisławowski - wcześniej austriacki - ok. 2.300 km kw. - do dep. warszawskiego) oraz doliczyć cyrkuł zamojski - około 5.400 km kw. oraz Podgórze i okolice Wieliczki. Tym niemniej wychodzi, że III zabór austriacki to około 50.500 km kw.
Co do Prus - wg niemieckiej wikipedii Prusy zabrały 34.900 w I, 58.400 w II i 43.000 w III, razem 136.300. Jak się policzy I zabór, czyli Prusy Królewskie z Warmią 24.000 i fragmenty Wielkopolski i Kujaw ("obwód nadnotecki" - około 9.500 km kw.), to wychodzi 33.000 km kw. z groszami (odliczając terytorium Gdańska i Torunia). II zabór raczej się zgadza, to 57.000 - 58.000. W przypadku III zaboru wątpliwości budzi powierzchnia prowincji Prusy Nowowschodnie - 55.000, gdy utworzone z tej prowincji departament płocki i łomżyński KW + obwód białostocki to ledwo 44.300 km kw.
Ten post był edytowany przez tellchar: 4/09/2018, 23:53
|
|
|
|
|
|
|
|
Edycja:
Później może wstawię tutaj swoje szacunki.
Ten post był edytowany przez Domen: 9/09/2018, 4:53
|
|
|
|
|
|
|
|
W wolnej chwili udało mi się wreszcie policzyć III zabór pruski. Licząc po granicach powiatów, biorąc pod uwagę poprawki wyszło mi, że tereny Mazowsza i Podlasia zabrane w III rozbiorze to 43.000 km kw. Do tego trzeba doliczyć Nowy Śląsk, czyli około 2.300 km kw. Natomiast wg pracy "Prusy w okresie monarchii absolutnej" red. B. Wachowiak wynika, że prowincja Prusy Nowowschodnie liczyła 45068 km kw. Co ciekawe, autorzy utożsamili tę wielkość z III zaborem, jakby zapominając o Nowym Śląsku oraz o tym, że do Prus Nowowschodnich włączono części woj. płockiego i ziemi dobrzyńskiej zajęte w II rozbiorze (razem ok. 7.000 km kw.), a wyłączono rejon Warszawy i Grójca zajęty w III rozbiorze, który trafił do Prus Południowych (ok. 5.000 km kw.).
Z ciekawszych danych z tej pracy - zajęte w II rozbiorze tereny Gdańska i Torunia to ok. 1.100 km kw., a reszta Wielkopolski i zach. Mazowsza to niecałe 56.000 km kw., natomiast ziemie zajęte w I rozbiorze to 35.300 km kw.
|
|
|
|
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:
Śledź ten temat
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym temacie dodano odpowiedź, a ty nie jesteś online na forum.
Subskrybuj to forum
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym forum tworzony jest nowy temat, a ty nie jesteś online na forum.
Ściągnij / Wydrukuj ten temat
Pobierz ten temat w innym formacie lub zobacz wersję 'do druku'.
|
|
|
|