|
|
Elam
|
|
|
POSTMORTEM
|
|
|
Nowicjusz |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 4 |
|
Nr użytkownika: 1.145 |
|
|
|
|
|
|
Hej!Szukam czegoś na temat Elamu,pańtwa które istniało od ok.2400 r. p.n.e do X wieku p.n.e na teranch Iranu,poprzednik Persji Za informacje na temat Elamu z góry dziękuję!
|
|
|
|
|
|
|
|
Niemal jedynymi źródłami dotyczącymi Elamu są źródła zachodniego sąsiada - Mezopotamii. Ukazują one schematycznie Elam i Elamitów głównie jako agresora najeżdżającego co jakiś czas ziemie Sumero-Akadu lub jako obiekt ekspansji niektórych wybitniejszych miejscowych władców.
Jeżeli chodzi o okres protoelamicki (3000-2500 pne) to na podstawie źródeł można się dowiedzieć niewiele. Właściwie samo się nasuwa, że jeśli państwo było agresorem tzn., że rozwijało się. Jeżeli natomiast było najeżdżane przez inne państwo mogło to oznaczać, że wtedy następowało zwolnienie rozwoju lub czasowy zastój. Ze źródeł z tamtego okresu można się dowiedzieć, że władcy Sumero-Akadu tacy jak Enmer-kar, Lugal-banda, Gilgamesz, Enme-baragesi, Mesilima z Kisz mieli jakieś zwiazki z Elamem (wojskowe, handlowe?)
Historię Elamu dzieli się na 4 okresy:
-staroelamicki (2500-1500 pne) -średnioelamicki (1500-1100 pne) -Wieki Ciemne (1100-750 pne) -neoelamicki (750-640 pne)
W połowie IIItys pne w Elamie miała miejsce migracja ludności. W tym samym czasie w środkowym Zagrosie powstała odnotowana w Sumeryjskiej liście królów I dynastia z Awanu, która miała pokonać I dyn. z Ur i przez 356lat (co jest przesadzone) sprawować władzę nad Sumerem. Następnie władzę w SumerzeAkadzie miał objąć Sargon. Tego nie będę opisywał bo wiadomo czego dokonał.
Ponowny renesans państwowości Elamu to lata panowania dynastii z Szimaszki (2100-1900 pne). Po upadku III dyn. z Ur niejaki Hutran-temt dokonał w 2005r. najazdu na Ur kładąc kres dogorywającemu już państwu neosumeryjskiemu.
Za panowania kolejnego władcy - Idadu I Inszuszinaka stolica została przeniesiona z Szimaszki do Suzy. Elam Przeżywał okres prawdziwego rozkwitu lecz od II poł. XXwieku państwo zaczęło chylić się ku upadkowi. Co można wnioskować z porzucenia przez jego władców dumnego tytułu "króla Szimaszki i Elamu" i zastąpieniem go "ensi Szuszan" (gubernator Suzy).
W 1900r.pne nową dynastię założył niejaki Ebarti "król Anszan i Suzy". Według tekstów z Mari, Elam w tym czasie występował jako tytularny zwierzchnik amoryckich królów Mezopotamii. dzięki czemu wiemy jak wielką siłę i prestiż mieli władcy elamijscy. W XVIII wieku królowie elamijscy mieli chyba zamiar podbić całą Babilonię. Opanowali ważne miasto Esznunnę wraz z całym obszarem Mezopotamii na wschód od Tygrysu. Następnie zaatakowali Hammurabiego który jednak nie dał sie podbić i sam niedługo potem opanował na krótko Suzjanę. Z ostatnich 200 lat tego okresu (staroelamickiego) jest bardzo mało źródeł.
W latach 1500-1100 w Elamie rządziły kolejno 3 dynastie: Kidinuidzi(1500-1350), Igi-halkidzi(1350-1200) i Szutrukidzi(1200-1100). Nazwy dynastii wzięły się od imion ich założycieli.
Słabość państwa za czasów I dyn. wykorzystał najpierw Kurigalzu I Starszy a nastepnie Kurigalzu II Młodszy najeżdzając Elam, niszcząc Suzjanę i zapuszczając sie dalego pod wschodnią granicę państwa.
Prawie wszyscy władcy kolejnej dynastii zabiegali o dobre stosunki z Babilonią. Jest to okres umacniania wewnętrznego i ekonomicznego państwa oraz ekspansji na wschód. O dobrobycie i możliwościach gospodrczych Elamu świadczą najlepiej inwestycje jak np. rozbudowa Dur-Untasz czyli obecnego Czoga-Zambil, które było rezydencją króla Untasz-Napirisza. Dopiero ostatni władca tej dynastii zdecydował sie na zaatakowanie Babilonii. W 1220r Kidin-Hutran-untasz złupił pograniczne Der, a potem Nippur. Kilka lat później znów zaatakował Babilonię ale spotkał się z oporem Tukulti-Ninurty I - króla Asyrii opiekującego się Babilonią i w efekcie tego Suza została zdobyta a dynastia Igi-halkidów odsunięta od władzy.
Końcówka okresu średnioelamickiego to wspaniały okres dla Elamu. 50lat po upadku Igi-halkidów drugi władca z dynastii Szutrukidów - Szutruk-Nahhunte II dokonał kolejnej inwazji na Swojego zachodniego sąsiada. Wszystkie większe miasta Babilonii zostały zdobyte i złupione. Obrabowano nawet świątynie z posągów (wywieziono m.in. posąg Marduka) i wiele pomników chwały władców Sumeru i Akadu włączając w to stelę z prawami Hammurabiego. Elamici rządzili nad Eufratem i Tygrysem aż do pojawienia się na arenie dziejów Nabuchodonozora I, który zdobył Suzę a ówczesny władca Elamu - Hutelutusz-Inszuszinak miał wtedy uciec w góry. Niedługo po tej klęsce dynastia Szutrukidów podobnie jak cały okres średnioelamicki przestała istnieć. Państwo pogrążyło się w chaosie Wieków Ciemnych o których nie zachowały się prawie żadne wzmianki źródłowe.
Okres neoelamicki wiąże się z Asyrią ale narazie niewiele wiem na ten temat więc nic nie napiszę.
|
|
|
|
|
|
|
|
Tutaj znajdziesz krótki artykuł napisany przez Cyrusa Shahmiri (Irańczyk, admin na AllEmpires)
|
|
|
|
|
|
|
123
|
|
|
II ranga |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 63 |
|
Nr użytkownika: 305 |
|
|
|
|
|
|
W literaturze polskiej raczej niewiele. J. Zabłocka, Historia Bliskiego Wschodu w starożytności, Wroclaw, W-wa, Krakow, Gdanssk, Łodz, 1982 (tutaj bogata bibliografia)
Kramer S N., Historia zaczyna sie w Sumerze, W-wa 1961. Meuszyński J., Odkrywanie Mezopotamii, W-wa 1976. Bielicki M., Zapomniany świat Sumerów, W-wa 1966. Contenau G., Życie codzienne w Babilonii i Asyrii, W-wa? J., Wolski, Starozytnosc, W-wa1997 i in.
|
|
|
|
|
|
|
julita88
|
|
|
Nowicjusz |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 1 |
|
Nr użytkownika: 41.191 |
|
|
|
Julita Melonek |
|
Zawód: student |
|
|
|
|
troszke informacji (choc przyznam ze malo) mozna odnaleźc w książce Jaczynowskiej "historia starozytna" w czesci poswieconej Mezopotamii. Elam dzielił się na Elam własciwy i Suzjanę, od tego nalezy zacząc, poiewaz te tereny różniły sie klimatemi i uzyznieniem gleb. Suzjana miała podobne ukształtowanie terenu do Mezopotamii, wiec moim zdaniem była lepszym kąskiem dla najezdzców, jesli chodzi o tereny rolnicze oczywiscie.
|
|
|
|
|
|
|
Adrianwia
|
|
|
I ranga |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 32 |
|
Nr użytkownika: 40.159 |
|
|
|
Adrian |
|
|
|
|
Elam jest naprawdę fascynujący. To on jako pierwszy stworzył organizmy państwowe (nie mylic z państwem) już w IV tys. p.n.e. Położone było na terenie dzisiejszego Iranu. Przestało się zbytnio liczyc kiedy powstawac zaczeło maństwo Summerów.
|
|
|
|
|
|
|
|
Hmmm, a można coś więcej o tych elamickich pierwszych organizmach państwowych? Czym się charakteryzowały i co im brakowało do miana państwa? Na źródle jeśli można prosić.
|
|
|
|
|
|
|
|
Chodziło chyba o państwo Sumerów. jeśli tak, to ja gdzieś daaawno temu czytałem, że były to Państwa miasta... tak w podręczniku w liceum
Też chętnie bym się o organizmach państwowych na terenie Elamu więcej dowiedział.
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(Theodorus @ 17/09/2008, 22:11) Też chętnie bym się o organizmach państwowych na terenie Elamu więcej dowiedział.
Carter E. & Stolper M.W., Elam. Surveys of Political History and Archaeology, "Near Eastern Studies" 25, Berkeley–Los Angeles–London 1984.
Książka powinna być w bibliotece Instytutu Archeologii UW.
|
|
|
|
2 Użytkowników czyta ten temat (2 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:
Śledź ten temat
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym temacie dodano odpowiedź, a ty nie jesteś online na forum.
Subskrybuj to forum
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym forum tworzony jest nowy temat, a ty nie jesteś online na forum.
Ściągnij / Wydrukuj ten temat
Pobierz ten temat w innym formacie lub zobacz wersję 'do druku'.
|
|
|
|