|
|
Żydzi w zaborze pruskim
|
|
|
|
Dlaczego w zaborze pruskim było tak mało Żydów. Jakaś antysemicka polityka Berlina?
|
|
|
|
|
|
|
|
W Prusach Królewskich za RONu był zakaz osiedlania się Żydów. W Wielkopolsce tez było ich za RONu mniej niz na kresach wschodnich. Do tego tam najwcześniej zniesiono poddaństwo chłopów (Żydzi stracili zajęcie, skoro chłopi nie potrzebowali pośrednika) oraz wprowadzono obowiązek szkolny - asymilacja.
Ten post był edytowany przez balum: 19/05/2011, 7:14
|
|
|
|
|
|
|
|
1) Przeszłość historyczna - W Wielkopolsce i Prusach Zachodnich zawsze było mniej Żydów, funkcje Żydów wykonywali Niemcy. 2) Żydzi z Ziem Zachodnich szybko się zgermanizowali i zaasymilowali z Niemcami (pokrewieństwo jidysz i niemieckiego). 3) Co mieli robić Żydzi, jak w zaborze pruskim nie było feudalizmu i chłopi potrafili czytać i pisać, czy zakładać interes? 4) Dawne ziemie RON w zaborze rosyjskim były miejscami, gdzie carstwo zasiedlało Żydami (nie chcieli ich widzieć w Moskwie i Petersburgu). Normalnie nie byłoby ich aż tylu, ale car zrobił swoje.
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE W Wielkopolsce tez było ich za RONu mniej niz na kresach wschodnich.
Tak ale Wielkopolska za RON to także Wieluń, Sieradz i Łęczyca. A już tam było ich sporo.
QUOTE 2) Żydzi z Ziem Zachodnich szybko się zgermanizowali i zaasymilowali z Niemcami (pokrewieństwo jidysz i niemieckiego).
Przed 1815 r. asymilacja Żydów miała charakter marginalny-gdziekolwiek by nie mieszkali,a po 1815 już było ich w zaborze ledwie 1%.
QUOTE 3) Co mieli robić Żydzi, jak w zaborze pruskim nie było feudalizmu i chłopi potrafili czytać i pisać, czy zakładać interes?
Jak w Królestwie znieśli feudalizm to jakoś nadal mieli co robić.
QUOTE 4) Dawne ziemie RON w zaborze rosyjskim były miejscami, gdzie carstwo zasiedlało Żydami (nie chcieli ich widzieć w Moskwie i Petersburgu). Normalnie nie byłoby ich aż tylu, ale car zrobił swoje.
Galicji nikt nimi nie zasiedlał, a i tak było ich tam pełno. Więcej nawet niż w Królestwie.
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(Syzyf @ 19/05/2011, 14:46) Tak ale Wielkopolska za RON to także Wieluń, Sieradz i Łęczyca. A już tam było ich sporo.
Za RON pojęcie Wielkopolski jako części państwa obejmowało również Mazowsze.
Ale pojęcie regionu Wielkopolska ograniczało się do Kaliskiego i Poznańskiego.
QUOTE Przed 1815 r. asymilacja Żydów miała charakter marginalny-gdziekolwiek by nie mieszkali,a po 1815 już było ich w zaborze ledwie 1%.
Bo przyszło to w raz z powszechnym szkolnictwem i zapewne Ostfluchtem. Dlatego Żydzi zniknęli.
QUOTE Jak w Królestwie znieśli feudalizm to jakoś nadal mieli co robić.
Ale z nauką to tak średnio było w porównaniu do Poznańskiego.
QUOTE Galicji nikt nimi nie zasiedlał, a i tak było ich tam pełno. Więcej nawet niż w Królestwie.
Z Galicji to nawet do Wiednia zaczęli uciekać. W Królestwie było DUŻO więcej Żydów, nie blefuj tutaj, że więcej. Dane statystyczne nie kłamią. Krakowskie liczyło 5,6% Żydów w 1931 roku, Łódzkie 13,6%. Chyba jest różnica. Poznańskie aż ... 0,3%.
|
|
|
|
|
|
|
|
Rozmieszczenie Żydów w Galicji nie było równomierne. Z grubsza pisząc, najwięcej w obecnym Województwie Podkarpackim, następnie na terenach leżących obecnie w granicach Ukrainy, w obecnym Województwie Małopolskim zdecydowanie mniej.
Dr. Orłowicz w "Przewodniku po Galicji" (1914, reprint 1998) podaje dla każdej opisanej miejscowości (w sumie kilkaset pozycji) liczbę ludności z rozbiciem na Polaków, Źydów, Rusinów, ew. Niemców i Czechów, często podaje po prostu "ludności X, w czem Żydów Y". Widać generalną tendencję, że im miasto większe i bardziej na zachód położone, tym odsetek mieszkańców żydowskich mniejszy.
Przykładowe dane z 1914r.: "Kraków ma z przedmieściami ok. 173.000 mieszkańców, w tem 50.000 żydów, 8.000 Niemców, Czechów i innych" Lwów "210.000 mieszkańców, w tem 110.000 Polaków, 60.000 Żydów, 35.000 Rusinów, 2000 Niemców wyznań chrześc. i 3000 innych (Czesi, Rosyanie i t.p.)"
Tarnów "37.000 m., w tem 15.000 Ż." "Wojnicz o 1600 mieszk., w czem 150 Ż." "miasteczko Radomyśl Wielki, liczące 3100 m. w czem 1850 Ż." Dębica "6000 m., w tem 4000 Żyd."
Wieliczka "7.500 m, w czem 1800 Ż."
Jak widać, liczby są zaokrąglone w większych miejscowościach do pełnych tysięcy, w mniejszych do setek, więc nie w pełni wiarygodne, ale pokazują dobrze skalę.
|
|
|
|
|
|
|
|
Jak w takim razie wyjaśnić, że w Kaliszu Żydzi stanowili 34,9% ogółu mieszkańców a w sąsiednim Ostrowie Wielkopolskim leżącym już w zaborze pruskim zaledwie 4,8% ogółu mieszkańców? Albo np. taki Golub-Dobrzyń, dzisiaj jedno miasto. W niemieckim Golubiu Żydzi stanowili zaledwie 8,1% ogółu mieszkańców a w rosyjskim Dobrzyniu aż 48,4% ogółu mieszkańców. Podobnie wyglądało to z niemiecką Brodnicą i niedalekim rosyjskim juz Rypinem. w Brodnicy Żydów było 3,6% a w rosyjskim Rypinie 38,6%. Czy nie było przypadkiem tak, że ten wysoki odsetek ludności wyznania mojżeszowego to efekt migracji tzw. Litwaków?
|
|
|
|
|
|
|
wikto150
|
|
|
I ranga |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 28 |
|
Nr użytkownika: 73.200 |
|
|
|
W.R. |
|
Zawód: uczen |
|
|
|
|
A ile było synagog w zaborze pruskim? Czy w zaborze pruskim ukazywały się jakiejś gazety i czasopisma żydowskie? _______ W.R.
|
|
|
|
|
|
|
Kiler1988
|
|
|
I ranga |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 34 |
|
Nr użytkownika: 67.025 |
|
|
|
Piotr Jedrzejewski |
|
Zawód: technik budownictwa |
|
|
|
|
Żydów w Wielkopolsce było dużo do około 1870 roku.Później zaczeła ich emigracja do Niemiec zachodnich.W Kępnie gdzie mieszkam w 1854 roku było 3760 Żydów więcej niż Polaków i Niemców razem wziętych.Żydzi w Kępnie byli zintegrowani z Niemcami czemu sprzyjał ukaz o naturalizacji Żydów przez króla pruskiego i później ujęcie biedniejszych ukazem o tzw.Żydach tolerowanych.Kępińscy Żydzi emigrowali do Poznania,Wrocławia,Hamburga i USA.Część z nich osiedliła się w Ameryce południowej.Część wyjechała w 1920 roku gdy Kępno wóciło do Polski.
|
|
|
|
|
|
|
|
Zydzi pojawili sie w Brandenburgii/Prusach po wojnie 30 - letniej. Tolerowani ze wzgledu na ich znaczenie gospodarcze - obrot gotowka. Musieli sie wykazac znacznymi dochodami, by uzyskac status pozwalajacy na stale osiedlenie. Ograniczen zreszta obowiazywalo ich sporo. Do budowy pierwszej synagogi w Berlinie przystapiono w 1712 roku. Berlin/Krolewiec mialy duze znaczenie dla oswiecenia w srodowisku zydowskim - haskala. Fryderyk II naklada dalsze obowiazki na Zydow (byli m.in zmuszeni do zakupywania porcelany II gatunku z krolewskich manufaktur, oraz do specjalnych oplat celnych). Jednoczesnie korzysta z nich przy zakladaniu dalszych manfaktur - 37 z 46 zalozonych przez niego manufaktur powstalo przy udziale kapitalu zydowskiego.
W 1750 wprowadzono zroznicowanie na 6 klas - wg. dochodow/statusu. Postepuje emancypacja srodowiska, Zydzi coraz czesciej przechodza na chrzescijanstwo. W 1772 na zagarnietych w wyniku zaborow ziemiach polskich dochodzi do wprowadzenia dekretu z 1750 roku - najubozsi Zydzi zmuszeni sa opuscic te tereny. Pozostalym ulatwiono dostep do wykonywania rzemiosla (rozwoj miast) i innych zawodow. W 1812 roku dochodzi do przyznania ograniczonych praw obywatelskich - ale tylko na terenie "starych" prowincji - w Wielkopolsce obowiazuja regulacje czesciowo jeszcze z czasow RON o wiele bardziej rygorystyczne niz na terytorium Niemec ( z prawem niektorych miejscowosci do wydalania niewygodnych Zydow wlacznie). Jednoczesnie Zydzi nie maja prawa zmieniac miejsca zamieszkania w obrebie Prus. Obowiazuje ich przestrzeganie 22 rozmaitych dekretow - w 1850 i 1870 dalsze ulatwienia, swoboda poruszania sie, wiekszosc Zydow opuszcza tereny zaboru pruskiego udajac sie do Niemiec.
Tyle w telegraficznym skrocie, bo temat ma wiele niuansow.
PS. Wspomniany powyzej Wielun posiadal od XVI wieku przywilej de non tolerandis Judaeis,, w czasach RON Zydow w Wieluniu - oficjalnie - nie bylo. Synagoge w Wieluniu zaczeto budowac w 1799 roku, w czasach, kiedy Ziemia Wielunska byla czescia Prus Poludniowych - Südpreußen
Ten post był edytowany przez 2107: 16/09/2011, 12:47
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(Kiler1988 @ 30/06/2011, 12:36) Żydów w Wielkopolsce było dużo do około 1870 roku.Później zaczeła ich emigracja do Niemiec zachodnich.W Kępnie gdzie mieszkam w 1854 roku było 3760 Żydów więcej niż Polaków i Niemców razem wziętych.Żydzi w Kępnie byli zintegrowani z Niemcami czemu sprzyjał ukaz o naturalizacji Żydów przez króla pruskiego i później ujęcie biedniejszych ukazem o tzw.Żydach tolerowanych.Kępińscy Żydzi emigrowali do Poznania,Wrocławia,Hamburga i USA.Część z nich osiedliła się w Ameryce południowej.Część wyjechała w 1920 roku gdy Kępno wóciło do Polski.
W prowincji poznanskiej mieszkalo w 1880 roku 61.982 Zydow, w 1910 na tym terenie 26.512, Na Pomorzu odpowiednio 1880 - 26.632 - 1910 - 13.954 osoby narodowosci zydowskiej.
Przyczyny tego stanu rzeczy - ? . Chyba dosc kompleksowe. Na pewno bylo to zjawisko zwiazane z Ostflucht, dalej ze zmianami w prawodastwie Rzeszy dot. Zydow po 1870. Rygory zwiazane z osiedlaniem sie Zydow z Galicji i Kongresowki - wsrod 32 000 osob wydalonych w ramach tzw. "rugow pruskich" bylo ponad 10 000 Zydow. Uzyskanie zezwolenia na pobyt bylo - rowniez po 1890 roku - dosc skomplikowana sprawa. Trudno jednoznacznie powiedziec na ile odgrywal tu role antysemityzm, i czy jego formy byly radykalniejsze niz na innych terenach. (W 1900 roku mialy miejsce wystapienia antyzydowkie w okolicach Chojnic i Czerska, w wyniku ktorych doszlo do zniszczenia synagogi w Chojnicach. Do stlumienia zwiazanych z tymi wypadkami rozruchow uzyto wojska. Katolicka ludnosc polska i protestanci niemieccy ramie w ramie pladrowali zydowskie domy i sklepy. (Polacy byli tu z roznych wzgledow "aktywniejsi" - takie male Kielce, tyle, ze bez ofiar.) Byc moze zaszlosci historyczne - powstanie 1848 - ?. Ktory to temat wypadaloby odrebnie potraktowac.
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(balum @ 19/05/2011, 8:06) W Prusach Królewskich za RONu był zakaz osiedlania się Żydów. W Wielkopolsce tez było ich za RONu mniej niz na kresach wschodnich. Do tego tam najwcześniej zniesiono poddaństwo chłopów (Żydzi stracili zajęcie, skoro chłopi nie potrzebowali pośrednika) oraz wprowadzono obowiązek szkolny - asymilacja.
To (przed)ostatnie jest hmmm..... dosc bzdurnym twierdzeniem.
4 lipca 1793 roku weszlo w zycie na terenie II zaboru rozporzadzenie dot. zawierania malzenstw przez Zydow. W punkcie 5 tegoz rozporzadzenia mozna przeczytac:
"daß der auf dem plattem Lande wohnende Jude....sich verbindlich machen, sich in einer Stadt zu etablieren, worin bereits eine Judenschaft befindlich ist. Wohnt der heyrathende Jude hingegen in einer Stadt, so muß er sich reversiern nie auf das platte Land zu ziehen."
Z ichniego:
"ze Zyd mieszkajacy na wsi .......musi sie zoobowiazac, sie w miescie urzadzic, w ktorym juz sie znajduje Zydostwo. Gdy zeniacy sie Zyd mieszka natomiast w miescie to musi zapewnic, ze na wies sie nie przeprowadzi".
(za. B.Breslauer)
Czyli administracyjnie ograniczono mozliwosc osiedlania sie Zydow na terenach wiejskich - rozporzadzenie weszlo w zycie po inspekcji terenow nowych nabytkow Prus (Kammerkalkulator Zimmermann). I stwierdzenia sporej ilosci ludnosci zydowskiej na terenach wiejskich. Motywy tego ograniczenia czy nakazu - ?. Mozliwe, ze chodzilo o "wziecie pod pachy" osrodkow miejskich robiacych w RON- ie bokami, mozliwe, ze byly inne. (byly zreszta tez proby osadzania kolonistow zydowskich na roli, ale dosc marginalne - lokalne).
W kazym badz razie liczba Zydow zamieszkalych na terenach wiejskich w poznanskim byla mala - w 1846 na wsiach mieszkaly 3783 osoby narodowosci Zydowskiej, w 1885 3249 osob, a w roku 1905 juz tylko 1389. (maks. licza Zydow poznanskim to druga polowa lat 40 XIX w, kiedy bylo ich tam ok. 80 000.)
Ta asymilacja Zydow w Poznanskim to historia wymagajaca odrebnego potraktowania szczegolnie w zestawieniu z asymilacja Zydow na terenie panstw niemieckich i pozostalych terytoriow Prus. Nie dopatrywalbym sie tu raczej zwiazkow z powszechnym szkolnictwem w Prusach.
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE 1) Przeszłość historyczna - W Wielkopolsce i Prusach Zachodnich zawsze było mniej Żydów 2) Żydzi z Ziem Zachodnich szybko się zgermanizowali i zaasymilowali z Niemcami
1) Nieprawda, w Wielkopolsce na początku XIX wieku odsetek Żydów był wyższy niż w Kongresówce. 2) Główną przyczyną spadku liczebności była nie asymilacja lecz emigracja na zachód w ramach Ostfluchtu.
Z kolei w Kongresówce imigracja Żydów ze wschodu (z Kraju Zachodniego) wzmocniła liczebnie ten żywioł.
Poniżej odnośny fragment z przedwojennej książki "Żydzi w Polsce Odrodzonej", tom II:
Ten post był edytowany przez Domen: 10/02/2015, 17:50
|
|
|
|
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:
Śledź ten temat
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym temacie dodano odpowiedź, a ty nie jesteś online na forum.
Subskrybuj to forum
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym forum tworzony jest nowy temat, a ty nie jesteś online na forum.
Ściągnij / Wydrukuj ten temat
Pobierz ten temat w innym formacie lub zobacz wersję 'do druku'.
|
|
|
|