Drukowana wersja tematu

Napisany przez: klaudiiiaw 3/03/2008, 20:30

De Lacedaemoniis
Leonidas, Lacedaemoniorum rex, ante pugnam ad milites verba facit: Animo forti, milites, pugnate! Hodie apud inferos fortasse cenabimus"
Leonidas militi mintianti:" Hostes a nobis non procul absunt" = " et nos-respondet- ab hostibus advenientibus non procul absumus"
Persa hostis in colloquio cum militibus lacedaemoniis :
'solem- inquit- prae iaculorum et sagittarum multitudine non videbitis". Tum unus e Lacedaemoniis": In umbra igitur- inquit- pugnabimus"

Nemo amat eum, quem timet. Nemo patriam amat,quia magna est, sed quia sua. Liber est, qui nulli turpitudini servit. Navis, quae in flumine magna est, in mari parva est. Amittit merito proprium, qui alienum appetit. Multos timere debet, quem multi timent. Nemo nostrum sine culpa est. Nota-ne vobis verba sunt:" Neminem captivabimus , nisi iure victum?" Qui pro quo, Quid leges sine moribus?

I jeszcze jeden tekst

De deis deabusque Romanorum
Summus deorum Iuppiter erat, mundi universi dominus. Iovi aquila dicata erat. Iovis fratres erant: Neptunus, deus maris, et Pluto, deus inferorum. Iovis uxort, Iuno, patrona mulierum erat. Minerva- dea sapientiae et artium erat, Mars cuius filius Romulus, Romae conditor erat, bella regebat. Apollo, lyra cantans deos deasque delectabat, et sagittis malos homines puniebat. Diana, Apollinis soror,quae venationis et animalium patrona erat, silvas et montes peragrabat. Romani etiam Cererem, agriculturae deam, Vestam, deam foci atque ignis aeterni, Venerem, deam amoris, Bacchum, deum vini, Mercurium mercatorum patronum et nuntium deorum, Vulcanum deum ignis colebant. Romani summos deos deasque ita enumerabant: Iuno, Vesta, Minerva Ceres Diana Venus Mars, Mercurius Iovis, Neptunus Vulcanus Apollo


Jesli ktos potrafilby pomoc w odszyfrowaniu tych textow- bylabym baaaardzo wdzieczna!

Napisany przez: Palkoman 3/03/2008, 22:09

OOO! hyhy - widzę, że te teksty są wieczne. Może chociaż spróbuj się z nimi zmierzyć (nie od parady dodano w tej książce słowniczek). Nie jest to przecież Cyceron.

Napisany przez: alcesalces1 3/03/2008, 22:53

Kolejny przykład lenistwa i pójścia na łatwiznę. Tekst jest masakrycznie prosty, wystarczy słownik i odrobina zapału.

Napisany przez: Ryszard Lwie Serce 3/03/2008, 23:15

O Lacedemończykach (Spartanach)

Leonidas, król Lacedemończyków, przed bitwą rzekł do żołnierzy w te słowa: "Walczcie mężne, żołnierze! Jutro bowiem będziecie ucztować w piekle!"

Heh, jak myślicie?

Napisany przez: Palkoman 3/03/2008, 23:33

Ja bym raczej "piekło" wymienił na "podziemia." W końcu musi być po "grecku." A "hodie" znaczy "dziś." Jak mawiamy co niedziela: panem nostrum cotidianum da nobis hodie.

Napisany przez: Gabrielle deMornay 4/03/2008, 0:18

Tak, te teksty, są zdecydowanie wieczne! <wspomina dobre czasy nauki łaciny i opasłe tomisko Jurewicza>

Przetłumaczę, a co, wredna nie jestem, nie każdy może lubić i rozumieć łacinę.
Uwaga, to to tlumaczenie dosłowne, nie po polskiemu, tylko po 'łacinskiemu" (na zajęciach tzreba tłuc kazde słowo) :

O bogach i boginiach rzymskich
Najwyższym z bogów był Jowisz, pan całego swiata. Poświęony jowiszowi zostal orzeł. Braćmi Jowisza byli: Neptun, bóg morza i Pluto, bóg podziemi. Żoną Jowisza byla Juno(na), opiekunka kobiet. Minerva była boginią mądrości i sztuk, [zaś] Mars, którego syn Romulus był założycielem Rzymu, prowadził wojny. Apollo śpiewający na lirze, bawił bogow i boginie oraz strzałami karał złych ludzi. Diana, siostra Apollina, która była patronką polowan i zwierzaków, lasy i góry przemierzała. Rzymianie także czcili Cererę, boginię rolnictwa, Vestę, boginię ogniska i miejsca domowego, Venerę, boginię miłości, Bacchusa, boga wina, Merkurego, opiekuna kupców i posłańców bogów [oraz] Vulkana, boga ognia.

Na razie tyle, chwilowo czasu więcej nie mam.

Aha, tutaj ma być nie , tylko nuntianti.

Napisany przez: Palkoman 4/03/2008, 0:51

Focus, -i samo w sobie to ognisko domowe, domostwo (rodzina). Natomiast "aeternus ignis" może znaczyć "gwiazda." Inna sprawa, że tu to tzw. "ognisko państwowe." Wieczny ogień wiecznego miasta.

Napisany przez: Gabrielle deMornay 4/03/2008, 1:07

Zgadza się, przeoczyłam to, powinno być miejsca/ogniska domowego i wiecznego ognia.

Napisany przez: Ryszard Lwie Serce 4/03/2008, 8:09

Biję się w piersi mój błąd.

Napisany przez: Coobeck 4/03/2008, 8:40

Vitam

Ja bym raczej "piekło" wymienił na "podziemia." W końcu musi być po "grecku." (Palkoman)

Więc może lepiej "w hadesie"?

Napisany przez: klaudiiiaw 4/03/2008, 13:54

dziekuje bardzo:D ten pierwszy tekst juz wczoraj sobie tlumaczylam za pomoca ksiazki i slownika:) wyszlo mi mniej wiecej to samo,choc czasem zdania byly troszeczke bez sensu;)
Wasze wypoweidzi bardoz mi pomogly:) dziekujjjeee!


hmmm mam tylko pare pytan-
zwrot Hostes a nobis non procul absunt" - "et nos-respondet- ab hostibus advenientibus non procul absumus"
wyszlo mi cos w stylu WROGOWIE Z DALEKA NIE SA NAM NIEOBECNI, DLA WROGOW PRZYBYWAJACYCH Z DALEKA MY JESTESMY NIEOBECNI... troche bez sensu...

a i jeszcze Solem prae iaculorum et sagittarum multitudine non videbitis- to cos w stylu: Slonce z przodu- nie widzimy pociskow i strzal to chyba byloby logiczne, bo lacedemonczycy odpowiadaja W CIENIU ZATEM BEDZIEMY WALCZYC

Napisany przez: Gabrielle deMornay 4/03/2008, 19:16

Zgadza się, absum, abesse oznacza byc nieobecnym, ale i również znajdować się i tutaj łączy się z przyimkiem ab i Ablativem. Czyli trzeba by przetłumaczyć: Wrogowie nie znajdują się daleko i my nie jesteśmy daleko od nadchodzących nieprzyjacioł/wrogów.

Tak, tylko zamiast nie widzimy, jest nie zobaczycie - czas przyszły - indicativus futuri I activi w 2 osobie pluralis.

Napisany przez: klaudiiiaw 4/03/2008, 19:33

Dziekuje bardzo

i jeszce jedno tak dla wyjasnienia- Leonidas militi nuntianti- tzn. Leonidas oznajmia zolnierzom? Czy Zolnierz oznjamia leonidasowi??
Bo potem jest - et nos respondet - i skojarzylam to z "odpowiada" ( tak jakby zolnierz mowil do Leonidasa- Wrogowie znajduja sie niedaleko, a Leonidas odpoweidzial- Ale i my jestesmy niedaleko od wrogow)

Hmm..ale chyba jednak
Leonidas oznajmia zolnierzom- Wrogowie znajduja sie niedaleko nas, ale i my jestesmy niedaleko od wrogow

Tak chyba wlasnie ebdzie:)

Napisany przez: alcesalces1 4/03/2008, 22:49

Dobrze kombinujesz to Leonidas, żołnierzowi, który obwieszcza "wrogowie są bardzo blisko" etc.

Napisany przez: Gabrielle deMornay 6/03/2008, 0:20

Dokładnie tak jak pisze Alcesalces, Leonidas żołnierzowi obwieszczającemu 'wrogowie..." odpowiada (respondet), bo jest Leonidas w Nominativie, a militi nuntianti w Dativie (Celowniku) singularis.

Napisany przez: klaudiiiaw 7/03/2008, 16:20

tak tez myslalam bo gdyby sam Leonidas mowil, to byloby to troszeczke ebz sensu;)
ahhh te koncowki


gracias

Napisany przez: hudy 3/04/2008, 12:59

Nemo amat eum, quem timet. Nemo patriam amat,quia magna est, sed quia sua. Liber est, qui nulli turpitudini servit. Navis, quae in flumine magna est, in mari parva est. Amittit merito proprium, qui alienum appetit. Multos timere debet, quem multi timent. Nemo nostrum sine culpa est. Nota-ne vobis verba sunt:" Neminem captivabimus , nisi iure victum?" Qui pro quo, Quid leges sine moribus?

nikt nie kocha tych ktorych sie leka.
ojczyzne kocha sie nie dlatego, ze jest wielka, ale dlatego,ze jest wlasna.
wolny jest ten kotry nie sluzy zadnej niegodnej sprawie
statek jest wielki na rzecze a na morzy znacznie mniejszy.
slusznie traci wlasne kto cudzego pozada.
ten ktorego boi sie wielu, powinien bac sie wielu.
......??? nie wiem tego zdania
......??? tego tez nie wiem
Nikogo nie uwiezimy bez wyroku sadowego?
Nieporozumienie
Coz warta parwda bez obyczajow?

kazde zdanie pzretlumaczylem osobno
sa to sentecje łacinskie.

Napisany przez: mieszkoch 3/04/2008, 17:55

Mija pokolenie za pokoleniem, a łacina jest wciąż i nieodmiennie jak zły sen dla gimanzjalisty.
Ale spokojnie, oto nadchodzę w sukurs.
Nemo nostrum sine culpa est. Nikt z nas (genetivus partitivus) nie jest bez winy.
Quid leges sine moribus? - leges to nominativus pluralis od lex czyli prawo. Mores to obyczaje. Więc : czymże jest prawo bez obyczajów? ( w sensie - dobrych obyczajów)
Qui pro quo - hehehe, widze że wziąłeś do ręki Słownik Kopalińskiego? Kto za kogo?
Zdanie zaczynające się od Nota-ne przepisz jeszcze raz, bo chyba jest z błędem. Albo ja go nie rozumiem.

Napisany przez: Anders 5/04/2008, 11:50

Moim zdaniem:

Czy znane są wam słowa: "Nikogo nie uwięzimy bez wyroku sądowego".

Napisany przez: hudy 8/04/2008, 12:29

Neminem captivabimus , nisi iure victum?" Nikogo nie uwięzimy bez wyroku sądowego
Qui pro quo - kto jest kim
Quid leges sine moribus?-coz warte prawa bez obyczajow

Napisany przez: mieszkoch 8/04/2008, 17:17

"Nota-ne" miałoby być formą 2 osoby pluralis?

Napisany przez: Gabrielle deMornay 9/04/2008, 22:28

Wprawdzie moje pytanie nie jest stricte na ten temat, ale do łaciny się w pewnym sensie odnosi.
Otóż na monetach rzymskich (np. na sestertiusie Galby, Nerona itd.) znajduje się skrót S. C., ten skrót był też powtarzany w nowożytności na pomnikach komemoratywnych i rzeźbach nagrobnych. Chciałabym się upewnić, on oznacza (ex) Senatus Consulto, prawda?

Napisany przez: OverHaul 9/04/2008, 22:35

Raczej Senatus Consulto

Napisany przez: Gabrielle deMornay 9/04/2008, 23:26

Rzeczywiście, Senatus consulto. IV delinacja się kłania. Cyceronie, zmiłuj się, ależ błąd zrobiłam, przerażające. Niewyspana jestem, może mi Cycero wybaczy. Dzięki Overhaul za zwrócenie uwagi. Poprawiłam.

Napisany przez: mieszkoch 12/04/2008, 20:51

Haha! W jakiż popłoch wpadłaś!
Przypomina mi to żart Anatola France'a z wyspy pingwinów - że obecnie księża w czasie mszy modlą sie słowami In nomini patria, et filia et spiriti sancti".
Oczywiście France może i fantazjował, ale ja sam słyszałem kiedyś w kościele "Et spiriti santci"
HA!

Napisany przez: etnies77 12/04/2008, 22:15

scribendum curavit?

Napisany przez: Gabrielle deMornay 16/04/2008, 21:25

A wpadłam, żebyś wiedział. W końcu w łacinie koncówka na -us i -o to znaczna różnica. Właśnie pomyślałam wtedy o tym sławnym przykładzie, który podałeś. On wystarcza, żeby człeka wystraszyć. Nie wiedzialam, ze France o tym też pisał, ja czytałam gdzieś, że w "mrokach średniowiecza", w czasach upadku poziomu szkół klasztornych i katedralnych księża misyjni (na Słowiańszczyźnie bodaj) oraz neofici nie znający dobrze łaciny, w ten sposób się żegnali.
----------
Przez przypadek szperając po tekstach źródłowych, znalazłam ów fragment o żegnaniu się w imię Ojczyzny i córki , mianowicie wspomniał o tym papież Zachariasz w liście do Winfryda-Bonifacego pisząc o chrystianizacji na terenie diecezji bawarskiej.

Napisany przez: mieszkoch 28/04/2008, 12:46

No, ponoć to pchnęło Karola Wielkiego do inwestowania w uczonych jak Alcuin, czym zapoczatkował karoliński renesans. Przestraszył się bowiem, że jego łacina moze być niezroumiała dla Boga (jak wiadomo, mówiącego tylko po łacinie) i ten, zamiast wysłuchac jego modlitw o zwycięstwo nad pogańskimi Saxonami, usłyszy jakiś bełkot.
Dlatego właśnie mnisi z wysp Albionu robili taka karierę na dworze Charlemagne - u nich przechowała sie w miarę porządna łacina.
Dziś to powód wielkiej dumy Irlandczyków.

Napisany przez: Gen88 11/05/2008, 9:11

Prosiłbym o tłumaczenie tych zdań.
Są w formie aci (accusativus cum infinitivo).
1. Iudex putat eum innocentem non esse; ipse autem affirmat se innocentem esse.
2. Constat Romanos tria bella cum Carthaginiensibus gesisse.
3. Reus affirmat se verum dicere; affirmat se verum dixisse.
4. Scriptores tradunt regem Tarquinium Roma expulsum esse.
5. Scio te iniuriam non fecisse.
6. Existimo eam erravisse.
7. Lacedaemoniorum feminas virtute et fortitudine eminuisse scimus.
8. Lacedaemonii vim civitatis non in litteris, sed in virtute positas esse putabant.
9. Sentimus calere ignem, nivem esse albam, dulce mel.
10. Constat Dianae Ephesiae templum a sutore Herostrato incendio deletum esse Germani vinum ad se importari non sinunt.
-------------
Ja sobie je przetłumaczyłem następująco, prosiłbym o sprawdzenie
1. Sądzi sędzia tego, który nie jest niewinny; lecz sam zapewnia, że jest bez winy
2. Wiadomo, że Rzymianie prowadzili z Kartagińczykami trzy wojny
3. Zapewnia winny, że mówi z prawdą; zapewnia, że mówił prawdę
4. Przekazali pisarze, że rządzącego Tarkwiniusza wypędzono z Rzymu
5. Wiem, że krzywdy Tobie nie uczyniono
6. Oceniam ją, że zbłądziła
7. Wiemy, że Lacedemońskie kobiety odznaczały się męstwem i dzielnością
8. Myślano, że Lacedemończycy składali w ofierze obywateli nie siłą, lecz żądano w nich męstwa
9. Odczuwamy ciepły ogień, że śnieg jest biały, miód słodki
10 Wiadomo, że świątynia Diany Efezyjskiej została zniszczona przez szewca Herostratesa, który ją podpalił
11. Nie dopuszczali Germanowie wina z importu

Nie mam pojęcia, czy dobrze ...

Napisany przez: Anders 23/05/2008, 11:08

Moim zdaniem:

1. Sędzia twierdzi że on (sądzony) jest winny (dosł. nie jest niewinny); lecz on sam (sądzony) zapewnia, że jest bez winy.

8. Lacedemończycy sądzili, że siła miasta nie leży (dosł. została położona) w wiedzy, lecz w cnocie.

Reszta chyba w miarę OK.

Napisany przez: Gajusz Juliusz Cezar 24/06/2008, 15:17

Jestem noga z łaciny: czy ktoś mógłby mi pomóc przetłumaczyć tekst Orozjusza ks. IV 7/8
Postea Carthaginienses C. Aquilio Floro L. Cornelio Scipione consulibus Hannonem in locum Hannibalis subrogatum pro Sardis et Corsis defensandis nauali proelio praefecerunt, qui a Scipione consule uictus, amisso exercitu ipse confertissimis hostibus se inmiscuit ibique interfectus est. 12 eodem anno tria milia seruorum et quattuor milia naualium sociorum in urbis Romae excidium coniurarunt et, nisi maturata proditio consilium praeuenisset, destituta praesidio ciuitas seruili manu perisset.
Anno ab hoc proximo Calatinus consul Camerinam Siciliae urbem petens temere in angustias deduxit exercitum, quas Poenorum copiae iam dudum praestruxerant. 2 cui cum omnino nulla uel obsistendi uel euadendi facultas esset,

Napisany przez: Ramond 10/05/2009, 18:16

Proszę o pomoc w sensownym (mnie wychodzą tylko bezsensowne) tłumaczeniu pewnej zwrotki jednej z Carmina Burana (a przy okazji drugiej zwrotki "Dulcissimy" Corvus Corax):

Bardzo proszę z objaśnieniami

Napisany przez: keraunos 10/05/2009, 18:29

Quid plus? collo virginis brachia iactavi,
mille dedi basia, mille reportavi,
atque sepe sepius dicens affirmavi:
«certe, certe istud est id, quod anhelavi!»

Cóż więcej, szyje dziewczyny ramieniem objąłem (ścisnąłem)
dałem tysiąc pocałunków i tyleż otrzymałem (nawiązanie do słynnego wiersza Katullusa do Klodii)
i częściej niż często mówiąc stwierdziłem
pewnie, pewnie to jest to do czego wzdychałem

Napisany przez: Ramond 10/05/2009, 18:36

Dzięki!

Dlaczego mnie kojarzyło się wyłącznie rzucanie (co oczywiście nie miało sensu)?

No, tu tłumaczyłem dobrze

O, zadziwiająca znajomość literatury starożytnej, jak na Średniowiecznego poetę...

Napisany przez: keraunos 10/05/2009, 18:43

Spora ale w końcu

Da mihi basia mille, deinde centum

to chyba najbardziej znany kawałek z Katullusa na przestrzeni wieków.

Napisany przez: Maggiore 16/06/2010, 13:26

Mam problem, nie mogę sobie poradzić z tekścikiem, a raczej fragmentem:

Sed Ephialtes proditor infamis, Persas per montes traduxit, ut Graeci circum venrentur. Ferrea non solum corpora, ferrei etiam Lacedaemoniorum animi fuerunt. Mane eis nuntiatum est: "Hostes prope non sunt!". Tum Leonidas animo forti: "Nos- inquit- prope Persas sumus". Persis clamantibus: "Solem prae iaculorum multitudine non videbitis". Lacedaemonii responderunt: "In umbra igitur pugnamibus". Sparta nostris corporibus munitur. Ubi Leonidas Persas celeriter sibi appropinquare vidit, Graecos omnes praeter Lacedaemonios dimisit. Subito undique circumventi sunt. Hastis et gladiis, manibus ac dentibus se defendebant.