Drukowana wersja tematu

Napisany przez: EIN JUNGER LITZMANNSTÄDTER 4/02/2011, 10:19

"Jak trudno było wówczas chłopom wyrwać się z więzów poddaństwa mogą świadczyć losy Antoniego Bryka (1820-1881), chłopskiego syna z Dubiecka w powiecie przemyskim, który zbiegł z domu rodziców, by się uczyć. Dzięki zdolnościom i uporowi w 1846 r. skończył studia medyczne w Wiedniu. Wówczas właściciel Dubiecka, hr. Kazimierz Krasicki, zażądał powrotu Bryka do rodzinnej wsi, by po śmierci ojca przejął gospodarstwo i zobowiązania pańszczyźniane. Jedynie objęcie posady lekarza wojskowego uratowało go przed losem chłopa pańszczyźnianego (...) Wdzięczny ck rządkowi za uwolnienie z poddaństwa stał się gorącym orędownikiem niemczyzny, w latach 60. występował zdecydowanie przeciwko wykładom w języku polskim, który uważał za "niewyrobiony naukowo". Do końca życia był niechętny polskości". (Z. Fras, Galicja, Wrocław 1999, s. 50-51).

Dzięki tzw. zaborcy polski lud poznał, iż na świecie jest ktoś ważniejszy niż właściciel wsi.

Napisany przez: alcesalces1 4/02/2011, 17:03

Władzy Habsburgów zawdzięcza wyzwolenie z pańszczyźnianej niewoli u polskiego pana. Nie ma co się dziwić jego niechęci do polskości. Polska to była sprawa szlachty, a nie ludu.

Napisany przez: Samuel Łaszcz 4/02/2011, 19:40

Władzy Habsburgów zawdzięcza wyzwolenie z pańszczyźnianej niewoli u polskiego pana. Nie ma co się dziwić jego niechęci do polskości. Polska to była sprawa szlachty, a nie ludu.

Napisany przez: EIN JUNGER LITZMANNSTÄDTER 4/02/2011, 19:48

Władzy Habsburgów zawdzięcza wyzwolenie z pańszczyźnianej niewoli u polskiego pana. Nie ma co się dziwić jego niechęci do polskości. Polska to była sprawa szlachty, a nie ludu.

I co to znaczy "tzw." zaborcy?

Napisany przez: de Ptysz 4/02/2011, 20:05

Warto też dodać, że znając postawy polskiej szlacheckiej arystokracji, to gdyby Polska była w XIX wieku niepodległa pewnie pańszczyznę zniesiono by później, niż zrobili to zaborcy
Bardzo mi przykro, ale polska szlachta zawsze była egoistyczna i zaborcy oddali reszcie naszego społeczeństwa pewną przysługę walcząc z nią. Choć oczywiście nie popieram reakcyjnej walki z polskością jako-taką.

Napisany przez: Piast anonim 4/02/2011, 20:50

Napisany przez: Tragliano 4/02/2011, 20:57

A mi się wydaje, że to całkiem normalne... Człowiek wychował się na wsi, gdzie mówiono po polsku ale Polakami w pełnym tego słowa znaczeniu nazywać się mogła tylko szlachta. Tak było za czasów niepodległości i to przetrwało przez pewien czas rozbiory. Wszystko co miał, na czele z wykształceniem i pozycją społeczną, dostał od Monarchii. Z jakiej racji miałby więc żywić jakikolwiek sentyment do narodu polskiego? Nie zdziwiłbym się gdyby kojarzył go tylko i wyłącznie z tymi zaborczymi szlachcicami, którzy z chłopów zrobili sobie niewolników... Smutne, ale prawdziwe. Ciekawe co ktokolwiek z nas mówiłby na jego miejscu.

Napisany przez: EIN JUNGER LITZMANNSTÄDTER 4/02/2011, 21:58

Ciekawe co ktokolwiek z nas mówiłby na jego miejscu.

Napisany przez: Tragliano 4/02/2011, 22:05

Hm... Może zostałem źle zrozumiany. Podam inny przykład ze sfery moich bezpośrednich zainteresowań . W czasie II wojny niejako Karol Olbracht von Habsburg, żyjący w Polsce i odznaczony w 1920 Orderem Odrodzenia Polski, został pojmany przez gestapo i przesłuchany. Zapytany o narodowość odpowiedział mniej więcej tak - "jestem tylko niemieckiego pochodzenia. Wraz z żoną Alicją mam wielką sympatię dla ziemi żywieckiej i jej mieszkańców. Żona moja i dzieci również czują się Polakami". Czy to znaczy, że zdradził swoją "niemiecką krew", czy jak to tam nazwać? Nie, wszystko co miał włącznie z pochodzeniem dostał tak naprawdę od Polski, czuł się więc Polakiem. W takich a nie innych okolicznościach Antoni Bryk poczuł się "Austro-Węgrem", bo raczej nie Niemcem. Nie chodzi o jakąś obiektywną wyższość jednych nad drugimi.

Napisany przez: Piast anonim 4/02/2011, 22:13

Szczerze mówiąc mamy tu do czynienia z sporą manipulacją. Podważanie polskości Bryka odbywa się z powodu bycia przeciwko językowi polskiemu na wykładach, dla niego była to wymiana całego systemu pojęciowego zdobytego podczas studiów a tu dorobiono do tego całą ideologie.

Napisany przez: EIN JUNGER LITZMANNSTÄDTER 4/02/2011, 22:18

Szczerze mówiąc mamy tu do czynienia z sporą manipulacją. (...) dorobiono do tego całą ideologie.

Napisany przez: konto_usuniete_28.02.16 4/02/2011, 22:20

Wyjątkowo antypatriotyczna menda z tego Bryka.

Napisany przez: Tragliano 4/02/2011, 22:30

Warto chyba też zadać sobie pytanie jak niby owy Bryk miał być patriotyczny względem Polski, gdy jej nie było? No dobrze, odpowiedź jest oczywista - patriotyzm względem sprawy narodowej, zdrowy nacjonalizm. Znów ślepy strzał, no bo z kim niby miał się utożsamiać? Z tą szlachtą, co to nim pogardzała wcześniej i zapewne wtedy? Z ludem, który miał to tak naprawdę głęboko gdzieś, dzięki wielosetletniej polityce naszej arystokracji? Jakoś nie dziwi mnie jego nieszczególne przywiązanie do polskości.

Napisany przez: konto_usuniete_28.02.16 4/02/2011, 22:39

Napisany przez: Piast anonim 4/02/2011, 22:52

QUOTE

Wówczas właściciel Dubiecka, hr. Kazimierz Krasicki, zażądał powrotu Bryka do rodzinnej wsi, by po śmierci ojca przejął gospodarstwo

Bryk Brykiem ,
kto inny mnie zastanawia ww Kazimierz Hr.Krasicki , przydomek Durne Bydle mu się należy ( sorrki za język ) , na chłopach Panu Hrabiemu zbywało ?
Czy tylko zdolnego chama chciał upokorzyć i dyplomowanego lekarza w gnoju unurzać , ciekawe ile takich przypadków zna historia .

Napisany przez: Tragliano 4/02/2011, 23:03

QUOTE

Gdzie tu jest manipulacja i gdzie tu dorobiono ideologię?

Wdzięczny ck rządkowi za uwolnienie z poddaństwa stał się gorącym orędownikiem niemczyzny, w latach 60. występował zdecydowanie przeciwko wykładom w języku polskim, który uważał za "niewyrobiony naukowo"

Napisany przez: konto_usuniete_28.02.16 4/02/2011, 23:16

QUOTE(lancaster @ 4/02/2011, 23:39)

QUOTE

Wówczas właściciel Dubiecka, hr. Kazimierz Krasicki, zażądał powrotu Bryka do rodzinnej wsi, by po śmierci ojca przejął gospodarstwo

Bryk Brykiem ,
kto inny mnie zastanawia ww Kazimierz Hr.Krasicki , przydomek Durne Bydle mu się należy ( sorrki za język ) , na chłopach Panu Hrabiemu zbywało ?
Czy tylko zdolnego chama chciał upokorzyć i dyplomowanego lekarza w gnoju unurzać , ciekawe ile takich przypadków zna historia .

Dyplomowany lekarz zawsze się w majątku przyda więc w gnoju raczej by nie robił.

QUOTE

Gdzie tu jest manipulacja i gdzie tu dorobiono ideologię?

Wdzięczny ck rządkowi za uwolnienie z poddaństwa stał się gorącym orędownikiem niemczyzny, w latach 60. występował zdecydowanie przeciwko wykładom w języku polskim, który uważał za "niewyrobiony naukowo"

Napisany przez: alcesalces1 4/02/2011, 23:36

QUOTE(alcesalces1 @ 4/02/2011, 18:03)

Władzy Habsburgów zawdzięcza wyzwolenie z pańszczyźnianej niewoli u polskiego pana. Nie ma co się dziwić jego niechęci do polskości. Polska to była sprawa szlachty, a nie ludu.

Owszem, chłopi mieli uzasadnione powody do niechęci wobec obszarników, ale przecie jego rodzina, sąsiedzi ze wsi to byli polscy chłopi. Kolega germanofil stwierdził, że Bryk był niechętny językowi polskiemu. Ale jakie miał do tego powody, u diaska!? To był język nie tylko szlachty i obszarników, którzy go gnębili, ale całego narodu.

I co to znaczy "tzw." zaborcy?

Napisany przez: Piast anonim 4/02/2011, 23:51

Napisany przez: alcesalces1 5/02/2011, 8:15

QUOTE

Piast ,
nie konfabuluj , - jest napisane wyraźnie przejął gospodarstwo może w przerwach miedzy wypasem rogacizny a karmieniem świń miałby czas na leczenie okolicznych włościan ,albo nawet jaśnie pana , co to jednak zmienia dla ambitnego wykształconego młodego człowieka powrót do niewolnictwa to raczej nie kusząca perspektywa .

Po prostu tłumacze że właściciel działał w swoim interesie a nie z chęci upokorzenia.

Napisany przez: EIN JUNGER LITZMANNSTÄDTER 5/02/2011, 9:57

Po prostu tłumacze że właściciel działał w swoim interesie

Napisany przez: Tragliano 5/02/2011, 10:08

Problemem polskich nieszczęsnych romantyków była kompletna nieznajomość realiów i mówiąc wprost olewanie kwestii chłopskiej. Wszystko sobie odkładali na później, na te mityczne czasy, jak już wyswobodzą Polskę . Trzeba było pozytywistów, żeby ktoś zrozumiał, że polski chłop nie zwraca się w takich sytuacjach przeciw arystokracji z czystej złośliwości...

Pozdrawiam!

Napisany przez: Gaweł II 5/02/2011, 10:14

Na ziemiach polskich wolnych od zaborców tzn. w Księstwie Warszawskim więzy poddaństwa zerwano w roku 1807.
Zaborcy swoich chłopów pańszczyźniany uwolnili znacznie później tj.:
w Prusach około 1823,
w Austrii w roku 1848,
w Rosji w roku 1861.
Natomiast obecnie żyje pełno Bryków, którzy po wyjeździe z rodzinnego kraju równie szybko zapominają o ojczyźnie, o języku i gloryfikują wszystko to, co zobaczą w innych krajach.

Napisany przez: EIN JUNGER LITZMANNSTÄDTER 5/02/2011, 10:54

Natomiast obecnie żyje pełno Bryków, którzy po wyjeździe z rodzinnego kraju (...) gloryfikują wszystko to, co zobaczą w innych krajach.

Napisany przez: Piast anonim 5/02/2011, 16:21

Napisany przez: Stonewall 12/02/2011, 13:10

Panowie!
Dużo piany i pustosłowia w tej dyskusji. Dużo też manipulacji, która – jak sądzę – wynika ze słabej znajomości tematu przez część dyskutantów. Autor topiku rości sobie pretensje do „uderzania w utarte schematy myślowe” i ostrzegania przed jego zdaniem nietolerancyjną atmosferą panującą na tym forum. Widać kilkudniowy staż na forum uprawnia go do snucia podobnych wniosków. Młody człowieku! Jesteś tu jeszcze bardzo krótko, a Twoje prowokacyjne tematy, kontrowersyjny nick i tyleż kontrowersyjny opis profilowy wystawiają Ci niezbyt pochwalną notę. Lubię ludzi stawiających pytania, próbujących spojrzeć na naszą przeszłość w sposób niesztampowy, ale za tym wszystkim musi iść prawdziwe zrozumienie tego, czym jest historia. Zarzucasz manipulację polską historią, a sam niemiłosiernie manipulujesz. Pozwól zatem, że odniosę się do kwestii poruszonych w niniejszym temacie.

Antoni Bryk nie był żadnym bohaterem walki o wolność. Jego losy to klasyczny przykład awansu społecznego i niczego więcej. Dopatrywać się w nich można zjawiska w Galicji nie tak rzadkiego, jaki stanowiły aspiracje tamtejszych plebejuszy do uczestnictwa w kulturze niemieckiej, pojmowanej jako kultura wyższa. To zjawisko objęło chociażby sporą liczbę tamtejszych Żydów, którzy wstydzili się własnego pochodzenia i za wszelką cenę starali się zerwać więzy z przeszłością. Stawali się niemieckimi lekarzami, prawnikami, pisarzami. Wchodząc w orbitę myśli niemieckiej stawali się bardziej niemieccy, niż rodowici Niemcy. Na temat samego zjawiska dowiesz się młody kolego znacznie więcej z książki „Po Galicji” Martina Pollacka. Czytałeś Frasa, więc przeczytaj też tę pozycję. Zrób to choćby dlatego, że jej autorem nie jest Polak.

Antoni Bryk nie chciał uznać zmian, jakie w galicyjskim szkolnictwie zachodziły w czasach autonomii, ale chcąc nie chcąc musiał w końcu zaakceptować polszczyznę jako język wykładowy. Czy poczuł się wtedy zdradzony przez swojego monarchę? Może wspomniał na anonimowy wierszyk, który w roku 1848 krążył po krakowskich ulicach? Nie znasz go? To go przywołam:

Polak chciał Austrii zaufać… biada!
(Zbytek ufności nasz wieczny błąd.)
Jakby nie wiedział, że wyraz „zdrada”
Miał zawsze hasłem wiedeński rząd.

Od dyplomu październikowego aż do powstania Austro-Węgier chorągiewka ustrojowa w różne kierunki się skłaniała. Ostatecznie skłoniła się w stronę niekorzystną dla szwarcgelberów. Cesarski chłop i cesarski oficer musiał sprawować swe funkcje po polsku w polskiej Galicji. Czyż zatem kajzer nie zdradził swego wiernego sługi? Na chłopstwie i na armii miał się przecież opierać autorytet habsburskiego monarchy. I co? Nagle w latach 60 XIX wieku okazało się, że to za mało? Szczęściem dla siebie pan Bryk nie dożył chwili, gdy rektorem UJ został hrabia więziony za pomoc dla powstańców styczniowych. Co to byłby za pstryczek w nos szwarcgelbera! Teraz ja prowokuję? Tak, prowokuję Was wszystkich, abyście wyszli wreszcie z ciasnych kręgów własnych wyobrażeń. Jakie to u Was wszystko proste: niemczyzna drogą do wyzwolenia chłopów, źli polscy panowie, dobry „tzw. zaborca” itp. To wszystko nie było takie oczywiste, jednostronne.

Autor tematu szermuje nazwiskiem Antoniego Bryka, a ja mu przeciwstawiam Stanisława Świstackiego. Chłop, bohater spod Racławic, wcielony do wojska cesarskiego, gdy jego wioskę objął II zabór austriacki, będący jednocześnie III zaborem dla Rosji i Prus. Od Austriaków trafia do Legionów Polskich, nikt go tam nie uważa za zwierzę, nikt nim nie pomiata. Zyskuje nie tylko wykształcenie, ale także stopień oficerski. Czy to nie jest przykład awansu społecznego? Na taki awans nie miał szans ani w pańszczyźnianej Nowej Galicji rządzonej przez cesarskich urzędników, ani w wojsku kajzera, gdzie obrywałby po mordzie, wieszano by go na słupku itp. O funkcji edukacyjnej armii habsburskiej nie będę się rozpisywał, zrobił już to za mnie dr hab. Michał Baczkowski. Autor tematu ma swojego Bryka, a ja mam swojego Świstackiego. Czego dowodzą losy obydwu ludzi? Dowodzą, że przy odrobinie szczęścia można się było wybić pomimo chłopskiego pochodzenia. Dwa jednostkowe przykłady nie dowodzą bowiem niczego więcej.

Jeden z Was pisał, że wiatr odnowy wiał z Księstwa Warszawskiego. Jeśli stamtąd wiał, to pańszczyźniani chłopi galicyjscy sami ten wiatr odpychali na linii Wisły. Był rok 1809, gdy pułkownik Marceli Lubomirski na wałach Sandomierza wołał do Polaków spod bojowych znaków habsburskich, aby nie strzelali do rodaków. W odpowiedzi zuchy z Sądecczyzny go ukatrupiły. Manipulacja polega jedynie na tym, że nikt w dzisiejszej Polsce poza mną nie mówi głośno, że sandomierski heros zginął przecież z polskich rąk. Podczas niedawnego odsłonięcia tablicy upamiętniającej postać Lubomirskiego żaden z przedstawicieli naszych elit nie zająknął się nawet na ten temat. Pułkownik zginął nie dlatego, że był szlachcicem, tylko dlatego że był Polakiem. Zginął z rąk tych, co po polsku mówili, ale mieli się za wiernych poddanych mitycznego cysorza. Pod tym Sandomierzem bili się ze sobą polscy chłopi, tyle że jedni z takiego zakątka dawnej Rzeczpospolitej, a inni z drugiego. Linia Wisły na długo stała się granicą dwóch mocarstw, Rosji i Austrii, granicą dzielącą nasz naród. Dzieliła trwale, bo dla chłopów podtarnowskich lud wiejski żyjący za Wisłą to już byli „Moskale”. Dla mieszkańców Kongresówki sąsiedzi z południa stali się symbolem biedy i zacofania. „Dziad galicyjski” i „wesz galicyjska” to były obelgi stosowane jeszcze długo w wieku XX. Ci podtarnowianie, uciekając masowo od „dobrego zaborcy” do Hameryki, dziwili się na chicagowskim bruku, że emigranci zza Wisły majo godke podobno do nich. To tam, w Ameryce, galicyjski chłop wreszcie zrozumiał, że za Wisłą żyje nie Moskal, lecz jego brat, rodak.

Manipulacji tu w bród. Austria w roku 1846 wyzwala chłopów, Polak to gnębiciel itp. Ani słowa o społecznym programie polskich powstań – krakowskiego i styczniowego, są tylko sugestie o pańszczyźnianej Polsce, niczym opowiastki którymi raczono ciemny lud galicyjski, strasząc pańską Polską. Może trzeba przewietrzyć pamięć? Czyż to nie wojsko cesarskie w roku 1846 zaganiało galicyjskich chłopów z powrotem do pańszczyzny? Czyż antypańszczyźnianego przywódcę Jakuba Szelę nie deportowano do Bukowiny, gdzie Diabeł mówił Dobranoc? Cesarscy to pierwszy zaborca, jeszcze sprzed roku 1772. Ile to on zrobił do lat 60 XIX wieku dla rozwoju prowincji? Ilu chłopów wyzwolił? Czy akt zniesienia pańszczyzny w Galicji był aktem jednorazowym, czy rozciągniętym w czasie? Jak to wyglądało? No jak? Pytam, bo widzę „ble… ble… ble…”, a gdzie konkrety? Gdzie ślady, że ktokolwiek z Was czytał chociażby prace doktora Krzysztofa Ślusarka o sytuacji społecznej w Galicji? No gdzie? Chcecie zabrać głos w publicznej dyskusji, to się do niej przygotujcie.

Aż bije tutaj od sugestii, że powstania narodowe niczego nie oferowały ludziom z plebsu. Kto unurzał we krwi polskie powstanie roku 1846? Galicyjski plebs, ten ubrany w białe mundury „cesarskich dzieci” i ten w chłopskie sukmany. Nad kim pastwił się rabacyjny „heros” i „bohater” z regimenu Nugent lub jakiegoś jeszcze innego? Nad Boguszami? Toć to oni nie powstańcy, tam o inne porachunki szło. Skierujmy jednak wzrok na Wieliczkę. Jak tam wyglądało polskie powstanie? Przydział 5 cetnarów soli dla każdej rodziny i rynkowa obniżka jej ceny do wysokości 8 złotych polskich za cetnar. Wypłacono górnikom zaległe pobory, a nawet podniesiono im pensje. Zrobiły to powstańcze władze, więc skończcie już z tymi dyrdymałami o szlachetczyźnie. Z Wieliczki wyszli w pole boso biedni Polacy, uzbrojeni w opalone kije, niczym paleolityczni łowcy. Gdzie to pańskie powstanie? Pod Gdowem te kije napotkały kosy i widły chłopów, co to nie znali programu Dembowskiego. Pod cmentarnym murem ci biedni i bosi powstańcy rzucili swe kije, licząc że chłop żywemu jednak przepuści. Nie przepuścili, nawet na przekór cesarskim oficerom. Wymordowali spracowanych górników i innych chłopów. Nie szlachtę, nie panów, nie krwiopijców, tylko lud pracujący. Wymordowali w imię cesarza, którego żaden z nich nawet na oczy nie widział i który to cesarz w ogóle miał słaby kontakt z rzeczywistością. O jaką to wolność walczyli owi mieszkańcy Nieznanowic, czy Pierzchowca, ci mordercy spod Gdowa? O wolność grabieży? Powstanie dawało chłopom po 5 cetnarów soli, a władze cesarskie za walkę z powstaniem oferowały zaledwie 1 cetnar. Studiujcie historię panowie, studiujcie.

Polak to nie tylko ów mityczny Krasicki i jeszcze bardziej mityczni Boguszowie. Czy w ogóle ktokolwiek z Was zastanowił się nad tym, czy polski magnat z Galicji na pewno serce miał biało-czerwone, a nie przypadkiem żółto-czarne? W przeciwieństwie do Was takiej pewności nie mam. Nie znam bliżej postaci hrabiego Kazimierza, a to on jest obok Bryka bohaterem tego tematu. Nie wiem, czy w roku 1846 marzył o odrodzonej pańszczyźnianej Rzeczpospolitej, czy też o pańszczyźnianej i austriackiej nadal Galicji. Tymczasem autor tematu stawia na jednej szali polskość utożsamianą ze społecznym konserwatyzmem Krasickiego, a na drugiej „prawdziwego bojownika o wolność”, czyli Bryka i jego germanofilskie zapędy. Tak, czy siak, Krasickiemu daleko było do planów Edwarda Dembowskiego i Ignacego Daszyńskiego. Dlaczego wspominam także Ignaca? Z pozoru nie ma on wiele wspólnego z tym tematem. Otóż warto zawsze podkreślać postacie, którym przyświecał zarówno polski patriotyzm, jak też wrażliwość na dolę innego człowieka. Daszyński stał się ostatnio bohaterem tematu w Mównicy, gdzie dyskutanci spierają się o celowość wystawienia mu pomnika. Powiedzmy sobie zatem otwarcie – polski patriotyzm w XIX wieku nie kłócił się wcale z troską o niziny społeczne i przebudową modelu życia.

Przeciwstawiono tutaj polskiemu patriotyzmowi kolaborację z rosyjskimi i austriackimi władzami zaborczymi. Autor tematu podkreślił, że każdy walczył o swój interes. Pytam zatem, czy walka owych pierzchowiczan istotnie była zgodna z klasowym interesem galicyjskiego chłopstwa i z osobistym szczęściem konkretnego Jaśka i Franka? Czy w interesie chłopów był bój z Dembowskim i jego zwolennikami? Czy w tym interesie leżało wsparcie dla cesarskiego wojska, które i tak rychło przywróci pańszczyznę? Czy 1 cetnar soli waży więcej, niż 5 cetnarów? Te 5 dostawiali też chłopi przyjeżdżający do Wieliczki.

Dużo padło tu uogólnień. Krasicki stał się każdym szlachcicem, a każdy chłop z Kongresówki kolaborantem. W stronach, z których pochodzę, miejscowy dziedzic nie kłaniał się wielkiemu księciu Konstantemu i modernizował tamtejszą gospodarkę. Powstania styczniowego ów dziedzic nie popierał, a okres zawieruchy spędził zagranicą. Dwóch tamtejszych chłopów insurgenci za to powiesili, że jako członkowie wiejskiej straży pojmali ich towarzyszy broni. W sąsiedniej wiosce inny chłop poszedł na Sybir, gdzie za walkę o wolną Polskę spędził ok. 20 lat. Miał szczęście, bo z Sybiru wrócił, tak jak szczęście miał mój przodek, który wrócił ze straszliwej wojny tureckiej roku 1877. Taka jest historia – niejednoznaczna, wikłająca życie każdego z nas. W 1863 do wsi przychodziła partia powstańcza i żądała przewodnika. Ktoś pod lufą pistoletu musiał wyprowadzić oddział z okrążenia. Innym razem do wsi wpadali carscy i też żądali przewodnika. Ktoś musiał pod lufą pistoletu ich prowadzić. Pierwszego przewodnika wieszali kozacy jako zdrajcę króla polskiego w aureoli bohatera rewolucji. Drugiego wieszali powstańcy jako zdrajcę narodu polskiego i sługusa Moskwy. Tylko tyle lub aż tyle.

Napisany przez: konto_usuniete_28.02.16 12/02/2011, 13:38

Cholerka , jak KamiennyMur napisze posta ( szkoda ze rzadko pisuje )
to właściwie kończy dyskusje , napisz wreszcie książkę , warto by Twój Talent rozwinąć
Nawet nielubiany przez moja skromna userskosc wiek XIX wydaje się ciekawy i interesujący .

Napisany przez: alcesalces1 13/02/2011, 13:21

QUOTE(EIN JUNGER LITZMANNSTÄDTER @ 13/02/2011, 12:27)

No Stonewall, muszę powiedzieć, że jestem pod wrażaniem. Napisać ponad 10 tys. znaków, z których zasadniczo nic nie wynika - to dopiero jest sztuka. Mało kto tak potrafi. Moje gratulacje.

Kolego młodzy łodzianinie!
Marcin "Stonewall" po prostu merytorycznie, rzeczowo i spokojnie (w przeciwieństwie do ciebie) znokautował cię i obalił twoje poronione tezy. Pogódź się z tym.

Napisany przez: carantuhill 26/02/2011, 12:46

Napisany przez: Stonewall 26/02/2011, 19:06

Wojtku!
W swoim pisarstwie kieruję się zasadą: „Przedrzeć się przez nierzeczywistość do rzeczywistości”. Innym słowy – przebić się przez zasłonę kłamstw i mitów, jakie spowijają nasz świat. Historyk staje przed ogromnym problemem, którym jest niemożność naocznej weryfikacji przekazów z przeszłości. W swoim pisarstwie kieruję się też zasadą pewnej sprawiedliwości. W tematach, w których wszyscy pieją nad wielkością Polski, zgodą narodową i szczytnymi ideami narodowych powstań staram się przedstawiać fakty, które stawiają ów zachwyt w innym nieco świetle. Nie było bowiem tak pięknie i wspaniale. Z drugiej strony w tematach, w których deprecjonuje się za wszelką cenę polski patriotyzm i przegina się w stronę „wspaniałomyślnych zaborców” itp. też muszę zainterweniować.

Mój poprzedni post stanowił odpowiedzieć na próbę fałszowania dziejów polskiego narodu. Starałem się ukazać powierzchowność ocen sytuacji polskiej szlachty i polskiego chłopstwa w XIX wieku. Łatwo się szermuje hasłem „złego pana” i „pokrzywdzonego chłopa”. Łatwo rzuca kalumnie na powstanie narodowe. Rozumiem dyskusję na argumenty, nie na hasła. Dlatego zrobiłem to, co robię na tym forum od 5 lat, czyli zaprosiłem wszystkich uczestników polemiki do studiowania dziejów Galicji, tj. do szukania i analizowania materiałów źródłowych i lektury opracowań. Każda dyskusja wymaga bowiem, aby się do niej przygotować.

W temacie tym poruszono bolesną kwestię stosunku wieś-dwór, relacji polsko-austriackich, rabacji i powstania krakowskiego. Myślę, że w sposób dobitny pokazałem, że powstanie krakowskie wszędzie tam , gdzie działał Edward Dembowski, oferowało program dla ludu wiejskiego atrakcyjny. Przedstawiłem wydarzenia w Wieliczce po to, aby uzmysłowić czytelnikom mojego postu rewolucyjny charakter powstania i jego próby poprawy doli warstw niższych (chłopów i robotników). Jednym słowem – zadałem kłam bredniom tutaj wypisywanym pod adresem powstania krakowskiego. To nie było powstanie propańszczyźniane i antyludowe. Wręcz przeciwnie. Rozprawę Szeli z Boguszami nie należy przy tym rozpatrywać w ramach walki chłopów z jakimkolwiek powstaniem, chyba że mi udowodnisz, iż imieninowy zjazd rodzinny Boguszów był przykrywką dla organizowania antyaustriackiego powstania. Nie nadajmy też samemu Szeli zbyt wysokiej rangi. To nie był król chłopów z całej Galicji, lecz jedynie lokalny przywódca, który toczył swoją vendettę z miejscową szlachtą. Oderwijmy wreszcie ogromną część owej szlachty od jakichkolwiek związków z powstaniem krakowskim. Nie traktujmy tej grupy społecznej jako jednorodnej światopoglądowo. Nie przypisujmy jej wyłącznie postaw antycesarskich, jak też jakiejś wrodzonej wrogości względem ludu wiejskiego.

Zadam w tym miejscu parę pytań. Po pierwsze – skoro cesarz austriacki tak kochał galicyjskiego chłopa, to dlaczego przez ponad 70 lat sytuacja prawna owego galicyjskiego chłopa wyglądała tak, a nie inaczej? Pytam o lata od ustanowienia „kordonu sanitarnego” w roku 1769 aż po rok 1848. Jakie konkretne wyniki przyniosły wyprawy Szeli, szukającego u władz prowincji sprawiedliwości w sporach z Boguszami? Chciałbym się bowiem dowiedzieć, w czym urzędnicy Szeli dopomogli. Być może okazali się oni prawdziwą podporą i otuchą ziomków Jakubowych, ale to trzeba udowodnić. Jak dotąd bowiem widzę, iż Szela cały czas musiał brać sprawy w swoje ręce. Sam się z panami rozprawiał i sam sobie w młodości ciął palucha siekierą, żeby być niezdolnym do pociągania za spust karabinu. Poprzez samookaleczenie uniknął służby w cesarskim wojsku. Czyżby nie potrafił nic dać od siebie? Żadnej ofiarności? Przez całe życie tej postaci wyłania się bowiem jedna i ta sama postawa roszczeniowa. To ci cesarze mieli tak go kochać, a on nie chciał iść do ich wojska? Nic od siebie, ale wiele od innych to wymagać potrafił. Być może w tym momencie krzywdzę jednego z wodzów rabacji, ale chodzi o to, aby przyjrzeć się mu bliżej. Pełnej prawdy o człowieku nie poznamy, wokół Szeli narosło mnóstwo legend, a przekazy doń się odnoszące są po prostu sprzeczne. Nie umiano potem nawet opisać jak wyglądał. Dla jednych wysoki miał być, a dla innych niski.

Zarzucasz powstańcom, że na czas nie poinformowali chłopów o powstaniu. Zapominasz przy tym o dwóch sprawach. Po pierwsze – powstanie tajono w obawie zdrady. Pamiętano los sprzysiężenia Ściegiennego, wydanego przez podkieleckiego chłopa Walentego Janica. Ilu „Janiców” było w Galicji? O tym za chwilę. Chciano chłopów postawić wobec faktów dokonanych, czyli wobec toczącego się już powstania. Uważasz, że liderzy powstania byli naiwni? Co w takim razie powiesz o wojskowych władzach austriackich? Wiesz jak one sobie wyobrażały to polskie powstanie? Te wszystkie tęgie cesarskie głowy myślały, że polska szlachta powoła pod broń swoich pańszczyźnianych roboli i na ich czele wytnie w pień wszystkich szwarcgelberów. Austriaccy generałowie i pułkownicy trzęśli portkami wiedząc, że galicyjska wieś napełniona jest urlopikami z armii austriackiej. Oni widzieli te masy wyszkolonych w rzemiośle wojennym polskich chłopów, którzy pod wodzą szlachty czynią rzeź cesarskich urzędników i oficerów. Bali się swoich własnych urlopowanych żołnierzy! Wiedzieli, że chłop żywemu nie przepuści. I co? Skoro generały cysorskie tak myślały, to powstańcy mieli myśleć inaczej? To, co stało się w Galicji w roku 1846, było szokiem dla obydwu stron. Urlopnicy, miast poprzeć antypańszczyźniane powstanie, wzniecili rabację. Był przednówek i chłopi po staremu ruszyli do komend uzupełnień, by z powrotem służyć w armii rakuskiej. Chętnych okazało się tak wielu, że władze prowincji nie były w stanie ich wszystkich uzbroić. Nadwyżki zasiliły chłopskie bandy plądrujące wszystko, co się dało, a zatem nie tylko pańskie dwory (taką Wieliczkę czekał smutny los). Ładnie piszesz o rabacji w tarnowskim cyrkule, ale wspomnij na cyrkuł wadowicki. Tam zbierał się landszturm, którego członkowie publicznie wyrzekali się związków z polskością, deklarując się jasno jako Galicjanie. Pojęcie Galicjanina zostało przeciwstawione pojęciu Polaka. To ci ludzie mieli dławić polskie powstanie za funt soli. Okazało się, że kilkadziesiąt lat austriackiej okupacji przerobiło tamtejszego chłopa na partyzanta cesarskiego wrogiego Polsce i polskości, choć ta niosła mu tej soli znacznie więcej. Piszesz o roku 1848 i zniesieniu pańszczyzny, a zdajesz się zapominać, że w cyrkule tarnowskim, gdzie szlachty w czasie rabacji nacięto najwięcej, w roku 1859 znów ostrzono kosy na gardła szlachetnie urodzonych. Chłop żywemu nie przepuści, rabację należało dokończyć. W 1859! Cesarz wezwał do tworzenia oddziałów ochotniczych na wojnę z Francją, a tarnowianie chcieli przy tej okazji zafundować sąsiadom powtórkę z rozrywki. Lata 1846-48 wszystkiego nie załatwiły. O tym też pisz. Nie tylko o suplikach błagających o powrót pańszczyzny, ale także o projektach polskiego ziemiaństwa odnośnie uregulowania kwestii agrarnej w Galicji po roku 1848. Niech ta dyskusja stanie się dyskusją pełną.

Nie mam powodów, aby wielbić austriackiego zaborcę. Tak, cieszę się, że zaborca ów został zbity na kwaśne jabłko pod Magentą i Solferino. Dzięki temu w roku 1862 w Stryju upamiętniono poległych w owych bitwach żołnierzy 9 galicyjskiego pułku piechoty pomnikiem z polskim napisem. Rusińskiego jeszcze nie było, ale polski już zaistniał. Oddaję hołd dzielnej postawie Dziewiątaków, okazanej na pobojowiskach Italii, ale wynik wojny mnie satysfakcjonuje. Przegrana Austrii uruchomiła procesy, które przemieniły potomków rabacjonistów w Polaków. Polska nie była złem, jak uczył galicyjskiego chłopa niemiecki oficer, a nierzadko i ksiądz z ambony. Tak. Czemu ciągle oskarża się tutaj szlachtę? Porozmawiajmy o klerze. Byli oczywiście księża o polskim patriotyzmie, ale zasadniczo obowiązkiem duchowieństwa było krzewinie wśród chłopów miłości do innej ojczyzny, do Austrii. W swoich pamiętnikach Wincenty Witos wylał dużo żalu pod adresem swojego plebana z czasów dzieciństwa i wczesnej młodości. Pisał, że chłopi niczego nie dowiadywali się o Polsce, a za to bardzo dużo o murzynach w Afryce. Nie potrafił się z tym pogodzić, podobnie jak w latach 80 XIX wieku „Nowa Reforma” nie potrafiła się pogodzić z tym, że biskup krakowski Albin Dunajewski (dawny więzień stanu) wzywał do miłości i obrony „ojczyzny”, rozumianej jako Austria. Ludzie w Galicji uczyli się polskości bardzo długo, a niektórzy z wielkim oporem. Wywodzisz się z tej ziemi, zapewne lepiej ją rozumiesz ode mnie. Myśląc o poczuciu narodowym na tamtym terenie, przypomina mi się żołnierska piosenka z czasów Wielkiej Wojny: „Mówią Miemce, że my cudzoziemce, a my są Polacy, chłopcy Ostryjacy”. W tych wersach zamyka się świadomość młodego pokolenia żyjącego już w drugiej dekadzie wieku XX. To po trosze Polacy, ale jednak nadal też Austriacy. Bardzo często spotykam się z taką tezą, że oto w II połowie XIX wieku wykonano wielką pracę edukacyjną i przekonano ogół Galicjan, że są Polakami. Brzmi to bardzo pięknie, ale warto przyjrzeć się, jak ta praca wyglądała. Czytam tu i ówdzie tego i tamtego profesora, który podnosi znaczenie obchodów kazimierzowskich w roku 1869, czy pielgrzymek ks. Stojałowskiego do Krakowa (choćby z okazji rocznicy wiedeńskiej odsieczy). Pięknie to brzmi – oto Stojałowski uczy chłopa polskiego patriotyzmu (i taki ksiądz się trafił). Ilekroć czytam takie wywody, przywołuję w pamięci wspomnienia Wincentego Witosa. Tak, chłop się dowiedział, że istniał Jan III Sobieski i Kazimierz Wielki. Pytanie, czego on się dowiedział, co sobie przyswoił (o edukacji będzie jeszcze szerzej w dalszej części postu). Na tej tarnowskiej ziemi wielu chłopów podeszło do całej sprawy nader swoiście. Jan III? Król szlachciców, czyli jako taki już był na chłopskiej „czarnej liście”. Kazimierz Wielki? W jednym z postów pięknie pisałeś o statutach tego władcy, o tym jak brał chłopa w obronę przed panem. Tyle tylko, że chłopi nic o żadnych statutach nie wiedzieli, więc skąd Jasiek miał wiedzieć, że wolno całej wsi opuścić złego pana, co to zgwałcił Jaśkową kobitę. Ludzie z rodzinnej miejscowości Witosa z całej historii kazimierzowskiej zapamiętali co innego. Ktoś im chyba przy jakiejś pielgrzymce czy innej podróży do Krakowa naopowiadał o Esterce. Potem wyglądało to tak, że chłopi miedzy sobą gaworzyli o tym królu, co to się ożenił z „jakąś Żydowicą i to nie chrzczoną”. Tym samym Kazimierz również trafił na ich „czarną listę”. Tak to było na ziemi tarnowskiej, gdzie do końca istnienia monarchii Habsburgów spory procent mieszkańców wciąż deklarował się jako „ludzie cesarscy”. W wiosce Witosa żył taki staruszek, co to zawsze powtarzał: „Módlta się dzieci, żeby ta Polska nie powstała, bo jak powstanie, to wróci pańszczyzna i całe zło”. Jakoś Polska powstała, pańszczyzna nie wróciła, a chłopak z Wierzchosławic został trzykrotnie szefem rządu owego kraju, co było nie do pomyślenia w monarchii habsburskiej. Tacy jak ten staruszek zamordowali rodzącą się Polskę w roku 1846, tacy jak on byli ślepym i głuchym narzędziem zaborcy. Zaborca uczył tego, co mu było wygodne, więc straszył Polską. Widać robił to tak skutecznie, że są jeszcze na tym forum osoby święcie wierzące w ową propagandę.

Wspomniałeś o misji cywilizacyjnej armii austriackiej. Powołałeś się przy tym na mój post. Kiedyś myślałem, że armia ta miała większy wpływ edukacyjny na żołnierza galicyjskiego. Michał Baczkowski, wnikliwy badacz rakuskiej wojskowości, uważa go za nader nikły. Po latach przyznaję mu rację. Gdzie i kiedy żołnierz z Galicji miał się nauczyć nowych metod uprawy roli? Musiałby pracować w obcych landach, by to stało się faktem. On tylko maszerował, szedł drogą obok pola i dziwował się, że tam plony tak duże, zboże strzela wysoko w górę. Tyle mógł, podziwiać. Tak jak podziwiali weterani znani Witosowi. Na tym się kończyło. Nauka języka? Ziomkowie Wincentego nie potrafili się niczego nauczyć z pamięci ani po polsku, ani po łacinie. Wszystkie modlitwy i pieśni były niemiłosiernie przekręcane, a sami chłopi nie wiedzieli, co mówią i śpiewają. Jedna wielka ciemnota. Tak to oceniał syn galicyjskiej ziemi, W. Witos. Jak oni się mieli czegokolwiek nauczyć po niemiecku? Teraz wyobraź sobie taką sytuację – huk armat, trzask karabinów, rżenie koni – i jak mieli zrozumieć w takich warunkach wydawane po niemiecku komendy? Oni, czyli galicyjscy żołnierze cesarza. Z rozumieniem komend na polu walki było krucho. Oficerowie i podoficerowie starali się w takich sytuacjach jak najwięcej mówić po polsku. Pół biedy jak mówił to Polak, a jak mówił to Niemiec? Nadawca słabo mówi po polsku, a odbiorca prawie nic nie rozumie po niemiecku. Do takich sytuacji dochodziło. Jedną z podstawowych przyczyn przegranej Austriaków pod Magentą i Solferino były zaniżone etaty podoficerskie w regimentach austriackich. Brakowało starych żołnierzy, obytych z niemieckim językiem komendy i mową codzienną żołnierzy. Takie następstwa miała praktyka urlopowania wysłużonych żołnierzy. Nie za wiele się ten żołnierz w armii nauczył (zdaniem części oficerów 4 lata zajmowało przerobienie chłopa galicyjskiego na „człowieka”, a dopiero potem można było przez kolejne 4 lata czynić zeń „żołnierza” – często po 2 latach wojak Franciszka Józefa wracał już do domu). Czasy arcyksięcia Karola, Radetzky’ego i Benedeka to jednostki galicyjskie prawie w 100 procentach złożone z analfabetów. W okresie konstytucyjnym wprowadzono dobrowolne kursy czytania i pisania. Baczkowski pisze, że wolne chwile statystyczny żołnierz wolał spędzić w knajpie, niż na kursie. Gdzie ta nauka? Pod Wysokowem w roku 1866 pruski następca tronu usiłował porozmawiać z grupą jeńców z sądeckiego pułku (był właścicielem regimentu). On nie znał polskiego, a jeńcy niemieckiego. Za tłumacza posłużył pruski szeregowy. Tak, szeregowego pruskiego ze znajomością obydwu języków nie było trudno znaleźć.

Strasznie się tu demonizuje polskiego szlachcica, a idealizuje austriacką armią. Czym była ta armia? Instytucją do łamania słabych charakterów, które ginęły pod kijem i batem przełożonych . To instytucja pełna kar cielesnych (chłosta, wieszanie na słupku), lanie po mordzie, wyzwiska. Pełną michę zapewniała, to na przednówku chłopstwo do niej waliło. Za michę wbili by ideowemu Polakowi bagnet w serce? Pociąg do michy to najniższy instynkt z możliwych. Do służby nęciła perspektywa, że po powrocie z woja chłopak będzie niezależny od pana. On już będzie podlegał austriackiemu urzędnikowi. Tyle tylko, że w woju miał nowych panów. Czy do końca nowych? Przecież sporą część oficerów i podoficerów stanowiła polska szlachta, pochodząca z tego samego okręgu uzupełnień. I co? I syn pańszczyźnianego chłopa, bitego przez polskiego szlachcica, był w koszarach lany przez syna owego szlachcica, tyle że z naszywkami feldwebla. Zwróć na to uwagę i inni też niech zwrócą. Demokracja? Swoboda? Jeśli całym wyczynem czterech Józków i Franków spod Przemyśla (powiedzmy, że był z nimi jeden Andrij) było to, że na rozkaz jakiegoś porucznika (co to darł mordę w jakimś niezrozumiałym języku, ale na migi szło się porozumieć) wynieśli z pola walki ciężko rannego jaśnie oświeconego barona, hrabiego, arcyksięcia (niepotrzebne skreślić) w randze pułkownika, feldmarszałka-porucznika, feldcechmistrza (niepotrzebne skreślić) – wymawiając drżącymi ustami formułkę „Dzięki ci Jezusicku, że my z ekscelencyą spierda…y z tego piekła” – to czemu ci wszyscy Józkowie i Andrijowie dostali po orderze i kupce monet? Gdy tymczasem Stachu z drugiej strony Przemyśla z Dmytrkiem jakimś wynieśli każdy po trzech rannych chłopów z pola bitewnego, a Stachu i Dmytrko nie dość, że orderu nie dostali, to jeszcze nawet pochwały na piśmie im nie wystawiono. Jaśnie oświeconego niosło czterech, dwóch pod ramiona, reszta za nogi. Stachu i Dmytrko na plerach nieśli po kolei trzech rannych towarzyszy. Trzy razy wynosili, a dwa razy wracali w ogień, by wynieść kolejnych. Gdzie tu sprawiedliwość? O tym też czasem pomyśl i Ty, i inni też niech pomyślą. Dzisiaj Stachu będzie bohaterem, pokażą go w „Wiadomościach”, czy inszych „Informacjach”, bo kolegów ratował z rozbitego hummera. Przed uwłaszczeniem, czy po uwłaszczeniu Stachu jak nie uratował co najmniej oficera, to jego widoki na order były bardzo małe.

Lubomirski? Bardzo surowo go oceniłeś. Czy są ku temu wystarczające podstawy? Dla mnie śmierć Marcelego na wałach Sandomierza ma inny wymiar. To wymiar bratobójczej walki, do jakiej przymusił nas Polaków zaborca. Warto o tym mówić, bo brakuje u nas świadomości bratobójczego charakteru wojen napoleońskich i powstań narodowych. Śmierć Lubomirskiego to fakt w polskiej historiografii znany, ale jej okoliczności już takie znane nie są. Nie jestem badaczem wojskowości Księstwa Warszawskiego, nie znam polskich źródeł do owej śmierci. Chętnie je poznam, by skonfrontować je z obcym przekazem przeze mnie napotkanym. W poście, który wspominasz, przywołałem wersję zaczerpniętą z monografii 20 galicyjskiego regimentu piechoty, pióra Gustava von Treunfesta. Czy tak było naprawdę? Czego chciał Lubomirski? Kapitulacji garstki sądeczan? Ich przejścia na stronę Ks. Warszawskiego? Może tylko mydlił ich oczy, a jego gadka stanowiła wojenny fortel? Być może Dwudziestak padły z jego ręki chciał go zabić, mierzył bagnetem w serce polskiego oficera. Znasz wersję austriacką, ale nie znasz żadnej innej. Nie wyklucza to jednak, że istnieje inne wytłumaczenie tamtej śmierci. Wojna to także propaganda. Austriacy w niej celowali, dlatego uchodzili w opinii ideowych Polaków za zdradzieckich (vide wierszyk, jaki przywołałem w poprzednim poście). Wiosna Ludów to okres, w którym wojnę propagandową widać jak na dłoni, to okres, w którym trudno było odróżnić wroga od przyjaciela. To okres, gdy narodził się wspomniany wierszyk. Wiosna Ludów to cały szereg kontrowersyjnych zdarzeń, zdarzeń, jakie warto przytoczyć w kontekście sprawy Lubomirskiego. Było ich wiele, ale Twą uwagę skieruję na jedno. Mówi Ci coś nazwa Tarcal? Przywołałem ją kiedyś w innej dyskusji, nie objaśniając wszystkiego, zachęcając forumowiczów, by sami szukali informacji o wypadkach tarcalskich ze stycznia 1849 roku. Te wypadki posłużyły cesarskim do ofensywy propagandowej, przedstawiającej polskich legionistów bijących się po stronie węgierskiej rewolucji jako chytrych i przebiegłych, zupełnie niehonorowych żołnierzy. Nadrukowali nawet mnóstwo grafik pokazujących owych „podłych Polaków”. Na temat zdarzenia, które posłużyło za kanwę różnych barwnych opowieści, istnieje szereg przekazów wytworzonych tak po stronie rakuskiej, jak też rewolucyjnej. Różnią się one diametralnie. Tyle tylko, że nawet sami legioniści nie byli pewni, co tak naprawdę się zdarzyło w gęstej mgle gdzieś na północy obecnej Republiki Węgierskiej. Słyszałeś tę historię? Jeśli nie, to zacznij od lektury książek Eligiusza Kozłowskiego i Istvána Kovácsa o Polakach w madziarskiej służbie. Znajdziesz tam opis wypadków, a także wskazówki bibliograficzne umożliwiające zgłębianie tematu. Te wskazówki pokazują różne punkty widzenia. Literaturę znajdziesz w Jagiellonce i na Archive.org (dodatkowo polecam spoza wskazówek monografię 12 galicyjskiego pułku piechoty, zbiorowego bohatera opowieści po stronie cesarskiej). Czy byłbym prawdziwym historykiem, gdybym w opisie pogmatwanej opowieści z węgierskiego pola bitewnego, opierał się tylko na relacjach rewolucyjnych lub tylko kontrrewolucyjnych? Z chęcią poznam polskie źródła do śmierci Marcelego Lubomirskiego.

Pisałeś o honorze i walce o wolność. Czy honorem jest wywieszanie białej flagi, by następnie ostrzelać zmylonego przeciwnika? O takie praktyki Węgrzy oskarżali cesarskich (w tym, a może nawet przede wszystkim, Galicjan). Honor, no to będę teraz szlachcicem i powiem: „Chamy honoru nie mają”. W czasie Wiosny Ludów, jak i w innych konfliktach starano się żołnierzy wroga przeciągnąć na własną stronę. W szeregi honwedów i polskich legionistów werbowano jeńców i dezerterów z oddziałów austriackich. Byli tacy, którzy przed tym przestrzegali. Do węgierskiego lub polskiego ogniska ciągnąć mógł głód (my tu za cesarza o suchym i spleśniałym chlebie, a csikósy i Polaki żrą słoninę i boczek – Polaki, bo my to przecie Galicjany), mógł też cel wywiadowczy i dywersyjno-sabotażowy. Przestrzegano, ale nie słuchano przestróg, a potem jeden kapral z drugim (zbiegowie z przemyskiego, czy stryjskiego regimentu) dyndali na gałęzi, bo kaprale przyszli namawiać legionistów do dezercji i przejścia na stronę cesarskich. Chcesz jakąś konkretną historię o honorze? Dostaniesz taką z imieniem i nazwiskiem. Kapral Stefan Bulbuk z 41 bukowińskiego pułku piechoty zasilił w Siedmiogrodzie szeregi Legionu Polskiego. W słynnej bitwie pod Piskami (tyle u nas czytanek o tej bitwie, a ani słowa o Bulbuku) gość nawiał z Legionu razem z jego chorągwią. Gdzie się z nią udał? Do macierzystego pułku, od którego za podwójną zdradę (najpierw cesarskich, a potem rewolucjonistów) dostał order i pieniądze. Poczytasz o tym i u sympatyka honwedów (Kovács), jak też w oficjalnej historii pułku z Czerniowców.

Wolność? Zacznijmy od znajomości życiorysu Stanisława Świstackiego. Otóż nie walczył on w Hiszpanii, mylisz się zatem. Tak, walczył o wolną Polskę, tak jak walczył o nią w roku 1794 jako kosynier w kościuszkowskiej armii. Za tę walkę karnie wcielono go do wojska austriackiego. Gdyby jemu podobni nie walczyli w Italii i na Karaibach u boku Francji, to biliby się w tej Italii, czy gdziekolwiek indziej w białym rakuskim mundurze. Walczył o Polskę, czytał i pisał, był oficerem. W przeciwnym wypadku byłby po prostu rakuskim szeregowcem, sojusznikiem Suworowa – rzeźnika z Pragi, urwało by mu głowę pod Novi od francuskiego pocisku, może daliby mu jakiś order, ale w wojnach z „Napolionem” mało orderów dawali. Może pod Lipskiem zdobyłby armatę dla cesarza, jak zdobywał armatę pod Racławicami dla Polski. Może nawet zaszlachtowałby księcia Józefa Poniatowskiego. I co? Wróciłby do dominium? Pod srogą rękę pana? Może byłby spod niej wyjęty, ale zmarnowałby życie, niczego się nie nauczył, chyba że kilku świństw włoskich na sianie pod Mediolanem, gziąc się z dwunastoletnią ciemnolicą Messaliną. Gzić się mógł i w polskim mundurze, zginął skrytobójczo zamordowany przez pomyłkę przez włoskiego oficera (w ciemnej sieni gospody tamten wziął go za skonfliktowanego z nim Francuza). Walczył o wolną Polskę, a Amerykę Łacińską Metternich i tak szykował galicyjskim chłopcom w następnej epoce – planowana ekspedycja przeciwko libertadorom. O wolną Polskę bili się Polacy u boku Francji, a nie Austrii. Życie Staszka mogło się potoczyć inaczej, mógł przeżyć i Raszyn, i Berezynę. Mógł spłodzić we Francji potomka, który na czele Legii Cudzoziemskiej w roku 1859 goniłby białe kurtki spod Magenty. Mogło żyć kolejne pokolenie u boku nadsekwańskiego mocarstwa przybliżające Polskę (choćby polskie napisy na pomnikach dla własnych przeciwników spod tejże Magenty). Mogło być też inaczej – syn lub wnuk Staszka w dalekim Meksyku po otrzymaniu dwóch orderów i czterech pochwał sprzedałby mundur legionisty, wsiadł na muła i odjechał w siną dal – gdyby go złapano, zawisłby na gałęzi, dostał kulkę w łeb lub w najlepszym wypadku wyekspediowano by go do Francji, a tam zwolniono do cywila bez świadectwa dobrej służby otwierającego drzwi pracodawców. Różnie mogło być, ale mimo wszystko wolę Staszka w Legionach, niż u cesarskich. Wiem jak potoczyły się jego losy, wiem po czyjej był stronie, wiem co osiągnął. Wiem też co osiągnął Walenty Janic, zdrajca Ściegiennego, którego cień wisiał także nad powstaniem krakowskim. Dostał ziemię, order, w roku 1863 również kablował, nikogo we wsi się nie bał, jak ktoś mu zalazł za skórę to biegł do Kielc poskarżyć się „dobremu zaborcy”. Skończyło się tym, że jego synowi-szpiclowi ucięto rękę (szczęśliwy, że nie głowę), a sam Janic-senior rozpił się, „zszedł na dziady” (cytat ze Stefana Żeromskiego, mieszkającego po sąsiedzku) i zamroczony gorzałą sypiał po rowach.

Napisany przez: carantuhill 1/03/2011, 19:15

Post jest długi, dziś mam więcej czasu to odniosę się, przynajmniej to części elementów, które są w nim zawarte.

Napisany przez: Stonewall 3/03/2011, 18:48

Wojtku!
Punkt wyjścia niniejszej dyskusji stanowiła teza o wielkim dobrodziejstwie zaborcy względem ludności ziem obecnej Polski i Ukrainy. W takim też kontekście należy toczyć tutaj wszelkie rozważania.

Sam przyznałeś, że działacze polscy wyprzedzali kroki władz zaborczych. Cytat z Andrzeja Chwalby – ten o Sejmie Czteroletnim i polskim oświeceniu – de facto oskarża zaborcę, który odcinając południowo-zachodnią część Rzeczpospolitej pozbawił ją części prądów reformatorskich.

Cytat ze Zbigniewa Frasa jest ogólnikowy i nie precyzuje, co czasy austriackie wniosły takiego dobrego do życia ludu wiejskiego spod Tarnowa, czy Żywca. Świadomość, że istnieje nie tylko pan, ale i cesarz? Kto tyle razy wspominał Kazimierza Wielkiego? Ty sam. Czy Kazimierz nie był co najmniej tak samo „dobry” jak ów cesarz? Nie upominał się o chłopów? A co z królem polskim po konstytucji majowej? Konstytucja ta nic nie wspominała o obronie chłopa?

Taki potężny zaborca, a nie potrafił patentów józefińskich rozciągnąć na Galicję? Skoro urzędnicy cesarscy tak wspierali chłopów (Fras podkreśla tu raczej fiskalne cele zaborców), to czemu było tak źle, że trzeba było rabacji?

Ograniczenie przywilejów szlachty? Ile to się nowych tytułów arystokratycznych narodziło dzięki zaborcy! Pojawiła się cała masa książąt, hrabiów i baronów. Wszystkie te piękne tytuły można było po prostu kupić. Znów widać pazerność Wiednia, który wyciągał kasę skąd się tylko dało. Potem hrabia Adolf Borkowski – imię pięknie przeszczepione ze świata niemieckiego – mógł chłopaków z cyrkułu wadowickiego, z którym to cyrkułem silnie się identyfikujesz, prowadzić w krwawy bój przeciwko chłopom z Poznańskiego. Nie wiesz o czym piszę? To zerknij do monografii 56 galicyjskiego regimentu piechoty. Polska emigracja w roku 1866 płakała rzewnymi łzami, że Polacy z Galicji i Wielkopolski wzajemnie się wyżynają w imię niemieckich stolic. Tamtego roku pod Wysokowem straty jednego tylko sądeckiego pułku dorównały dwóm trzecim ubytków pruskich w tejże bitwie! W imię czego ta danina krwi? Odpowiedź znajdziemy w okrzyku wodza sądeczan, pułkownika Alfonsa von Wimpffena: „Trzymajcie się za cesarza i kraj!”. Za jaki kraj? Za Austrię? Za Galicję? Za to, że przed rokiem zamordowano Jana Siwca, a w 1863 usunięto go z sejmu galicyjskiego? Na tydzień przed bitwą gradobicie zniszczyło zasiewy ziemi sądeckiej, a w samym Nowym Sączu pękały szyby. Tego się nie dało uniknąć. Szkoda tylko, że jeszcze tylu ludzi zmarnowano w bezsensownej jatce. Jatka była bezsensowna, bo Austria to nie tylko pazerność, ale również nadmiar oszczędności. Oszczędni fiskaliści austriaccy zarządzili, że monarchię stać tylko na to, żeby sądeczanin w ciągu roku oddał 20 strzałów do tarczy. Chłop spod Poznania rocznie takich strzałów oddawał 100. Dwudziestacy mieli kolbami i bagnetami zdobyć dla Austrii wszystkie lasy i wzgórza zajęte przez wroga! Niby w jaki sposób mieli to zrobić? Szli pod górę, w wysokich trawach, w upale i po wielogodzinnym marszu. Ich własna artyleria szatkowała ich od tyłu! Pogonili mniejsze zastępy Prusaków, ale przed sobą mieli wielki las, a w nim osiem półbatalionów nieprzyjacielskiej infanterii i jeden baon jegrów. Galicjanie okazali się jednym wielkim celem wystawionym na żar słońca. Prusacy byli ukryci i siedzieli w cieniu. Zza osłony zbóż wypadł jeszcze na sądeczan pułk hohenzollernowskiej jazdy. Za kawalerią wyszły z lasu trzy półbataliony i dały ognia z flanki. Tak się zaczynał Armagedon. Jak się skończył? Być może kiedyś przeczytasz mój artykuł na ten temat. Powiem tylko, że kapral Jan Michalczewski za zwycięstwo nad trzema pruskimi kawalerzystami i próbę ocalenia życia porucznika Friedricha Bella nie dostał nigdy żadnego orderu. Wielu innych orderów nie dostało, bo pośmiertnie ich nie przyznawano. Po angielsku głoszą zaś wszem i wobec, że 20 pułk austriackiej piechoty to byli dzielni Węgrzy, a Polacy to pod Wysokowem tchórzyli i uciekali. Niestety, ale jedną z takich anglojęzycznych prac można już czytać także po polsku.

Zaskoczę Cię, ale wiem o Szeli wszystko to, co napisałeś. Tyle tylko, że na ogół są to relacje powstałe długo po ustaniu rabacji i wydarzeń wcześniejszych. Te relacje tworzyły zarówno białą, jak też czarną legendę Jakuba. Ty bezkrytycznie wpatrzony jesteś w te pierwsze. Historyk musi uwzględniać wszystkie punkty widzenia. Warto poszukać w archiwach śladów działalności Szeli przed rokiem 1846.

Nie ubliżaj Witosowi i nie pisz, że był dzieckiem roku 1846. On musiał przezwyciężyć ów rok i przezwyciężył. W przeciwnym wypadku nie ściskałby się z ziemianami podczas grunwaldzkich obchodów roku 1910. Pamiętaj przy tym, że zaborca słabo coś wspierał swych wiernych chłopów, skoro dopuścił do usunięcia z sejmu prowincjonalnego, a potem do zabójstwa swojego wieloletniego żołnierza, Jana Siwca. Dopuścił też do tego, że w latach 1877-1889 żaden chłop nie zasiadał w galicyjskim parlamencie. Wspominałeś Feliksa Kiryka, więc zechciej także nadmienić, iż podkreślał on fakt rozpędzania chłopskich demonstracji przez węgierskich huzarów na ulicach Rzeszowa.

Siłę stereotypów trudno przezwyciężyć. Ty żyjesz wielkimi uprzedzeniami względem szlachty. Piszesz, że szlachta wszystko zawdzięczała chłopom, a zapominasz, że chłopi też coś zawdzięczali szlachcie. Pokazujesz Szelę jako dobrodzieja, a przecież ten bronił kobiety, która była dobrodziejką dla chłopów. Skoro potwierdzasz, że chłopi w roku 1846 na różnych terenach przyjmowali różne postawy, to zechciej podkreślić też różnorodność postaw przedstawicieli stanu szlacheckiego. Myślisz, że z serwitutami jesteś pierwszy w tej dyskusji? Pisząc poprzednio, że rok 1848 wszystkiego nie rozwiązał, miałem na myśli także serwituty. Czekałem aż ktoś z Was dostrzeże tę sprawę.

Dobrze, że wspomniałeś osobę Jana Siwca, bo ona bardziej tu pasuje niż Szela. W końcu miało być o chłopach, co to przekroczyli mury uniwersyteckie i działali w latach 60 XIX wieku. Przedstaw zatem forumowiczom człowieka, który na salonach Lwowa dowodził, że szlachta postępuje z chłopami jak charty z zającem. Chętnie dowiem się o Siwcu czegoś nowego, może nawet na temat jego wieloletniej służby w austriackim wojsku, a wiesz, że temat „Polacy pod sztandarami Habsburgów” bardzo mnie interesuje.

Napisany przez: carantuhill 8/03/2011, 19:47

Napisany przez: Stonewall 9/03/2011, 14:50

Wojtku!
Dobrze, że podałeś konkretne przejawy zmian w stosunkach dwór-wieś po nastaniu władzy austriackiej. Chodzi właśnie o to, aby pisać konkretnie, precyzyjnie. Cieszy mnie, że dostrzegasz także zalety ludzi z wyższych sfer i doceniasz chociażby działalność Branickich. Warto jeszcze poszperać więcej na temat aktywności Jakuba Szeli przed rokiem 1846. Warto też przypominać o współpracy stronnictw szlacheckich z chłopami. Powoływałeś się na posłowanie Witosa w Lwowie i Wiedniu, więc godzi się nadmienić, iż posłowanie to przypadło na czasy sojuszu stańczyków z ludowcami, sojuszu – jak to mawiano – „posiadaczy ziemskich dużych i małych”.

Jan Siwiec interesuje mnie jako potencjalny bohater mojego artykułu. Tradycyjnie nie byłby jedynym bohaterem, ale i o nim chciałbym napisać. Stąd moje prywatne zapytanie o literaturę przybliżającą osobę Siwca. Wiem o książce Putka. Znamienne, że ukazała się ona na rok przed opisywanym przez Ciebie strajkiem chłopskim. Przy najbliższej bytności w Jagiellonce będę musiał się rozejrzeć za tą pracą. Wiem też, że istnieje i coś takiego: Hieronim Woźniak, Jan Siwiec poseł na sejm krajowy galicyjski w roku 1861. Kalendarz żywiecki 1994. Ten kalendarz to jakaś cykliczna publikacja. Myślę, że warto poznać Siwca nieco bliżej. Nie darmo pisałem o klerze, wszak nemezis pana Jana stanowił nie żaden ziemianin, lecz ksiądz Antoni Antałkiewicz. To za jego sprawą Siwca karnie wcielono do wojska, by z parafii pozbyć się „niebezpiecznego wichrzyciela”. Wielebny Antoni po latach walnie przyczynił się także do usunięcia Jaśka z sejmu prowincjonalnego. To on w roku 1863 zajął miejsce Siwca w ławach poselskich.

Napisany przez: carantuhill 9/03/2011, 17:01

Napisany przez: Stonewall 9/03/2011, 18:16

Wojtku!
Linkowany przez Ciebie artykulik naturalnie czytałem. Zechciej zauważyć, że tekst ten wyraźnie określa stosunek Antałkiewicza do Siwca i to słowami samego plebana.

Pytałem o pracę Woźniaka, gdyż w przeciwieństwie do kilku innych dzieł tego autora nie jest ona dostępna w Jagiellonce. Moje możliwości nie sięgają bibliotek żywieckich.

Anarcho-folkiem (nazwa moja) nie zachwycam się. Interesują mnie natomiast piosenki żołnierskie, jakie mogły być śpiewane przez Galicjan w XIX wieku. Witos w pamiętnikach nadmienia, że w jego stronach śpiewano ich całkiem sporo. Jestem zatem wdzięczny za próbkę, którą pokazałeś w swoim przedostatnim poście. Liczę na kolejne teksty, nie tylko z tej strony Karpat. Dodam, że słyszałem o bardzo popularnej pieśni słoweńskiej, powstałej jeszcze w dobie wojen z Napoleonem I. Z chęcią ją poznam i to w oryginalnym języku.

Napisany przez: godfrydl 10/03/2011, 14:57

Napisany przez: jkobus 10/03/2011, 17:51

Wow! A mnie się wydawało, że to ja piszę rozwlekle i popadam w dygresje..!

Tylko do jednego stwierdzenia się odniosę. U Obu Szacownych Adwersarzy zresztą. Tego, kto i dlaczego tak mało dla tych biednych galicyjskich chłopów zrobił był...

Otóż fakt ten jest niewytłumaczalny jeśli pominie się kontekst agrotechniczno - ekologiczny. Pańszczyzna, czyli renta odrobkowa, to nie jest polski i tylko polski wynalazek. Tak wyglądały stosunki wiejskie w całej Europie Środkowej. I to nie jest przypadek! Po prostu wobec zbyt małej ilości pieniądza na rynku i zbyt dużych kosztów wejścia na rynek zbytu płodów rolnych (trzeba je przecież było zagranicą sprzedawać, do Gdańska spławiając - na przykład), na rentę pieniężną na ogół nie było szans. A renta produktowa, czyli oddawanie panu części swoich plonów, okazała się nieatrakcyjna. Jak się zresztą zdaje - dla obu stron.

Dlaczego - zapytacie - miał niby chłop jakąś w ogóle rentę panu płacić? Czy nie mógł gospodarować na swoim, żadnego pana nad sobą nie znosząc? Mógł. Aż do pierwszego nieurodzaju. Albo pomoru na bydło. Albo wojny czy innych rozruchów. Potem - umierał z głodu lub szedł na służbę do pierwszego pana, który był w stanie go wykarmić.

Dlaczego tak się działo? Działo się tak dlatego, że trójpolówka, która co najmniej od XIII wieku stanowiła podstawową technikę uprawy roli w Polsce, była systemem bardzo podatnym na zakłócenia. Przypominam tylko - to polega na tym, że w pierwszym roku obsiewamy pole zbożem jarym, w drugim roku ozimym, a w trzecim roku - ugorujemy ten kawałek pola, wypasając na ugorze bydło. Ten trzeci rok jest kluczowy. Przez ten rok bowiem, ziemia odzyskuje swoją żyzność dzięki nawożeniu. Po części jest to "nawóz zielony" - bo ugór porastając chwasty, które się zaorywuje przed kolejnym siewem. A po części - obornik pochodzący od wypasanego na ugorze bydła.

Przed orką czasem - ale nie za każdym razem, czyli nie co 3 lata, lecz rzadziej - dorzucano jeszcze obornika z tego, co się zebrało w obejściu.

Obornika zawsze brakowało! Dlaczego? Dlatego, że zauważcie Koledzy, iż w tym systemie, nie ma miejsce na uprawę roślin paszowych. Takich jak choćby buraki pastewne, koniczyna, peluszka, seradela - i wiele innych roślin, które do użytku na naszych polach weszły dopiero w połowie XIX wieku wraz z nową techniką uprawy roli - z płodozmianem.

Tak więc zawsze brakowało paszy na zimę dla zwierząt. W zasadzie główną paszą dla chłopskiego bydła na zimę była słoma. Krowa przeżyje na samej słomie, czemu nie - ale mleka to ona raczej dawać w tych warunkach nie będzie, a i obornika za wiele nie wyprodukuje. Nie mówiąc już o tym, że starano się tych krów (a i innego inwentarza) trzymać możliwie jak najmniej. Po części bowiem, trzeba im też było skarmiać ziarno - które z kolei było głównym produktem jaki dało się sprzedać. Mleka przecież nikt nie kupował, nie było chłodni ani mleczarni. Może - trochę sera, ale i tego nie za wiele sprzedać się dało (źle znosi transport bez samochodu chłodni niestety...).

Skoro zaś zwierząt było mało i były zimą niedożywione, to nie było zapasów obornika wystarczających do nawożenia pól. Rok ugorowania był zatem kluczowy. Jeśli w tym roku krowy nie wyszły na ów ugór i nie nawiozły go naturalnie - zboże jare w następnym roku się nie udawało. I był głód. A krowy nie wyszły, jeśli padły na skutek zarazy lub zostały zabrane przez przechodzącą przez wieś bandę, tj. chciałem napisać - wojsko...

Takie zakłócenia czy to naturalne, czy to wywołane przez człowieka, zdarzały się zaś bardzo często. Co w tej sytuacji mieli robić chłopi? Jedyną dla nich szansą ratunku było szukanie opieki u właścicieli ziemskich, którzy w razie potrzeby - we własnym zresztą interesie, a nie z żadnego altruizmu - dokupili chłopom bydła czy wołów roboczych w miejsce utraconych, wspomogli siewnym ziarnem, czy jakąś inną drobną zapomogą.

Czy właściciele ziemscy mieli to robić za darmo, z dobroci serce tylko? Gdyby nie mieli w tym interesu, cóż by ich obchodził los chłopów? Interes mieć mogli tylko wtedy, gdy dostawali od chłopów w zamian za "ubezpieczenie" które oferowali - jakiś rodzaj wynagrodzenia. Z powodów o którym napisałem na wstępie, w naszym warunkach jedynym niemal dostępnym rodzajem takiego wynagrodzenia, była renta odrobkowa, czyli pańszczyzna.

Dopóki w naszej błogosławionej Rzeplitej panowała anarchia i nie był znany taki byt jak policja - prawa przeciw zbiegostwu chłopów były na ogół tylko martwą literą. Nie trzeba było na Ukrainę uciekać, bo po sąsiedzku, u magnata za miedzą, też były pustki które zbiegami z sąsiednich dóbr nagminnie zasiedlano, wyposażając je w narzędzia pracy, chaty czasem, sprzężaj i ziarno - i dając krótsze lub dłuższe zwolnienia z pańszczyzny czy innych ciężarów. Stąd tak wiele w Polsce wsi ze słówkiem "Wola" w nazwie. Sam w Boskiej Woli mieszkam, wcale nie dlatego, że tu się Wola Najwyższego manifestowała, tylko po prostu - była to nowa osada, na gruntach wcześniej do sąsiedniej wsi Boże należących, założona.

Wraz z zaborcami pojawiła się też i policja. Która oczywiście zbiegów chłopskich łapała i z powrotem do wsi skąd pochodzili odstawiała. Brak możliwości ucieczki sprawił, że pod obcą władzą właściciele ziemscy (mając teraz zresztą o wiele wyższe podatki do zapłacenia...) poczęli dociskać śrubę.

Nadużycia przeciw którym występował Józef II, jak o tym i u siebie na blogu ongiś i w "Najwyższym Czasie!" kiedyś pisałem, były przez niego samego w dużej części spowodowane. Próbował więc naprawiać to, co sam zepsuł. Taki rodzaj drapania się w lewy pośladek przez prawe ramię.

Oczywiście utopią było przed połową XIX wieku chłopów z pańszczyzny zwalniać. Kto obrobiłby folwarczne pola? Najemni robotnicy? Skąd tacy by się wzięli i czym mieliby im zapłacić właściciele ziemscy, często zadłużeni pod zastaw przyszłych zbiorów na wiele lat naprzód? Czym te folwarczne pola miano by obrobić? Dziedziczki zaprzęgnięto by do pługów? Bo panowie roboczych wołów nie mieli - te mieli odrabiający u nich pańszczyznę chłopi. Koni też by na pewno nie starczyło. W Galicji koń roboczy na szerszą skalę wyparł wołu dopiero tuż przed I wojną światową. Itd., itp. - folowarczne pola pozostałyby nie obsiane. Byłby głód.

A chłopi? Lepiej by sobie radzili od swoich niedawnych panów? Do kiedy? Do pierwszego nieurodzaju..?

To były niestety naczynia połączone. Wieś bez dworu nie mogła istnieć tak samo jak dwór bez wsi. Zabory zakłóciły równowagę między tymi dwoma elementami, wprowadzając do łączących je stosunków państwową przemoc, której wcześniej (na taką skalę przynajmniej) nie było.

W dodatku, chłopskie i pańskie pola za trójpolówki przeplatały się (co miało sens - po co miał chłop ze swoimi wołami gdzieś daleko chodzić, mógł pańskie pole tuż obok swojego obrabiać...). Akurat austriackie uwłaszczenie ten nieszczęsny splot zachowało - co było jedną z zasadniczych przyczyn nędzy i cywilizacyjnego zapóźnienia galicyjskiej wsi. Nijak to bowiem nie pasowało i DALEJ nie pasuje do nowoczesnych metod uprawy roli...

Napisany przez: carantuhill 10/03/2011, 19:21

Napisany przez: jkobus 11/03/2011, 7:17

Gdyby wszyscy chłopi zamiast uprawiać ziemię zaczęli wytapiać szkło, wszyscy nasi przodkowie pomarliby z głodu i nie toczylibyśmy tej dyskusji. Ten argument jest zatem całkowicie chybiony. Pomijając już fakt, że absolutnie nie wszyscy ani wtedy, ani nawet DZIŚ są intelektualnie zdolni do tak drastycznej zmiany sposobu życia. W końcu, mimo że już można - jednak nie wszyscy Polacy wyjechali na zmywak do Londynu..? Zobaczymy, czy wszyscy wyjadą w maju na zmywak do Frankfurtu czy Berlina... Podstawą każdego społeczeństwa są jednak ludzie niezbyt może lotni czy przedsiębiorczy (bo ci, statystycznie, o wiele częściej marnie kończą chwytając się przedsięwzięć nieudanych, niż istotnie posuwają bryłę świata naprzód, przypadkiem wpadając na pomysł genialny...), ale za to pokorni, pracowici i wytrwali. I taka też była zdecydowana większość chłopów, dzięki czemu naszym przodkom na tyle rzadko brakowało chleba, że nie tylko nie pomarli z głodu, ale mieli też siły na obłapianki po stodołach i komorach i spłodzili następne pokolenia, a my możemy teraz oddawać się słodkiemu próżniactwu przed ekranem komputera.

Pomijając warunki szczególnie korzystne - możliwość zarobkowania w inny sposób, dostęp do rybnej rzeki (to na Ukrainie), czy naturalnych pastwisk (też Ukraina - i trochę również: góry), albo do zasobów leśnych (smoła, potaż, drewno), samodzielna, indywidualna gospodarka chłopska nie była możliwa:
- przed rokiem 1750 absolutnie - bo w ogóle nie istniały techniki uprawy roli, które by to umożliwiały w naszych warunkach klimatyczno - glebowych,
- przed rokiem 1850 na większości ziem polskich względnie - bo odpowiednie techniki już istniały, ale wiedza na ich temat była zbyt mało rozpowszechniona, a kapitał potrzebny do ich implementacji - zbyt rzadki.

Co do samoczynnej i spontanicznej regulacji stosunków między dworem a wsią za czasów naszej błogosławionej anarchii, to oczywiście to właśnie miałem na myśli - że chłopi, jeśli im dziedzic za bardzo na odcisk nastąpił, zawsze mogli uciec do bogatszego magnata, który im z reguły chętnie azyl, ziemię, narzędzia i zwolnienia z pańszczyzny oferował. W ten sposób następowała w naszej Rzeplitej swoista "koncentracja kapitału" - magnaci stawali się coraz bogatsi, a średnia szlachta zanikała. Ludzie głosują nogami, zatem widać wyraźnie, że w dobrach bogatszych magnatów chłopom żyło się lepiej niż w dobrach średniej szlachty - co wydaje się całkowicie zrozumiałe.

Taki szlachcic próbujący "odzyskać" swojego chłopa z dóbr Wiśniowieckich, Potockich, Zasławskich czy Lubomirskich (jak już koniecznie chcesz przykład z Twoich okolic) - szybciej mógł się zapoznać bliżej z węgorzami w najbliższej rzece, niż dopiąć dzieła, na którym mu zależało... Tak więc moja teza o roli policji zaborczej w pogorszeniu się doli chłopa jest prawdziwa. A to, że jednocześnie zaborcy we własnym interesie (nie dotyczy zaboru rosyjskiego aż po powstanie styczniowe!) starali się wbić klin między polskich chłopów a polską szlachtę, stwarzając takie warunki prawne, które prowokowały do konfliktu między dworem a wsią, to inna sprawa!

Regulacje Józefa II, o których więcej pisałem http://boskawola.blogspot.com/2010/06/katastr-jozefinski-czyli-temu-panu-juz.html spowodowały m.in. "zamrożenie" stanu posiadania gruntów, dzieląc je na "dominialne" i "rustykalne" - czyli: petryfikując charakterystyczny dla trójpolówki przeplataniec wąskich pasków gruntu. Petryfikacja tego przeplatańca nawet przy zachowaniu trójpolówki była dość niewygodna (wszak przy periodycznym ugorowaniu, granice między działkami co 3 lata się zacierają i kto może wiedzieć, czy aby na pewno odtworzono je potem dokładnie w tym samym miejscu co poprzednio..? Ponieważ był to problem - powstały słynne, szerokie, galicyjskie miedze, wcześniej nie znane...), a wprowadzenie płodozmianu czyniła wręcz karkołomnym. Jeśli więc gdzieś co światlejszy dziedzic próbował zmienić odwieczny sposób uprawy roli, to napotykał na mur w postaci braku możliwości przeprowadzenia komasacji. Czy mogło to powodować konflikt? Ano mogło.

Oczywiście przegięciem w drugą stronę był dla odmiany kodeks Napoleona obowiązujący w Kongresówce, który dał właścicielom ziemskim niczym nie ograniczoną swobodę dysponowania wszystkimi gruntami w swoim majątku - i rugowania chłopów z ich ziemi całkowicie dowolnie i bez żadnych ograniczeń.To też prowadziło nieuchronnie do konfliktu między dworem a wsią (aczkolwiek Rosjanie konsekwentnie, aż do powstania styczniowego właśnie, stali tu po stronie dworu - i stąd jakoś żaden "rosyjski patriotyzm" się wśród radomskich czy płockich chłopów nie ukształtował).

Nowe techniki uprawy roli rozpowszechniały się na ziemiach polskich bardzo powoli i z dużymi oporami. Z powodów, które omówiłem szerzej w http://boskawola.blogspot.com/2011/02/baron-haussmann-czyli-rozum-za.html niedawno publikowanym na łamach "Najwyższego Czasu!". Nie ma niczego dziwnego w tym, że zjawisko to przyspieszyło po uwłaszczeniu. Po pierwsze - mądrzejsi od nas biurokraci cesarscy blokowali pomysły tegoż uwłaszczenia nim stan umysłów tak szlacheckich, jak chłopskich, do tej rewolucji rolniczej nie dojrzał. Tak więc do uwłaszczenia doszło dopiero potem jak potrzebna by gospodarować samodzielnie i bez feudalnych więzów wiedza, stała się względnie łatwo dostępna. Po drugie zaś - tak samo jak w przypadku wynalazców czy przemysłowców, my z perspektywy czasu "znamy" głównie historie tych nielicznych, którym się udało. I jesteśmy skłonni sądzić, że udało się wszystkim - no bo wszyscy, o których coś wiemy, rzeczywiście odnieśli jakiś sukces (porażka nie tylko jest sierotą, ale też i nie zawsze zostawia po sobie jakieś materialne ślady...). Pytanie: ilu właścicielom ziemskim i ilu chłopom również - nie udało się przestawić na nowy tryb myślenia i nowy tryb gospodarowania po uwłaszczeniu..?

Czy aby nie tym tysiącom, których głód za Wielką Wodę aż wygnał, bo w rodzinnej Galicji nie było dla nich chleba..?

Napisany przez: carantuhill 11/03/2011, 17:30

Napisany przez: jkobus 11/03/2011, 19:16

To są całkowicie bezpłodne i do niczego nie prowadzące ćwiczenia w podłej erystyce.

Napisany przez: carantuhill 10/05/2012, 10:10

Dawno miałem już coś dopisać, ale autor postu powyżej mnie wkurzył, odpowiadając nie na forum, ale na swoim blogu.

Napisany przez: jkobus 10/05/2012, 16:14

Jak by nie było zbiegów - to by nie było potrzebne ustawodastwo przeciw zbiegostwu. Jakby było tak źle jak niektórzy Galicjanie malują - to dlaczego w Polsce nigdy nie było wojny chłopskiej, aż do rabacji dopiero..?

A w ogóle - nie chce mi się po próżnicy klawiatury strzępić. Istnieje życie biologiczne także poza Galicją i poza małymi, lokalnymi sprawkami jakichś tam Komorowskich czy Thurzonów o których Dalibóg - nie wiem nic i nie widzę powodu wiedzieć!

Napisany przez: bachmat66 10/05/2012, 17:33

Wow! A mnie się wydawało, że to ja piszę rozwlekle i popadam w dygresje..!

Tylko do jednego stwierdzenia się odniosę. U Obu Szacownych Adwersarzy zresztą. Tego, kto i dlaczego tak mało dla tych biednych galicyjskich chłopów zrobił był...

Otóż fakt ten jest niewytłumaczalny jeśli pominie się kontekst agrotechniczno - ekologiczny. Pańszczyzna, czyli renta odrobkowa, to nie jest polski i tylko polski wynalazek. Tak wyglądały stosunki wiejskie w całej Europie Środkowej. I to nie jest przypadek! Po prostu wobec zbyt małej ilości pieniądza na rynku i zbyt dużych kosztów wejścia na rynek zbytu płodów rolnych (trzeba je przecież było zagranicą sprzedawać, do Gdańska spławiając - na przykład), na rentę pieniężną na ogół nie było szans. A renta produktowa, czyli oddawanie panu części swoich plonów, okazała się nieatrakcyjna. Jak się zresztą zdaje - dla obu stron.

Dlaczego - zapytacie - miał niby chłop jakąś w ogóle rentę panu płacić? Czy nie mógł gospodarować na swoim, żadnego pana nad sobą nie znosząc? Mógł. Aż do pierwszego nieurodzaju. Albo pomoru na bydło. Albo wojny czy innych rozruchów. Potem - umierał z głodu lub szedł na służbę do pierwszego pana, który był w stanie go wykarmić.

Dlaczego tak się działo? Działo się tak dlatego, że trójpolówka, która co najmniej od XIII wieku stanowiła podstawową technikę uprawy roli w Polsce, była systemem bardzo podatnym na zakłócenia. Przypominam tylko - to polega na tym, że w pierwszym roku obsiewamy pole zbożem jarym, w drugim roku ozimym, a w trzecim roku - ugorujemy ten kawałek pola, wypasając na ugorze bydło. Ten trzeci rok jest kluczowy. Przez ten rok bowiem, ziemia odzyskuje swoją żyzność dzięki nawożeniu. Po części jest to "nawóz zielony" - bo ugór porastając chwasty, które się zaorywuje przed kolejnym siewem. A po części - obornik pochodzący od wypasanego na ugorze bydła.

Przed orką czasem - ale nie za każdym razem, czyli nie co 3 lata, lecz rzadziej - dorzucano jeszcze obornika z tego, co się zebrało w obejściu.

Obornika zawsze brakowało! Dlaczego? Dlatego, że zauważcie Koledzy, iż w tym systemie, nie ma miejsce na uprawę roślin paszowych. Takich jak choćby buraki pastewne, koniczyna, peluszka, seradela - i wiele innych roślin, które do użytku na naszych polach weszły dopiero w połowie XIX wieku wraz z nową techniką uprawy roli - z płodozmianem.

Tak więc zawsze brakowało paszy na zimę dla zwierząt. W zasadzie główną paszą dla chłopskiego bydła na zimę była słoma. Krowa przeżyje na samej słomie, czemu nie - ale mleka to ona raczej dawać w tych warunkach nie będzie, a i obornika za wiele nie wyprodukuje. Nie mówiąc już o tym, że starano się tych krów (a i innego inwentarza) trzymać możliwie jak najmniej. Po części bowiem, trzeba im też było skarmiać ziarno - które z kolei było głównym produktem jaki dało się sprzedać. Mleka przecież nikt nie kupował, nie było chłodni ani mleczarni. Może - trochę sera, ale i tego nie za wiele sprzedać się dało (źle znosi transport bez samochodu chłodni niestety...).

Skoro zaś zwierząt było mało i były zimą niedożywione, to nie było zapasów obornika wystarczających do nawożenia pól. Rok ugorowania był zatem kluczowy. Jeśli w tym roku krowy nie wyszły na ów ugór i nie nawiozły go naturalnie - zboże jare w następnym roku się nie udawało. I był głód. A krowy nie wyszły, jeśli padły na skutek zarazy lub zostały zabrane przez przechodzącą przez wieś bandę, tj. chciałem napisać - wojsko...

Takie zakłócenia czy to naturalne, czy to wywołane przez człowieka, zdarzały się zaś bardzo często. Co w tej sytuacji mieli robić chłopi? Jedyną dla nich szansą ratunku było szukanie opieki u właścicieli ziemskich, którzy w razie potrzeby - we własnym zresztą interesie, a nie z żadnego altruizmu - dokupili chłopom bydła czy wołów roboczych w miejsce utraconych, wspomogli siewnym ziarnem, czy jakąś inną drobną zapomogą.

Czy właściciele ziemscy mieli to robić za darmo, z dobroci serce tylko? Gdyby nie mieli w tym interesu, cóż by ich obchodził los chłopów? Interes mieć mogli tylko wtedy, gdy dostawali od chłopów w zamian za "ubezpieczenie" które oferowali - jakiś rodzaj wynagrodzenia. Z powodów o którym napisałem na wstępie, w naszym warunkach jedynym niemal dostępnym rodzajem takiego wynagrodzenia, była renta odrobkowa, czyli pańszczyzna.

Dopóki w naszej błogosławionej Rzeplitej panowała anarchia i nie był znany taki byt jak policja - prawa przeciw zbiegostwu chłopów były na ogół tylko martwą literą. Nie trzeba było na Ukrainę uciekać, bo po sąsiedzku, u magnata za miedzą, też były pustki które zbiegami z sąsiednich dóbr nagminnie zasiedlano, wyposażając je w narzędzia pracy, chaty czasem, sprzężaj i ziarno - i dając krótsze lub dłuższe zwolnienia z pańszczyzny czy innych ciężarów. Stąd tak wiele w Polsce wsi ze słówkiem "Wola" w nazwie. Sam w Boskiej Woli mieszkam, wcale nie dlatego, że tu się Wola Najwyższego manifestowała, tylko po prostu - była to nowa osada, na gruntach wcześniej do sąsiedniej wsi Boże należących, założona.

Wraz z zaborcami pojawiła się też i policja. Która oczywiście zbiegów chłopskich łapała i z powrotem do wsi skąd pochodzili odstawiała. Brak możliwości ucieczki sprawił, że pod obcą władzą właściciele ziemscy (mając teraz zresztą o wiele wyższe podatki do zapłacenia...) poczęli dociskać śrubę.

Nadużycia przeciw którym występował Józef II, jak o tym i u siebie na blogu ongiś i w "Najwyższym Czasie!" kiedyś pisałem, były przez niego samego w dużej części spowodowane. Próbował więc naprawiać to, co sam zepsuł. Taki rodzaj drapania się w lewy pośladek przez prawe ramię.

Oczywiście utopią było przed połową XIX wieku chłopów z pańszczyzny zwalniać. Kto obrobiłby folwarczne pola? Najemni robotnicy? Skąd tacy by się wzięli i czym mieliby im zapłacić właściciele ziemscy, często zadłużeni pod zastaw przyszłych zbiorów na wiele lat naprzód? Czym te folwarczne pola miano by obrobić? Dziedziczki zaprzęgnięto by do pługów? Bo panowie roboczych wołów nie mieli - te mieli odrabiający u nich pańszczyznę chłopi. Koni też by na pewno nie starczyło. W Galicji koń roboczy na szerszą skalę wyparł wołu dopiero tuż przed I wojną światową. Itd., itp. - folowarczne pola pozostałyby nie obsiane. Byłby głód.

A chłopi? Lepiej by sobie radzili od swoich niedawnych panów? Do kiedy? Do pierwszego nieurodzaju..?

To były niestety naczynia połączone. Wieś bez dworu nie mogła istnieć tak samo jak dwór bez wsi. Zabory zakłóciły równowagę między tymi dwoma elementami, wprowadzając do łączących je stosunków państwową przemoc, której wcześniej (na taką skalę przynajmniej) nie było.

W dodatku, chłopskie i pańskie pola za trójpolówki przeplatały się (co miało sens - po co miał chłop ze swoimi wołami gdzieś daleko chodzić, mógł pańskie pole tuż obok swojego obrabiać...). Akurat austriackie uwłaszczenie ten nieszczęsny splot zachowało - co było jedną z zasadniczych przyczyn nędzy i cywilizacyjnego zapóźnienia galicyjskiej wsi. Nijak to bowiem nie pasowało i DALEJ nie pasuje do nowoczesnych metod uprawy roli...

Napisany przez: carantuhill 10/05/2012, 20:12

Napisany przez: jkobus 11/05/2012, 8:08

1. Zobowiązanie starostów do łapania zbiegów nie oznacza, że starostowie tych zbiegów łapali. To oznacza tylko i wyłącznie tyle, że posłowie takie prawo uchwalili, a skryba pracowicie je na pergaminie wykaligrafował. Jak było naprawdę - tego trzeba by się dopiero dowiedzieć. Na przykład - badając źródła. O co apeluję od lat...

2. Fakt masowego zbiegostwa chłopów nie ulega raczej wątpliwości. Ustawodawstwo przeciw zbiegostwu było zresztą regularnie powtarzane. Co - taka mała podpowiedź - jest pośrednim dowodem na to, że zjawiska nie udawało się opanować. Zakaz cudzołóstwa też jest co niedziela powtarzany z ambony - czy z tego wynika, że ludzie nie cudzołożą? Przeciwnie właśnie - że robią to nagminnie!

3. Dla mnie masowość zbiegostwa (aczkolwiek trudna do precyzyjniejszego oszacowania z braku badań źródłowych na większą skalę...) jest właśnie dowodem na to, że system był zdrowy i że jego mechanizm autoregulacyjny funkcjonował należycie. Gdyby szlachta pozostawiła była chłopom inne metody przeciwdziałania przyciskaniu śruby - to by z nich korzystali. Ale skoro jedyną metodą była ucieczka - to korzystali z tej metody. Skutecznie nie dopuszczając do przykręcenia tej śruby do poziomu zagrażającego ich interesom...

4. "Zdrowie" systemu i jego duży potencjał autoregulacyjny (a więc - homeostatyczny charakter...) nie polega na tym, że wszyscy wszystkich kochają i czynią sobie dobrze - tylko na tym, że balansując od skajności do skrajności, system skutecznie utrzymuje równowagę w dłuższym okresie czasu, z powodzeniem adaptując się lub znosząc działanie czynników zewnętrznych które próbują go zdestabilizować. Pod tym względem, pańszczyzna była bez porównania lepszym systemem od "realnego socjalizmu": ile w Polsce przetrwał "realny socjalizm", gdy tylko pojawiła się groźba wycofania wspierających go sowieckich czołgów? A ile trwała w Polsce gospodarka folwarczno - pańszczyźniana i ile czasu i wysiłku potrzebowali zainwestować zaborcy, żeby ją w końcu zdestabilizować..?

Zaprawdę! Życzyłbym sobie aby nasze współczesne życie społeczne zakorzenione było w instytucjach tak trwałych i odpornych na ciosy, aby mogły wytrzymać trzy pokolenia wrogiej propagandy i bezmyślnego, "ręcznego sterowania" ze strony władzy. Zobaczymy, czy polski Kościół przetrwa trzy pokolenia od wstąpienia do Jewrosojuza (znaczy się - nie zobaczymy, bo nie dożyjemy...): to będzie dopiero prawdziwym testem porównawczym...

Napisany przez: carantuhill 11/05/2012, 11:38

Napisany przez: bachmat66 11/05/2012, 18:56

Salve,

CODE

ergo, Galicja to jest w Hiszpanii i po czesci w Portugalii)

Galicja to zlatynizowana nazwa Halicza.

CODE

Nota bene Ziejka byl wielkim naukowcem dziajajacym pod egida PRL i byc moze jej sluzb typu SB (jako kontakt o wdziecznej nazwie ZEBU ), ergo jego domniemana bezstronnosc jest tak podejzana jak trawozernosc geparda czy lwa.

No pewnie były rektor UJ nie zasługuje na wiarygodność

Napisany przez: carantuhill 12/05/2012, 12:43

Napisany przez: bachmat66 19/05/2012, 7:29

Salve,
[

CODE

Sam z chlopow mazowieckich

Jest mi z tego powodu jak najbardziej przykro 

Napisany przez: konto usunięte 051218 19/05/2012, 7:46

[quote=EIN JUNGER LITZMANNSTÄDTER,4/02/2011, 20:48]
[quote=alcesalces1,4/02/2011, 17:03]Władzy Habsburgów zawdzięcza wyzwolenie z Tak. Dokładnie tak. Postawa tego Bryka była normalna, naturalna, można powiedzieć że bardziej racjonalną trudno sobie wyobrazić. Mnie osobiście postać ta jest bliższa niż wszyscy ci szlacheccy bojownicy o "wolność" razem wzięci. O prawdziwą, a w każdym razie - prawdziwszą wolność, to walczył właśnie ów Antoni Bryk. [/quote]

Popełniasz podstawowy błąd: myślisz ahistorycznie, oceniając z dzisiejszego punktu widzenia, absolutnie ignorując stosunki społeczne, jakie panowały w połowie XIXw. Otóż pańszczyzna była rzeczą najnormalniejszą w świecie od setek lat, i chłop musiał pracować na dziedzica. Oczywiście - z dzisiejszego punktu widzenia wydaje się to niesprawiedliwe i anachroniczne, nie zmienia to jednak faktu, że w ówczesnej Galicji (i nie tylko) była to norma. I dlatego, patrząc przez pryzmat ówczesnych stosunków społecznych, a także sytuacji Polaków osoba wysługująca się zaborcy (nawet w jak naszczytniejszym dla niej celu) była zdrajcą Narodu.

Napisany przez: carantuhill 21/05/2012, 8:59

Napisany przez: ChłopZMazur 13/10/2020, 12:29

Widzę że wielu ludzi patrzy na tamte czasy perspektywy współczesnego wyjadacza chleba. W czasach monarchicznych nie istniało coś takiego jak państwo unitarne w dzisiejszym rozumieniu. Dzisjaj możesz przeprowadzić się z jednej gminy do drugiej gminy czy nawet powiatu albo województwa. W tamtych czasach było zupełnie inaczej i nie było to takie proste ponieważ całe państwo było w praktyce podzielone na setki a nawet tysiące samorządnych szlacheckich państewek w ramach IRP. To co dzisiaj nazywa się gminą stanowiło w tamtych czasach osobny majątek ziemski obejmujący nie tylko dwór ale przeważnie miasto z przyległymi wsiami. I to wszystko często należało do jednej rodziny lub jak kto woli rodu. Przeprowadzić się z jednego takiego państewka do sąsiedniego było tym samym co dzisjaj przeprowadzka z Polski do Rosji i uzyskanie jej obywatelstwa. Nie na darmo na przykład Jan Kanclerz Małachowski nazywał swoje miasto Konskie i otaczające je wioski "państwem koneckim". Sąsiedni majątek czyli Kielce i okolice należał już do kogoś innego. Tak więc te szlacheckie państwa były jak enklawy które formalnie tworzyły jeden organizm polityczny. Gdyby dzisiaj Polska składała się z tysiąca samorządnych gmin i miast o ustroju małego Księstwa Liechtenstein albo Monako to przecież jakby mieszkaniec państewka jakiegoś Czartoryskiego zawarł z nim dożywotni i dziedziczny kontrakt a następnie uciekł i nie dotrzymywał umowy czyli nie płacił podatków, danin i innych świadczeń i uciekł do sąsiedniego państewka Zamoyskiego to byłby ścigany. Tak samo jak współczesny scentralizowany pan IIIRP ściga za niezapłacone podatki swoich obywateli znajdujących się poza jego terytorium i na terenie innych scentralizowanych panów w Europie. Co jest w tym takiego nadzwyczajnego? Weź dzisiaj kup 30 hektarów ziemi, kup wszystkie sprzęty rolnicze, zarejestruj działalność gospodarczą a potem ucieknij za ocean i nie płać przez 5 lat haraczu i licz na to że obecny pan nie będzie cię ścigać. Podatek i praca na dobro wspólne brzmi ładniej od pańszczyzny a obywatel od poddanego ale w praktyce to jest nadal to samo bo wszystkie podatki są formą przymusowej pracy na państwo czyli pańszczyzną na utrzymanie elity władzy i jej aparatu i nigdy to się nie zmieni. Wolność o której mówią i piszą liberałowie albo socjaliści to utopia. Każdy z nas jest niewolnikiem systemu prawnego bez względu na to czy opiera się on na zwyczajach i tradycji czy na jakiejś świeckiej religii politycznej. Co do chłopów to kmiecie i zagrodnicy byli już w czasach feudalnych uznawani za właścicieli swoich gospodarstw rolnych podobnie jak mieszczanie byli uznawani za właścicieli swoich warsztatów rzemieślniczych.

Cyt."Dobra (powiada dziejopis Skrzetuski) przechodziły rąk do rąk jak i teraz, dawali je królowie duchownym, lub rycerstwu. Atoli kmiecie, otrzymując nowych panów nie przestawali być właścicielami i dziedzicami swoich gruntów. W wielu przypadkach nazywano kmieci dziedzicami.."

Cyt."Kmiecie, zagrodnicy i im podobni poddani są uznawani za ludzi wolnych, stąd więc posiadają swoje gospodarstwa na własność i dziedziczenie, mogą je z korzyścią sprzedawać, zamieniać i dysponować nimi tak jak całym swym pozostałym majątkiem, zawierać umowy nie tylko z innymi ludźmi, lecz również ze swymi własnymi panami, występować przed sądem, a co więcej nawet władzę sądowniczą sprawować.. I chociaż są oni obowiązani pełnić panom ze swych gospodarstw pańszczyzny i służyć, nie ujmuje im to nic z ich wolności.." - uchwała z 1652 roku

Dzisja mamy wojsko na które państwo nakłada pewne obowiązki. Wtedy całe społeczeństwo było zorganizowane na sposób militarny. Jak rycerzowi oddawano w dziedzictwo zamek, zbroje, miecz i tarczę to nakładano na niego z tego tytułu obowiązek pracy na państwo. Jak rzemieślnik otrzymał w dziedzictwo dom i warsztat a chłop chatę i gospodarstwo to też nakładano na niego obowiązek pracy na państwo i obowiązek dostarczania swoich produktów do dworu, miasta i wiosek w obrębie majątku. Panowie dążyli do jak największej samodzielności i samowystarczalności swoich majątków a sama pańszczyzna nie była pracą za darmo tylko pracą w zamian za różne serwituty które zlikwidowano razem z pańszczyzną i zostawiono chłopów z niczym, albo jedną mogą do przeżycia. W pewnym sensie panowie działali na korzyść swoich rolników i rzemieślników zakazując sprowadzania produktów rolników i rzemieślników z sąsiednich dominiów - wyjątkiem były specjalne targi organizowane raz w roku. Jak czegoś brakowało to sprowadzano przeważnie surowce albo półprodukty aby resztę dokończyć u siebie. Był to pewnego rodzaju lokalny protekcjonizm. Nie dziwi więc fakt że panowie chcieli utrzymać w swych majątkach jak największą liczbę jak najlepiej wypłacalnych i pracowitych poddanych. Podobnie nie dziwi mnie sytuacja w której Krasicki żądał powrotu Bryka do jego państewka. Współczesna IIIRP też może żądać abyś wrócił z zagranicy z różnych powodów. Zmieniły się pewne terminy i definicje ale nadal jest tak samo. W czasach feudalnych nie każdemu było dane być dziedzicem miasta i okolicznych wiosek. Tak jak za komuny nie każdemu było dane być kierownikiem PGR'u a w kapitalizmie właścicielem dużej fabryki, reszta była skazana na swój przyziemny los. Życie jest warsztatem hierarchii i wszelkiego rodzaju płaczki, zaklinacze rzeczywistości i rewolucjoniści nigdy tego nie zmienią.

Napisany przez: carantuhill 10/11/2020, 10:10