| |
|
|
 Miasto Radzyń Podlaski i okolice, Jaka to kraina historyczna?
| |
|
|
|
|
Radzyń leży na pograniczu 4 lub 5 krain historycznych: Małopolski, Rusi Czerwonej, Podlasia-Polesia (dawnych ziem WKL) i Mazowsza.
Samo miasto to teoretycznie jeszcze Małopolska, ponieważ znajdowało się w granicach Królestwa Polskiego już przed przyłączeniem Rusi Czerwonej przez Kazimierza Wielkiego. Jednak część powiatu położona na wschód od Radzynia, jak również sąsiedni powiat parczewski (przed I wojną światową powiat radzyński rozciągał się dalej na wschód i graniczył z włodawskim, parczewskiego nie było) to już obszary przyłączone do Polski w XIV wieku.
Spotkałem się jednak z opinią, że także w samym mieście Radzyń Podlaski jest bardzo wysoki udział rusińskich nazwisk, a miasto miało unicki charakter aż do czasu masowego przechodzenia na katolicyzm. Uwzględniając całokształt historii, kultury ludowej, dialektów, itd. przynależność Radzynia do Małopolski jest wątpliwa. Zastanawiam się więc, czy słusznie zaliczyłem ten obszar do Małopolski w "Projekcie DNA Regionów Polski".
Granice powiatów wg. stanu z roku 1900, mapa:
https://i.imgur.com/xXoMkxb.png
Granice 15 regionów Polski w projekcie, mapa:
https://i.imgur.com/TtT2hQo.png
Link do strony projektu: https://www.eupedia.com/genetics/projekt_dn...3w_polski.shtml
Jeśli jednak nie do Małopolski, to do której krainy powinno się zaliczyć powiat radzyński? Do Rusi Czerwonej czy do Podlasia-Polesia?
Ten post był edytowany przez Domen: 18/08/2018, 17:15
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Mapa wybranych zjawisk językowych na Lubelszczyźnie:
http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/Conten...8/mapa_5_dl.jpg
^^^
Gdyby potraktować granicę mazurzenia z tej mapy jako pierwotną granicę polsko-ruską, to Radzyń leży po stronie polskiej. Ale skoro dominują nazwiska ruskie i w mieście przeważali dawniej unici to może być tak, że Rusini w Radzyniu nie tylko się spolszczyli ale dodatkowo zaczęli mazurzyć.
Ten post był edytowany przez Domen: 18/08/2018, 17:15
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Ponadto z tej mapy wynika, że Radzyń Podlaski to historycznie pogranicze ziemi łukowskiej i lubelskiej.
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
QUOTE(Domen @ 18/08/2018, 17:44) Samo miasto to teoretycznie jeszcze Małopolska, ponieważ znajdowało się w granicach Królestwa Polskiego już przed przyłączeniem Rusi Czerwonej przez Kazimierza Wielkiego.
Gdzie Małopolska, a gdzie Radzyń ? Granice Małopolski to Sandomierz z przyległościami - Radzyń to północna Lubelszczyzna, Podlasie.
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
QUOTE Gdzie Małopolska, a gdzie Radzyń ? Granice Małopolski to Sandomierz z przyległościami - Radzyń to północna Lubelszczyzna, Podlasie.
Historycznie Radzyń leżał w ziemi łukowskiej, która znajdowała się w woj. lubelskim. Województwo lubelskie powstało w 1474 r. i utworzono je z części wschodnich ziemi województwa sandomierskiego. Wcześniej tereny te były częścią województwa sandomierskiego, a woj. sandomierskiej to Małopolska - czyli Radzyń był częścią Małopolski.
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Ziemia łukowska i ziemia lubelska to dwie oddzielne krainy (czasy Kazimierza Wielkiego). W tymże okresie ziemia lubelska należała już do województwa sandomierskiego tylko formalnie - faktycznie zaczęto tworzyć osobne urzędy. Kazimierz Jagiellończyk dopełnił formalności, wydzielając z prawego brzegu Wisły nowe województwo - lubelskie. Od tej pory małopolska to tereny zaczynające się na lewym brzegu Wisły, od Zawichostu i Sandomierza.
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
"Ziemia łukowska i ziemia lubelska to dwie oddzielne krainy" wchodzące w skład województwa sandomierskiego, a tym samym Małopolski 
Spisy urzędników wydawane przez PAN - Urzędnicy województwa lubelskiego XVI-XVIII wieku [Tom 4. Małopolska, zeszyt 4 - Urzędnicy województwa lubelskiego] - pierwsza strona wstępu: "Ziemia lubelska wyodrębniała się już od XIII w. z województwa sandomierskiego. Odrębnym województwem stała się w 1474 r. Było to najmniejsze województwo właściwej Małopolski. Składało się z 3 powiatów: lubelskiego, łukowskiego (zwanego także ziemią łukowską) i urzędowskiego".
Natomiast wcześniejszy zeszyt 1 (Urzędnicy małopolscy w XII-XV w.) str.14-15: "Hierarchia urzędnicza lubelska i łukowska wykształcała się w miarę administracyjnego wyodrębniania się ziem po prawej stronie Wisły z księstwa sandomierskiego", "Do połowy XIV w. lubelska hierarchia urzędnicza ograniczała się zapewne tylko do kasztelana i wojskiego", a w łukowskiej poza kasztelanem, to dopiero w XIV w. pojawiają się pierwsi urzędnicy: sędzia (1418), podsędkowie (1425), podczaszy (1456) i pisarz ziemski (1460). Cała reszta dopiero po utworzeniu nowego województwa (w tym niektóre dopiero w XVII w.). Można podać podobne przykłady z innych ziem i województw, ale chyba nie ma po co. Czy był tam jeden czy 3-4 urzędników, nie ma w omawianym problemie większego znaczenia - ten obszar do 1474 r. był częścią województwa sandomierskiego.
A tym samym ten teren był częścią ziemi sandomierskiej, potem częścią województwa sandomierskiego, a później lubelskiego i jako taki należał historycznie do Małopolski.
Na mapie zamieszczonej przez El_Slavco (powyżej) jest tak samo - całe woj. lubelskie zaznaczono jako część Małopolski.
QUOTE Kazimierz Jagiellończyk dopełnił formalności, wydzielając z prawego brzegu Wisły nowe województwo - lubelskie. Od tej pory małopolska to tereny zaczynające się na lewym brzegu Wisły, od Zawichostu i Sandomierza.
No niezupełnie  Mieliśmy w województwie sandomierskim, aż do rozbiorów, tereny leżące z "niewłaściwej" strony Wisły, gdzie znajdują się obecnie m.in. Stężyca, Dęblin, Ryki, Drążgów, Jeziorzany (Łysobyki), Adamów, Okrzeja, Maciejowice, Żelechów itd.
Czyli co Żelechów, Maciejowice, Stężyca czy Ryki były w Małopolsce czy nie były?
Radom i dawny powiat radomski to nie była Małopolska?
Ten post był edytowany przez Marek Atyliusz Regulus: 19/08/2018, 19:10
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Nie ma żadnych wątpliwości, że Radzyń leżał w woj. lubelskim, czyli w Małopolsce. Przed rozbiorami Małopolska w ścisłym tego słowa znaczeniu obejmowała trzy województwa: krakowskie, sandomierskie i lubelskie. W szerokim - także tereny Rusi Czerwonej, Wołynia, Podola i Naddnieprza, jak również woj. podlaskie z Drohiczynem i Bielskiem Podlaskim.
To że Radzyń jest obecnie "Podlaski" wynika z faktu, że po 1815 ustaliła się granica między "północnym Podlasiem" - obwodem białostockim włączonym do Rosji, a południowym Podlasiem (Międzyrzec Podlaski, Sokołów Podlaski), który pozostał w Kongresówce. Z tego względu województwo obejmujące te tereny ze stolicą w Siedlcach nazwano podlaskim. Dlatego jest Radzyń Podlaski, jest Biała Podlaska (historycznie leżąca na Polesiu, w woj. brzeskolitewskim), a Sienkiewicz w "Potopie" pisze o ziemi łukowskiej jako o Podlasiu.
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
QUOTE(ciekawy @ 19/08/2018, 14:19) Ziemia łukowska i ziemia lubelska to dwie oddzielne krainy (czasy Kazimierza Wielkiego). W tymże okresie ziemia lubelska należała już do województwa sandomierskiego tylko formalnie - faktycznie zaczęto tworzyć osobne urzędy. Kazimierz Jagiellończyk dopełnił formalności, wydzielając z prawego brzegu Wisły nowe województwo - lubelskie. Od tej pory małopolska to tereny zaczynające się na lewym brzegu Wisły, od Zawichostu i Sandomierza.
Czyli Lubelszczyzny / Ziemi Lubelskiej nie zaliczasz do Małopolski? Mapa dawnego woj. lubelskiego:
http://nepomuki.pl/nepomuk/lublin.htm
Może rzeczywiście część Małopolski położoną na wschód od Wisły warto wydzielić jako Lubelszczyznę.
Byłyby to powiaty (w granicach z 1914) Siedlce, Łuków, Garwolin, Puławy, Lubartów, Lublin i Janów Lubelski:
https://i.imgur.com/xXoMkxb.png
Natomiast powiat Radzyń w granicach z 1914 trzeba już raczej zaliczyć do Polesia:
http://www.historycy.org/index.php?showtop...0&#entry1749580
Nawet jeśli samo miasto jest w Małopolsce, większość ziem powiatu to już Polesie.
Ten post był edytowany przez Domen: 20/08/2018, 3:47
|
| |
|
|
| |
|
|
|
|
Chyba zaliczenie do Polesia / Południowego Podlasia jest najbardziej sensowne pod kątem ludnościowym i etnograficznym.
QUOTE(Domen @ 18/08/2018, 17:44) Granice powiatów wg. stanu z roku 1900, mapa: https://i.imgur.com/xXoMkxb.pngGranice 15 regionów Polski w projekcie, mapa: https://i.imgur.com/TtT2hQo.pngLink do strony projektu: https://www.eupedia.com/genetics/projekt_dn...3w_polski.shtmlJeśli jednak nie do Małopolski, to do której krainy powinno się zaliczyć powiat radzyński? Do Rusi Czerwonej czy do Podlasia-Polesia?
Teraz zauważyłem, że na mapie powiatów jest błąd. Nie ma takiego miasta jak Chełm Lubelski (i nigdy oficjalnie nie było), jest Chełm.
|
| |
|
|
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:
Śledź ten temat
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym temacie dodano odpowiedź, a ty nie jesteś online na forum.
Subskrybuj to forum
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym forum tworzony jest nowy temat, a ty nie jesteś online na forum.
Ściągnij / Wydrukuj ten temat
Pobierz ten temat w innym formacie lub zobacz wersję 'do druku'.
|
|
|
|
|
18/08/2018, 16:44
