Drukowana wersja tematu

Napisany przez: miruk 4/03/2004, 19:21

Poszukuję herbu piastów śląskich , podobno coś na czarnym tle może orzeł, ale nie jestem pewien.
Jak ktoś ma takie zdjęcie to byłbym wdzięczny za przesłanie na miruk@poczta.fm z góry dziękuje

Napisany przez: Himen 4/03/2004, 22:58

Może coś takiego :

Napisany przez: Tomek z Łodzi 15/09/2004, 20:30

[attachmentid=139]

A to wersja z nagrobka Henryka IV Probusa z ok. 1300 r.

Napisany przez: swinks_UK 12/07/2006, 14:46

Generalnie herb był wzorowany (nadany ?) na herbie Cesarzy. Przyjmuje się hipotezę że Henryk IV Probus przywdział barwy cesarskie jako demonstracje przymierza. Te barwy to czarny orzeł w złotym polu. Jako znak rodowy Piastów umieścił srebrny półksiężyc (zwany przepaską) na czarnym orle. Czasem widnieje wersja półksiężyca z krzyżem, ale ostatnio się przyjmuje że to była tylko odmiana/wariacja. Po śmierci Henryka IV herb ten przejęła linia Piastów głogowskich, legnickich, świdnicko-jaworskich, oleśnickich. Piastowie opolscy nosili barwy nadane przez Przemysła Ottokara, to jest złotego orła na nieieskim tle bez przepaski.
W XIV w. wystąpiły liczne mutacje w heraldyce śląskiej. Linia legnicko-brzeska używała herbu czteropolowego: 1 i 3 pole to czarny orzeł ze srebrną przepaską na złotym tle; 2 i 4 pole srebrno-czerwona szachownica. Linia głogowska najczęściej używała herbu dwupolowego dzielonego w słup: 1 pole śląski orzeł (j.w.), 2 pole szachownca (j.w.). Linia wrocławska i oleśnicka bez zmian. Linia świdnicko jaworska miała najwięcej zmian. Jawor - na złotym polu orzeł z pzrepaską dzielony w słup. Lewa połuorła czerwona, prawa czarna. Po 1368 roku zastąpiony srebrno-czerwoną szachownicą. Świdnica - w srebrnym polu orzeł jak w opisie jaworskim. Ziębice - w srebrnym polu orzeł dzielony w słup, lewa połuorła czerwona, prawa niebieska. Jako herb płączonych ksęstw świdnicko-jaworskich funkcjonował herb: tarcza dwupolowa dzielona w słup. Pole 1 - herb świdnicy, pole 2 - szachownica jaworska.
Na koniec dodam że obecnie przyjmuje sę że szachownica została przyęta do heraldyki śląskich piastów jako wyraz podległości królom czeskim (barwy czeskie - srebro lwa i czerwień tarczy).
Chyba wystarczy. Terminologia heraldyczna, ale prościej się nie da. Odsyłam do słownika.

Napisany przez: Selenit 25/02/2009, 15:27

Czemu akurat miał być orzeł nadany dopiero w czasach Henryka IV Probusa? Przecież był używany już wcześniej na Śląsku.

Mam pytanie przy tej okazji - jakiego pochodzenia jest orzeł na malunku w Codexie Manesse przedstawiającym Wacława II, króla Czech, później też Polski?

http://commons.wikimedia.org/wiki/Codex_Manesse

Jest to orzeł w czarno-czerwoną szachownicę. Morawy miały orła w szachownicę czerwono-srebrną. Czy czarno-czerwona może być jakąś kompilacją orła dzielonego czerwono-czarnego Piastów świdnicko-jaworskich? Od kiedy używany jest przez Piastow św.-jaw. orzeł czerwono-czarny? Czy ma to związek z powinowactwem rodzinnym z dynastią askańską władającą Brandenburgią?

W tym samym kodekcie jest orzeł askański - ale w nietypowych kolorach - czerwony orzeł na czarnym tle - oryginalnym herbem był czerwony orzeł na białym tle - skąd te pomieszanie barw? Pomyłka czy rzeczywiscie była początkowo inna wersja?

Pytam, bo na pograniczu śląsko-łużyckim są duże problemy z rozróznieniem orłów askańskich i śląskich na pieczęciach - miasta przechodzily z rąk do rąk (Zgorzelec, Zytawa, Lubań), a na dodatek - Piastowie często zapominali o półksiężycu, co powoduje, iż jednobarwne pieczęcie są powodem różnych dyskusji.Orły obu dynastii praktycznie na wizerunkach napieczętnych są identyczne.
Można się posiłkować czasem hełmami rycerskimi i pióropuszami (askański - skrzydła orla, śląski - pióropusz strusi),tyle ze np. w herbie Żytawy jest pioropusz z orlich skrzydeł a orzeł śląski . Np. w herbie Lubania są dwa skrzydła orle - ale czerwono-czarne - miastem władał i Henryk Jaworski i dynastia askańska. Herb Henryka - czarno-czerwony orzeł z przepaską, askański - czerwony orzeł na białym tle (chyba ze ten czerwony na czarnym tez był w użyciu). Barwy Lubania to flaga czerwono-czarna - wskazuje więc iż zgodnie z zasadami heraldyki pierwotnie był to czerwony orzeł na czarnym tle. Problem z identyfikacja orła jest tez w Zgorzelcu - Gumowski wyszedł z tego uznając, że najpierw był askański a potem śląski (choć nie ma przepaski ) Najlepiej zrobiła rada miasta Zgorzelca - po prostu dodała przepaskę z półksięzycem,żeby nie było wątpliwości, haha.

Napisany przez: mc_herbarz 28/02/2009, 13:27

Według informacji, które znalazłem między innymi w książce A.Znamierowskiego pt. "Insygnia, symbole i herby polskie" orzeł książąt wrocławskich (dolnośląski), czarny na złotym polu ze zwieńczoną krzyżem przepaską sierpową srebrną biegnącą przez skrzydła i pierś, po raz pierwszy pojawił się na pieczęci pieszej Henryka II "Pobożnego". Używał on tej pieczęci w latach 1224-40, a więc jeszcze za życia swojego ojca Henryka I "Brodatego" (+1238), którego był współrządcą od około 1222 r. Nie wiadomo dokładnie dlaczego przyjął on takie barwy swojego godła, być może faktycznie na wzór i podobieństwo cesarskiego orła niemieckiego. Natomiast wspomniana przepaska sierpowa z krzyżem była stosowanym już od początku XIII w. znakiem własnym księcia wrocławskiego Henryka I "Brodatego" ojca Henryka II "Pobożnego".

Co do herbu Moraw to faktycznie przedstawia on orła w szachownicę czerwono-białą na błękitnym polu. Orzeł może być ukoronowany lub bez korony. Na wizerunku w "Codex Manasse" przedstawiającym Wacława II króla Czech pokazane są dwa herby, których używali Przemyślidzi.
Pierwszy z lewej, nowszy, czyli ukoronowany srebrny wspięty lew z dwoma ogonami na czerwonym polu oraz starszy czarny orzeł "płomienisty" na srebrnym polu. Ten drugi znak bywa nazywany "płomienistą orlicą św.Wacława" na pamiątkę księcia Czech Wacława I (+929), stryja Dobrawy, żony Mieszka I, który przyjął go jako swój herb. Znak księcia Wacława I niewątpliwie jest wzorowany na herbie cesarstwa, ze zmianą pola ze złotego na srebrne.

Jeżeli chodzi o herb książąt świdnicko-jaworskich będących gałęzią dolnośląskiej linii Piastów to istnieją bardzo różne jego przedstawienia. Według polichromowanej płaskorzeźbie z sali herbowej znajdującej się na zamku Lauf koło Norymbergi był to orzeł czarno-czerwony w słup z sierpową przepaską srebrną na piersi w polu srebrnym. Natomiast na nagrobku księcia Bolka I "Surowego" występuje orzeł czerwono-czarny w słup w polu srebrno-złotym w słup. Niewątpliwie prawa część godła, czerwony półorzeł na srebrnym polu jest wzorowany na znaku Askańczyków z Brandenburgii (protoplasta książąt świdnicko-jaworskich książę Bolko I "Surowy" był żonaty z Beatrycze, córką Ottona V "Wysokiego" margrabiego brandenburskiego z linii na Salzwedel), natomiast lewa część, czarny półorzeł na złotym polu pochodzi z herbu książąt wrocławskich (dolnośląskich). Bardzo podobny orzeł dwudzielny lecz bez przepaski sierpowej znajduje się na sarkofagu jego wnuka księcia Bolka II "Małego".
Na nagrobku Bolka II widać jeszcze inne elementy heraldyczne, wyobloną formę umocowaną na hełmie zastępującą klejnot oraz labry, które mają barwy czerwono-białej szachownicy. Są to kolory księstwa jaworskiego, które wchodziło w skład posiadłości księcia Bolka. Identycznym herbem jak książęta świdnicko-jaworscy posługiwali się również pochodzący od nich Piastowie ziębiccy. W XIV wiecznych herbarzach zachodnioeuropejskich znajdują się także inne przedstawienia herbu Piastów świdnicko-jaworskich i ziębickich. Jednak sądzę, że te z nagrobków książęcych są raczej najbardziej wiarygodne.

Warto jeszce dodać, że wizerunkiem czarnego orła w złotym polu bądź dzielonego czarno-czerwonego lub czerwono-czarnego w polu srebrnym lub srebrno-złotym używali tylko Piastowie z linii dolnośląskiej czyli potomkowie Bolesława II "Wysokiego", najstarszego syna Władysława II "Wygnańca". Książęta górnośląscy pochodzący od młodszego brata Bolesława księcia raciborskiego i opolskiego Mieszka I "Plątonogiego" przyjęli za swój herb złotego orła w koronie lub bez w błękitnym polu. Takiego herbu używali między innymi książęta opolscy, bytomscy, raciborscy, cieszyńscy. Pierwszy wizerunek orła górnośląskiego znany jest z pieczęci konnej Kazimierza I księcia opolskiego i raciborskiego pochodzącej z około 1222 r.

Niżej załączam :
1/ herb cesarstwa niemieckiego
2/ herb książąt wrocławskich (dolnośląskich)
3/ herb Przemyślidów ("orlica św.Wacława")
4/ herb Moraw
5/ karta z "Codex Manasse" z wizerunkiem króla Wacława II i herbami Przemyślidów
6/ herb książąt opolsko-raciborskich (górnośląskich)
7/ herb Brandenburgii
8/ herb książąt świdnicko-jaworskich oraz ziębickich
9/ nagrobek księcia świdnicko-jaworskiego Bolka I "Surowego"
10/herb książąt świdnickich z sali herbowej na zamku Lauf
11/nagrobek księcia świdnicko-jaworskiego Bolka II "Małego"

Napisany przez: Selenit 2/03/2009, 13:24

Zgadzam się, że orzeł tzw. śląski z przepaską był używany dopiero po śmierci Brodatego - chodziło mi tylko o to, że orzeł jako taki był wcześniej w użyciu przez Piastów śląskich. Ciekawe są wyjaśnienia owego tzw. zgorzelca czyli półksiężyca z krzyżem - czytałem gdzieś, iż księżyc ma oznaczać symbol przedchrześcijański i dodany krzyż jakby symbolizować chrystianizację. Choć w herbie polskim Leliwa też jest półksiężyc tyle że z gwiazdą powyżej, półksiężyc, tyle że odwrócony i też z gwiazdą ma też wygasły ród (chyba z Altmarktu) Irico. Są może inne interpretacje zgorzelca H.Brodatego? Czemu akurat on użył tego symbolu? No i pytanie co do owego płonącego orła Przemyślidów - od kiedy był stosowany? Czy Przemysł Ottokar I już go używał? (jest może jakiś tego ślad w grafikach lub herbach jakiś miast?). Orzeł był co prawda do XIII wieku symbolem Czech - ale czy w takiej właśnie kolorystyce czarno-czerwonej? Na grafice w wikipedii nt. jego syna Wacława - już jest płonący orzeł, tyle ze jeszcze nie w formie czarno-czerwonej szachownicy. Płonąca Orlica zwana jest orlicą św. Wacława, księcia Czech z X wieku - ale kiedy powstał jej najstarszy wzór, już za jego panowania? Co ciekawe - na rycinie przedstawiającej jego postać, witrażu z Ołomuńca, co prawda współczesnym, stoi on z tarczą zawierającą płonącego orła czarnego - ale z tak charakterystycznym śląskim półksiężycem!

Napisany przez: mc_herbarz 2/03/2009, 22:13

Najpewniej od samego początku istnienia linii śląskiej, czyli od czasów Władysława II "Wygnańca" Piastowie ci posługiwali się znakiem orła, jednak nie ma na to dostatecznego potwierdzenia w żródłach. Pierwsze śląskie pieczęcie z wizerunkami orłów jak już wcześniej napisałem pochodzą dopiero z 1 połowy XIII wieku i są pieczęciami książąt Kazimierza I opolsko-raciborskiego oraz Henryka II "Pobożnego" wrocławskiego. Najstarszy wizerunek, jeszcze nie heraldyczny orła jako znaku państwa polskiego widnieje na okolicznościowym denarze Bolesława I "Chrobrego" pochodzącym z około 1000 roku. Nie ma jednak dostatecznej pewności, czy jest to orzeł, niektórzy badacze widzą na tym denarze wizerunek innego ptaka : gołębia, koguta albo pawia. Najstarsze przedstawienie orła w postaci zbliżonej do heraldycznej znajduje się na brakteacie Kazimierza II "Sprawiedliwego" z około 1177 roku. Zatem już w XII wieku znak orła był symbolem używanym przez książąt polskich. Dlaczego Henryk I "Brodaty" przyjął znak osobisty w postaci półksiężyca i krzyża nie wiadomo, jednak to właśnie ten znak znalazł się na skrzydłach i piersi orła dolnośląskiego. Tereny Polski należały do tak zwanej "strefy akwilarnej", która obejmowała swoim zasięgiem terytorium, na którym orzeł (aquila) był najczęściej używanym godłem herbów państwowych i ziemskich. Symbol orła był niewątpliwie wzorowany na godle cesarstwa rzymskiego.

Jeżeli chodzi o znaki herbowe Przemyślidów to najstarszym była wspomniana już "płomienista orlica" używana w początku X wieku przez św.Wacława, a być może i wcześniej przez jego poprzedników. Orlica na wizerunku króla Wacława I z "Codex Manasse" nie jest orłem w szachownicę czarno-czerwoną lecz czarnym z czerwonymi płomieniami na tułowi i skrzydłach. To złudzenie szachownicy powoduje pewne uproszczenie rysunku. Tym herbem posługiwali się członkowie dynastii praktycznie aż do jej wygaśnięcia w 1306 roku. W 1158 roku książę Władysław II (+1174) otrzymał koronę Czech dzięki wstawiennictwu cesarza Fryderyka I "Barbarossy" i wówczas pojawił się nowy symbol dynastii, srebrny jednoogoniasty ukoronowany wspięty lew w czerwonym polu. Już najprawdopodobniej za czasów jego syna Przemysła Ottokara I (+1230) symbol lwa został "wzbogacony" o drugi ogon i tak ostatecznie ugruntował się herb monarchii czeskiej. Niezależnie od tego władcy z dynastii Przemyślidów używali obydwu symboli łącznie, a także herbu Moraw, które były częścią królestwa czeskiego. Widać to wyraźnie na przedstawieniach z "Codex Gelnhausen" oraz pieczęci Przemysław Ottokara II. Linki do stron poświęconych herbowi Czech, w tym także Przemyślidów :
http://www.velebny.cz/CS-Heraldicka-kancelar-historie-ceskeho-znaku.html
http://www.heraldique-europeenne.org/Regions/Europe_Orientale/Boheme.htm


Niżej załączam następujące wizerunki:
1/ denara Bolesława I "Chrobrego" z około 1000 roku
2/ brakteatu Kazimierza II "Sprawiedliwego" z około 1177 roku
3/ mapę Europy z określeniem "strefy akwilarnej"
4/ kartę z "Codex Gelnhausen" z wizerunkiem króla Czech Wacława I
5/ kartę z "Codex Gelnhausen" z wizerunkiem króla Czech Przemysła Ottokara II
6/ podobiznę pieczęci majestatycznej Przemysła Ottokara II z lat 1270-76

Napisany przez: Selenit 7/01/2010, 19:51

W nawiązaniu do herbów Przemyślidów i Askańczyków (Brandenburgia) mam pytanie - skąd tradycja czarnych skrzydeł z liśćmi lipy na hełmach tych linii? Pytam, bo są one tak charakterystyczne, iż pochodzenie askańskie herbów wielu miast na pograniczu zachodnim Polski, a także we wschodnich Niemczech odkrywane jest m.in. po rycerskim hełmie brandenburskim. Hełmy te znalazły się m.in. w herbie Żytawy i bodajże kilku miastach w lubuskiem i na Pomorzu.

Napisany przez: Selenit 3/12/2010, 19:45

swinks UK - to napisałeś powyżej, w swojej pracy magisterskiej o Henryku Jaworskim z 1995 r. napisałeś o herbach:
- Jaworskiego - tarcza dzielona, lewe pole żółte, prawe białe, orzeł z białym półksięzycem zwróconym w prawo, lewa strona czarna, prawa biała; miała byc to odwrotność herbu Bolka ziębickiego,
-Bernard (najstarszy z braci) - podzielona tarcza, orzeł czarny, choć piszesz też, że H.Luchs (1881) podawał herb świdnicki już z dzielonym orłem w słup (rozumiem, że czerwono-czarnym?).

Mam pytanie - jak więc było z tym herbem Henryka Jaworskiego?
1. Czy miał czarnego orła? (trafiłem info o Żytawie i Zgorzelcu niemieckich historyków, którzy pisząc o herbach tych miast pisali, iż czarne orły śląskie w ich herbach pochodzą od herbu henryka Jaworskiego).
2. Czy może czerwono-czarnego na srebrnym polu j.w.?

3. Czy czarno-białego na polu złoto-białym ??? Tu chyba pomyłka w pracy magisterskiej i chyba chodzilo o orła czerwono-czarnego na srebrno-złotej tarczy?

Czy po prostu nie znamy tego herbu - tylko pieczęcie i wszystko inne to domysły kronikarzy i historyków? Jaka wówczas wersja byłaby autentyczna? Czy jest możliwa ta 3-cia czarno-czerwonego orła ? Ale przecież byłaby zbyt podobna do herbu Bolka II świdnickiego? - przecież oboje żyli w tym samym czasie, musieli mieć inne herby.

Co o tym sądzicie?

Napisany przez: mc_herbarz 11/12/2010, 1:07

Sądzę, że nastąpiło tutaj niezłe zamieszanie, zwłaszcza w kwestii wizerunku herbu Piastów z linii świdnicko-jaworskiej. Trudno się w tym połapać ponieważ różne źródła podają różne warianty tego herbu. Najlepszym materiałem w tym względzie są odzwierciedlenia tego herbu (czasami barwne), na różnych elementach architektonicznych i nagrobkach. Należy pamiętać, że Piastowie świdniccy i jaworscy to praktycznie ta sama linia dynstyczna założona przez księcia Bolesława (Bolka) I "Surowego" (+1301) drugiego syna księcia legnickiego Bolesława II "Rogatki". Ów Bolko pierwotnie po podziale ojcowizny otrzymał księstwo jaworskie, a później po zgonie Henryka IV "Probusa" także część księstwa wrocławskiego ze stolicą w Świdnicy (późniejsze księstwo świdnickie). Jego potomkowie byli książętami świdnickimi, jaworskimi bądź też świdnicko-jaworskimi. Zapewne posługiwali się podobnym lub zbliżonym wizerunkiem orła (figura dwudzielna czarno-czerwona lub czerwono-czarna na polu srebrnym, złotym lub też srebrno-złotym). Piastowie ziębiccy byli praktycznie gałęzią książąt świdnicko-jaworskich, której protoplastą był Bolesław (Bolko) II najmłodszy z czterech synów Bolka I "Surowego". Oni także zapewne posługiwali się podobnym wizerunkiem orła jak ich świdnicko-jaworscy krewniacy.
I tak :
1/ wg wizerunku zamieszczonego w sali herbowej zamku Lauf w Niemczech herb księstwa świdnickiego to orzeł dwudzielny czarno-czerwony z przepaską srebrną na piersiach w polu srebrnym.
2/ wg wizerunku znajdującego się w herbarzu Gelrego herb księstwa ziębickiego to orzeł dwudzielny czerwono-czarny bez przepaski na piersiach (sądzę jednak że mogła ona być) w polu złotym.
3/ równolegle książęta świdniccy, jaworscy, świdnicko-jaworscy oraz ziębiccy mogli posługiwać się innym wariantem herbu, a mianowicie orłem dwudzielnym czerwono-czarnym z opaską srebrną na piersiach w polu dzielonym w słup srebrno-złotym. Taki herb widnieje na wizerunkach nagrobków Bolka I "Surowego" jego wnuka Bolka II "Małego" oraz stanowi ozdobę ambony kościoła zamkowego w Oleśnicy. W tym ostatnim przypadku jest on jednym z elementów wielopolowej tarczy herbowej (pierwszy z lewej w górnym rzędzie) śląskich Podiebradów, którzy między innymi panowali w księstwie ziębickim.
4/ oprócz tych znaków do herbów książąt linii świdnicko-jaworskiej był później czasami dołączany wizerunek szachownicy biało-czerwonej. Ten element który nierzadko występował też w herbach Piastów głogowskich i berzesko-legnickich symbolizował zapewne barwy królestwa Czech (srebrny lew na czerwonym polu), jako że Śląsk od XIV w. był praktycznie w granicach tego państwa.
5/ Herb Piastów linii świdnicko-jaworskiej oraz gałęzi ziębickiej tejże linii powstał najprawdopodobniej jako kompilacja dwóch godeł : Śląska (czarny orzeł z sierpową przepaską srebrną na piersi na złotym polu) oraz Brandenburgii (czerwony orzeł na srebrnym polu). Stało się tak być może dlatego, że protoplasta tej linii Piastów wspomniany przeze mnie wyżej Bolko I "Surowy" miał za żonę margrabiankę brandenburską z dynastii Askańskiej. Tak więc do herbu własnego dołączył herb żony.
6/ Wydaje mi się, że herb książąt ziębickich, gdzie zamiast czarnej połowy orła występuje niebieska to zwykła pomyłka. Barwa czarna kiedy wypłowieje może wyglądać jak błękitna. Nie znam żadnego barwnego wizerunku herbu księstwa ziębickiego gdzie zostało użyte takie zestawienie kolorów, poza materiałem zamieszczonym na stronie internetowej Adama Kromera pod adresem : http://akromer.republika.pl/poczet_slask_zie.html.
Ten wariant herbu wydaje się mało prawdopodobny w świetle licznych jego wyobrażeń, na różnych elementach architektonicznych (między innymi na wspomnianej już wyżej ambonie kościoła zamkowego w Oleśnicy).
Reasumując uważam, że wszyscy potomkowie Bolka I "Surowego" posługiwali się herbem w postaci orła dwudzielnego czarno-czerwonego lub czerwono-czarnego ze srebrną opaską sierpową na piersiach w srebrnym, złotym lub srebrno-złotym polu. Godła poszczególnych książąt mogły się co najwyżej różnić drobnymi szczegółami takimi jak wspomniana różnica koloru pola lub odwrócenie kolejności występowania barw orła. Wydaje się to dość prawdopodobne zważywszy, że herby pozostałych linii Piastów śląskich także różniły się między sobą drobnymi szczegółami, poza tym, że książęta dolnośląscy posługiwali się (poza przedstawicielami linii świdnicko-jaworsko-ziębickiej) zawsze czarnym orłem w złotym polu, a ich górnośląscy kuzyni złotym orłem w błękitnym polu.

Napisany przez: Selenit 11/12/2010, 15:01

mc herbarz - faktycznie podałeś możliwe warianty, przechodząc jednak do do podsumowania i nieco hazardu - jak obstawiasz herb księcia Henryka jaworskiego?
Musiał róznić się od herbów braci i Bolka świdnickiego - są więc opcje:
- orzeł miał barwę czarno-czerwoną na polu złoto-srebrnym - a więc odwrotnie w stosunku do Piastów świdnickich?
- czarno-czerwony na polu złotym? - odwrotnie do ziębickiego?

Na pieczęciach Henryka jaworskiego widoczna jest przepaska (choć na jednej trudno się jej dopatrzeć).

Choć nie wiem czemu niemieccy historycy w kilku publikacjach dla herbów Żytawy i Zgorzelca używają pojęcie "czarny orzeł śląski", tymczasem miastom tym herby nadał Henryk jaworski - myślę że to jednak fałszywe skojarzenie - herby znane są z pieczęci, a więc jednobarwne a pierwsze skojarzenie jest oczywiście z najbardziej znanym czarnym orłem śląskim z przepaską. Również w herbie Lubania, nadanego przez Henryka jaworskiego - występują barwy czerwono-czarne, co można łączyć z jego barwami herbowymi (choć jest tez moja opcja, że mogą być to barwy od rodu Gersdorfów, który trochę też porządził w mieście w XIII i XIV wieku)

Napisany przez: mc_herbarz 11/12/2010, 20:59

Trudno coś spekulować w tej sprawie. Danych jest niewiele i do tego sprzeczne. Ja stawiam tezę, że wszyscy Piastowie świdniccy, jaworscy oraz ziębiccy posługiwali się takim samym lub niewiele się różniącym w szczegółach godłem, a mianowicie orłem czerwono-czarnym w słup ze srebrną przepaską sierpową na piersiach na tarczy srebrno-złotej w słup. Dlaczego ? Otóż :
1/ Świadczą o tym ich herby z nagrobków Bolka I "Surowego", Bolka II "Małego", a także herb księstwa ziębickiego z ambony znajdującej się w kościele zamkowym w Oleśnicy. Są to przedstawienia lokalne - śląskie i zasługują na większą wiarygodność niż wizerunki z sali herbowej na zamku Lauf lub też herbarza Gelrego.
2/ Synowie Bolka I "Surowego" po jego śmierci w 1301 aż do 1312 byli władcami całej dzielnicy jaworsko-świdnickiej. Pierwszy podział został dokonany w 1312 roku kiedy to najstarszy Bernard wraz z najmłodszym Bolkiem II otrzymali księstwo świdnickie, a średni Henryk I księstwo jaworskie. Później w 1322 roku z księstwa świdnickiego wydzieliła się dzielnica ziębicka pod samodzielnymi rządami Bolka II. Wątpliwe aby trzej bracia obejmując władzę w swoich dzielnicach wpadli na pomysł różnicowania herbu rodowego. Polska to nie ziemie zachodniej Europy, gdzie wprowadzenie odmiany herbu dla poszczególnych gałęzi tej samej dynastii było wręcz obowiązkowe. Najlepszym przykładem są herby innych linii Piastów śląskich. Wszyscy Piastowie górnośląscy posługiwała się herbem przedstawiającym złotego orła bez przepaski na błękitnym polu, niezależnie czy władali Opolem, Cieszynem, Bytomiem, Oświęcimiem czy też Raciborzem. Różnice pomiędzy poszczególnymi znakami książęcymi były praktycznie bardzo niewielkie i sprowadzały się wyłącznie do stylizacji orła oraz posiadania przez niego korony lub też jej braku. Dopiero w latach późniejszych dla części księstw górnośląskich włączonych w 2 połowie XVw. do Polski - ziem oświęcimskiej i zatorskiej "wymyślono" herby o innych barwach tarczy lub orła z literami "O" i "Z" na jego piersi. Podobnie w przypadku Piastów dolnośląskich w herbie obowiązywał wizerunek czarnego orła ze srebrną przepaską na piersi umieszczonego w złotym polu. Różnice polegały praktycznie na tym czy owa przepaska była zwieńczona krzyżem czy też nie. Czasami pojawiały się drobne różnice i tak na przykład herby książąt głogowsko-żagańskich lub brzesko-legnickich miewały postać tarcz czwórdzielnych, gdzie w 1 i 4 polu znajdował się wspomniany orzeł dolnośląski, a w 2 i 3 szachownica czerwono-srebrna. Taka sama szachownica była czasami dodawana do herbu Piastów świdnicko-jaworskich. Widać to na przykładzie nagrobka Bolka II "Małego", gdzie hełm księcia zwieńczony jest rodzajem półokrągłej formy (wachlarzem) w takąż szachownicę i posiada labry w jej barwach.
3/ Trzy ostatnie obrazki załączone do mojego poprzedniego postu świadczą, że wizerunek czerwono-czarnego orła na srebrno-złotym polu był używany już przez Bolka I "Surowego" założyciela świdnicko-jaworskiej linii książęcej. Takim samym herbem posługiwał się również jego wnuk Bolko II "Mały", identycznym posługiwali się najprawdopodobniej książęta ziębiccy, skoro w takiej formie używali go dziedziczący po nich Podiebradowie ziębicko-oelśniccy.

Reasumując uważam, że herb Henryka I jaworskiego mógł być podobny do herbu jego ojca Bolka I "Surowego" lub bratanka Bolka II "Małego". Co najwyżej w jego herbie mogło dojść do bliżej nieokreślonej kompilacji wizerunku dwubarwnego orła i czerwono-srebrnej szchownicy jak to ma miejsce w godle znajdującym się na nagrobku Bolka II świdnicko-jaworskiego.

Napisany przez: Selenit 12/12/2010, 21:44

co do ostatniego - to szachownica "świdnicka" pojawiła się już po śmierci Henryka jaworskiego,więc tą ostatnią możliwość bym wykluczył.

Napisany przez: mc_herbarz 13/12/2010, 23:09

No jeżeli tak to chyba można z dużą dozą pewności stwierdzić, że herb Henryka I księcia jaworskiego był identyczny jak pozostałych jego krewnych z linii książąt świdnicko-jaworsko-ziębickich : ojca Bolka I "Surowego", brata Bolka II księcia ziębickiego czy też bratanka Bolka II "Małego" i przedstawiał wizerunek jak na rysunku nr 1 poniżej. Oczywiście nakrycie tarczy herbowej w postaci mitry książęcej to moja "licentia poetica". Ponadto sądzę, że Piastowie świdnicko-jaworscy mogli początkowo używać oprócz godła w postaci orła dwubarwnego także wizerunku klasycznego orła dolnośląskiego (=> jak na rysunku nr 2). Takim orłem mógł się również posługiwać Henryk I jaworski. To może być wytłumaczenie dla herbu Zgorzelca, w którym czarny orzeł śląski mógł pochodzić od godła używanego przez Henryka. Wizerunkiem czarnego orła śląskiego na złotym polu mógł się również posługiwać najstarszy brat Henryka I jaworskiego, Bernard "Stateczny" książę świdnicki. Dlatego też w herbarzu Gelrego herb księstwa świdnickiego wygląda tak jak na rysunku nr 3 dołączonym do mojego postu. Nie wiem co prawda dlaczego w tym herbie pojawiają się pola z czerwono-srebrną szachownicą, ale to zapewne "licentia poetica" Gelrego. Może uznał on, że herb księstwa świdnickiego powinien składać się z kombinacji herbów dwóch księstw : świdnickiego (czarny orzeł na złotym polu) oraz często łączonego z nim księstwa jaworskiego (czerwono-srebrna szachownica).

Napisany przez: mc_herbarz 15/12/2010, 0:03

Jeszcze mała dygresja dotycząca mojej wcześniejszej wypowiedzi. Otóż herb książąt świdnicko-jaworskich mógł też przybierać formę orła dwudzielnego czerwono-czarnego w polu srebrno-złotym, ale bez srebrnej przepaski sierpowej na piersiach. Tak jest on pokazany na nagrobku księcia Bolka II "Małego", syna Bernarda "Statecznego", a wnuka Bolka I "Surowego" założyciela linii Piastów świdnicko-jaworsko-ziębickich. Wówczas mógłby wyglądać jak na załączonym poniżej rysunku nr 1. Takie przedstawienie herbu księcia świdnicko-jaworskiego jest bardzo podobne do herbu książąt ziębickich, jaki zamieścił w swoim herbarzu Gelre (rysunek nr 2 poniżej). Różnica jest tylko w polu tarczy herbowej złota zamiast dwudzielnej srebrno-złotej.
I jeszcze mała uwaga dotycząca przedstawień herbów księstw śląskich w źródłach zachodnioeuropejskich. Uważam, że użyte w nich barwy należy brać z pewną ostrożnością. Na dowód chciałbym dać przykład wspomnianego przeze mnie wcześniej malowidła z sali herbowej zamku Lauf koło Norymbergi. Rysunek nr 3 załączony poniżej przedstawia fragment ściany z freskami obrazującymi właśnie herby księstw śląskich. Widzimy tutaj herby księstw : opolskiego, śląskiego (wrocławskiego) oraz świdnickiego. Herb książąt wrocławskich ma tutaj pole srebrne zamiast złotego. Tak więc twórca malowidła potraktował barwy dość dowolnie zmieniając pole herbu. Tak mogło być również w przypadku umieszczonego obok godła księstwa świdnickiego. Przedstawiono pole srebrne, a może znów jak w przypadku herbu książąt śląskich (wrocławskich) zapomniano zabarwić połowę tarczy na złoto ?