|
|
Gminy żydowskie a gospodarka w Europie
|
|
|
Cristoferus
|
|
|
II ranga |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 64 |
|
Nr użytkownika: 9.938 |
|
|
|
Krzysztof Leszczyk |
|
|
|
|
Interesują mnie wasze opinie na taki temat: czy i jak obecność gmin żydowskich wpłynęła na gospodarkę średniowiecznej Europy?
Pozdrawiam.
|
|
|
|
|
|
|
|
Witam, napewno miały duży wpływ w Europie, nie wspominając już o Polsce. Trudno jest ustalić datę pierwszego stałego żydowskiego osadnictwa na ziemiach polskich. Na pewno początek XI wieku charakteryzował się napływem ludności żydowskiej ze wschodu, z Rusi i państwa Chazarów (z nad Donu i Wołgi). Jehuda ha-Kohen opisuje istnienie żydowskiego osiedla w Przemyślu już około 1018 lub 1030 roku. Zapewne podobne skupiska żydowskie istniały na południowo-wschodnich terenach Polski.
W średniowieczu ludność żydowska w Europie miała charakter odrębnego stanu społecznego. Uważano ich za "sługi skarbu" (servi camerae), co wpłynęło na wyodrębnienie się zwyczaju bezpośredniego podlegania Żydów monarsze. Formuła ta znalazła wyraz w przywileju cesarza Fryderyka I Barbarossy (1125-1190) dla ludności żydowskiej z 1157 roku i stała się normą obowiązującą w Niemczech, a także poza ich granicami. Żydzi i ich majątki byli uważani za własność panującego. W piastowskiej Polsce nie istniało wówczas żadne prawo regulujące sytuację prawną ludności żydowskiej. Obowiązywało więc prawo zwyczajowe, chroniące Żydów przed napaściami i rabunkiem. Wincenty Kadłubek zapisał w swojej "Kronice" taką uwagę, odnoszącą się do czasów panowania Mieszka III: "Scholarze przypadkiem zranili Żyda: ci sami sędziowie skazują ich na tę samą karę [70 grzywien] jakby za świętokradztwo".
Rok 1241 był punktem zwrotnym w dziejach osadnictwa żydowskiego w Polsce. Napady tatarskie spustoszyły miasta i wsie od wschodu aż po Śląsk. Po wycofaniu się hord tatarskich trzeba było zagospodarować kraj. Powstała, więc koniunktura dla kolonizatorów niemieckich i przybyszów żydowskich. W ten sposób kolonizatorzy niemieccy uzyskali specjalne prawa lokacyjne zwane prawem brandenburskim, średzkim lub chełmskim, wzorem tych, które regulowały ich warunki osiedlania się poprzednio na terenie Niemiec. Jednakże w wielu rejonach Polski, bardziej sprzyjano osadnikom żydowskim, widząc w nich przeciwwagę dla osadników niemieckich, których zawsze darzono nieufnością i niechęcią.
A wogóle co to jest gimna ? Ten rodzaj organizacji jest charakterystyczny wyłącznie dla narodu żydowskiego od czasów Drugiej Świątyni aż do chwili obecnej. Instytucja rozwinęła się w odpowiedzi na różnorodne zobowiązania religijne wynikające z judaizmu, takie jak obowiązek niesienia pomocy społecznej i utrzymywania systemu sądowniczego dla osądzania sporów wedle prawa żydowskiego. Do chwili obecnej, kiedy ogólnie obowiązująca stała się zasada rozdziału kościoła i państwa, kehilah miała do dyspozycji wiele środków wymuszania posłuszeństwa wobec przepisów religijnych. Były to między innymi: wykluczenie ze społeczności, przymus ekonomiczny, herem (ekskomunika), kary fizyczne i, w zależności od czasu i regionu, kara śmierci.
Bardzo duże gimny żydowskie istniały w całej Europie, a jedne z większych to w Londynie (200 000), Paryżu (150 000) i Amsterdamie (100 000). Słaba władza państwowa w Średniowieczu tolerowała taki stan rzeczy. W Polsce istniał nawet żydowski parlament, który miał szerokie kompetencje. Te atrybuty władzy prowadziły w XV i XVI wieku nawet do pewnego tworzenia państwa w państwie.
Pozdrawiam.
|
|
|
|
|
|
|
Cristoferus
|
|
|
II ranga |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 64 |
|
Nr użytkownika: 9.938 |
|
|
|
Krzysztof Leszczyk |
|
|
|
|
Ale czy Żydzi wpłynęli na gospodarczy rozwój Europy, w jakiś znaczny sposób? Czytałem książkę niestety nie historyczną,( ale i nie fantastyczną )w której była mowa o królu aragońskim który zatrudnia żydowskiego zarządcę gospodarką kraju, i pod jego rządami ona kwitnie. Czy było właśnie tak?
|
|
|
|
|
|
|
|
Niewątpliwie duży wpływ na rozwój gospodarki średniowiecznej miała lichwa. Trudno dziś wprawdzie wyskalować wzrost gospodarczy jaki dzięki niej nastapił w średniowieczu, Niewątpliwie jednak stanowiła ona jeden z fundamentów rozwoju.
|
|
|
|
|
|
|
|
Warto również zauważyć, że ogromne znaczenie miał rozwój handlu. W tej materii Żydzi mieli również wiele do powiedzenia. W całym świecie arabskim Żydzi byli kupcami. Ze Wschodu importowali jedwab, przyprawy. Handlowali również niewolnikami, których w krajach pogańskich pojmowali chrześcijanie, a następnie sprzedawali tych niewolników w krajach islamskich. Już w 825 roku arcybiskup z Lyonu Agobard twierdził, że Żydzi prowadzą cały handel niewolnikami. Kupcy żydowscy działali w Chinach, Indiach, a nawet Malezji, Dolnym i Górnym Egipcie, wybrzeżu palestyńskim, Syrii... Znajomość języków pozwalała wielu żydowskim kupcom na prowadzenie interesów na szeroką skalę. A że na całym świecie powstawały gminy żydowskie trudno się zatem dziwić, że kupiec przybywający do określonego miasta, miał od razu ułatwione zadanie, tym bardziej, że oprócz zrobienia korzystnego interesu, przywozili listy, pisma, traktaty religijne i naukowe. Gmina w zamian za to zapewniała mu nocleg i umożliwiała im dokonanie korzystnych transakcji. Można by wręcz powiedzieć, że gminy żydowskie w pewnym sensie były filiami ogromnego przedsiębiorstwa.
Gromadzone pieniądze pozwalały na inwestycje, a raczej na prowadzenie działalności pożyczkowej i to czasem na ogromną skalę.
Jak podaje P. Johnson w „Historii Żydów”, zmarły w 1186 roku Aaron z Lincoln w Anglii, żydowski pożyczkodawca finansował program ekspansji zakonu cystersów (!), pożyczając im niebagatelną sumę 6400 marek w zamian za hipoteki. Co ciekawe po jego śmierci jego wierzytelności odziedziczył sam król. We Włoszech gminy miejskie zezwalały Żydom na otwieranie banków. Co prawda obarczano ich wysokimi podatkami w zamian, lecz pobierane przez nich odsetki i tak były niższe od odsetek pobieranych przez chrześcijan.
Co prawda rolę pierwszych bankierów Europy w pewnym momencie przejęli Templariusze z Jerozolimy i ich europejskie komandorie. Żydzi musieli zadowolić się pożyczkami na mniejszą skalę, wymianą pieniędzy i pożyczanie pod zastaw. W 1275 Edward I wydał statut delegalizujący lichwę, a majątki Żydów, których podejrzewano o taką działalność, ulegały konfiskacie.
Chociaż pod koniec średniowiecza, osłabieni kolejnymi wypędzeniami i wybuchami antysemityzmu, już nie odgrywali takiej roli w ekonomii Europy, to już w XVI i XVII wieku żydowska umiejętność gromadzenia i lokowania wielkich sum na nowo pozwoli im odegrać znacząca rolę w europejskiej (i nie tylko) ekonomii.
|
|
|
|
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:
Śledź ten temat
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym temacie dodano odpowiedź, a ty nie jesteś online na forum.
Subskrybuj to forum
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym forum tworzony jest nowy temat, a ty nie jesteś online na forum.
Ściągnij / Wydrukuj ten temat
Pobierz ten temat w innym formacie lub zobacz wersję 'do druku'.
|
|
|
|