Witaj GOŚCIU ( Zaloguj się | Rejestracja )
 
 
Reply to this topicStart new topicStart Poll

> Gilgamesz: król czy bóg ?
     
pepi_2
 

Nowicjusz
Grupa: Użytkownik
Postów: 10
Nr użytkownika: 68.305

Zawód: inzynier mechanik
 
 
post 25/01/2015, 18:35 Quote Post

Jak to właściwie z tym panem jest?
Niby występuje jako postać historyczna ale równocześnie kojarzony jest także z bóstwem.
Może ktoś wie? sleep.gif
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #1

     
Furiusz
 

IV ranga
****
Grupa: Użytkownik
Postów: 300
Nr użytkownika: 63.284

Zawód: student
 
 
post 25/01/2015, 21:46 Quote Post

Epos o Gilgameszu tłum. K. Łyczkowska, P. Puchta, M. Kapełuś, Warszawa 2010, we wstępie strona VIII - Opowieści o Gilgameszu powstały w czasach sumeryjskich, a potem przez dwa tysiąclecia zdobywały popularność na całym Wschodzie Starożytnym. ich bohater jest postacią historyczną. Wymieniono go na sumeryjskiej liście królów jako piątego władcę I dynastii z Unug (późniejszego babilońskiego Uruk) (...). Owianego legendą bohatera już starożytni zaliczyli w poczet bogów (...). Imię Gilgameza można zatem znaleźć na listach bogów, wymienione pośród sędziów świata podziemnego.

Chyba pewnie można go powołać do Tezeusza, Achillesa etc.
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #2

     
Arkadiusz Sołtysiak
 

III ranga
***
Grupa: Użytkownik
Postów: 213
Nr użytkownika: 50.721

 
 
post 27/01/2015, 22:38 Quote Post

hasło z Encyklopedii Religii PWN:

Gilgamesz (sumer. Bilgames) w tradycji mezopotamskiej ubóstwiony na poły legendarny władca ®Uruk, boha­ter rozpowszechnionego w starożytności na Bliskim Wschodzie cyklu opowieści przedstawiających go jako przeciwnika mitycznych istot oraz poszukiwacza nieśmiertelności. Spisana w II tys. p.n.e. lista królów Sumeru wymienia G. jako piątego władcę Uruk, panującego 126 lat, syna demona lilu (®lilu i lilitu) – arcykapłana w Kullab, dzielnicy Uruk. W innych źródłach G. to syn ®Lugalbandy i bogini ®Ninsun, w dwóch trzecich bóg i w jednej trzeciej człowiek. Jest prawdopodobne, że prototypem literackiego G. był rzeczywisty władca panujący w I poł. III tys. p.n.e. Już w połowie III tys. p.n.e. G. był ubóstwiony, o czym świadczą listy bogów z ®Šurup­pak i Ebli. Nieco później w tekstach z ®Girsu G. pojawił się jako bóstwo świata podziemnego, skojarzone ze zmarłymi władcami. Utuhegal z Uruk (XXII w. p.n.e.) uczynił go swoim boskim opiekunem, zaś władcy III dynastii z ®Ur (XXI w. p.n.e.) nazywali swoim bratem i przyjacielem. Miało to zapewne związek z deifikacją władców tej dynastii za ich życia. W tym okresie i nieco później G. miał miejsce kultu w pobliżu Ur oraz prawdopodobnie w ®Nippur. Z przełomu III i II tys. pochodzi pięć opowieści o G. w języku sumeryjskim, w których imię bohatera jest poprzedzone determinatywem oznaczającym bóstwo i często również tytułem ®en. Charakter przekazu historycznego ma opowieść o wystąpieniu G. przeciw władcy ®Kisz o imieniu Agga. Ko­lejne teksty opisują mityczne czyny bohatera. Tematem opowieści "G. i Kraina Życia" (wszystkie tytuły współ­czesne) jest walka bohatera i jego sługi ®Enkidu z potwornym Huwawą postawionym przez ®Enlila na straży Lasu Cedrowego; pewne elementy sugerują, że las ten był lokalizowany w górach Zagros na wschód od Mezo­potamii. Tekst "Gilgamesz i Byk Nieba" opowiada o starciu z bykiem (®Gugalanna) wysłanym przeciw G. przez ®Inannę. W kolejnej opowieści zatytułowanej "G. i drzewo ®halub" G. wysyła Enkidu do świata pod­ziemnego, by znalazł tam zagubione przedmioty. Enkidu jednak łamie prawa Podziemia i musi tam już zostać. Wreszcie źle zachowany tekst "Śmierć G." opisuje podróż G. (lub może Enkidu) do świata zmarłych; jest on bardzo podobny do hymnu opisującego pogrzeb i podróż do zaświatów króla Ur–Nammu z Ur (XXI w. p.n.e.), w którym to hymnie sam G. pojawia się jako jeden z najważniejszych bogów Podziemia. W I poł. II tys. p.n.e. sumeryjskie opowieści (poza pierwszą) zostały przetłumaczone na język akadyjski, zaś ok. 1400–1200 p.n.e. powstał stan­dardowy cykl opowieści zapisywany na XII tabliczkach. Jego autorstwo przypisywano w starożyt­ności kapłanowi ®Sin–leqe–unnini. Wersja standardowa była rozpowszechniona na terenie całego Bliskiego Wschodu ­Po raz pierwszy odkryta w bibliotece ®Aszurbanipala w ®Niniwie, znaleziona została również w archiwach wielu miast babilońskich, syryjskich, hetyckich, a nawet w palestyńskim Megiddo. Wersja hetycka różni się w wielu szczegółach od akadyjskiego pierwowzoru, co dowodzi, że postać G. należała do żywej tradycji również w ośrodkach peryferyjnych. W akadyjskiej wersji standardowej G. przedstawiony jest jako wielki władca i budowniczy Uruk, który jednak gnębi poddanych. Z tego powodu Anu (®An) stwarza dzikiego Enkidu, który żyje wśród zwierząt na stepie. Uwiedziony przez nierządnicę Szamhat (®prostytucja sakralna) przybywa do Uruk i stacza w bramie nierozstrzygnięta walkę z G., po czym zostaje jego przyjacielem (w teks­tach sumeryjskich Enkidu był niewolnikiem G.). Tabliczki III–V zawierają opis wyprawy bohaterów do Lasu Cedro­wego przeciw ®Humbabie (sumer. Huwawa). Potworny strażnik dzięki pomocy Szamasza (®Utu) i za namową Enkidu zostaje zabity, a G. powraca do Uruk z cedrowym drewnem do budowy świątyni. Bogini Isztar, której zaloty G. odrzucił, mści się wysyłając na ziemię Byka Nieba, który pustoszy pola Uruk. G. i Enkidu zabi­jają jednak i tego przeciwnika (VI tabliczka). Na tym kończą się wspólne czyny pary bohaterów. Na początku tabliczki VII bogowie Anu, Ellil (®Enlil) i Ea (®Enki), pomimo wstawiennictwa Szamasza, skazują Enkidu na śmierć za zabójstwo Hum­baby i Byka Nieba. Enkidu umiera, a G. decyduje się na wyprawę w poszukiwaniu nieśmiertelności, którą to wyprawę opisują tabliczki IX–XI. Bohater przechodzi przez bramę na wschodzie pil­nowaną przez ludzi–skorpiony, pogrążoną w ciemności podziemną drogą boga słońca dociera do pięknego ogrodu, w którym boska oberżystka Siduri przekonuje go, by korzystał z uciech życia i nie pragnął nieśmier­telności. G. jednak nie rezygnuje: na łodzi przewoźnika Ur–szanabiego (Sur–sunabu) przekracza wody śmierci i dociera do wyspu nieśmiertelnego Ut–napisztima (®Ziusudra). Ten ostatni opowiada o potopie i poddaje G. próbie siedmiodniowej bezsenności, w której bohater zawodzi. Jednak na prośbę żony Ut–napisztim zdradza mu tajemnicę rośliny młodości rosnącej w głębinie Apsu (®Abzu). G. zdobywa roślinę i chce podzielić się nią z mieszkańcami Uruk, jednak wąż kradnie mu ją i bohater powraca do miasta z pustymi rękoma. XI tabliczka kończy się opisem wspaniałości Uruk, które G. pokazuje Ur–szanabiemu. Ostatnia tabliczka wersji standardo­wej nie jest związana z poprzednią narracją i nawiązuje do sumeryjskiej opowieści "G. i drzewo halub". Bohater rozmawia z duchem Enkidu wywołanym z Podziemia zaklęciem Ea. Opowieść o G. wywarła pewien wpływ na religię asyryjską i babilońską w II i I tys. p.n.e. W tekstach z tego okresu G. był wymieniany obok Szamasza jako sędzia zmarłych i strażnik demonów. Poświęcony był mu V miesiąc Abu, w którym odbywały się dziewię­ciodniowe zapasy w bramie miasta, upamiętniające walkę G. i Enkidu. W tym samym miesiącu odby­wało się również święto zmarłych (®abe), podczas którego według serii egzorcystycznej ®Maqlu kierowano modlitwę do G. i wykonywano jego apotropaiczną figurkę. Opowieść o G. stała się częścią tradycji ludowej na Bliskim Wschodzie i jej echa można znaleźć w arabskich narracjach dotyczących poszukiwania nieśmier­telności przez bohatera Buluqiya oraz Fontanny Życia strzeżonej przez mędrca Al–Khidra. Opowieść o dzieciń­stwie Gilgame­sza, przypominająca dzieje Sargona z ®Akadu, została przekazana przez antycznego pisarza Aeliana w dziele "O naturze zwierząt". Współcześnie postać G. jest przedmiotem licznych interpretacji. Zwo­lennicy ®panba­bilonizmu uznawali go za bohatera solarnego lub wręcz uosobienie Słońca. Większość współ­czesnych filologów widzi w opowieści o G. przedstawienie tragizmu kondycji ludzkiej. Według K. Jaritza podróż G. do Ut–napištima można porównać z zaświatowymi wędrówkami szamanów (®szamanizm), zaś S. Parpola uznał, że czyny bohatera można zinterpretować jako symboliczne przedstawienie drogi wtajemniczenia, której zakończe­niem jest uzyskanie ezoterycznej wiedzy symbolizowanej przez ®"drzewo życia". W rzeczy­wistości inicjacyjny charakter opowieści może wynikać z tego, że postać G. najpewniej służyła władcom III dynastii z Ur za prototyp ubóstwionego władcy, którego czyny mają wymiar kosmiczny.

R. Stiller, Gilgamesz, Warszawa 1967; J. Wittlin, Gilgamesz, Warszawa 1986; S.N. Kramer, Gilgamesh and the Huluppu Tree, Chicago 1938; W.G. Lambert, Gilgameš in Religious, Historical and Omen Texts and the Historicity of Gilgameš [w:] "Gilgameš et sa legende. Études recueilles par Paul Garelli ŕ l'occasion de la VIIe Rencontre Assyriologique Internationale (Paris – 1958)", Paris 1960; V.K. Afanasyeva, Gilgameš and Enkidu in Glyptic Art and in the Epic, "Klio" 53:1970; K. Jaritz, Schamanistisches im Gilgameš–Epos [w:] Beträge zu Geschichte, Kultur und Religion des Alten Orients. In memoriam Eckhard Unger, ed. M. Lurker, Baden–Baden 1971; S. Dalley, Myths from Mesopotamia. Creation, The Flood, Gilgamesh and Others, Oxford – New York 1989; H.–P. Müller, Gilgamesch–Epos und Altes Testament [w:] Ernten, was man sät. Festschrift für Klaus Koch zu seinen 65. Geburtstag, ed. D.R. Daniels – U. Glessmer – M. Rösel, Neukirchen–Vluyn 1991; A. Sołtysiak, Adapa, Etana and Gilgameš. Three Sumerian Rulers among the Constellations [w:] "Oxford VI and SEAC 99. Astronomy and Cultural Diversity", ed. C. Esteban – J.A. Belmonte, La Laguna 1999; A. George, The Epic of Gilgamesh: The Babylonian Epic Poem and Other Texts in Akkadian and Sumerian, London 2000; J. Black – G. Cunningham – E. Robson – G. Zólyomi, The Electronic Text Corpus of Sumerian Literature (www-etcsl.orient.ox.ac.uk), Oxford 1998–2001.
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #3

 
2 Użytkowników czyta ten temat (2 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:


Topic Options
Reply to this topicStart new topic

 

 
Copyright © 2003 - 2023 Historycy.org
historycy@historycy.org, tel: 12 346-54-06

Kolokacja serwera, łącza internetowe:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej