Witaj GOŚCIU ( Zaloguj się | Rejestracja )
 
 
Reply to this topicStart new topicStart Poll

> Kultura jastorfska
     
Furiusz
 

IV ranga
****
Grupa: Użytkownik
Postów: 300
Nr użytkownika: 63.284

Zawód: student
 
 
post 2/02/2014, 17:00 Quote Post

Witam,
poszukuje informacji i pozycji bibliograficznych, dotyczących kultury jastorfskiej nie tylko jeśli idzie o jej obecność na ziemiach polskich. Za wszelkie uwagi, dyskusję, namiary na odpowiednie teksty z góry dziękuję.

Pod spodem link, do krótkiego podsumowania tego co już mam.
http://forum.historia.org.pl/topic/16024-k...miach-polskich/
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #1

     
Vapnatak
 

Od Greutungów i Terwingów zrodzony z Haliurunnae
*********
Grupa: Użytkownik
Postów: 8.441
Nr użytkownika: 26.201

 
 
post 6/02/2014, 9:57 Quote Post

Jesteś już prawie w domu. W linku jest polskojęzyczna literatura dotycząca kultury jastorfskiej. Teraz Twoim zadaniem jest wyłuszczenie tej literatur, z której z kolei korzystali polscy uczeni przygotowujący teksty. Słowem: szukaj po ich bibliografii. W sumie to najprostsza droga.

vapnatak
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #2

     
Furiusz
 

IV ranga
****
Grupa: Użytkownik
Postów: 300
Nr użytkownika: 63.284

Zawód: student
 
 
post 6/02/2014, 12:03 Quote Post

To już zrobiłem, choć w dużej mierze to pływanie w bardzo ograniczonym i zamkniętym akwenie. Stąd ciekawe było omówienie Keilinga, niestety strasznie stare.
Zna ktoś coś mołdawskiego ale wydanego w języku konferencyjnym, poza praca Babesa z zaarbrucker beitrage?


Edycja:
Dla czytelności pozwolę sobie wkleić całość tekstu:
Kultura jastorfska w większej mierze przez polskich badaczy rozpoznana została dopiero po DWS a to w wyniku przyłączenia do Polski Pomorza zachodniego i Śląska. Zajmowanie sie jednak ta jednostką kulturową polscy badacze zostawili jakby kolegom z NRD. W 1966 roku w Materiałach Zachodniopomorskich opublikowano przegląd literatury dotyczący tej tematyki1. W tym samym roku G. Domański rozpoczyna publikowanie wyników badań stanowiska jastorfskiego w Luboszycach w powiecie opolskim i robi to sukcesywnie do 1975. W tym samym czasie opublikowane zostaje stanowisko w Domaniowicach pow. głogowski przez A. Kołodziejskiego.
W 1981 w podręcznikowej serii pradzieje ziem polskich, zarys materiałów tej kultury z ziem polskich prezentują G. Domański i R. Wołągiewicz2. Wydzielają oni dwie grupy tej kultury - mianowicie grupę gubińską i nadodrzańską. Genetycznie związaną z pewnymi grupami regionalnymi kultury jastorfskiej w dzisiejszych Niemczech. Takie powiązania wykazują przede wszystkim odkrywane na terenie Polski, a mocno zróżnicowane lokalnie w Niemczech, szpile. To one stanowiły podstawę do wydzielenia pewnych grup kultury jastorfskiej, w Polsce zaś występują zabytki typowe dla tych grup - jak np szpile holsztyńskie3.
Ze względu na niemiecką nazwę etc kultura ta nie miała zbyt dużych szans na łaskawsze potraktowanie w czasach PRLu, zmieniło się tu coś dopiero tak naprawdę w latach 80 tych. Co ciekawe zaczęto ją wtedy już łączyć z Bastarnami. O kulturze jastorfskiej i wędrówce Bastarnów oraz roli tej jednostki kulturowej w tzw procesie latenizacji ziem polskich oraz w początkach i kształtowaniu się kultury przeworskiej zauważa już T. Dabrowska w swoim artykule na temat początków kultury przeworskiej w Polsce4. Najbardziej znanym elementem świadczącym o takiej wędrówce są tu tzw korony zębate lub naszyjniki koronowate.
Od tego czasu nastąpił jednak zdecydowany przyrost materiału, sięgnięto też po dane archiwalne z czasów przed pierwszą i drugą wojną światową. Pozwoliło to na wskazanie oprócz wyznaczonego przez naszyjniki koronowate środkowpolskiego szlaku wędrówki/oddziaływań jastorfskich także na wyznaczenie północnego szlaku, widocznego przede wszystkim w importach w środowisku oksywskim. Chodzi m.in. o grób z Równiny Dolnej, gdzie odkryto szpile brązową tzw szpilę ze skrzydełkami znane przede wszystkim z Jutlandii5. Inny przykład takich kontaktów północnych to naszyjnik koronowaty odkryty przed wojną w miejscowości ówcześnie zwanej Lochstadt6.
Kontakty i importy kultury oksywskiej z kulturą jastorfską przedstawił m.in. A. Maciałowicz w artykule koncentrującym się głownie na zabytkach metalowych z cmentarzysk pomorskich7. Co nieco jest też w artykule pani Bokiniec na temat cmentarzyska w Podwiesku8.

Następował ciągle jednak przyrost materiałów jastorfskich w tym również tych pochodzących z osad, dotychczas słabo zbadanych. Oprócz miejsc w których materiałów takich można było się spodziewać - jak okolice Głogowa9 czy w województwie zachodniopomorskim10, zaczęły się one pojawiać na terenach dotychczas słabo kojarzonych z tą jednostką kulturową. Odkryto je na stanowiskach wiązanych z osadnictwem celtyckim - na stanowiskach w Krakowie Pleszowie czy Krakowie Wyciążu11 oraz na Kujawach na cmentarzysku w Kruszy Zamkowej, koło Bydgoszczy12, na którym to stanowisku bardzo ciekawy jest z tego punktu widzenia grób 11.
Materiały jastorfskie zaczęto odkrywać także na Mazowszu. Tu przykładem są okolice Sochaczewa i stanowisku w Suchodole13, gdzie w obiekcie 98 (grobie) odkryto tzw misę z wiszącymi uszami. Misa jak wygląda każdy pewnie wie - dno o dość małej średnicy, średnica wylewu co najmniej dwukrotnie większa od wysokości naczynia. Cechą charakterystyczną są ucha umieszczone nisko, w okolicach dna, przez co sprawiają wrażenie "zwisania" oraz bardzo duża średnica wylewu - nawet do 50 cm, najmniejsze okazy mają koło 25 cm. Jastorfski jest także sposób zdobienia powierzchni naczynia - w części górnej gładka w dolnej intencjonalnie chropowacona. Innym charakterystycznym wyrobem ceramicznym, łączonym z kulturą jastrofską są łyżki gliniane, które doczekały się w polskiej literaturze szczegółowej publikacji14.
Materiały takie odkrywano też na Lubelszczyźnie15 i przede wszystkim dość licznie w Wielkopolsce16. Ostatecznie doprowadziło to do sformułowania hipotezy, że elementy jastorfskie odegrały jedną z głównych ról w powstaniu kultury przeworskiej, nie tylko jako przekaźnik elementów kultury lateńskiej ale także jako pewien element etniczny, pozostały na ziemiach polskich po przesunięciu się głównej masy ludności tej jednostki archeologicznej dalej na południe17.
To tak tytułem wstępu. Kultura jastorfska pośród moich coraz liczniejszych zainteresowań zagościła dość niedawno. Póki co zbieram możliwie jak najszerszą bibliografię tekstów w języku polskim i angielskim, potem postaram się o jakieś prace niemiecko- i rosyjskojęzyczne, zwłaszcza w kontekście identyfikacji tej jednostki kulturowej z Bastarnami. Wszelka pomoc i dyskusja jak zwykle w tym temacie mile widziana.
Bardzo ciekawym zadaniem, choć przerastającym moje skromne umiejętności i możliwości byłoby powtórne przeanalizowanie ceramiki z datowanych na fazy A (A2-A3) cmentarzysk i osad kultury przeworskiej, być może uzupełniłoby to nasz obraz przemieszczeń tej ludności.
Jak zwykle też zapraszam do dyskusji.




1 H. Keiling, Stan i perspektywy badań nad kulturą jastorfską w północnych okręgach NRD [w:] Materiały zachodniopomorskie t12 1966, p. 195-204
2 G. Domański, R. Wołągiewicz, Kultura jastorfska [w:] Pradzieje ziem polski t5 - Późny okres lateński i okres rzymski, warszawa 1981, p. 191-200
3 R. Prochowicz, Szpila holsztyńska ze stanowiska 4 w Tomaszach, pow. ostrołęcki [w:] Wiadomości Archeologiczne t58, p. 384-388
4 T. Dąbrowska, Z problematyki wczesnych faz kultury przeworskiej [w:] Archeologia Polski t.34 1989, z.2, p. 369-384
5 A. Maciałowicz, Nowe spojrzenie na grób 94 z Równiny dolnej (d. Unterphalen) jako przyczynek do interpretacji wybranych znalezisk z okresu przedrzymskiego w południowo wschodniej strefie Bałtyku [w:] Bałtowie i ich sąsiedzi, pod red. A. Bitner-Wróblewska, G. Iwanowska, warszawa 2009, p.183-218
6 A. Maciałowicz, M. Nowakowska, Naszyjniki tzw. koronowate z Kluczewa i Lochstädt. Przyczynek do badań kontaktów Sambii i północnego Mazowsza w młodszym okresie przedrzymskim [w:] Pogranicze trzech kultur. Kontakty kultur przeworskiej, wielbarskiej i bogaczewskiej w świetle materiał ów z badań i poszukiwań archeologicznych, warszawa 2006, p. 321-334
7 A. Maciałowicz, Pomorze Gdańskie na przełomie starszego i młodszego okresu przedrzymskiego w świetle analizy zewnętrznych oddziaływań kulturowych [w:] Między kulturą pomorską a oksywską. Przemiany kulturowe w okresie lateńskim, pod red. M. Fudziński, H. Panera, Gdańsk 2011, p. 79-118
8 E. Bokiniec, Uwagi na temat powiązań kultury oksywskiej z kręgiem jastorfskim i Europą Północną w świetle materiałów z cmentarzyska w Podwiesku, stanowisko 2, pow. Chełmno, woj. kujawsko-pomorskie [w:] Wiadomości Archeologiczne t54/ 1999-2000, p. 37-48
9 A. Błażejewski, M. Diakowski, J. Markiewicz, Wstępne wyniki badań osady z młodszego okresu przedrzymskiego na stanowisku Bytomin (Bytnik) 6, gm. Głogów [w:] Śląskie Sprawozdania Archeologiczne
Tom 54/2012, p. 161–183
10 T. Pawlak, M. Zwara, Wyniki badań przeprowadzonych na stanowisku kultury jastorfskiej w Troszynie (powiat Kamień Pomorski, województwo zachodniopomorskie) stanowisko 10 [w:] Acta Archaeologica Pomoranica t3/ 2009, p. 195-205
11 Z. Woźniak, P. Poleska, Zabytki typu jastorfskiego z zachodniej Małopolski [w:] Comhlan. Studia z archeologii okresu przedrzymskiego i rzymskiego w Europie Środkowej dedykowane Teresie Dabrowskiej w 65. rocznicę urodzin, pod red. J. Andrzejowski, Warszawa 1999, p. 379-394
112 A. Kokowski, Udział elementów celtyckich w strukturze cmentarzyska birytualnego w kruszy Zamkowej, woj. Bydgoszcz, st. 10 (próba falsyfikacji pojęcia "grupy kruszańskiej") [w:] Archeologia Polski t36/1991 z.1-2, p.114-145
13 A. Maciałowicz, Dwie interesujące misy z cmentarzyska kultury przeworskiej w Suchodole – ślad kontaktów wzdłuż tzw. szlaku bastarneńskiego? [w:] Barbaricum, t7/2004, p. 43-64
14 A. Małachowski, Łyżki gliniane z okresu przedrzymskiego z terenów Europy środkowej [w:] Kultura jastorfska na nizinie wielkopolsko-kujawskiej, pod red. H. machajewski, Poznań 2004, p. 123-198
15 W. Mazurek, Materiały typu jastorfskiego ze stanowiska nr 5 w Wytycznie gm. Urszulin, woj. lubelskie [w:] Wiadomości Archeologiczne t54/1999-2000, p. 49-59
16 H. Machajewski, P. Pietrzak, Z badań nad ceramiką naczyniową z okresu przedrzymskiego w Wielkopolsce [w:] Kultura jastorfska na nizinie wielkopolsko-kujawskiej, pod red. H. machajewski, Poznań 2004, p. 83-122 oraz A. Subocki, Z Woźniak, Nowe materiały o cechach jastorsfkich z Wielkopolski [w:] ibidem p. 199-214 oraz T. Kasprowicz, Stanowisko kultury jastorfskiej w Wojnowie, gm. Murowana Goślina, woj. wielkopolskie [w:] ibidem p. 215-234 oraz T. Makiewicz, Osada kultury jastorfskiej w Pławicach i Borzejewie, pow. Środa Wlkp na tle osadnictwa kultury jastorfskiej w Wielkopolsce [w:] ibidem p. 235-243
17 M. Grygiel, Problem chronologii i przynależności kulturowej materiałów o charakterze jastorfskim z Brześcia Kujawskiego, woj. kujawsko-pomorskie w świetle ostatnich badań nad problematyką okresu przedrzymskiego w Polsce [w:] ibidem p. 13-83

Ten post był edytowany przez Furiusz: 6/02/2014, 17:51
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #3

     
Furiusz
 

IV ranga
****
Grupa: Użytkownik
Postów: 300
Nr użytkownika: 63.284

Zawód: student
 
 
post 8/02/2014, 15:16 Quote Post

Wie ktoś gdzie dorwać tą pracę poza amazonem?
http://www.archaeopress.com/archaeopresssh...E7E5FF9A5E0.PDF
http://www.amazon.com/Jastorf-Culture-Brit...l/dp/1407312022
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #4

     
szapur II
 

X ranga
**********
Grupa: Moderatorzy
Postów: 12.129
Nr użytkownika: 63.609

Stopień akademicki: magazynier:)
Zawód: student
 
 
post 8/02/2014, 17:07 Quote Post

Jeśli "dorwać" oznacza kupienie, to ja BAR-y kupuję via oxbow books. Jeśli bibliotekę, to myślę, że w IA w Krakowie bądź w bibliotece Muzeum Archeologicznego w Krakowie powinno być.
 
User is offline  PMMini Profile Post #5

     
Furiusz
 

IV ranga
****
Grupa: Użytkownik
Postów: 300
Nr użytkownika: 63.284

Zawód: student
 
 
post 16/08/2014, 15:24 Quote Post

Dla większej czytelności przeklejam w ten temat

W swoim artykule który ukazał się w księdze dedykowanej Zenonowi Woźniakowi, M. Bubes, opisuje pewną dość specyficzną zapinkę(1). Zabytek opublikowany został jeszcze w 1898 roku więc jest znany od dawna w literaturze. Konstrukcja samej zapinki jest raczej wczesnolateńską - nóżka nie łączy się z kabłąkiem. Późniejszą datę sugeruje jednak długo (łącznie 28 zwojów) sprężyna, nawinięta na żelazną oś, zakończoną brązowymi guzkami. Poza ową osią cały zabytek wykonany jest z brązu. Kabłąk dość masywny, odlany jest z jednego kawałka i zdobiony profilowanymi guzkami na których z kolei są wypustki. Długośc całkowita 8,5cm.
Zaklasyfikowany zabytek ten został przez autora do kategorii tzw kugelfibeln. Analogie widzi do tego zabytku m.in. na cmentarzysku w Poienesti ale i w Polsce, jednak najlepsze analogie wedle niego wystepują na stanowiskach na wyspach Bornholm, Fyn i Gotlandii. Zdaniem autora jest to więc kolejny zabytek jastorfski, odkryty na terytorium kultury Poinesti-Lukasevka a związany z wędrówką Bastarnów.


Swego czasu J. Mortens(2) i T. Dabrowska(3) wskazywali na wzajemne powiązania kultury przeworskiej i północnej Jutlandii, w postaci materiałów jastorfskich mających ścisłe analogie w rejonie Vendsyssel. Chodziło głownie o formy ceramiczne, pochodzące z faz A1-A2, w systemie przyjętym dla kultury przeworskiej. Pani Dąbrowska polemizowała przy tym z łączeniem kultury Poienesti-Lukasevka z grupą gubińską kultury jastorfskiej a J. Mortens wskazywał na potrzebę ponownego rozpatrzenia chronologii względnej dla północnej Jutlandii ze względu na nowe materiały ale i błędne koncepcje poprzedniego i wciąż obowiązującego ( w momencie pisania tekstu) systemu.
Do równie ciekawych wniosków T. Dąbrowska doszła po analizie bransolet z terenów ziem polskich(3). Otóż tego typu ozdoby nie są zbyt popularne ani w kulturze jastorfskiej, ani przeworskiej etc ale za to są bardzo popularne w świecie celtyckim i nieco mniej liczne w kulturze Poienesti-Lukasevka. Część z odkrywanych w Polsce w środowisku przeworskim bransolet, te o tzw pogrubionej obręczy, nie tylko w samej formie ale i w dekoracji, nawiązują do zabytków z terenów kultury Poienesti-Lukasevka.





(1) M. Bubes, The brooch from Horodica: Dacian, Celtic or Germanic? [w:] Celts on margin. Studies in European Cultural Interaction 7th Century BC - 1st Century AD, Dedicated to Zenon Woźniak, pod red. H. Dobrzańska, V. Megaw, P. Poleska, Kraków 2005, p. 121-129
(2) J. Martens, On the so-called Kraghede-group - the Pre-Roman Iron Age in North Jutland and its connections with the Przeworsk culture [w:] Kultura Przeworska, pod red J. Gurba, A. Kokowski, Lublin 1994, p. 37-65
(3) T. Dąbrowska, Wpływ kultury jastorfskiej na kulturę przeworską w młodszym okresie przedrzymskim [w:] ibidem p. 66-77
(4) T. Dabrowska, Bransolety z młodszego okresu przedrzymskiego w kulturach przeworskiej i oksywskiej [w:] Europa Barbarcia. Ćwierć wieku archeologii w Masłomęczu, pod red A. Kokowski, Lublin 2005, p. 79-90


V. Iarnulschi, O. Munteanu, Observations Regarding the Wear Fibulae in Poienesti-Lucaseuca Culture [w:] Archaeological Small Finds and Their Significance, pod red. N.C. Riscuta, O.T. Barbat, I.F. Ference, Cluj 2013, p. 101-111


Najpierw autorzy przedstawili typologię zapinkę odkrywanych w kontekstach sepuklarnych z terenów kultury Poienesti-Lukasevka, na dzień pisania artykułu było to ponad 200 sztuk. Typologia zmieniona względem M. Babesa ale co mnie zaskoczyło z silnym wykorzystaniem polskich uczonych - częstokroć powoływali się autorzy na J. Kostrzewskiego, T. Dąbrowską choć też co oczywiste sporo było w bibliografii badaczy niemieckich i duńskich. Tematyka dość modna bo gender. Na podstawie ilości fibul w grobach w połączeniu z opracowaniami antropologicznymi, badacze starali się wskazać na jakieś stałe cechy. Wyróżniono trzy typy grobów pod względem ilości zapinkę (dla cmentarzyska w Borosesti) - z 1 fibula, 2 fibulami i trzema. W przypadku pierwsze nie zauważono jakiejkolwiek korelacji z płcią. Natomiast w 10 grobach były dwie zapinki, przy czym w 6 przypadkach antropolodzy określili osoby tam pochowane jako kobiety. To stało się podstawą stwierdzenia, że 2 zapinki w grobie oznaczają pochówek kobiecy (ale moim zdaniem 60% skuteczność to trochę zbyt mało by mówić o zasadzie) . Były tylko 3 groby z trzema zapinkami i w dwóch przypadkach były to groby kobiece pozostałe groby mają pochówki osobników o nieoznaczonej płci.

Pomysł fajny, choć niezbyt nowatorski. W polskiej archeologii walka z takim "kulturowym" określaniem płci, trwa już od czasu jakiegoś, niestety ale w praktyce bez badań antropologicznych nie da się powiedzieć jaka była płeć zmarłego. O ile jeszcze przypadki z trzema zapinkami w grobie można uznać, za rzeczywiście pochówki kobiece o tyle próba jest zbyt mała by móc mówić o jakiejś zasadzie.




 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #6

 
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:


Topic Options
Reply to this topicStart new topic

 

 
Copyright © 2003 - 2023 Historycy.org
historycy@historycy.org, tel: 12 346-54-06

Kolokacja serwera, łącza internetowe:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej