Witaj GOŚCIU ( Zaloguj się | Rejestracja )
 
2 Strony  1 2 > 
Reply to this topicStart new topicStart Poll

> Wola
     
goltsloer
 

III ranga
***
Grupa: Użytkownik
Postów: 206
Nr użytkownika: 64.103

Ludomir
 
 
post 18/11/2010, 5:43 Quote Post

[I][I]art. XXII. Iże Wola przez mędrce k temu jest naleziona, aby lasy a puszcze, gdzie
małe użytki przychodzą, były wykopane, aby w szersze użytki były obrócone, a przeto, gdy
który kmiec na lesie, gdzieby posadzona wieś miała być, Wolę przyjmie nie będzie módz z onej
swej rolej, aliż ją wykopa, sobie ruszyć...
[/I][/I]

Powyższy cytat ze Statutu Warckiego (1423) określa prawo przyjmowania Woli. Czy informacja o tym że pierwsze miejscowości o nazwie Wola powstawały w na początku XIII wieku ustawia ten wynalazek także w tamtym czasie? Jak stare są przepisy ze statutów Kazimierza Wlk. i króla Władysława? Gdzie można na ten temat coś sensownego przeczytać?

Pozdrawiam Goltsloer rolleyes.gif
 
User is offline  PMMini Profile Post #1

     
marlon
 

IX ranga
*********
Grupa: Użytkownik
Postów: 7.912
Nr użytkownika: 16.079

Stopień akademicki: BANITA
 
 
post 19/11/2010, 12:32 Quote Post

nie da się określić jak stare są przepisy Statutów Kazimierza - z prostego powodu - nie mamy ŻADNYCH wcześniejszych zapisów prawa stanowionego. Na potrzeby Ziemi Chełmińskiej krzyżacy częściowo spisali prawo polskie zwyczajowe - zob tzw "najstarszy zwód prawa polskiego"
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #2

     
marlon
 

IX ranga
*********
Grupa: Użytkownik
Postów: 7.912
Nr użytkownika: 16.079

Stopień akademicki: BANITA
 
 
post 19/11/2010, 15:14 Quote Post

artykuł Gąsiorowskiego !
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #3

     
goltsloer
 

III ranga
***
Grupa: Użytkownik
Postów: 206
Nr użytkownika: 64.103

Ludomir
 
 
post 21/11/2010, 6:28 Quote Post

Serdeczne dzięki.
A takim dowodem nie mogą być daty powstania wsi o nazwie Wola?
Zwróć uwagę że zadania wolaka odpowiadają temu co pisał Modzelewski o pracy lasanków.
Czy czasowy brak prawa wyjścia można interpretować jako półwolność?
goltsloer
 
User is offline  PMMini Profile Post #4

     
marlon
 

IX ranga
*********
Grupa: Użytkownik
Postów: 7.912
Nr użytkownika: 16.079

Stopień akademicki: BANITA
 
 
post 21/11/2010, 12:05 Quote Post

QUOTE
A takim dowodem nie mogą być daty powstania wsi o nazwie Wola?


wsie o nazwie Wola są dowodem recepcji prawa niemieckiego - magdeburskiego. Nie ma śladu prawa stanowionego przed Kazimierzem. Co ciekawe spora część artykułów obu statutów była tylko postulatami - i nigdy nie weszła w życie



QUOTE
Czy czasowy brak prawa wyjścia można interpretować jako półwolność?


czasowy brak prawa wyjścia pojawia się w różnych konfiguracjach i sytuacjach, wśród różnych grup. Choćby taki dokument zagojski gdzie mowa o ratajach, którzy będą mogli odejść dopiero wtedy gdy zapłacą to co zostało umówione. Trudno tu mówić o ograniczeniu wolności. Jest za to umowa, gdzie jedna strona ma zrobić to co umówione i wcześniej odejść nie może.

Ten post był edytowany przez marlon: 21/11/2010, 12:06
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #5

     
Dziadek Jacek
 

VI ranga
******
Grupa: Użytkownik
Postów: 1.413
Nr użytkownika: 53.918

 
 
post 21/11/2010, 21:58 Quote Post

Znalazłem Wolę na Ziemi Dobrzyńskiej (Sł. Geogr. Kr. Pol. tom XIII str. 776) z informacją, że
QUOTE
"... w 1328 roku Władysław dobrzyński nadaje Woli (i innym wsią) prawo chełmińskie.(Kod.dypl.Pol. II 658)"


W Sł. geogr. Ziemia Dobrzyńska str. 200 jest coś takiego:
QUOTE
"W 1329 roku, Władysław Ks. dobrzyńsko-łęczycki pozwolił zamki (locanda castra) zakładać rodzinie Ogonów we wsiach ich Lubin, Wola, Dąbrówka i Murzynowo. (Rzyszcz. II 659)"


Wam to może nie będzie potrzebne, ale ja przy okazji zapytam , czy sądzicie, że ta wieś istniała już przed nadaniem prawa chełmińskiego przez Władysława? Czy mam rozumieć, że "moją" Wolę rodzina Ogonów zakładała na wspomnianej przez Goltsloer'a zasadzie:
QUOTE
Iże Wola przez mędrce k temu jest naleziona, aby lasy a puszcze, gdzie małe użytki przychodzą, były wykopane, aby w szersze użytki były obrócone, a przeto, gdy który kmiec na lesie, gdzieby posadzona wieś miała być, Wolę przyjmie nie będzie módz z onej
swej rolej, aliż ją wykopa, sobie ruszyć...

i, że owa rodzina Ogonów na Woli to nie kmiecie do wykarczowania umówieni, jeśli im castra książę po roku pozwolił budować?
Inne Wole również znalazłem ale o nich nie ma wzmianek, które mnie w średniowiecze zaprowadziły i byłem przekonany, że to "wole" nowożytnych dziedziców, gdyż do niektórych dokładane są imiona - chyba założycieli.
 
User is offline  PMMini Profile Post #6

     
marlon
 

IX ranga
*********
Grupa: Użytkownik
Postów: 7.912
Nr użytkownika: 16.079

Stopień akademicki: BANITA
 
 
post 21/11/2010, 22:37 Quote Post

nie bardzo rozumiem jak książę miałby pozwolić kmieciom budować grody. Jasnym jest, że nie mógł tego uczynić, skoro kmiecie nie byli właścicielami ziemi. Na pewno nie byli nimi w wieku XIV. W wieku XIV nie było już kmieci siedzących na jakiejś swojej ziemi - byli albo poddanymi księcia w jego dobrach albo poddanymi rycerstwa albo poddanymi kościoła. Ogończycy byli więc rycerstwem. Co więcej byli bardzo dobrze znanym rodem rycerskim - ród Powałów - potomków Gallowego Wojsława wychowawcy Bolesława Krzywoustego Wola zaś, której nadano prawo chełmińskie miała pewnie właśnie wtedy swój początek.

Ten post był edytowany przez marlon: 21/11/2010, 22:57
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #7

     
Dziadek Jacek
 

VI ranga
******
Grupa: Użytkownik
Postów: 1.413
Nr użytkownika: 53.918

 
 
post 22/11/2010, 15:14 Quote Post

Dziękuje Marlon, ja to podobnie zrozumiałem. A za wiadomość o Ogonach też dziękuje - na pewno się przyda.
 
User is offline  PMMini Profile Post #8

     
goltsloer
 

III ranga
***
Grupa: Użytkownik
Postów: 206
Nr użytkownika: 64.103

Ludomir
 
 
post 23/11/2010, 8:06 Quote Post

Czegoś tu nie rozumiem.
Wzmiankowana Wola wioska należąca od jakiegoś czasu do rodu Ogonów mogła być założona na prawie magdeburskim a później w 1328 roku nadane jej zostaje prawo chełmińskie czyli ponownie magdeburskie?
Czy nie mogło być tak że Wola powstała jednak na prawie polskim a później jako gród zyskała prawo chełmińskie?
goltsloer confused1.gif
 
User is offline  PMMini Profile Post #9

     
marlon
 

IX ranga
*********
Grupa: Użytkownik
Postów: 7.912
Nr użytkownika: 16.079

Stopień akademicki: BANITA
 
 
post 23/11/2010, 9:53 Quote Post

Prawo chełmińskie jak doskonale wiemy to mutacja prawa magdeburskiego
Kwestia w tym, że Wola została założona wtedy gdy nadano jej to prawo, stad jej nazwa. Nic też nie wiemy aby faktycznie powstał tam gród. Poza tym istnienie grodu lub jego nieistnienie ma się nijak do prawa magdeburskiego. Grody nie były obejmowane tym systemem ale wsie i osady miejskie

PS

Skad informacja, że Wola "od jakiegoś czasu" należała do Ogończyków ?

PS2

nic nie wiadomo o tym aby wg prawa polskiego zakładano kiedykolwiek "Wole". Gdyby tak było recepcja prawa niemieckiego byłaby raczej zbyteczna

Ten post był edytowany przez marlon: 23/11/2010, 11:12
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #10

     
Dziadek Jacek
 

VI ranga
******
Grupa: Użytkownik
Postów: 1.413
Nr użytkownika: 53.918

 
 
post 23/11/2010, 14:25 Quote Post

QUOTE(marlon @ 23/11/2010, 9:53)
PS

Skad informacja, że Wola "od jakiegoś czasu" należała do Ogończyków ?
*


nic poza informacją zamieszczoną poniżej nie wiem:
QUOTE
W Sł. geogr. Ziemia Dobrzyńska str. 200 jest coś takiego:
QUOTE
"W 1329 roku, Władysław Ks. dobrzyńsko-łęczycki pozwolił zamki (locanda castra) zakładać rodzinie Ogonów we wsiach ich Lubin, Wola, Dąbrówka i Murzynowo. (Rzyszcz. II 659)"


QUOTE
(Sł. Geogr. Kr. Pol. tom XIII str. 776) z informacją, że
QUOTE
"... w 1328 roku Władysław dobrzyński nadaje Woli (i innym wsią) prawo chełmińskie.(Kod.dypl.Pol. II 658)"

przy tej informacji w Słowniku są też wzmianki o kościele i parafii z 15?? któregoś roku. Było to dla mnie zaskoczeniem, a rdzenni mieszkańcy też zapewne tego nie wiedzą. Wspomnieni są też księża oraz dziedzice (nie pamiętam ale nie o Ogończyków chodziło), którzy ten kościół zaniedbali(?)odbierając nadania, co doprowadziło do zamknięcia i rozbiórki. W domu doczytam się reszty.

Szukałem (na razie) na starych mapach miejsca po wspominanym "zamku" i nic pasującego nie znalazłem. Prawdopodobnie był na miejscu dzisiejszego folwarku. Może nie zdążono go pobudować przed wojną z Krzyżakami. Jeśli nawet go zbudowano, to nie przeżył najazdu jak lipnowski, po którym jedynie kopiec został.
Pierwsze trzy wsie leżą obok siebie, odległość między nimi (na kontakt wzrokowy) ze trzy kilometry na skróty. Po cóż Ogonom w każdej Castrum? Czwarta - Murzynowo - to wieś nad samą Skrwą oddalona od poprzednich ze trzydzieści kilometrów.
/Na mapkach Poniewierskiego wcześniej tereny te należały do Mazowsza. Po tej informacji mam pewność, że za czasów Władysława to Ziemia Dobrzyńska./
 
User is offline  PMMini Profile Post #11

     
marlon
 

IX ranga
*********
Grupa: Użytkownik
Postów: 7.912
Nr użytkownika: 16.079

Stopień akademicki: BANITA
 
 
post 23/11/2010, 14:38 Quote Post

QUOTE
"... w 1328 roku Władysław dobrzyński nadaje Woli (i innym wsią) prawo chełmińskie.(Kod.dypl.Pol. II 658)"


dla mnie jest dosyć oczywiste, że Władysław nadał prawo chełmińskie nie jakieś starej wsi Wola ale nowo założonej wsi o tej nazwie (ewentualnie wsi o nazwie zmienionej w związku z lokacją). To typowe - książę ustnie zezwalał na lokację, pan gruntowy zbierał kolonistów i wytyczał działy gruntu zaś po usadowieniu się przybyszów wydawano stosowny dokument lokacyjny
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #12

     
goltsloer
 

III ranga
***
Grupa: Użytkownik
Postów: 206
Nr użytkownika: 64.103

Ludomir
 
 
post 25/11/2010, 5:47 Quote Post

o.k. Dzieki
Jeszcze jedno pytanie. Czy cytowany zapis Statutów nie może być recepcją prawa Magdeburskiego?
Pozdrawiam Goltsloer
 
User is offline  PMMini Profile Post #13

     
Dziadek Jacek
 

VI ranga
******
Grupa: Użytkownik
Postów: 1.413
Nr użytkownika: 53.918

 
 
post 25/11/2010, 10:28 Quote Post

QUOTE
marlon   Napisano 23/11/2010, 9:53
   Prawo chełmińskie jak doskonale wiemy to mutacja prawa magdeburskiego
Kwestia w tym, że Wola została założona wtedy gdy nadano jej to prawo, stad jej nazwa.


Męczy mnie ta "moja" Wola od przeszło roku. Miałem się za nią zabrać za "parę lat" bo jest w alfabetycznym spisie "moich" zainteresowań prawie na końcu. Jednak by temat nie przysechł pogrzebałem i chyba trochę namieszam. W świetle dzisiejszej wiedzy, może to inaczej wygląda, więc będę musiał Tobie Marlon uwierzyć bo tej wiedzy posiadasz więcej od niejednego z nas a może nawet od kilku razem). Zamieszczam trochę treści ze słownika. Wolałbym by podpisany przez Br. Ch. tekst (jego zawartość) był przez Ciebie nie zanegowany a potwierdzony. Przesunie znacznie wiek "mojej" Woli leżącej na jednym z wcześniej zaludnionych terenów Ziemi Dobrzyńskiej.

Tekst starałem się przepisać bez błędu wink.gif - może się komuś przyda.

QUOTE
Słownik geogr. Kr. Pol. Tom XIII, str. 776:

„Wola, łac. libera villa, libertas, nazwa dawana wsiom rolniczym, pojawiającym się już w pierwszej połowie XIII w. i stanowiącym, w stosunku do innych, odrębną kategorię osad, ze względu na ludność używaną do zasiedlenia takowych i nadawane jej swobody. Potrzeba zużytkowania pustych obszarów leśnych należących do książąt, duchowieństwa i rycerstwa, obok wzrostu liczebnego klasy ludzi wolnych, ustania handlu niewolnikami i zmniejszenia napływu jeńców wojennych, wywołała zakładanie wsi z ludnością wolną, bądź przybywającą z obcych krajów, Niemiec przeważnie, bądź krajową. Osadnikom tym dawano działy ziemi z uwolnieniem na pewną liczbę lat (do 20-tu) od wszelkich czynszów, opłat i podatków a przytem po większej części odrębne urządzenia i prawa niemieckie.
Że istniały wolne wsi (Wole) na prawie polskim, świadczy fakt przenoszenia ich na prawo niemieckie. Tak np. Władysław, ks. dobrzyński, nadaje r. 1328 woli i innym wsiom w ziemi dobrzyńskiej prawo chełmińskie (Kod. dypl. Pol. II 658). Król Kazimierz przenosi r. 1363 wsi: Chothow i Wola, własność Krzesłowa z prawa polskiego na średzkie (Kod. Małop., III, 168). O ludności używanej do zasiedlenia tych wsi daje ważną wskazówkę akt, który „Bolizlavus dux Polonie” r. 1255 wydaje dla klasztoru w Lądzie: „inter fluvium qui Wirbec vocateur et claustrum ipsorum contulimus libertatem novam villa locandi quem Liberam villa appellarunt atque populandi aendem de Theutonicis sive liberis Polonis pleno jure Theutonico” (Kod. Wielko., Nr. 331, 600), W dok. z r. 1325 wieś ta zwana jest Wolany al. „Villa Gerlaci”. Dowiadujemy się tu, że założoną została na obszarze wsi Dolany i zaludnioną przez osadników niemieckich. W akcie uposażenia klasztoru w Krzyżanowicach z r. 1255 wymienioną jest „Volia que vulgariter Grochowisko nuncupatur” (Kod. dypl. Pol., I, 75). Spotykamy też Wolę w akcie uposażenia klasztoru w Zawichoście z r. 1257. Na Szląsku i w przyległych częściach Wielkopolski i Małopolski osady takie nazywano Lgotami (Ligota). Akt z r. 1369 wymienia koło siebie Wolę i Ligotę, w okolicy Żarnowca (Kod. Małop., III, 229). Najliczniej występują Wole w ciągu XIV w. na obszarach północnej i wschodniej  części Małopolski, na wschodnich kresach Wielkopolski, następnie w XV w. na Mazowszu, Podlasiu i Rusi Czerwonej, wreszcie dosięgną obszarów Wołynia. Nazwa Wola niejednokrotnie znika ustępując miejsca pierwotnej nazwie obszaru albo też zmienia swoją drugą część wraz ze zmianą właściciela albo łączności z przyległą osadą. Gdy stopniowo zatrą się różnice między ludnością wolną a przytwierdzoną do gleby, nazwa Wola znaczyć będzie tyle co świeżo założona a ztąd wolna na pewien czas od podatków osada, tyle co Nowa Wieś. W tem też znaczeniu używaną będzie nazwa Wólka.   Br.Ch. „



/Jest tam cytat po łacinie - jako jej nie znający mam nadzieję, że to nie żadne obelgi rolleyes.gif )

Ten post był edytowany przez Dziadek Jacek: 25/11/2010, 14:36
 
User is offline  PMMini Profile Post #14

     
marlon
 

IX ranga
*********
Grupa: Użytkownik
Postów: 7.912
Nr użytkownika: 16.079

Stopień akademicki: BANITA
 
 
post 25/11/2010, 11:23 Quote Post

QUOTE
Że istniały wolne wsi (Wole) na prawie polskim, świadczy fakt przenoszenia ich na prawo niemieckie.

Tak np. Władysław, ks. dobrzyński, nadaje r. 1328 woli i innym wsiom w ziemi dobrzyńskiej prawo chełmińskie (Kod. dypl. Pol. II 658).

Król Kazimierz przenosi r. 1363 wsi: Chothow i Wola, własność Krzesłowa z prawa polskiego na średzkie (Kod. Małop., III, 168).


moim zdaniem sięganie do archaicznych tekstów naukowych z XIX wieku prowadzi do błędnych wniosków


QUOTE
Słownik geogr. Kr. Pol. Tom XIII,


to źródło archaicznej wiedzy, na poziomie sprzed ponad stu lat. Jak wyżej pisałem, organizacja wsi nie zawsze następowała po wydaniu stosownych dokumentów. Przeprowadzoano ją raczej właśnie PRZED tym aktem. Zresztą całkiem możliwe, że w drugiej połowie XIV wieku dochodziło do przenikania instytucji obcych do prawa polskiego - nie widzę w tym nic nadzwyczajnego. Stąd założono tą drugą Wolę na prawie polskim. Istnieje też możliwość, że pierwotny akt nadania prawa niemieckiego był tylko ustny i o nim zapomniano po powiedzmy 100 latach całkowicie.
 
User is offline  PMMini ProfileEmail Poster Post #15

2 Strony  1 2 > 
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:


Topic Options
Reply to this topicStart new topic

 

 
Copyright © 2003 - 2023 Historycy.org
historycy@historycy.org, tel: 12 346-54-06

Kolokacja serwera, łącza internetowe:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej