|
|
Niemiecka kolonizacja w SÜDPOMMERELLEN, Wczesna kolonizacja niemiecka na Pomorzu
|
|
|
|
Sorry za tytuł, ale coś się pokiełbasiło. Może ktoś to poprawić: Niemiecka Kolonizacja w SÜDPOMMERELLEN
Interesuje mnie początek kolonizacji niemieckiej na terytorium pi razy drzwi komturij Tucholskiej i Człuchowskiej, najlepiej jeszcze przed podbojem Krzyżackim, lub tuż po nim. Niestety nie udało mi się nic znaleźć od ręki, a biegać po bibliotekach nie bardzo mam kiedy, zwłaszcza, nie nie wiadomo czego szukać. Z tego co udało mi się wyczytać to tu to tam, jacyś osadnicy byli przed przejściem Pomorza we władztwo krzyżackie, a zaraz po tym fakcie Krzyżacy zaczęli organizować terytoria i ściągać osadników. Jednakże to tylko takie ogólne pitu pitu, którego można się domyślić.
Czy ktoś zna jakieś konkrety?
Tak całkiem szczegółowo, idzie mi o zaznaczoną kropę terenu i pas ziemi na poniższych mapach, kiedy i gdzie osadnictwo niemieckie się zaczęło, skąd pochodzili rolnicy tudzież mieszczanie, no i czy te terytoria miały swojego Henryka Lutra zasadzającego całe klucze wsi i miast?
Ten post był edytowany przez Gwoli wyjaśnienia: 11/01/2017, 21:41
|
|
|
|
|
|
|
|
Pierwsze znalezisko: https://pl.wikipedia.org/wiki/Kosznajderia
Dodam coś więcej, jak znajdę.
Tu jest spis wsi w wersjach polskich i niemieckich: Abrau (Obrowo) Annafeld (Nowa Wieś) Blumfelde (Niwy) Damerau (Dąbrówka) Deutsch Cekzin (Ciechocin) Döringsdorf (Doręgowice) Frankenhagen (Silno) Gersdorf (Ogorzelny) Granau (Granowo) Groß Zirkwitz (Duża Cerkwica) Harmsdorf (Jerzmionki) Henningsdorf (Angowice) Jakobsdorf (Zamarte) Lichnau (Lichnowy) Mosnitz (Moszczenica) Obkaß (Obkas) Osterwick (Ostrowite) Petztin (Piastoszyn) Schlagenthin (Sławęcin)
CODE Wysiedleni po II wojnie światowej Kosznajdrzy byli potomkami sprowadzonych tu w latach 1434-1438 Niemców z okolic Osnabrück (Dolna Saksonia). Przybysze zajęli początkowo kilka pomorskich wsi położonych między Tucholą, Chojnicami a Kamieniem Krajeńskim, w kraju opanowanym przez Krzyżaków, ale już od 1454 r., znowu należącym do Polski. W wyniku pomnażania majtku i małżeństw mieszanych, w XIX w. Kosznajderia liczyła już kilkanaście osad.
CODE Jeszcze raz na zachód Niemiec ruszyła krzyżacka misja, by w przeludnionych okolicach szukać osadników zdatnych do przesiedlenia się w półdzikie pomorskie ostępy. W ten sposób pracowite chłopskie rodziny spod Osnabrück osiadły w sześciu wsiach na zachód od Tucholi: Piastoszyn (Petzin), Silno (Frankenhagen), Ciechocin (Dt. Cekzin), Ostrowite (Osterwick), Sławęcin (Schlagenthin) i Lichnowy (Lichnau).
Pierwsza miejscowość powstała w roku 1275 i dokument nosi nazwisko Księcia Pomorskiego.
CODE Die ersten schriftlichen Aufzeichnungen stammen aus dem Jahr 1275; Urkunde über die Ortschaft Damerau, und zwar ausgestellt von einem Herzog aus Pommern. Bis 1308 gehörten die Dörfer zum Besitz der pommerellischen Herzöge.
Następnie w latach 1320-1360 na bagnach powstały kolejne wsie (tam masz nazwy)i wybudowano Tucholę jak siedzibę komturstwa.
CODE Der Deutsche Ritterorden begann in der Zeit um 1320 bis 1360 mit einer gezielten Ansiedlungspolitik (Frankenhagen, Osterwick, Petztin, Deutsch Cekzin, Granau, Lichnau und Schlagenthin) diese wüsten Region durch Waldrodungen und Trockenlegen der Sümpfe bewohnbar zu machen. Hierzu wurde die Komturei Tuchel als Verwaltungsstandort eingerichtet.
Następnie nastąpił najazd Husytów i dlatego po 1433 powstały kolejne wsie:
CODE Görsdorf, Harmsdorf, Jakobsdorf, Damerau, Groß Zirkwitz, Obkaß, Mosnitz, Henningsdorf, Döringsdorf entstanden und wurden von Koschneidern bewohnt.
Wtedy napłynęli ci osabnicy z Osnabruck, którzy zaasymilowali poprzedników.
Ten post był edytowany przez Alexander Malinowski 3: 12/01/2017, 1:27
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(Alexander Malinowski 3 @ 12/01/2017, 0:24) Pierwsze znalezisko: https://pl.wikipedia.org/wiki/KosznajderiaDodam coś więcej, jak znajdę.
Dzienx, to wiem, tyle że lata trzydzieste XV wieku to górna granica mego zainteresowania, tzn głównego, bo dalej to już tak tylko ciekawostkowo
Co jest tu irytującego, to to, że napisano: zasiedlone w XIV-XV w. przez ludność niemiecką, ale nic nie mówią o tym okresie
W dodatku w definicjach Kosznajderii z reguły ujmowane są tereny na południe od tego obszaru wzdłuż Brdy com zaznaczył, tak jak na tej mapce w twoim linku z 1926.
Ten post był edytowany przez Gwoli wyjaśnienia: 12/01/2017, 1:25
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(Gwoli wyjaśnienia @ 12/01/2017, 1:21) QUOTE(Alexander Malinowski 3 @ 12/01/2017, 0:24) Pierwsze znalezisko: https://pl.wikipedia.org/wiki/KosznajderiaDodam coś więcej, jak znajdę. Dzienx, to wiem, tyle że lata trzydzieste XV wieku to górna granica mego zainteresowania, tzn głównego, bo dalej to już tak tylko ciekawostkowo Co jest tu irytującego, to to, że napisano: zasiedlone w XIV-XV w. przez ludność niemiecką, ale nic nie mówią o tym okresie W dodatku w definicjach Kosznajderii z reguły ujmowane są tereny na południe od tego obszaru wzdłuż Brdy com zaznaczył, tak jak na tej mapce w twoim linku z 1926.
To jest miesjce na południe od Chojnic:
|
|
|
|
|
|
|
|
A tu masz dłuższy tekst o powstaniu tych wsi w XIV wieku. Przetłumaczyć ci?
CODE Die Besiedlung unserer Gegend ging zunächst aus vom Landesherrn. Der deutsche Orden legte die Zinsdörfer an, es sind das die Koschnaewjer Dörfer. Es handelt sich um Frankenhagen, Osterwick, Deutsch Cekzin, Petztin, Grunau, Lichnau, Schlagentin und Abrau. Die Dorfnamen Cekzin, Grunau, Petztin, Schlagentin sind wohl mit Sicherheit von Eidennamen abzuleiten, sie wären danach alte Herrenhöfe, die vielleicht schon vor der Ordenszeit in „ Panengüter“ aufgeteilt waren. Zwischen 1326 und 1330 wurde die Komturei Tuchel eingerichtet. Von hier aus erfolgte nun die Lokation der übrigen sechs Koschnaewjerdörfer. Die Gründungsurkunden sind nicht mehr vorhanden von Lichnau, Grunau, Petztin, Schlagentin. Sie liegen dagegen in späteren Neuausstattungen vor. Nur die beiden Gründungsurkunden von Osterwick und Deutsch Cekzin sind vorhanden. Sie geben uns über das rein örtliche hinaus einen guten Einblick in die Siedlungstätigkeit des deutschen Ritterordens. Am 17. Januar 1342 verlieh der Komtur von Tuchel, Dietrich von Lichtenhayn, dem Schulzen Heinrich Schwemin von Cekzin und dessen rechtmäßigen Erben und ehelichen Nachkommen 45 Hufen, um sie nach kulmischem Recht zu besetzen. Dafür erhielt der Schulze 10% der gesamten Feldflur, also 4 ½ Hufen frei außerdem 1/3 der Gerichtsgefälle und die Hälfte des Krugzinses. Die 4 ½ Hufen waren bäuerlich zu nutzen. Den ersten tiefen Einschnitt in das Geschehen unserer Gegend hat in der geschichtlichen Zeit der deutsche Ritterorden gemacht. Er strebte zunächst danach, das stark bewaldete Land urbar zu machen und stärker zu besiedeln. Bei dieser Tätigkeit bediente er sich der Lokatoren, die dann im Dorfverbande das Schulzenamt ausübten. Die Lokatoren nahmen bei der Besetzung von Zinsdörfern auch solche Leute in den Zinsverband auf, die nach altem slaweschen Herkommen zu wirtschaften gedachten. Das zeigt sich ganz deutlich bei Cekzin 1342, wo die Abgaben an den Erzbischof nach dem Pfluge und nach dem Haken berechnet wurden. Der eiserne Pflug war das Ackergerät der Deutschen, der hölzerne Haken war das Ackergerät der Slawen. Um die Kolonisten dauernd zu halten, gab der Orden ihren Siedlungen feste Rechtsverhältnisse. Die Dorfgemarkung wurde genau umgrenzt, ihre Hufenzahl bestimmt, die Zahl der Zinshufen angegeben, desgleichen der Zins und die ganze Siedlung auf eine rechtliche Grundlage gestellt. Die Dörfer erhielten das kulmische Recht. Und das alles wurde der Bevölkerung in Handfesten verbrieft und versiegelt. In diese kulturelle Aufwärtsentwicklung unserer Dörfer fiel als lähmender Reif die Niederlage des Ordens bei Tannenberg im Jahre 1410. Kriegsheere durchzogen unsere Gegend. Dann der Poleneinfall 1432, dann die weiteren Kämpfe der Polen und Hussitten gegen den deutschen Orden im Jahre 1433. Damals zog ein Heer von 14000 schwerbewaffneten, 5000 leichtbewaffneten und 6000 Reitern durch die Neumark und zog über Tuchel nach Konitz. Alle Dörfer haben schwer gelitten und gingen meistens in Flammen auf. Die polnische Zeit 1466 bis 1772 brachte zunächst Jahre der Ruhe, dann aber von 1655 bis 1660 den 2. schwedischen Krieg und mit ihm starke Verwüstungen der Dörfer, besonders durch Brand. Auch Krankheiten, besonders wenn sie seuchenartig auftraten, haben hemmend in das Leben der Dörfer eingegriffen. 1629 Pest, 1813 Cholera.
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(Alexander Malinowski 3 @ 12/01/2017, 1:29) To jest miesjce na południe od Chojnic:
Tak właśniem napisał
QUOTE(Alexander Malinowski 3 @ 12/01/2017, 1:55) A tu masz dłuższy tekst o powstaniu tych wsi w XIV wieku.
Dzięki.
QUOTE Przetłumaczyć ci?
Nie, nie trzeba. Jutro poczytam.
Ale jak jesteś taki dobry w niemieckim (no a może przypadkiem w ogóle wiesz) to możesz mi wytłumaczyć jak krowie na miedzy w 3ech zdaniach własnych, co to były handfesty na Pomorzu dla wsi czasem nawet karczm, nieraz powtarzane/nadawane na nowo po dziesiątkach lat. Nie bardzo mogę jednoznacznie załapać, czy to były jakieś ulgi, przywileje, obowiązki, czy też pełniły funkcję aktów założycielskich?
Sprawę komplikuje fakt, że w Skandii i na terenach ichnich wpływów pełniły one całkiem inną rolę, no a jak jest jakaś rozkmina na ten temat to wszystko pakują do jednego wora... Dlatego też nie mogę precyzyjnie załapać tych krzyżackich handfeste.
Ten post był edytowany przez Gwoli wyjaśnienia: 12/01/2017, 2:40
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(Gwoli wyjaśnienia @ 12/01/2017, 2:38) QUOTE(Alexander Malinowski 3 @ 12/01/2017, 1:29) To jest miesjce na południe od Chojnic: Tak właśniem napisał QUOTE(Alexander Malinowski 3 @ 12/01/2017, 1:55) A tu masz dłuższy tekst o powstaniu tych wsi w XIV wieku. Dzięki. QUOTE Przetłumaczyć ci? Nie, nie trzeba. Jutro poczytam. Ale jak jesteś taki dobry w niemieckim (no a może przypadkiem w ogóle wiesz) to możesz mi wytłumaczyć jak krowie na miedzy w 3ech zdaniach własnych, co to były handfesty na Pomorzu dla wsi czasem nawet karczm, nieraz powtarzane/nadawane na nowo po dziesiątkach lat. Nie bardzo mogę jednoznacznie załapać, czy to były jakieś ulgi, przywileje, obowiązki, czy też pełniły funkcję aktów założycielskich? Sprawę komplikuje fakt, że w Skandii i na terenach ichnich wpływów pełniły one całkiem inną rolę, no a jak jest jakaś rozkmina na ten temat to wszystko pakują do jednego wora... Dlatego też nie mogę precyzyjnie załapać tych krzyżackich handfeste.
Nie, handfest w Danii to jest coś innego. Handfest na terenie Zakonu to był dokument lokacyjny.
Tutaj mam tłumaczenie po angielsku:
CODE The German Knights' Order in Prussia used the designation for settlements. The locomotives received a handfight for each newly founded settlement. These include....d the rights of the locators to set up the cities and villages, usually the granting of the free-lancers' tutelage, and certain revenues (eg one-third of the revenues from lower jurisdiction) without the exclusive blood reserved for the Order (Especially mills, fishing and breeders' attitudes and other privileges) of the settlers to be acquired from the Old German territories, and the settlers from the Neusiedlers to the Order as landlords as money- and landlords Taxes and duties payable in kind. The originals of these documents are mostly lost today, but the officials of the Teutonic Order have created copies of official books, the so-called hand-held registers and collections of handsets, which form a central source group for the settlement history of Prussia. In addition, the right laid down in this document was also referred to as a manual feast.
Ten post był edytowany przez Alexander Malinowski 3: 12/01/2017, 9:26
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(Alexander Malinowski 3 @ 12/01/2017, 9:22) Handfest na terenie Zakonu to był dokument lokacyjny.
No a co z takim fantem, jak mam wzmiankę of handfeście w 1325, a potem w 1423 i 1430, w tym także o karczmie?
Poszukam źródła, bo może coś źle pamiętam, ale kontekst na pewno mówił o hfście.
Ten post był edytowany przez Gwoli wyjaśnienia: 12/01/2017, 22:50
|
|
|
|
|
|
|
|
Te wszystkie cytaty Alexandrze, które zamieściłeś są bardzo pomocne, dzięki.
Fajnie by było, gdyby ktoś jeszcze zarzucił coś o terenach na północ od Tucholi, bo choć cały ten pas interesuje mnie jako tło, to najbardziej ze wszystkiego obszar między Tucholą a Swornymigaciami, Człuchowem, Chojnicami, Czerskiem
Ten post był edytowany przez Gwoli wyjaśnienia: 12/01/2017, 22:49
|
|
|
|
|
|
|
Lambert-M
|
|
|
II ranga |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 75 |
|
Nr użytkownika: 93.364 |
|
|
|
Maciej Andrys |
|
Stopień akademicki: mgr |
|
Zawód: architekt |
|
|
|
|
QUOTE(Gwoli wyjaśnienia @ 12/01/2017, 22:48) Swornymigaciami..
Ładna nazwa. Aż chce sie odwiedzić to miejsce.
Pozdrawiam, Lambert
|
|
|
|
|
|
|
|
To są Swornegace, a nie Swornegacie.
Za wiki:
CODE Nazwa obecna ustaliła się w XIX w. Pochodzi od dwóch kaszubskich słów: swora, czyli warkocz pleciony z korzeni sosnowych, wykorzystywany do umacniania, czyli gacenia brzegów (gacy) jezior i rzek przez mieszkańców. W dokumentach historycznych występowały następujące jej odmiany:
|
|
|
|
|
|
|
Lambert-M
|
|
|
II ranga |
|
|
|
Grupa: Użytkownik |
|
Postów: 75 |
|
Nr użytkownika: 93.364 |
|
|
|
Maciej Andrys |
|
Stopień akademicki: mgr |
|
Zawód: architekt |
|
|
|
|
QUOTE(Alexander Malinowski 3 @ 13/01/2017, 16:36) To są Swornegace, a nie Swornegacie.
Gace i gacie to to samo. Po prostu, z czasem, w mowie potocznej pozostała forma gacie.
Pozdrawiam, Lambert
|
|
|
|
|
|
|
|
Jakby nie było, to Sworne Gatki, są lepsze niż niesworne
Ten post był edytowany przez Gwoli wyjaśnienia: 14/01/2017, 2:58
|
|
|
|
|
|
|
|
QUOTE(Domen @ 14/01/2017, 15:00) Czy osiemnastowieczny Michael Meller z Leśna (Leisten) k. Chojnic też był jednym z Kosznajdrów?:
Jak masz na myśli Leśno położone na północ od Brus, to to już są Kaszuby, bo nawet Brusy chyba już się do Kaszub łapią. A więc jeśli to są Niemcy, to są zwykli, ogólni, luźni, nigdzie konkretnie nieprzypisani Germańcy. No chyba, że byś znalazł głębszą historię tego rodu.
Z kolei ten romb między Chojnicami a Czerskiem, oraz Brusami i Tucholą, jest o tyle ciekawy, że się nigdzie nie łapie, ani na Kociewie, ani na Kaszuby, ani na Krajnę, ani na Kosznajderię ani na Zabory, ani też w zasadzie na Bory. Czasem na siłę próbują to gdzieścik przyklejać zdesperowani wikipedyści, ale poszczególni edytorzy są w tym tak zmienni, że nie ma w zasadzie sensu sobie tym głowy zawracać, bo jest to obszar pogranicza, nieprzynależny nigdzie.
Ten post był edytowany przez Gwoli wyjaśnienia: 18/02/2017, 17:13
|
|
|
|
1 Użytkowników czyta ten temat (1 Gości i 0 Anonimowych użytkowników)
0 Zarejestrowanych:
Śledź ten temat
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym temacie dodano odpowiedź, a ty nie jesteś online na forum.
Subskrybuj to forum
Dostarczaj powiadomienie na email, gdy w tym forum tworzony jest nowy temat, a ty nie jesteś online na forum.
Ściągnij / Wydrukuj ten temat
Pobierz ten temat w innym formacie lub zobacz wersję 'do druku'.
|
|
|
|